1. Na czym polega metoda 
indukcyjna , a na czym 
dedukcyjna? 

 
                                      

         

 

 
 

2. Podaj przykład metody 
indukcyjnej i 
dedukcyjnej? 

Indukcyjna - ze spadania ciał i latania KsięŜyca wokół Ziemi odkrycie prawa 
powszechnego ciąŜenia przez Newtona. 
 

 

Dedukcyjna - przewidzenie przez Newtona moŜliwości latania satelitów wokół 
Ziemi czyli istnienia pierwszej prędkości kosmicznej. 
 

3. Co to jest pierwsza 
prędkość kosmiczna? 

To prędkość która pozwala ciału latać po orbicie kołowej wokół planety. Zaraz 
nad ziemską atmosferą wynosi 8 km/s. 

4. W jaki sposób 
weryfikuje się hipotezy 
naukowe? 

Zarówno metodzie indukcyjnej jak i dedukcyjnej przypuszczenia (=hipotezy) są 
potwierdzane bądź obalane doświadczeniami.  

5. Co to jest 
doświadczenie myślowe? 

Przy braku moŜliwości przeprowadzenia realnego doświadczenia, czasem 
wystarcza wyobraŜenie jakiejś sytuacji, z której logicznie wypływają wnioski. 
W ten sposób nie dysponując pompą próŜniową Galileusz obalił nauczane od 
staroŜytności twierdzenie, Ŝe cięŜsze ciała zawsze spadają szybciej od lŜejszych 
o tym samym kształcie. 
 

6. Opisz doświadczenie 
myślowe Galileusza. 

Galileusz wykazał, Ŝe przyjęcie iŜ ciała cięŜsze spadają w próŜni szybciej, 
prowadzi do wniosku, Ŝe spadają wolniej. Czyli wykazał absurd załoŜenia. 
 

 

Jeśli ciało B spadałoby szybciej niŜ A, to po złoŜeniu ich razem A powinno 
hamować B, a więc ciało A+B winno mieć prędkość mniejszą od B mimo, Ŝe 
jest od niego cięŜsze.  
 

7. Na czym polega 
„paradoks bliźniąt” 
wymyślony przez 
Einsteina? 

Jeden z dwu bliźniaków wylatuje z wielką prędkością w kosmos, ale w rakiecie 
poruszającej się z wielką prędkością czas płynie wolniej. Dlatego po powrocie 
bliźniak kosmonauta będzie młodszy niŜ ten na Ziemi.  
Tak w skrócie wygląda to najsłynniejsze na świecie doświadczenie myślowe. 
Dokładne wytłumaczenie o co w nim chodziło jest duŜo bardziej 
skomplikowane. 

8. Czym są modele 
matematyczne w fizyce? 

To uproszczone wyobraŜenie sobie czegoś, czego dokładnego działania nie 
znamy. Przykładem jest model Bohra atomu wodoru i model budowy jądra 
atomu. 

9. Jaki był pierwszy 
rodzaj telegrafu? 

Telegraf optyczny skonstruowany przez Francuza o nazwisku Szape. Był 
uŜywany w okresie wojen napoleońskich. 

10. Jakie odkrycia i 
wynalazki doprowadziły 
do powstania telegrafu 
elektrycznego? 

•

 

Odkrycie przez Aleksandra Voltę, Ŝe chemiczne reakcje mogą 
wytwarzać prąd, a następnie  zbudowanie pierwszej baterii elektrycznej 
(rok 1800). Bateria składała się z dwu płytek – srebrnej i cynkowej 
zanurzonych w słonej wodzie. 

•

 

Odkrycie przez Ersteda Ŝe przewody z prądem wytwarzają pole 
magnetyczne (rok 1820) 

•

 

Wynalazek elektromagnesu (przez Sturgeona w roku 1825) 

•

 

Wynalezienie przez Morse’a alfabetu kropkowo kreskowego (w roku 
1836) . 

11. Na czym polegało 
doświadczenie Ersteda? 

Na odchylaniu się igiełki magnetycznej i układaniu się opiłków Ŝelaza wokół 
przewodu z prądem. 

12. Jaki jest sygnał SOS w 
alfabecie Morsa? 

 

13.Jakie zjawisko zostało 
wykorzystane w telefonie 
przewodowym 
wymyślonym przez 
Grahama Bella? 

Membrana mikrofonu z umocowanym na niej uzwojeniem przybliŜała się lub 
oddalała od magnesu. Zmieniające się pole magnetyczne wytwarzało prąd w 
uzwojeniu – jest to tzw, zjawisko indukcji elektromagnetycznej.   
Ten prąd magnesował następnie uzwojenie na membranie głośnika, które 
poruszało ją będąc przyciągane lub odpychane przez umieszczony w pobliŜu 
magnes.  

 

 

14.Kto przewidział 
istnienie fal radiowych? 

Maxwell z ogólnych praw  elektryczności magnetyzmu tzw. praw Maxwella 
wyciągnął wniosek, Ŝe pola elektryczne i magnetyczne mogą oderwać się od 
anteny i wędrować w przestrzeni jedno wytwarzając drugie. 
 

 

15. Co mówią prawa 
Maxwella? 

ś

e z pola elektrycznego powstaje magnetyczne i na odwrót. 

16. Kto potwierdził 
hipotezę Maxwella? 

Henryk Hertz wykrywając te fale (w 20 lat po hipotezie Maxwella). 

17. Kto zbudował radio? 

Popow i Marconi.(w 10 lat po odkryciu dokonanym przez Hertza). 

18. Co to była bania 
Herona? 

Kula poruszana przez parę na zasadzie odrzutu. Był to pierwszy silnik parowy. 
SłuŜył tylko jako zabawka. 

19. Kto najbardziej 
przyczynił się do opartej 
na silniku parowym 
rewolucji przemysłowej w 
XVIII wieku? 

James Watt, który wprowadził wiele usprawnień, a przede wszystkim regulator 
prędkości obrotowej zwany regulatorem Watta. 

20. Kto zbudował 
pierwszy samochód?  

Carl Benz. Nie był pierwszym, który wpadł na taki pomysł, lecz pierwszym 
którego pojazd okazał się w pełni funkcjonalnym urządzeniem. (Benz jest ojcem 
benzynowego silnika dwusuwowego, a czterosuwowy zbudował kilka lat 
wcześniej inny Niemiec Otto. Omawialiśmy ten silnik na lekcji. Pierwszym na 
ś

wiecie silnikiem spalinowym był skonstruowany 50 lat wcześniej silnik 

spalający w swym wnętrzu wodór i tlen. Konstrukcja przypominała silnik 
parowy i nie znalazła uznania z racji niebezpieczeństwa wybuchu.) 

21. Jakie są suwy w 
silniku czterosuwowym? 

Ssanie, spręŜanie, praca, wydech 

22. W jaki sposób zapala 
się w nim benzyna? 

Od iskry elektrycznej wytwarzanej przez tzw. świecę.  

23. Na czym polega 
działanie silnika 
elektrycznego? 

Pole magnetyczne działa siłą na przewód z prądem nawinięty na wirniku. Pole 
magnetyczne jest zazwyczaj wywarzane nie przez zwykły magnes a przez 
elektromagnes. 

24. Co to jest 
elektromagnes? 

To zwojnica z Ŝelaznym rdzeniem w środku. Potrafi wytwarzać bardzo silne 
pole magnetyczne. 

25. Dlaczego wewnątrz 
Ŝ

arówek znajduje się 

szlachetny gaz argon? 

Dlatego, Ŝe tlen a nawet azot wchodziłyby w wysokiej temperaturze w reakcje 
chemiczne  z wolframowym włóknem Ŝarówki. Argon jest chemicznie obojętny. 
  

25. Jak działa neon? 

Neon świeci pod wpływem prądu elektrycznego płynącego w rozrzedzonym 

gazie, a nie temperatury. Od przepływu prądu grzeje się tylko trochę. 
 
Mimo przyłoŜenia napięcia nie mógłby płynąć, gdyby wszystkie atomy gazu 
były elektrycznie obojętne. Nie są, bo promieniowanie jądrowe obecne wszędzie 
wokół wybija z niektórych atomów elektrony. Atomy stają się przez to dodatnie. 
Elektrony w rozrzedzonym gazie mają duŜo miejsca, by się rozpędzić pod 
wpływem wysokiego napięcia (mocnego plusa i minusa  na końcach neonu), 
uderzają w  obojętne atomy i wybijają z nich kolejne elektrony. W ten sposób do 

+

 na jednym końcu rurki wędruje mnóstwo elektronów, a do 

–

 na drugim duŜo 

dodatnich atomów. Część elektronów i naładowanych atomów nie dociera do 
celu, bo elektrony wskakują  z powrotem w atomy. Spadając z coraz wyŜszych 
orbit na niŜsze świecą.  

26. Jak działają 
ś

wietlówki? 

Podobnie jak w neonach wysokie napięcie powoduje przepływ pradu w 
rozrzedzonym gazie zazwyczaj parach rtęci.  Gaz świeci głównie w nadfiolecie. 
Fotony nadfioletu padają na białą substancję zwaną luminoforem pokrywającą 
rurkę i podbijają elektrony w atomach luminoforu na wyŜsze orbity. Gdy 
elektrony spadają z powrotem nie oddają naraz całej otrzymanej od fotonu 
energii, bo nie spadają od razu na sam dół a zatrzymują się chwilowo na 
pośrednich orbitach. W ten sposób z jednego fotonu ultrafioletowego powstaje 
kilka światłą widzialnego.  

27. Co to jest luminofor? 

To substancja świecąca pod wpływem ultrafioletu lub padających na nią 
elektronów. 

28. Jaki rodzaj oświetlenia 
elektrycznego jest 
najtańszy w uŜyciu?  

Lampy zrobione z półprzewodnikowych elementów zwanych diodami LED. 
Więcej energii elektrycznej zuŜywają świetlówki, a jeszcze więcej Ŝarówki. 

29. Dlaczego światło 
lasera jest takie mocne? 

Bo w zwykłym świetle kaŜdy foton leci niezaleŜnie od pozostałych, natomiast w 
laserowym fotony doklejają się jeden do drugiego i nakładają na siebie, są ze 
sobą zgrane. 

30. Które urządzenie jest 
bardziej energooszczędne 
– o klasie A, E czy G? 

A jest najlepsze, E zuŜywa pośrednią ilość energii, a G najgorsze,