11 gdrudnia 2010r.

Istnieje   możliwość   zdawania   egzaminu   zerowego   na   przedostatnich   zajęciach   (tj.   gdzieś   w   okolicy 

drugiej połowy styczna) lub na dyżurze we wtorki między godz. 11-13 (mniej więcej w tym samym czasie tj. duga 

połowa stycznia i w tym przypadku należy skontaktować się z wykładowcą wcześniej przez maila). Do egzaminu 

zerowego należy dopodejść serio – jeśli dostanie się ocenę pozytywną, to nie będzie mozliwości poprawy jej. 

FILOZOFIA

1

 WYCHOWANIA

Zadania filozofii wychowania:

1.

analizuje język pedagogiczny – określone pojęcia, pogłębia sens wypowiedzi pedagogicznej;

2.

zadania krytyczne i antydogmatyczne – krytyka założeń pedagogicznych, koncepcji pedagogicznych, teorii 

wychowawczych; krytyka nie musi oznaczać czegoś negatywnego. Jednak nie można krytykować ideologii – 

one są trwałe i niezmienne;

3.

zadania holistyczne – całościowej ujmowanie zjawisk pedagogicznych, synteza wiedzy pedagogicznej;

4.

poszukiwanie sensu wychowania, znaczenia i genezy wychowania;

5.

myślenie perspektywiczne o wychowaniu  – przewidywanie różnych zjawisk pedagogicznych, myślenie o 

przyszłości wychowania;

W filozofii wychowania istnieją trzy podstawowe działy:

I.

ONTOLOGIA

2

 WYCHOWANIA – to pytanie:

•

 o istotę bytu,  

•

o naturę zjawisk edukacyjnych,

•

 o naturę porządku edukacyjnego, 

•

o ogenezę interakcji edukacyjnych, 

•

o przemianach systemu edukacyjnego

II.

EPISTEMOLOGIA

3

 WYCHOANIA:

•

poznanie porządku edukacyjnego,

•

pytanie kto i po co poznaje ten porządek edukacyjny,

•

jaki jest stan realny i idealny w poznaniu zjawisk edukacyjnych,

III.

 AKSJOLOGIA

4

 WYCHOWANIA:

•

wartości w wychowaniu,

•

normatywny porządek edukacyjny, 

1

 FILOZOFIA (

gr.

 φιλοσοφία, 

łac.

 philosophia) pochodzi (prawdopodobnie) od matematyka i filozofa 

Pitagorasa

 żyjącego w 

VI wieku

 p.n.e. 

Pierwotnie miało sens dosłowny i oznaczało poszukiwanie, umiłowanie mądrości lub posiadanie mądrości (gr. φιλέω phileo – kochać, σοφία 
sophia – mądrość).

2

ONTOLOGIA – teoria  bytu

3

EPISTEMOLOGIA – teoria poznania

4

AKSJOLOGIA – teoria wartości

•

status wartości wychowawczych,

•

geneza wartości wychowawczych; 

Oprócz tych trzech podstawowych działów istnieją następujące kierunki:

1.

kierunek   TEISTYCZNY   –  zakłada   boski   akt   pochodzenia   człowieka,   zalęzy   od   przyjętej   religii   i 

światopoglądu; człowiek stworzony jest na obraz i podobieńtwo Boga w związku z czym jest z natury dobry;  

CZŁOWIEK = CIAŁO + DUSZA → dualistyczne podejście do człowieka (z tego nurtu wywodzą się teorie 

pedagogiczne); 

2.

kierunek   NATURALISTYCZNY  –  biologiczny   aspekt   bytu   ludzkiego.   Człowiek   jest   twórcą   i   tworem 

przyrody, jest jej elementem i tak samo jak ona funkcjonuje; między człowiekiem a przyrodą nie ma różnic 

(przekłada się na zasady epigenezy – Erik Erikson

5

 - 8 stadiów rozwoju człowieka – człowiek musi przejść 

pokolei  przez wszystkie stadia rozwoju inaczej nie rowinie się prawidłowo). Wychowanie to naturalny rozwój 

człowieka, czyli najważniejsza jest swoboda rozwoju, uczenie się przez obserwację, naśladownictwo – dzięki 

temu   człowiek   uczy  się   i   wychowuje.   CZŁOWIEK   ROZWIJA  SIĘ   NATURALNIE  W  NATURALNYM 

ŚORDOWISKU W ODPOWIEDNIM DLA SIEBIE TEMPIE. W tym nurcie zakłada się brak ideałów – każdy 

jest inny i potrzebuje czegoś innego. Rolą nauczyciela (wychowawcy) jest pobudzanie, motywowanie, a nie 

przymuszania. Koncepcje pedagogiczne: John Devey, Jean Jacob Rousseau, cała antypedagogika, Korczak.

3.

kierunek SOCJOLOGICZNO – KULTUROWY – czlowiek jest twórcą i tworem kultury i społeczeństwa; 

należy   zwrócić   przy   tym   uwagę   na   takie   pojęcia   jak   INKULTURACJA  –   wchodzenie   w   kulturę   oraz 

SOCJALIZACJA  –   uspołecznianie,   wchodzenie   w   społeczeństwo;   jest   to   nurt   bardzo   szeroki,   w   którym  

wyróżniamy następujące podgrupy:

a)

nurt TECHNO – EKONOMICZNY – akcentuje sie tu wagę kultury materialnej, która wg tego nurtu jest 

najważniejsza w życiu człowieka. W związku z tym pojawia się wychowanie przez pracę – założenia:

•

człowiek ma  potrzeby materialne (wg niektórych autorów jest to najważniejsze);

•

człowiek zaspokaja te potrzeby wytworami własnej pracy, a nie darami przyrody;

•

w procesie wytwarzania dóbr człowiek posługuje się narzędziami, które sam stworzył;

•

człowiek przejawia zachowania adaptacyjno – czynne, demonstruje takie zachowania w życiu tzn. 

Sam przekształca przyrodę dla własnych potrzeb;  

b)

nurt SPOŁECZNY – czołowe miejsce w tym nurcie zajmują relacje interpersonalne (międzyludzkie). 

Człowiek jest twórcą i tworem organizcji społecznych, czyli świata sztucznego wytworzonego przez ludzi. 

Celem   wychowania   jest   uczenie   zachowań   prospołecznych   opartych   na   akceptowanych   w   danej 

społeczności normach. W praktyce oznacza to, że wiele osób musi się wyrzec swoich talentów na rzecz 

grupy (musi się podporządkować);

c)

nurt SYMBOLICZNY – najważniejsze są znaki, język, symbole dla potrzeb komunikacji;

d)

nurt   ŚWIATOPOGLĄDOWY  – najważniejsza staje się kultura duchowa i umysłowa czyli wytwory 

świadomości;

5

     Angielski   psychoanalityk   zburzył   dotychczasową   strukturę   freudowskiej   teorii   osobowości.   Przede   wszystkim,   według   niego   osobowość  

kształtuje się przez całe życie, a nie tylko przez kilka pierwszych lat. Stworzył on więc koncepcję ośmiu stadiów psychicznych, w jakich znajduje się  
człowiek. Mają one zawsze charakter wewnętrznego konfliktu, którego względne rozwiązanie (bo nie da się rozwiązać całkowicie) prowadzi do coraz  
większego formowania się 

charakteru

, a to determinuje dalszą bytność. Konflikty powodowane są przede wszystkim sprzecznością interesów między 

superego

  (nakierowanie na wartości kulturowo oczekiwane) a  

id

  (próba realizowania czynności elementarnych). Rolę rozjemcy pełni tutaj  

ego

. 

Załagodzenie konfliktu zależy od otoczenia jednostki.

4.

kierunek PERSONALISTYCZNY – najważniejsza jest osoba człowieka. Człowiek jest wolny, samodzielny, 

autonomiczny, jest wewnątrzsterowny (zatem podejmuje decyzje, dokonuje wyborów, nie potrzebuje osób z 

zewnątrz, które będą nim kierowały), jest zdolny do samodzielnego rozwoju

WSPÓŁCZESNE   IDEOLOGIE  WYCHOWANIA  –   teoria   jest   zmienna,   można   ją   badać,   zmieniać, 

krytykować – ideologii nie!!!

Ideologia 

ROMANTYCZNA

Ideologia

TRANSMISJI KULTUROWEJ

Ideologia 

PROGRESYWNA

NAJWAŻNIEJSZE ZAŁOŻENIA

To co pochodzi od wychowanka jest 
najważniejszym spektem jego 
rozwoju. Najważniejsze jest wnetrze 
człowieka, to co się w nim dzieje.

Wychowanie jest transmisją zdobyczy 
kulturowych czyli najważniejsze jest 
to, co człowieka otacza, to co jest 
obiektywne.

W wychowaniu najważniejsze są 
relacje wychowanka z jego 
otoczeniem (środowieksiem, w 
którym żyje). Łaczenie tego, co jest w 
środku, a tym co na zewnątrz.

POGLĄD NA TY CZYM JEST WIEDZA

Wiedza to wewnętrzne przeżycia 
jednostki. Wiedza jest subiektywna – 
każdy ocenia świat na swój sposób.

Wiedza to to, co jest obiektywne, 
sprawdzone, akceptowane,uznane.

Wiedza to równowaga relacji między 
jednostką, a światem. To to, co 
pozwala równoważyć te relacje 
(ważne przy tym są kompetencje 
poznawcze i instrumentalne jednostki 
– jednostka musi umieć się 
kominikować).

CZYM JEST ROZWÓJ

Organiczny wzrost; rozwój rozumiany 
jako dojrzewanie fizyczne, 
psychiczne, społeczne, intelektualne, 
u każdego przebiegające inaczej i w 
innym tempie.

Koncepcja rozwoju behawioralnego

6

. 

Człowiek musi mieć okreslone 
bodźce, żeby były określone reakcje. 
Człowiek musi być kierowany z 
zewnątrz (osobowość zewnątrzsterow-
na)

To interakcje między jednostką, a 
otoczeniem.

CELE WYCHOWANIA

Celem jest rozwój człowieka, jego 
tożsamości, wydobycie jego 
predyspozycji i talentów (jego 
potencjału).

Celem jest tworzenie 
bezkonfliktowego środowiska i 
wpływanie na zachowanie człowieka 
tak, aby zachowywał się w sposób 
akceptowany społecznie.

Budzenie aktywności człowieka w 
rozwiązywaniu konfliktów między 
jednostką, a jej otoczeniem, po to by 
wejść na wyższy poziom rozwoju.

ZADANIA WYCHOWAWCY

Ochrona wewnętrznego "ja" 
wychowanka poprzez stworzenie mu 
jak najlepszych psychicznych 
warunków rozwoju (chodzi o to, aby 
dać wychowankowi maksymalnie 
wolności, ale bez naruszania wolności 
innych ludzi).

Uczenie, przekazywanie dóbr 
kulturowych (wiedzy, umiejętności, 
wzorów społecznych, wartości).

Pomoc wychowankowi w osiąganiu 
coraz wyższych stadiów rozwoju 
fizycznego, społecznego, kulturowego 
po to, by mógł lepiej funkcjonować w 
relacjach z innymi.

6

Behawioryzm (angielskie behaviour – zachowanie się), kierunek w psychologii XX w., popularny szczególnie w USA. Polega na odrzuceniu 
pojęcia  

świadomości

  oraz  

introspekcji

  jako   metody   subiektywnej   i   na   badaniu   wyłącznie  

bodźców

  bądź   ich   układu   (sytuacji)   i   reakcji 

fizjologicznych im odpowiadających, czyli na analizie obiektywnego zachowania się człowieka lub zwierzęcia.

Oreirntacje psychologiczne w pedagogice:

1.

WYCHOWANIE   W   UJĘCIU   BEHAWIORYZMU   –  w   wychowaniu   należy   stosować   wzmocnienia. 

Człowiek jest zewnątrzsterowny, a dzięki wzmocnieniom wywołuje się w wychowanku okreslone oczekiwane 

zachowania. Wychowawca musi mieć jednak swój plac, wzór do którego pragnie dążyć, często decyduje za 

wychowanka w kwesti tego co jest dla wychowanka dobre, a co złe;

2.

TEORIE HUMANISTYCZNE – najważniejszy jest człowiek, najważniejsze jest to, że jest wolny, ma prawo 

wyboru,   sam   podejmuje   decyzje.   Człowiek   powinien   sam   się   realizować,   wychowawca   ma   go   wspierać, 

uwalniać jego potencjał, towarzyszyć, pozwolić na samorealizację i dać możliwości do tej samorealizacji;

3.

TEORIE PSYCHOSPOŁECZNE – kładą nacisk na relacje człowieka z jego otoczeniem, mówią o tym, ze 

należy zajmować się nie tylko jednostką ale i jej środowiskiem. Wychowawca ma zatem pracować z jednostką, 

a przede wszystkim z jej otoczeniem (rodzina, rówieśnikami, dzielnicą utp.);

METATEORIA

7

 PEDAGOGIKI /wychowania/ to:

1.

analiza teoretyczna róż nych procesów, teorii, poglądów, nurtów pedagogicznych;

2.

dyscyplina odrywająca i systematyzująca prawidłowości wychowania, kształcenia człowieka nieograniczone 

czasowo i przestrzennie (wchodzimy w historię i nie ograniczamy do danego kraju);

3.

jest to dyscyplina, która analizuje i porządkuje dorobek naukowy pedagogikich praktycznych;

4.

jest   to   dyscyplina   względnie   niezależna   od   doraźnych   sytuacji   ideologicznych,   światopoglądowych, 

kulturowych.

ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE:

1. Co to jest pedagogika?
2. Co to jest pedagogika ogólna?

ROZUMIEĆ!!!

3. Co to jest wychowanie?

4.

Nauki współpracujące z pedagogiką.

5.

Sybdyscypliny pedagogiczne.

6.

Cechy wychowania, cele, zadania, funkcje, formy, zasady, metody.

7.

Typy wychowawców wg Korczaka.

8.

Wychowanie w ujęciu psychologicznym.

9.

Filozofia wychowania.

10.

Ideologie wychowania.

11.

Co to jest metateoria?

12.

Dziesięciościan ...

7

METATEORIA – z gr. META – poza, THEORIA – ogląd, badanie czegoś, dosłownie METATEORIA – poza daną teorią – rozumiemy jako – 
teoria danej teorii. Inaczej teria wyższego stopnia w stosunku do opisywanej.