Wyrok 

 

Sądu Najwyższego 

 

z dnia 27 lutego 2003 r. 

 

IV CKN 1819/00 

 

Naruszenie  prawa  do  wizerunku  osoby  fizycznej  (art.  23  k.c.)  następowałoby  wówczas,  gdyby 

opublikowana  w  prasie  bez  zgody  tej  osoby  fotografia  wykonana  była  w  sposób  umożliwiający 
identyfikację tej osoby. 

OSP 2004/6/75 

106677 

Dz.U.1984.5.24: art. 4 
Dz.U.1964.16.93: art. 23 

 
glosa częściowo krytyczna Błeszyński J. OSP 2004/6/75 
 

 

Sentencja 

 

   

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Marka Piotra K. przeciwko "POLSKA-PRESSE" Spółce z 

o.

o. Oddział Prasa Bałtycka w Gdańsku o zapłatę, po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej w dniu 27 lutego 2003 

r.  na  rozprawie  kasacji  powoda  od  wyroku  Sądu  Apelacyjnego  w  Gdańsku  z  dnia  7  czerwca  2000  r.  - 
uchylił  zaskarżony  wyrok  i  przekazał  sprawę  Sądowi  Apelacyjnemu  w  Gdańsku  do  ponownego 
rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.     

 

Uzasadnienie faktyczne 

 

   

Sąd  Okręgowy  zasądził  od  pozwanego  Polska-Presse  Spółki  z  o.o.  Oddział  Prasa  Bałtycka  w 

Gdańsku  na  rzecz  powoda  Mariana  Piotra  K.  10.000  zł  z  odsetkami  i  oddalił  powództwo  w  pozostałej 
części.  Powód  domagał  się  od  pozwanego  kwoty  20.000  zł  w  związku  z  tym,  że  w  wydawanej  przez 
pozwanego gazecie (...) w dniu 13.V.1999 r. zamieszczono wizerunek powoda na fotograf

ii. Fotografię tę 

opatrzono  na  górze  tytułem:  "W  centrum  Gdańska  biją  i  okradają".  Taka  publikacja,  zdaniem  powoda, 
naruszyła jego dobra osobiste.     

   

Podstawą rozstrzygnięcia stały się następujące ustalenia faktyczne:     

    Pozwany  Polska-Presse  jest  wydawc

ą  dziennika  (...).  W  dodatku  do  gazety  z  13.V.1999  r.  na 

stronie  pierwszej  opublikowano  zdjęcie  trzech  mężczyzn  opatrzone  tytułem:  "W centrum  Gdańska  biją  i 
okradają". Pod tym tekstem zamieszczono notatkę o napadach na turystów  zagranicznych, kradzieżach 
s

amochodów, libacjach, nielicznych  patrolach policyjnych, lęku mieszkańców.  Osobą sfotografowaną  na 

zdjęciu  był  powód,  którego  można  było  zidentyfikować  po  charakterystycznej  kurtce,  torbie  i  sylwetce. 
Powód  został  rozpoznany  przez  sąsiadów,  współpracowników  i  członków  rodziny.  Spowodowało  to 
odmowę udzielenia powodowi wcześniej obiecanej pożyczki na uruchomienie sklepu. Fotografia zawierała 
wizerunek powoda. Wprawdzie został on sfotografowany od tyłu, lecz jego strój w zestawieniu z sylwetką 
pozwalał  znajomym  na  identyfikację  powoda.  Sąd  Okręgowy  uznał  za  wiarygodne  zeznania  świadków, 
którzy twierdzili, iż rozpoznali powoda na zdjęciu. Umieszczenie fotografii na pierwszej stronie poczytnego 
dodatku  pod  tytułem  sugerującym  powiązanie  osób  uwidocznionych  na  tej  fotografii  ze  światem 
przestępczym pozwalało na stwierdzenie, że doszło do naruszenia nie tylko prawa powoda do wizerunku, 
ale także jego dobrego imienia. Uzasadniało to w rezultacie zasądzenie na rzecz powoda od pozwanego 
na podstawie art. 448 § 1 k.c. zadośćuczynienia w wysokości 10.000 zł.     

   

W wyniku apelacji pozwanego, w której zarzucono m.in. naruszenie przepisu art. 24 i 448 k.c., Sąd 

Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok (w pkt III i IV) w ten sposób, że oddalił powództwo i rozstrzygnął o 
kosztach 

postępowania za obie instancje.     

   

W  związku  z  tym,  że  powód  dochodził  jedynie  zadośćuczynienie  na  podstawie  art.  448  k.c.,  Sąd 

Apelacyjny  badał,  czy  zachodziły  przesłanki  zasądzenia  takiego  zadośćuczynienia  przewidziane  w  tym 
przepisie oraz w art. 79 ustawy z 4.II.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. Nr 24, poz. 
83).     

   

Sąd Apelacyjny stwierdził, że zgodnie z art. 81 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, 

rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby w nim przedstawionej. Zezwolenie takie nie jest 

wymagane  na  rozpowszechnienie  wizerunku  osoby  powszechnie  znanej,  jeżeli  wizerunek  wykonano  w 
związku  z  pełnieniem  funkcji  publicznej.  To  samo  dotyczy  wizerunku  stanowiącego  jedynie  szczegół 
całości  (takiej  jak  zgromadzenie,  krajobraz,  publiczna  impreza).  Termin  "wizerunek"  oznacza  wytwór 
materialny, który  za  pomocą środków plastycznych przedstawia rozpoznawalną  podobiznę danej osoby. 
W ocenie Sądu Apelacyjnego, dla osoby, której jedynym źródłem wiedzy jest zdjęcie opublikowane przez 
pozwanego, postać przedstawiona na zdjęciu tyłem nie jest rozpoznawalna. Nie można zatem przyjąć, że 
pozwana  opublikowała  w  gazecie  wizerunek  powoda.  Rozpowszechnia  wizerunek  jedynie  taki  utwór, 
którego  cechy  pozwalają  na  identyfikację  osoby  w  nim  przedstawionej.  Nie  jest  zatem 
rozpowszechnianiem  wizerunku  opublikowanie  fotografii,  na  której  brak  jest  cech  mogących  służyć 
identyfikacji  osoby  fizycznej,  a  osoby  bliskie  i  znajomi  uzyskują  z  innych  źródeł  (w  szczególności  na 
podstawie informacji uzyskanyc

h od pozostałych uczestników sfotografowanego zdarzenia) wiedzę co do 

tego,  kogo  dana  fotografia  przedstawia.  Sąd  Apelacyjny  rozważał  też  to,  czy  doszło  w  wyniku 
opublikowania zdjęcia do naruszenia innego dobra osobistego w związku z informacjami znajdującymi się 
nad i pod opublikowanym zdjęciem. Sąd ten ostatecznie stwierdził, że powód nie wystąpił z roszczeniami 
na podstawie art. 24 k.c., a domagał się jedynie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. W ocenie Sądu, 
nie zostało naruszone prawo do prywatności, ponieważ powód został przedstawiony na zdjęciu od tyłu, a 
więc w sposób uniemożliwiający osobom postronnym jego identyfikację.     

   

W kasacji powoda  wskazano naruszenie  art. 24  §  2 k.c., art. 448 k.c., art.  12 ust.  1 pkt 1  prawa 

prasowego oraz art. 227 i 23

3 § 1 k.c. Podnosząc te zarzuty, skarżący domagał się zmiany zaskarżonego 

wyroku i zasądzenia od pozwanego zadośćuczynienia, ewentualnie - jego uchylenia i przekazania sprawy 
Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.     

 

Uzasadnienie prawne 

 

   

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:     

   

Zgodnie z art. 227 k.p.c. przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne 

znaczenie. Jeżeli zatem skarżący dostrzega naruszenie tego przepisu przez Sąd drugiej instancji w tym, 
że  Sąd  dokonał  "dowolnej  oceny  materiału  dowodowego  wobec  odmowy  wiary  przesłuchanym 
świadkom",  to  zarzut  taki  został  niewłaściwie  sformułowany  i  nie  mógł  być  brany  pod  uwagę  w 
postępowaniu  kasacyjnym.  Skarżący  nie  wykazuje  bowiem  tego,  że  przedmiotem  postępowania 
dowodowego były fakty niemające istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.     

   

Nie  może  być  uznany  za  zasadny  także  zarzut  naruszenia  przepisu  art.  233  §  1  k.c.  W 

uzasadnieniu skargi kasacyjnej nie wykazano tego, że w zakresie oceny zebranego w sprawie materiału 
dowod

owego  Sąd  drugiej  instancji  naruszył  podstawowe  reguły  dotyczące  takiej  oceny,  a  mianowicie  - 

zasady logicznego rozumowania i kojarzenia faktów oraz zasady doświadczenia życiowego. Wbrew temu, 
co  twierdził  skarżący,  Sąd  Apelacyjny  ustalił  jednak  fakt  rozpoznania  powoda  na  opublikowanym  w 
gazecie  (...)  zdjęciu  na  podstawie  zeznań  świadków,  będących  członkami  rodziny  powoda  i  jego 
znajomymi.  Nie  odmówił  zatem  wiary  zeznaniom  tych  świadków  co  do  faktu  rozpoznania  powoda, 
natomiast  fakt  taki  uznał  za  pozbawiony  znaczenia  w  zakresie  określania  przesłanek  prawnej  ochrony 
wizerunku  powoda.  Uznał  bowiem  fakt  wspomnianej  identyfikacji  za  niewystarczający  dla  udzielenia 
ochrony  prawnej  powodowi  przy  założeniu,  że  powód  domagał  się  zadośćuczynienia  w  związku  z 
naruszen

iem  jego  prawa  do  wizerunku.  W  ocenie  Sądu  Apelacyjnego,  nie  jest  rozpowszechnieniem 

wizerunku  publikacja  fotografii,  której  brak  jest  cech  pozwalających  na  identyfikację  sfotografowanej 
osoby, a osoby bliskie i znajomi (świadkowie) uzyskali z innych źródeł informację o tym, kogo przedstawia 
fotografia (w szczególności - od pozostałych uczestników sfotografowanego zdarzenia; s. 3 uzasadnienia 
zaskarżonego wyroku).     

   

Niezasadność  podniesionych  w  kasacji  zarzutów  naruszenia  przepisów  prawa  procesowego 

powod

uje  to,  że  kontrola  zaskarżonego  wyroku  mogłaby  być  dokonywana  tylko  w  ramach  zarzutów 

zgłoszonych w ramach pierwszej podstawy kasacyjnej (art. 393

1

 pkt 1 k.p.c.).     

   

Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika to, że Sąd Apelacyjny szerzej rozważał zagadnienie, 

czy  doszło  do  naruszenia  dobra  osobistego  powoda,  a  jeżeli  tak  -  to  jakiego.  Eliminując  możliwość 
naruszenia  wizerunku  powoda,  Sąd  drugiej  instancji  brał  także  pod  uwagę  możliwość  naruszenia  jego 
innego dobra osobistego, a mianowicie - prawa do prywa

tności.     

   

Należy  zgodzić  się  ze  stanowiskiem  Sądu  Apelacyjnego,  że  o  naruszeniu  prawa  osobistego  w 

postaci wizerunku osoby fizycznej (art. 23 k.c.) można by mówić wówczas, gdyby opublikowana w prasie 
fotografia  (bez  zgody  osoby  sfotografowanej)  wykonana 

była  w  sposób  umożliwiający  rozpoznanie  tej 

osoby.  Znaczenie  wtórne  w  tym  względzie  miałyby  już  cechy  pozwalające  na  identyfikację  przez 

czytelników  prasy  osoby  sfotografowanej.  Nie  miałby  zatem  znaczenia  sposób  fotograficznego  ujęcia 
danej osoby fizycznej 

(np. przedstawienie jej sylwetki z przodu, z tyłu lub z profilu; fotografia całej postaci 

lub tylko niektórych jej fragmentów; sfotografowanie charakterystycznych cech ubioru lub zachowania się 
osoby  fizycznej  i  in.).  Rozpoznawalność  (możliwość  identyfikacji  osoby  fizycznej)  na  opublikowanej  w 
prasie  fotografii  musiałaby  mieć  charakter  bardziej  uniwersalny  (powszechny)  w  dwojakim  przynajmniej 
znaczeniu.  Po  pierwsze,  nie  mogłaby  się  ograniczać  tylko  do  wąskiego  kręgu  osób  najbliższych  i 
znajomych  rozpoznane

j  osoby.  Po  wtóre,  źródłem  takiego  rozpoznania  powinien  być  już  sam  sposób 

fotograficznego  ujęcia,  pozwalający  na  identyfikację  (ustalenie  tożsamości)  osoby  sfotografowanej.  W 
pozostałych  wypadkach  należałoby  przyjmować  brak  możliwości  rozpoznania  (identyfikacji)  osoby 
sfotografowanej. Personalna anonimowość opublikowanej w prasie fotografii osoby fizycznej, wyrażająca 
się  w  niemożności  jej  identyfikacji,  oznaczałaby  zatem  brak  naruszenia  dobra  osobistego  tejże  osoby 
fizycznej w postaci jej wizerunku w rozumieniu przepisu art. 23 k.c.     

   

Brak  podstaw  do  przyjęcia  naruszenia  dobra  osobistego  powoda  w  postaci  jego  wizerunku  nie 

oznacza  tego,  że  nie  mogło  dojść  do  naruszenia  innego  dobra  osobistego  skarżącego.  Określony  krąg 
świadków  (dziesięcioro)  rozpoznało  jednak  powoda  na  kolorowej  fotografii,  opublikowanej  w  dniu 
13.V.1999  r.,  mimo  że  na  fotografii  tej  przedstawiono  powoda  z  tyłu,  ubranego  w  niebieską  kurtkę  i  z 
niebieską torbą w towarzystwie innych mężczyzn. Co więcej, z zeznań świadków wynikało to, że nie mieli 
oni poważniejszych trudności w rozpoznaniu (zidentyfikowaniu) sylwetki powoda. Nad i pod opublikowaną 
fotografią  zamieszczony  został  przez  Redakcję  gazety  (...)  tekst  o  wyraźnie  pejoratywnym  charakterze 
(informacja  o  biciu  i  okradaniu,  rozbojach,  n

apadach  na  zagranicznych  turystów,  o  kradzieżach 

samochodów,  tzw.  libacjach  pod  chmurką,  nieliczna  ilość  patroli  policyjnych  i  obawy  okolicznych 
mieszkańców). Powód mógł więc czuć się w sposób uzasadniony dotknięty treścią wspomnianego tekstu, 
ponieważ zestawienie tego tekstu z fotografią powoda może prowadzić do wniosku, że Redakcja gazety 
zaliczyła także powoda do grupy osób wykazującej przestępcze zachowanie w centrum Gdańska. W takiej 
sytuacji nie ma znaczenia to, jakie osoby rozpoznały powoda na fotografii (np. osoby bliskie, znajomi lub 
inne jeszcze osoby) i jaka była liczba tych osób. Opublikowanie fotografii powoda w prasie i zaopatrzenie 
jej w  zdecydowanie pejoratywne  informacje, sugerujące określone  działanie przestępcze powoda, może 
uzasadniać  wniosek,  że  doszło  do  naruszenia  dobra  osobistego  powoda  w  postaci  jego  czci  (dobrego 
imienia)  w  rozumieniu  art.  23  k.c.  Dlatego  należało  podzielić  sformułowany  w  kasacji  zarzut  naruszenia 
tego przepisu, skoro Sąd Apelacyjny - jak się okazuje - bezpodstawnie przyjął, że nie doszło w ogóle do 
naruszenia  żadnego  dobra  osobistego  skarżącego  ze  strony  pozwanego  Wydawcy.  Apelacja 
wspomnianego  zarzutu  musiała  spowodować  uchylenie  zaskarżonego  wyroku  i  przekazanie  sprawy 
Sądowi drugiej instancji do ponownego rozpoznania.     

   

W razie naruszenia dobra osobistego pokrzywdzony mógłby, oczywiście, zrezygnować z roszczeń 

niemajątkowych  (określonych  w  art.  24  §  1  k.c.)  i  ograniczyć  się  tylko  do  żądania  stosownego 
zadośćuczynienia  za  krzywdę  (art.  448  k.c.).  Pozwany  mógłby  bronić  się  zarzutem,  że  wspomniane 
naruszenie  dobra  osobistego  powoda  (jego  czci)  nastąpiło  jednak  w  okolicznościach  wyłączających 
bezprawność  działania  pozwanego  w  rozumieniu  przepisu  art.  24  §  1  k.c.  Otwarte  pozostaje  zatem 
zagadnienie  ewentualnego  wykazan

ia  przez  pozwanego  przyczyn  eliminujących  wspomnianą 

bezprawność i ewentualnie - określenie wysokości należnego powodowi zadośćuczynienia z art. 448 k.c.     

   

Z przedstawionych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 393

12

 

k.p.c. orzekł jak w sentencji.