Mechanizmy uprzedzeń i stereotypów
Wykład 11
PDF created with pdfFactory trial version
Mechanizmy uprzedzeń i stereotypów
Wykład 11
PDF created with pdfFactory trial version
Stosunek do innych jako postawa
• Stereotyp – aspekt poznawczy
– Treść kategorii poznawczej, wiedza na temat cech
członków jakiejś grupy („jacy oni są”)
• Uprzedzenie – aspekt afektywny
– (Negatywny) stosunek emocjonalny
• Dyskryminacja – aspekt behawioralny
– Zachowania podejmowane wobec członków grupy
mające na celu zaszkodzenie im
PDF created with pdfFactory trial version
Geneza stereotypów
• Naturalne procesy kategoryzacyjne à
konieczność zorientowania się w gąszczu
informacji à redukcja różnorodności
– Też w nauce (ekstrawerci – introwerci, indywidualiści
– kolektywiści itd..)
• Rzeczywistość ciągła czy dyskretna?
– Kolor skóry
– Płeć
– narodowość
PDF created with pdfFactory trial version
Geneza uprzedzeń
• Ksenofobia
– Lęk przed „obcym” i „innym”
– Efekt negatywności (nieznane może być groźne)
– Egocentryzm poznawczy à brak umiejętności
zrozumienia perspektywy „innego”
PDF created with pdfFactory trial version
Teoria „ziarna prawdy”
• Nie ma dymu bez ognia: stereotypy
odzwierciedlaj
ą pewne rzeczywiste cechy
grup b
ędących przedmiotem stereotypów,
tyle
że przejaskrawione, nadmiernie
zgeneralizowane i zaopatrzone w ujemny
znak emocjonalny
PDF created with pdfFactory trial version
Peabody: badania nad wzajemnymi
spostrze
żeniami sąsiadujących narodów
• zachowana deskryptywna prawda,
• zmiana oceny warto
ściującej z pozytywnej
(w
łasna grupa) na negatywną (grupa obca)
PDF created with pdfFactory trial version
Afektywne vs. deskryptywne reguły
wnioskowania (Dean Peabody)
Sk
ąpy
(-)
Oszcz
ędny
(+)
Hojny
(+)
Rozrzutny
(-)
Spójność deskryptywna
Spójność deskryptywna
Sp. afektywna
Spójność afektywna
PDF created with pdfFactory trial version
ryzykancki
odwa
żny
ostro
żny
tchórz
naiwny
ufny
krytyczny
krytykancki
zmienny
elastyczny zdecydowany
uparty
PDF created with pdfFactory trial version
Cechy OP (other-profitable) vs. SP (self-
profitable)
hojny
(OP+)
skąpy
(OP-)
rozrzutny
(SP-)
oszczędny
(SP+)
Dawanie
pieniędzy
Nie dawanie
pieniędzy
Korzystne dla
innych
Korzystne dla
siebie
PDF created with pdfFactory trial version
Cechy OP (other-profitable) vs. SP (self-
profitable)
tchórzliwy
(OP-)
odważny
(OP+)
ostrożny
(SP+)
nieracjonalny
(SP-)
Zachowanie
ostrożne
Zachowanie
ryzykujące
Korzystne dla
innych
Korzystne dla
siebie
PDF created with pdfFactory trial version
Peeters: Stereotypy w
łasnego
narodu i narodów nielubianych
• Jednakowo pozytywne cechy "korzystne dla
siebie"
• Narody nielubiane : zdecydowanie wi
ęcej
cech "niekorzystnych dla innych"
PDF created with pdfFactory trial version
Za: Joanna Konieczna (2003)
Stereotypy a wymiar moralności vs.
kompetencji
PDF created with pdfFactory trial version
• Bardzo ma
ło badań nad trafnością
deskryptywn
ą stereotypów, część wyników
bada
ń istniejących à stosunkowa duża
trafno
ść
PDF created with pdfFactory trial version
Teoria rywalizacji o ograniczone zasoby
• M. Sherif: Stereotypy (uprzedzenia) wynikiem
rywalizacji dwóch grup o dost
ęp do
ograniczonych dóbr
• Organizacja obozu dla ch
łopców,
demonstruj
ącego powstawanie i redukcję
uprzedze
ń
PDF created with pdfFactory trial version
Cztery fazy dzia
łalności obozu
• Faza 1. Wytworzenie dwóch niezale
żnych
grup, z oddzielnymi normami, przywódcami
itd. (Eagles i Rattlers, Bull Dogs i Red Devils)
– Brak kontaktów mi
ędzygrupowych. Wysoka
integracja wewn
ętrzna grupy
• Faza 2. Kontakty mi
ędzygrupowe.
– Rywalizacja o niepodzielne zasoby.
– Walki i konflikty mi
ędzy członkami obu grup.
– Rozwój wewn
ętrznych norm uniemożliwiających
zdrad
ę, przyjazne kontakty z grupą przeciwną itd.
PDF created with pdfFactory trial version
Kolejne fazy
• Faza 3. Próby likwidacji konfliktu i
wzajemnych uprzedze
ń
– dostarczanie pozytywnych informacji o sobie
– organizacja wspólnych zabaw
– próby wprowadzenia indywidualnych kontaktów
mi
ędzy członkami
– Brak wyra
źnych efektów pozytywnych
• Faza 4. Wprowadzenie celów nadrz
ędnych.
Brak wody w obozie
à konieczno
ść
wspó
łdziałania à redukcja konfliktów
PDF created with pdfFactory trial version
Hipoteza kontaktu
• Stereotypy i uprzedzenia bior
ą się z braku
wiedzy o sobie
• Likwidacja wzajemnych uprzedze
ń możliwa
dzi
ęki ułatwieniu kontaktów między grupami.
PDF created with pdfFactory trial version
Warunki, które musz
ą być spełnione
• Status obu grup kontaktuj
ących się ze sobą
musi by
ć zdefiniowany jako równy
• Kontakt powinien mie
ć miejsce z tymi
cz
łonkami grupy, których cechy falsyfikują
ogólny negatywny stereotyp (np. schludny,
czysty i uczciwy Cygan)
• Kontakt powinien mie
ć formę wspólnej
realizacji wspólnego nadrz
ędnego celu
PDF created with pdfFactory trial version
Warunki redukcji uprzedzeń (2)
• Kontakty powinny mie
ć taką formę, żeby
osoby b
ędące przedmiotem stereotypów
mog
ły być spostrzegane jako jednostki, a nie
jako reprezentanci grup
– Fiske i Pavelchak: spostrzeganie
indywidualizuj
ące
– Fiske i Taylor: efekt wyrazisto
ści (salience effect)
• Normy spo
łeczne powinny zakładać równość
grup i egalitaryzm
PDF created with pdfFactory trial version
Poznawcze przesłanki tworzenia się
stereotypów
PDF created with pdfFactory trial version
Henry Tajfel: Paradygmat minimalnej
grupy (minimal group paradigm)
• Podzia
ł według (rzekomych) preferencji
malarskich.
– Przypisanie badanego do grupy "Klee"
(domy
ślnie: niektórzy inni - "Kandinsky")
PDF created with pdfFactory trial version
Zadanie
• Zadanie polegaj
ące na dystrybucji dóbr:
przydzia
ł punktów dla członka własnej
grupy oraz cz
łonka grupy
przeciwstawnej (wyp
łata własna zależy
od tego co zrobi inny)
PDF created with pdfFactory trial version
Faworyzowanie grupy własnej (Ingroup
favoritism)
Punkty dla grupy własnej 9
8
7
7
Punkty dla grupy obcej 5 2 9 7
Wybór A B C D
A – maksymalizowanie zysku grupy własnej
B – maksymalizowanie różnicy między grupą własną i obcą
C – maksymalizowanie wspólnego zysku
D – podział po równo
PDF created with pdfFactory trial version
Wyniki
• Faworyzowanie w
łasnej grupy (więcej
w
łasnemu)
• Maksymalizowanie ró
żnicy między
wyp
łatą dla członka grupy własnej i
cudzej
PDF created with pdfFactory trial version
Teoria tożsamości społecznej H. Tajfela
• SIT (Social Identity Theory)
• Dowolne kryterium podzia
łu na dwie grupy
powoduje:
– Poznawcze efekty akcentuacyjne
– Faworyzowanie w
łasnej grupy
– Deprecjonowanie grupy obcej
PDF created with pdfFactory trial version
Efekty akcentuacyjne w spostrzeganiu
(teoria akcentuacji H. Tajfela)
• Obiekty kategoryzacji spo
łecznej - wielowymiarowe
(porównywalne na wielu wymiarach)
• Wymiary mog
ą być skorelowane
• Wymiary mog
ą być:
– ogniskowe
– peryferyczne
• Peryferyczny wymiar mo
że być dwukategorialny (A
vs. B; my vs. oni)
• Peryferyczny wymiar mo
że być ewaluatywny (dobry
vs. z
ły)
PDF created with pdfFactory trial version
Efekty akcentuacyjne w
kategoryzowaniu bodźców
A
B
PDF created with pdfFactory trial version
Efekty akcentuacyjne w
kategoryzowaniu bodźców
PDF created with pdfFactory trial version
Teoria akcentuacji (2)
• Wymiar peryferyczny skorelowany z
wymiarem ogniskowym wp
ływa na
proces kategoryzacji obiektów na
wymiarze ogniskowym poprzez:
– wyostrzanie ró
żnic międzyklasowych
– niwelowanie ró
żnic wewnątrzklasowych
PDF created with pdfFactory trial version
Efekty akcentuacyjne: wyostrzanie różnic
międzyklasowanych, niwelowanie
wewnątrzklasowych
PDF created with pdfFactory trial version
Efekty akcentuacyjne w spostrzeganiu
ludzi
Bardzo inteligentny
Bardzo inteligentny
inteligentny
Inteligentny
Dość inteligentny
Raczej mądry
my
oni
Genialny
Genialny
Dość genialny
Raczej mądry
Mierny
mierny
PDF created with pdfFactory trial version
Teoria akcentuacji (3)
• Specjalne efekty:
– wyostrzanie ró
żnic międzyklasowych silniejsze niż
niwelowanie ró
żnic wewnątrzklasowych
– lokalne normy dla poszczególnych kategorii
à
lokalne efekty kontrastu w obr
ębie kategorii (np.
wysoka kobieta vs. niski m
ężczyzna)
• Teoria akcentuacji a my
ślenie stereotypowe:
– Kryterium peryferyczne: my – oni
PDF created with pdfFactory trial version
Teoria tożsamości (cd)
• J. Turner: Dwa rodzaje to
żsamości - tożsamość
prywatna (sprzyja ró
żnicowaniu wewnątrz grupy
w
łasnej) oraz tożsamość społeczna (sprzyja
ró
żnicowaniu między grupami: własną i cudzą)
• H. Tajfel: uprzedzenia konsekwencj
ą potrzeby
poczucia w
łasnej wartości, zyskiwanej dzięki
przynale
żności do pozytywnie ocenianej grupy
– sk
łonność do podnoszenia oceny własnej grupy po porażce,
gdy do grupy tej wesz
ło się dobrowolnie
– Faworyzowanie w
łasnej grupy à pośrednie faworyzowanie
w
łasnej osoby
PDF created with pdfFactory trial version
Efekty dehumanizacji w procesach
stereotypizacji
• Jacque Philippe Leyens
:
– Przypisywanie grupie obcej emocji pierwotnych
(strach, gniew, radość itd.)
– Odmawianie grupie obcej emocji typowo ludzkich
(współczucie, litość, itd.)
• Natura emocji pierwotnych vs. wtórnych
• Czy efekt dehumanizacji spowodowany
przynależnością do grupy obcej czy brakiem
interakcji z przedstawicielami grupy?
PDF created with pdfFactory trial version
Poznawcze ujęcia stereotypów
• Stereotyp to kategoria poznawcza, jej
powstawanie, zmiana, rozwój i
aktywizowanie podlegaj
ą tym samym
prawom, co inne kategorie poznawcze
(schematy).
– Teoria iluzorycznej korelacji Davida Hamiltona
– Stereotypizowanie jako decyzja
kategoryzacyjna
– Kontinuum procesu kategoryzacji Susan Fiske
PDF created with pdfFactory trial version
Teoria iluzorycznej korelacji
• Chapman i Chapman: poj
ęcie iluzorycznej korelacji.
– Spostrzeganie korelacji tam gdzie jej nie ma, np. adepci
psychologii sk
łonni są diagnozować zaburzenia paranoiczne
na podstawie rysunków du
żych oczu.
• Sk
łonność ludzi do przeceniania częstości
wspó
łwystępowania powiązanych ze sobą
semantycznie par s
łów (np. bekon-jajko), oraz słów
wyró
żniających się z reszty (np. dłuższych niż
pozostale).
– efekt von Restorffa - wi
ększa dostępność percepcyjna,
łatwiejsze zapamiętywanie słów/bodźców wyróżniających
si
ę, izolowanych itd.
PDF created with pdfFactory trial version
Teoria iluzorycznej korelacji
• David Hamilton: iluzoryczna korelacja
podstaw
ą stereotypów na temat grup
mniejszo
ściowych.
• Badanie: Prezentacja slajdów z opisami
zachowa
ń: pozytywnych i negatywnych,
przejawianych przez grup
ę większościową
(A) i mniejszo
ściową (B) w tej samej proporcji
zachowa
ń (+) do (-).
PDF created with pdfFactory trial version
Schemat eksperymentu
2
9
większościowa
4
18
mniejszościowa
Negatywne
Pozytywne
Wartościowość
zachowania
Grupa
PDF created with pdfFactory trial version
Wyniki
• Po prezentacji badani:
– poproszeni o ocen
ę grupy A na wymiarze
spo
łecznego i intelektualnego funkcjonowania
– rozpoznanie, które zachowania charakteryzowa
ły
jak
ą grupę
• Wyniki:
– przecenianie liczby zachowa
ń negatywnych
przejawianych przez grup
ę mniejszościową
.
• Hamilton: stereotyp konsekwencj
ą tego, że
nieliczni cz
łonkowie grupy mniejszościowej
przejawiaj
ą nietypowe zachowania.
PDF created with pdfFactory trial version
Czy rzeczywi
ście jest to adekwatne
t
łumaczenie genezy stereotypów?
• Iluzoryczna korelacja znika gdy badani otrzymaj
ą
pe
łną tablicę częstości zachowań
• Iluzoryczna korelacja znika gdy badani zapoznaj
ą się
tylko z zachowaniami grupy mniejszo
ściowej
• Klaus Fiedler: iluzoryczna korelacja wynikiem utraty
informacji w trakcie sekwencyjnej prezentacji
informacji
– badani wydaj
ą sądy oparte na regresji do średniej:
niedoceniaj
ą częstości jednych zachowań, przeceniają
innych.
–
Łatwiej jest zauważyć faktyczną różnicę w grupie gdzie
zachowa
ń jest więcej à zjawisko regresji silniejsze w grupie
mniejszo
ściowej
PDF created with pdfFactory trial version
Przetwarzanie heurystyczne vs.
systematyczne
• Stereotyp = gotowa kategoria poznawcza,
schemat poznawczy
• Przetwarzanie informacji w oparciu o
kategorie poznawcze (top-down) - przejaw
przetwarzania heurystycznego a nie
systematycznego
PDF created with pdfFactory trial version
Afekt a przetwarzanie informacji
• Przetwarzanie heurystyczne uaktywnia si
ę
pod wp
ływem afektu:
– afektu pozytywnego
– silnego afektu (np. gniewu).
• Stereotypowe my
ślenie łatwiej uaktywniane w
warunkach wzbudzenia emocji
PDF created with pdfFactory trial version
Presja czasowa a przetwarzanie
informacji
• My
ślenie heurystyczne uaktywnione w
warunkach presji czasowej
• Presja czasowa
à wzrost stereotypowego
my
ślenia (Arie Kruglanski)
PDF created with pdfFactory trial version
Przetwarzanie kategorialne vs.
indywidualizuj
ące
(model Susan Fiske
)
• Kontinuum kategoryzacji
• Rodzaj przetwarzania zale
żny od
– wa
żności obiektu
– stopnia uzale
żnienia podmiotu od spostrzeganego
obiektu (wspó
łpracownicy, podwładni etc.)
PDF created with pdfFactory trial version
Kontinuum procesu formułowania ocen
– Faza 1
•
Szybka wst
ępna kategoryzacja osoby na
podstawie dost
ępnych wskaźników:
– gdy obiekt jest ma
ło istotny àpozostajemy
przy kategorii
– gdy obiekt jest wa
żny à koncentracja na
dalszych informacjach
PDF created with pdfFactory trial version
Kontinuum procesu formułowania ocen
– Faza 2
• Gdy nowa informacja jest spójna z wst
ępną
kategoryzacj
ą à pozostajemy przy kategorii
• Gdy nowa informacja jest niezgodna z
wst
ępną kategoryzacją àponowna
kategoryzacja
PDF created with pdfFactory trial version
Kontinuum procesu formułowania ocen
– Faza 3
• Gdy brak odpowiedniej nowej kategorii, która
pasowa
łaby do nowych informacji
àintegracja informacji cz
ąstkowych ("piece-
meal").
PDF created with pdfFactory trial version
Spostrzeganie kategoryzacyjne vs.
indywidualizujące
• Presja czasowa
• Wspó
łzależność interesów
• Podw
ładny - przełożony
PDF created with pdfFactory trial version
Zjawisko nadmiernego wykluczania członków
grupy własnej (ingroup overexclusion)
• Trafno
ść kategoryzacji członków grupy własnej i
cudzej
• Czy osoby uprzedzone trafniej spostrzegaj
ą
przedmiot swoich uprzedze
ń?
– Np. czy antysemici trafniej rozpoznaj
ą Żydów, niż osoby bez
nastawie
ń antysemickich?
– Ekspozycja twarzy, 50% - twarze
Żydów, 50% - nie
– Osoby uprzedzone rozpoznawa
ły trafniej twarze Żydów
– Osoby uprzedzone w
łączały mniej bodźców do grupy "nie-
Żydzi".
• Czy jest to wynik wi
ększej trafności czy też
obni
żonego progu detekcji "cech żydowskich"?
PDF created with pdfFactory trial version
Cztery rodzaje decyzji
kategoryzacyjnych
Cecha A
(nos)
Cecha nie-A
(inny nos)
Żyd
Nie
Żyd
(
A)
(nos i
Żyd)
trafienia
(B)
(nie-nos i Żyd)
chybienia
(C)
(nos i nie-
Żyd)
fałszywe
alarmy
(D)
(nie-nos i nie-Żyd
)
prawidłowe
odrzucenia
p(cecha A)
p(cecha nie-A)
p(Żyd)
p(nie-Żyd)
PDF created with pdfFactory trial version
Stereotypy a decyzje kategoryzacyjne
• Ostro
ść vs. łagodność kryterium
kategoryzacyjnego:
– Im wi
ęcej fałszywych alarmów – tym kryterium
łagodniejsze
– Im wi
ęcej chybień tym kryteriów ostrzejsze
– osoby uprzedzone -
łagodniejsze kryteria
kategoryzacji „obcego”, ostrzejsze „swojego” ni
ż
nieuprzedzone (szersza kategoria „obcego”)
– Sherif, Sherif i Nebergall: obszar odrzucenia
wi
ększy niż obszar akceptacji lub niepewności
PDF created with pdfFactory trial version
Trzy obszary klasyfikacji przekonań
Obszar
akceptacji
Obszar
niezdecydo-
wania
Obszar
odrzucenia
Li
cz
ba
o
pi
ni
i
Duże zaangażowanie
Małe zaangażowanie
PDF created with pdfFactory trial version
Wzajemne krzywdy i długi wdzięczności
Badanie 2003
PDF created with pdfFactory trial version
Ziemie
Zachodnie i
Pólnocne
Ściana
Wschodnia
Galicja
Regiony wybrane do badania (N=1328)
PDF created with pdfFactory trial version
Ukraina
Ukraina zachodnia,
N=450
Ukraina wschodnia
N=450
PDF created with pdfFactory trial version
Cztery pytania ogólne (skala 1-7)
• Czy byliśmy w swojej historii krzywdzeni
przez inne narody?
• Czy w swojej historii krzywdziliśmy inne
narody?
• Czy zawdzięczamy coś innym narodom?
• Czy inne narody zawdzięczają coś nam?
PDF created with pdfFactory trial version
Lista narodów
• Amerykanie
• Austriacy
• Czesi
• Francuzi
• Litwini
• Niemcy
• Rosjanie
• Szwedzi
• Ukraińcy
• Żydzi
• Amerykanie
• Austriacy
• Rumuni
• Francuzi
• Litwini
• Niemcy
• Rosjanie
• Białorusini
• Polacy
• Żydzi
Próba polska
Próba ukraińska
PDF created with pdfFactory trial version
1
2
3
4
5
6
7
krz
yw
dz
ili n
as
krz
yw
dz
ilis
m
y
za
w
dz
ie
cz
am
y
on
i w
dz
ie
cz
ni
P L - za ch
P L - ws ch
UKR - ws ch
UKR - za ch
Ukraińcy/Polacy
PDF created with pdfFactory trial version
Żydzi
1
2
3
4
5
6
7
krz
yw
dz
ili n
as
krz
yw
dz
ilis
m
y
za
w
dz
ie
cz
am
y
on
i w
dz
ie
cz
ni
P L - za ch
P L - ws ch
UKR - ws ch
UKR - za ch
PDF created with pdfFactory trial version
Polska: Rachunki krzywd i długi wdzięczności
1
2
3
4
5
6
7
st
o
p
ie
ń
zg
o
d
y
z
tw
ie
rd
ze
n
ie
m
A
m
ery
ka
nie
A
ust
ria
cy
C
ze
si
Fra
nc
uz
i
Lit
w
ini
N
iem
cy
R
osj
an
ie
Sz
w
ed
zi
U
kra
inc
y
Zy
dz
i
krz yw dz ili nas
krzywdziliśmy ich
1
2
3
4
5
6
7
st
o
p
ie
ń
zg
o
d
y
z
tw
ie
rd
ze
n
ie
m
A
m
ery
ka
nie
A
us
tria
cy
C
ze
si
Fra
nc
uz
i
Lit
w
in
i
N
iem
cy
R
os
jan
ie
Sz
w
ed
zi
U
kra
in
cy
Zy
dz
i
zawdzięczaja nam
zawdzięczamy im
PDF created with pdfFactory trial version
1
2
3
4
5
6
7
U
K
R
/P
L
R
os
ja
nie
A
us
tria
cy
N
ie
m
cy
Zy
dz
i
Lit
w
in
i
P L - za ch
P L - ws ch
UKR - ws ch
UKR - za ch
1
2
3
4
5
6
7
U
KR
/P
L
R
os
ja
nie
A
us
tria
cy
N
ie
m
cy
Zy
dz
i
Lit
w
in
i
P L - za ch
P L - ws ch
UKR - ws ch
UKR - za ch
1
2
3
4
5
6
7
U
KR
/P
L
R
os
ja
nie
A
us
tria
cy
N
ie
m
cy
Zy
dz
i
Lit
w
in
i
P L - za ch
P L - ws ch
UKR - ws ch
UKR - za ch
1
2
3
4
5
6
7
U
KR
/P
L
R
os
ja
nie
A
us
tria
cy
N
ie
m
cy
Lit
w
in
i
P L - za ch
P L - ws ch
UKR - ws ch
UKR - za ch
Byliśmy krzywdzeni
Krzywdziliśmy
Zawdzięczamy
Oni zawdzięczają nam
PDF created with pdfFactory trial version
Wzajemny rachunek krzywd
(różnica: moja krzywda – twoja krzywda)
-2
-1
0
1
2
3
4
5
m
o
ja
k
rz
y
w
d
a
-t
w
o
ja
k
rz
y
w
d
a
A
m
ery
ka
nie
A
ua
tria
cy
C
ze
si
R
um
un
i
F
ra
nc
u
zi
Lit
w
in
i
N
ie
m
cy
R
os
ja
n
ie
S
zw
e d
zi
B
ia
lo
ru
sin
i
U
kra
in
cy
/P
ola
cy
Z
yd
zi
P L-za ch
P L-ws ch
UKR-ws ch
UKR-za ch
PDF created with pdfFactory trial version
Wzajemne długi wdzięczności (Twoja
wdzięczność - moja wdzięczność)
-2
-1
0
1
2
3
4
T
w
o
ja
w
d
z
ie
c
z
n
o
s
c
-
m
o
ja
w
d
z
ie
c
z
n
o
s
c
A
m
ery
ka
nie
A
us
tria
cy
C
ze
si
R
um
un
i
Fr
a n
cu
zi
Lit
w
ini
N
ie
m
cy
R
os
jan
ie
S
zw
e d
zi
B
ia
lor
us
in
i
U
kra
inc
y/P
ola
cy
Zy
dz
i
P L-za ch
P L-ws ch
UKR-ws ch
UKR-za ch
PDF created with pdfFactory trial version
Wzajemne stereotypy
Kolarska-Bobińska, L. (red.). (2003).
Obraz Polski i Polaków w Europie
(Badania 1998-2001)
PDF created with pdfFactory trial version
Wizerunki
• Polaków
– W oczach Brytyjczyków
– W oczach Francuzów
– W oczach Hiszpanów
– W oczach Niemców
– W oczach Ukraińców
• Niemców i Ukraińców w oczach Polaków
• Autostereotyp Polaków w kontekście ukraińskim i
zachodnim
PDF created with pdfFactory trial version
Polacy w oczach
Niemców
Polacy w oczach
Ukraińców
PDF created with pdfFactory trial version
Autostereotyp Niemców i
Ukraińców
Niemcy
Ukraińcy
PDF created with pdfFactory trial version
W kontekście
opinii o
obywatelach
zachodu
W kontekście
opinii o
Ukraińcach
Autostereotyp Polaków
PDF created with pdfFactory trial version
Za: Joanna Konieczna (2003)
Stereotypy a wymiar moralności vs.
kompetencji
PDF created with pdfFactory trial version
Podsumowanie
• Autostereotyp bardziej pozytywny niż stereotyp
• Pewna zgodność stereotypów i autostereotypów
zwłaszcza w przypadku krajów sąsiadujących
– „ziarno prawdy”?
– Efekty etykietkowania?
• Wymiar moralności i kompetencji jako sposób na
utrzymanie wysokiej samooceny
• Stosunek do wschodu wyrazem polskich
kompleksów wobec zachodu?
PDF created with pdfFactory trial version
