1 

 

                                                     BANKOWOŚĆ ĆWICZENIA 4                                                   09.12.2012 

 
Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej 



  celem  zarządzania  ryzykiem  stopy  procentowej  powinno  być  zredukowanie  wielkości  tego  ryzyka  do 

maksymalnie dopuszczalnych rozmiarów, a nie próba jego ograniczenia 



  identyfikacja  ryzyka  i  pomiar:  do  pomiaru  ryzyka  służy  metoda  luki,  analiza  okresowa,  metoda 

elastyczności lub modele symulacyjne. Z zagrożeniem dla banku należy się liczyć wówczas, gdy przy 
rosnącym trendzie rynkowej stopy procentowej wystąpi: (dla malejącej odwrotnie): 

o 

nadwyżka po stronie aktywów o stałej stopie procentowej  

o 

wyższy  wskaźnik  duration  po  stronie  aktywów  o  stałej  stopie  procentowej  niż  wskaźnik  po 
stronie  pasywów  o  stałej  stopie  procentowej,  gdyż  świadczy  to  o  tym,  że  aktywa  są  dłużej 
związane  niż  pasywa  i  w  przypadku  rosnącej  stopy  procentowej  mogą  wzrosnąć  koszty 
refinansowania 

o  dla  pozycji  o  zmiennej  stopie  procentowej  większa  elastyczność  dopasowania  się  do    zmian 

rynkowej  stopy  procentowej  po  stronie  pasywów  niż  aktywów  może  stanowić  zagrożenie  dla 
banku 



 

w odwrotnej sytuacji przy tendencji malejącej możliwa jest sytuacja, że pasywa są dłużej związane niż 
aktywa, a przy spadającym oprocentowania aktywa spadną dochody z odsetek. 



 

Zbadanie wrażliwość banku na zmiany stopy procentowej, czyli określenie wpływu oczekiwanych 
zmian  rynkowej  stopy  procentowej  na  dochody  netto  z    odsetek  lub  wynik  finansowy  i  stwierdzenie 
stopnia  zagrożenia.  Maksymalne  dopuszczalne  rozmiar  podejmowanego  ryzyka  są  ściśle  związane  z 
pozycją  finansową  danego  banku  posiadanym  kapitałem,  rezerwami,  suma  bilansową  ,  wynikiem 
finansowym. 



   Wybór odpowiednich przedsięwzięć, mających na celu zmniejszenie rozmiarów ryzyka 

o 

Wyznaczenie odpowiednich limitów 

o 

Zmiana struktury aktywów lub pasywów 

o 

Dążenie do zawierania większej ilości umów z klauzulą zmiany oprocentowania 

o 

Zabezpieczenie  się  przed  ryzykiem  stopy  procentowej  za  pomocą  nowych  instrumentów 
finansowych, np. derywaty 

Kredyt 

o  Jak  stanowi  art.  69  ust.  1  Prawa  bankowego  przez  umowę  kredytu  bank  zobowiązuje  się  oddać  do 

dyspozycji kredytobiorcy na czas określony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem 
na  ustalony  cel,  a  kredytobiorca  zobowiązuje  się  do  korzystania  z  niej  na  warunkach  określonych  w 
umowie,  zwrotu  kwoty  wykorzystanego  kredytu  wraz  z  odsetkami  w  oznaczonych  terminach  spłaty 
oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. 

 

Kredyt – funkcje 

o 

Emisyjna

 – wprowadzenie pieniądza do obiegu 

o 

Dochodowa

 – tworzenie korzyści ekonomicznych i finansowych dzięki powiększeniu skali produkcji, 

zwiększeniu siły nabywczej firmy 

o 

Rozdzielcza

 – kredyt wpływa na wzrost dochodu w danym regionie, branży oraz zwiększa popyt w 

określonym segmencie rynku 

o 

Interwencyjna

 – kredyt jest wykorzystywany jako instrument polityki ekonomicznej, element rynku 

kapitałowego 

 

Umowa kredytowa – cechy charakterystyczne 

  Jest umowa konsensualną, czyli dochodzi do skutku w momencie jej zawarcia. Oddanie do dyspozycji 

kredytobiorcy środków pieniężnych nie jest konieczna przesłanką jej zawarcia, lecz elementem 
wykonania zawartej umowy 

  Jest umową dwustronną zobowiązującą bowiem: 

o 

Bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy kwotę Sroków pieniężnych 

o 

Kredytobiorca zobowiązuje się do 

  Korzystania z niej na warunkach określonych w umowie 
  Zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami 
  Zapłaty prowizji 

2 

 

  jest umową odpłatną , bowiem kredytobiorca zobowiązuje się do zapłaty: 

o  odsetek od wykorzystanego kredytu 
o 

odsetek za zwłokę od kredytu nie płaconego w terminie 

o 

prowizji określonych w umowie 

  musi być w niej zawsze oznaczony termin na jaki została zawarta 
   musi być w niej zawsze wskazany cel na jaki mają być przeznaczone środki pieniężne 
  jest zobowiązaniem pieniężnym  
  jest umową która jest zastrzeżona do wyłącznej kompetencji banku 

 

Kredyty - rodzaje  

Kryterium 

Rodzaje kredytów 

Wg przedmiotu kredytu 

1.  obrotowe 
2.  inwestycyjne 
3.  na finansowanie projektów inwestycyjnych 

Wg formy kredytu 

1.  w rachunku kredytowym 
2.  w rachunku bieżącym 

Wg  wykorzystania i spłaty 

1.  w formie doraźnej transakcji (docelowej) 
2.  w formie linii kredytowej 
3.  rolowanie 
4.  pomostowe 

Wg okresu kredytowania 

1.  krótkoterminowe do roku 
2.  średnioterminowe do 5 lat 
3.  długoterminowe powyżej 5 lat 

Wg osoby kredytobiorcy 

1.  na finansowanie działalności gospodarczej 
2.  konsumpcyjne 

Wg  waluty kredytu 

1. 

dewizowe 

2. 

złotowe 

Wg sposobu jego zabezpieczenia 

1.  zabezpieczone osobiście 
2.  zabezpieczone rzeczowo, np. lombardowe, 

hipoteczne 

3.  niezabezpieczone 

Wg banku kredytującego 

1. 

udzielany przez 1 bank 

2. 

udzielone przez 1 bank z partycypacją 
finansową innego banku 

3. 

konsorcjalne - syndykalne 

Wg  zasad oprocentowania 

1.  o stałym oprocentowaniu 
2.  o zmiennym oprocentowaniu 

Wg  częstotliwości wykorzystania i spłaty 

1.  wykorzystane jednorazowo lub w transzach 
2.  spłacane jednorazowo w ratach lub z 

wpływów na rachunek 

Wg  preferencyjności 

1.  komercyjne  - każdy bez ulg 
2.  preferencyjne, np. z dopłatami dla firm 

zatrudniających niepełnosprawnych  

 
Kredyty - charakterystyka 



  kredyty  na  finansowanie  działalności  gospodarczej  jest  udzielany  wyłącznie  przedsiębiorcom  na 

finansowanie  działalności  wytwórczej,  budowlanej,  handlowej  i  usługowej,  prowadzonej  w  celach 
zarobkowych i na własny rachunek, są to kredyty o wyższej wartości niż kredyty dla ludności, tańsze, 
ale również mają ściśle określony cel – finansowanie bieżące działalności gospodarczej, zakup środków 
trwałych lub  obrotowych, przedsięwzięcie inwestycyjne, itp. Niejednokrotnie wymagają dodatkowego 
zabezpieczenia kredytowego i spełnienia określonych wymogów formalnych  



   linia  kredytowa  jest  odnawialna  i  nieodnawialna  w  ramach  limitu  i  okresu,  kredytowanie  wielu 

transakcji dotyczy określonego typu towarów, materiałów surowców czy usług 



   kredyt docelowy jest udzielony pod ściśle określoną umowę 

3 

 



  kredyt  obrotowy  jest  to  kredyt  na  sfinansowanie  bieżących  potrzeb  kredytobiorcy,  związany  z 

prowadzoną działalnością  gospodarczą, np. zakup towarów, materiałów,  surowców, opłatę energii,  na 
płace, powodujące zwiększenie środków obrotowych kredytobiorcy  



  kredyt  kasowy  –  chwilowy  kredyt  gotówki,  np.  na  wypłatę  wynagrodzenia,  krótkoterminowy, 

najczęściej kilkudniowy 



  kredyt  na  pokrycie  wymagalnych  zobowiązań  –  nie  powinien  być  odnawialny,  krótkoterminowy, 

najczęściej  kilka  miesięcy.  Krótkotrwałe  trudności  płatnicze  spowodowane  wzrostem  zobowiązań  lub 
zakłóceniem sprzedaży  



   kredyt  sfinansowanie  należności  –  w  przypadku,  gdy  kredytobiorcy  przysługuje  z  mocy  ustawy 

należność od dłużnika, krótkoterminowy, nie wyższy niż kwota należności, zabezpieczony przelewem 
przez  bank  na  przysługującej  kredytobiorcy  wierzytelności,  na  sfinansowanie  której  został  udzielony. 
Kredytobiorca musi złożyć w banku umowę potwierdzającą, że wierzytelność mu przysługuje 



  kredyt  sezonowy  –  na  sfinansowanie  kosztów  produkcji  lub  odbudowe  stanu  zapasów,  firma 

specyfikacja produkcji lub świadczonych usług, nie dłużysz niż 2 lata, nieodnawialny 



  kredyt  In  blanco  –  krótkoterminowy,  bez  żadnego  zabezpieczenia,  udzielany  osobie  dobrze  znanej 

przez  bank,  zazwyczaj  nie  przekracza  30%  środków  własnych  kredytobiorcy  i  30%  średnich 
miesięcznych wpływów na jego rachunek bieżący 



  kredyt  kasowy  (overdraff)  –  znany  bankowy  klient,  upoważnienie  przez  bank  do  pobierania  z 

rachunku  bieżącego  kwoty  przekraczającej  pokrycia  na  tym  rachunku,  kilkudniowym,  odnawialny  po 
spłacie do wysokości limitu i długości okresu kredytowania  



 

stała  zaliczka  –  bank  daje  kredytobiorcy  upoważnienie  do  przekroczenia  salda  na  jego  rachunku 
zawsze o jedną pełna kwotę udzielonego kredytu 



  kredyt inwestycyjny – kredyty przeznaczone na finansowanie nakładów, których celem jest stworzenie 

nowego lub powiększenie istniejącego majątku trwałego 



  kredyt hipoteczny – kredyt o długim okresie spłaty 25-30 lata, przy niewielkiej racie kapitałowej. Jest 

z reguły spłacany w sposób annuitetowy – obciążenie jest jednakowe w każdym okresie spłaty zmienia 
się  tylko  udział  oprocentowania  i  raty  kapitałowej  zmniejszającej  poziom  zadłużenia.  Docelowo 
oprocentowanie powinno być stałe w całym okresie spłaty; zabezpieczony majątkiem 



  kredyt  komunalny  –  podstawą  zawarcia  transakcji  jest  umowa  pożyczki  lub  rewers  dłużny.  Kredyt 

cechuje się niska waga ryzyka przy wyliczaniu WSP. Wypłacalności oraz duża wartością nominalną 



  kredyt  konsumpcyjny  –  kredyt  krótko  –  1  średnioterminowe,  mają  charakter  konsumpcyjny,  mogą 

mieć formę: 

o 

gotówkową  –  wyżej  oprocentowane  niż  kredyty  bankowe,  ale  kredytobiorca  zwykle  nie 
deklaruje przeznaczenia kredytu 

o   bezgotówkową  –  przekazywane  są  na  określonemu  sprzedawcy  na  opłacenie  zakapowanego 

przez kredytobiorcę dobra 



  kredyty rolowane – wielokrotnie przedłużany termin spłaty 



  kredyty pomostowe – przed udzieleniem kredytu zasadniczego 



  kredyty konsorcjalne  - udzielone przez kilka banków, przy dużych wartościach kredytu 



  kredyt lombardowy – udzielany pod zastaw papierów wartościowych, towarów itp. 



  kredyt walutowy – w walucie obcej 



  kredyt walutowy zagraniczny – udzielany rezydentom przez banki zagraniczne 



 

kredyt w rachunku bieżącym – debet w koncie, możemy płacić  więcej niż mamy na koncie 



  kredyt w rachunku kredytowym – specjalne tworzony rachunek aby obsługiwać kredyt 



  kredyt  konsumpcyjny  –  na  różnego  rodzaju  konsumpcję  ludności,  zabezpieczenie  nie  wielkie,  gdyż 

kwota nie jest wielka 

 

Ryzyko  kredytowe

  to  niebezpieczeństwo  iż  kredytobiorca  nie  wypłaci  zobowiązań  i  warunków  umowy, 

narażając  kredytodawcę  na  powstanie  starty  finansowej.  Ryzyko  kredytowe  obejmuje  następujący  zakres 
działalności banku: 



  udzielone kredyty 



  przyznanie a nie pobrane kredyty 



  gwarancyjne i akcepty bankowe 



  akredytywy 



 

lokaty międzybankowe 



 

instrumenty rynku kapitałowego 

4 

 

 

Rodzaj ryzyka kredytowego  



  aktywne/ czynne – nie spłacenie kredytu 



   pasywne/bierne – wcześniejsza spłata kredytu 



   indywidualne – pojedynczy kredyt  



  ryzyko portfelowe – kilka kredytów  

 

Metody ograniczania ryzyka kredytowego 



  polityka sterowania ryzykiem kredytowym jest prowadzona niezależnie w odniesieniu do pojedynczego 

kredytu i całego portfela kredytowego 



  podstawowym mechanizmem redukcji ryzyka jest stosowane regulacji ostrożnościowych 

o 

zewnętrznych  o  charakterze  uniwersalnym  np.  limity  koncentracji  kredytów,  rezerwy  celowe, 
poziom wypłacalności banku 

o 

wewnętrzne-  charakterystyczne  dla  danego  banku,  np.  zasady  tworzenia  funduszy  ryzyka, 
ograniczenia branżowe w udzielaniu kredytów 



 

w odniesieniu do pojedynczego kredytu zwykle stosuje się następujące mechanizmy 

o 

rozwój i stosowanie metod określających wiarygodność kredytowa klienta 

o  stosowanie limitów organizacyjnych wartość udzielonych kredytów 
o 

stosowanie różnorodnych form zabezpieczeń kredytowych 

o 

ocena wiarygodności kredytowej w trakcje kredytowania 



  w odniesieniu do portfela kredytowego banku 

o  dywersyfikacja ryzyka czyli rozproszenia – zróżnicowania akcji kredytowe 
o 

ubezpieczenie się przed ryzykiem  

o  transfer ryzyka 
o   doskonalenie  meto  organizacyjnych  i  kadrowych  sprzyjających  podnoszeniu  jakości  akcji 

kredytowej  np.  usprawnienie  procesu  przepływu  informacji,  rozwój  technik  informatycznych, 
podnoszenie kwalifikacji zawodowej pracowników pionów kredytowych.