MIEJSCE I ROLA EPIDEMIOLOGII W
NAUKACH MEDYCZNYCH

KONSPEKT

•

Miejsce i rola epidemiologii w naukach medycznych -
sprzężenia zwrotne pomiędzy naukami podstawowymi,
dyscyplinami klinicznymi i epidemiologią.

•

Trójkąt epidemiologiczny.

•

Prawa epidemiologiczne.

ROLA EPIDEMIOLOGII

Epidemiologia zajmuje się tworzeniem i formowaniem zaleceń
profilaktycznych czy kanonów takich jak:

•

znajomość częstości chorób w społeczeństwie w danym czasie,

•

występowania choroby zależnej od wieku, płci pacjenta czy
charakteru jego pracy zawodowej.

Zalecenia te i kanony powstają dzięki materiałom jakie
dostarczają epidemiologom klinicyści, w połączeniu z wiedzą jaką
zawierają nauki podstawowe. To wszystko ma wpływ na rozwój
medycyny i zależny jest w dużej mierze od epidemiologii

SPRZĘŻENIE ZWROTNE MIĘDZY
EPIDEMIOLOGIĄ, NAUKAMI PODSTAWOWYMI I
NAUKAMI KLINICZNYMI

NAUKI

PODSTAWOWE

DYSCYPLINY

KLINICZNE

EPIDEMIOLOGIA

OSIĄGNIĘCIA EPIDEMIOLOGII

•

Wprowadzenie szczepień ochronnych

•

Fluoryzacja zębów

•

Badania przesiewowe noworodków w kierunku
fenuloketonurii oraz niedoczynności tarczycy

•

Uchwalenie ustawy o ochronie zdrowia przed wyrobami
tytoniowymi (np. informacje o zagrożeniach na paczkach
papierosów)

TRÓJKĄT EPIDEMIOLOGICZNY

CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE:
- czynniki biologiczne
- czynniki fizykochemiczne (cechy otoczenia)
- czynniki (warunki) społeczne:

CZYNNIKI GOSPODARCZE:
dziedziczność, wiek, płeć, stan
odporności, stan odżywiania,
ogólny stan zdrowia, choroby
przebyte i aktualne, uprzednie
(i trwające) narażenie na
czynniki szkodliwe itp

SWOISTE CZYNNIKI
CHOROBOTWÓRCZE:
wirusy, bakterie,
grzyby, pasożyty

ODDZIAŁYWANIE CZYNNIKÓW

Współdziałanie czynników może ulec wzmocnieniu lub
osłabieniu:

•

- działanie addytywne – sumowanie się efektów biologicznego
działania (zwykle mniejsze – rzadko większe, niż proste
sumowanie się efektów),

•

- działanie antagonistyczne – działanie jednego czynnika
„chroni” przed szkodliwym działaniem innego lub ogranicza
szkodliwe następstwa tego działania.

Działanie czynników na człowieka jest korzystne lub niekorzystne.

PRAWA EPIDEMIOLOGICZNE

1.

Prawo zagęszczenia populacji – nasilenie działania czynnika
szkodliwego na zdrowie populacji jest wprost proporcjonalne do jej
zagęszczenia.

2.

Prawo długości drogi – nasilenie działania czynnika szkodliwego na
zdrowie poszczególnych jednostek populacji jest odwrotnie
proporcjonalne do długości drogi od miejsca największego stężenia
czynnika (źródła) do wrażliwego organizmu.
Dodatkowo, w przypadku działania:
- związków chemicznych –oprócz odległości, duże natężenie na
stężenie związku, np. w powietrzu, w wodzie,
- biologicznych czynników chorobotwórczych – odległości od źródła
zakażenia i liczby ogniw w drodze przenoszenia, istotna jest ilość
drobnoustrojów, z którymi zetknął się organizm.

PRAWA EPIDEMIOLOGICZNE

3.

Prawo styczności ewolucyjnej – nasilenie działania czynnika
szkodliwego na zdrowie poszczególnych jednostek populacji
jest odwrotnie proporcjonalne do częstotliwości ewolucyjnej
styczności z nim przodków aktualnej populacji - populacja
ludzka charakteryzuje się wysokim wskaźnikiem podatności
na działanie nieznanych lub nowo-ujawniających się
szkodliwych czynników.

4.

Prawo skuteczności odpowiedzi organizmu na działanie
szkodliwego czynnika - stopień skutecznej odpowiedzi
obronnej organizmu zawiera się od 0% do 100% i głównie
zależy od szybkości i nasilenia działania szkodliwego
czynnika.

DZIĘKUJE ZA UWAGĘ.