background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

 

 

 
 

 

MINISTERSTWO EDUKACJI 

NARODOWEJ 

 

 

 

Tomasz Madej 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Analizowanie prostych układów elektrycznych 
721[01].O1.03   
 

 

 

 

 

Poradnik dla nauczyciela 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wydawca  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy 
Radom 2007 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

1

Recenzenci: 
mgr inŜ. Sylwester Wesołowski 

mgr inŜ. Jarosław Sadal 

 

 

Opracowanie redakcyjne: 

mgr inŜ. Tomasz Madej 

 

 

Konsultacja: 

mgr inŜ. Jolanta Skoczylas 

 

 

 

 

 

 

Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  721[01].O1.03 
Analizowanie  prostych  układów  elektrycznych,  zawartego  w  modułowym  programie 
nauczania dla zawodu blacharz  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

2

SPIS TREŚCI 

 
 

1.  Wprowadzenie 

2.  Wymagania wstępne 

3.  Cele kształcenia 

4.  Przykładowe scenariusze zajęć 

5.  Materiał nauczania 

12 

5.1.  Prąd elektryczny 

12 

5.1.1.  Ćwiczenia 

12 

5.2.  Pole magnetyczne i elektromagnetyzm 

14 

5.2.1.  Ćwiczenia 

14 

5.3.  Podstawowe elementy i układy elektryczne 

16 

5.3.1.  Ćwiczenia 

16 

5.4.  Obwody elektryczne prądu stałego i przemiennego 

18 

5.4.1.  Ćwiczenia 

18 

5.5.  Wykorzystanie schematów i instrukcji 

21 

5.5.1.  Ćwiczenia 

21 

5.6.  Dobór i obsługa przyrządów pomiarowych 

23 

5.6.1.  Ćwiczenia 

23 

5.7.  Maszyny i urządzenia elektryczne 

26 

5.7.1.  Ćwiczenia 

26 

5.8.  Instalacje elektryczne 

29 

5.8.1.  Ćwiczenia 

29 

5.9.  Bezpieczeństwo obsługi maszyn i urządzeń elektrycznych 

31 

5.9.1.  Ćwiczenia 

31 

5.10. Podstawy elektroniki i automatyki 

33 

5.10.1. Ćwiczenia 

33 

5.11. Zabezpieczenie urządzeń napędowych 

34 

5.11.1. Ćwiczenia 

34 

6.  Ewaluacja osiągnięć ucznia 

36 

7.  Literatura 

49 

 

 

 

 

 

 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

3

1.  WPROWADZENIE 

 

Przekazujemy  Państwu  Poradnik  dla  nauczyciela  „Analizowanie  prostych  układów 

elektrycznych”,  który  będzie  pomocny  w  prowadzeniu  zajęć  dydaktycznych  w  szkole 
kształcącej w zawodzie blacharz 721[01]. 

W poradniku zamieszczono: 

− 

wymagania wstępne, 

− 

wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas zajęć, 

− 

przykładowe scenariusze zajęć, 

− 

propozycje  ćwiczeń,  które  mają  na  celu  wykształcenie  u  uczniów  umiejętności 
praktycznych, 

− 

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki, 
Wskazane  jest,  aby  zajęcia  dydaktyczne  były  prowadzone  róŜnymi  metodami  

ze szczególnym uwzględnieniem: 

− 

pokazu z objaśnieniem, 

− 

tekstu przewodniego, 

− 

metody projektów, 

− 

ć

wiczeń praktycznych. 

Formy  organizacyjne  pracy  uczniów  mogą  być  zróŜnicowane,  począwszy  od 

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. 

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel moŜe 

posłuŜyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym zadania 
o róŜnym stopniu trudności. 

W tym rozdziale podano równieŜ: 

− 

propozycje norm wymagań, 

− 

instrukcję dla nauczyciela, 

− 

instrukcję dla ucznia, 

− 

kartę odpowiedzi, 

− 

zestaw zadań testowych. 
 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

4

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Schemat układu jednostek modułowych 

 

721[01].O1 

Podstawy techniczne 

blacharstwa

 

721[01].O1.01 

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, 

ochrony przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska

 

721[01].O1.04 

Rozpoznawanie materiałów  

i podstawowych technik

 

721[01].O1.03 

Analizowanie pracy 

prostych układów 

elektrycznych

 

721[01].O1.02 

Posługiwanie się 

dokumentacją techniczną

 

721[01].O1.05 

Wykonywanie pomiarów

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE 

 

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

− 

korzystać z podstawowych praw elektroniki i elektrotechniki, 

− 

rozpoznawać obwody prądu stałego i przemiennego, 

− 

badać obwody prądu stałego i przemiennego, 

− 

dokonać  analizy  działania  oraz  zastosowania  podstawowych  elementów  elektrycznych  
i elektronicznych, 

− 

wykonać montaŜ układu analogowego i cyfrowego, 

− 

dokonać pomiaru układów analogowych i cyfrowych, 

− 

zbadać podstawowe elementy elektroniczne, 

− 

korzystać z róŜnych źródeł informacji. 

 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

6

3. CELE KSZTAŁCENIA 

 

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

− 

wyjaśnić podstawowe pojęcia oraz wielkości charakteryzujące obwody elektryczne, 

− 

rozróŜnić źródła i odbiorniki energii elektrycznej, 

− 

rozróŜnić podstawowe elementy obwodu elektrycznego, 

− 

włączyć przyrządy pomiarowe w obwód elektryczny, 

− 

dokonać  pomiaru  podstawowych  wielkości  elektrycznych:  napięcia,  natęŜenia  prądu, 
rezystancji i mocy oraz zinterpretować wyniki, 

− 

scharakteryzować  budowę  oraz  wyjaśnić  działanie  podstawowych  maszyn  i  urządzeń 
elektrycznych, 

− 

odczytać symbole elementów elektrycznych umieszczone na schematach, 

− 

rozróŜnić  elementy  instalacji  elektrycznej:  przyrządy,  łączniki,  osprzęt  instalacyjny  oraz 
zabezpieczenia, 

− 

wskazać przeznaczenie podstawowych elementów elektronicznych, 

− 

odczytać schematy prostych układów elektronicznych, 

− 

wyjaśnić działanie prostych układów automatyki, 

− 

skorzystać  z  katalogów,  poradników  i  dokumentacji  technicznej  maszyn  i  urządzeń 
elektrycznych, 

− 

określić zasady bezpiecznej obsługi maszyn i urządzeń elektrycznych, 

− 

zastosować  zasady  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy  oraz  ochrony  przeciwpoŜarowej 
podczas wykonywania pomiarów. 

 
 
 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ 

 
Scenariusz zajęć 1 

 
Osoba prowadząca: 

............................................................................. 

Modułowy program nauczania: 

Blacharz 721 [01] 

Moduł: 

Podstawy techniczne blacharstwa 721[01].O1 

Jednostka modułowa: 

Analizowanie 

prostych 

układów 

elektrycznych 

721[01].O1.03 

Temat: Obwody elektryczne prądu stałego i przemiennego 

Cel  ogólny:  Poznanie  podstawowych  właściwości  i  sposobów  obliczania  obwodów 

elektrycznych prądu stałego i przemiennego. 

 

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi: 

− 

zdefiniować pojęcie obwodu elektrycznego, 

− 

wyjaśnić pojęcie schematu elektrycznego, 

− 

wyjaśnić  pojęcia  element  obwodu  elektrycznego,  węzeł  obwodu  elektrycznego,  gałąź 
obwodu, kontur obwodu elektrycznego, 

− 

podać klasyfikację obwodów elektrycznych, 

− 

podać właściwości szeregowego połączenia oporników, 

− 

podać właściwości równoległego połączenia oporników, 

− 

podać prawo Ohma, 

− 

podać I i II prawo Kirchhoffa, 

− 

omówić źródło napięcia i prądu, 

− 

zdefiniować pojęcie prądu zmiennego i przemiennego, 

− 

podać zaleŜność określającą natęŜenie skuteczne, 

− 

podać zaleŜność określającą napięcie skuteczne, 

− 

podać zaleŜność na moc i pracę prądu elektrycznego, 

− 

omówić obwód RL szeregowy, 

− 

omówić obwód RC szeregowy, 

− 

omówić obwód RLC szeregowy. 

 
Metody nauczania–uczenia się:
 

− 

ć

wiczenia. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

− 

ć

wiczenia praktyczne. 

 
Czas: 4 jednostki dydaktyczne. 
 
Środki dydaktyczne: 

− 

poradnik dla ucznia, 

− 

przybory do pisania, 

− 

przybory kreślarskie, 

− 

kalkulator, 

− 

zeszyt do ćwiczeń. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

8

Przebieg zajęć: 
 
Faza wstępna 
1.  Określenie tematu zajęć. 
2.  Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia. 
3.  Wyjaśnienie uczniom zasad pracy. 
4.  Podział grupy uczniów na zespoły. 
 
Faza właściwa 
Praca metodą tekstu przewodniego. 
 
Faza I. Informacje 
Pytania prowadzące 
1.  Jakie są właściwości szeregowego połączenia oporników? 
2.  Jakie są właściwości równoległego połączenia oporników? 
3.  Jak brzmi prawo Ohma? 
4.  Jak brzmi I prawo Kirchhoffa? 
5.  Jak brzmi II prawo Kirchhoffa? 
6.  Jaka jest definicja źródła napięcia? 
7.  Jaka jest definicja źródła prądu? 
8.  Jaka jest definicja prądu zmiennego i przemiennego? 
9.  Jaka jest zaleŜność określająca natęŜenie skuteczne? 
10.  Jaka jest zaleŜność określająca napięcie skuteczne? 
11.  Jaka jest zaleŜność określająca moc i pracę prądu elektrycznego? 
12.  Jakie są właściwości szeregowego obwodu RL? 
13.  Jakie są właściwości szeregowego obwodu RC? 
14.  Jakie są właściwości obwodu szeregowego RLC? 
 
Faza II. Planowanie 
1.  W jaki sposób obliczamy rezystancję zastępczą oporników połączonych szeregowo? 
2.  W jaki sposób obliczmy rezystancję zastępczą oporników połączonych równolegle? 
3.  W jaki sposób moŜemy sprawdzić słuszność prawa Ohma? 
4.  W jaki sposób moŜemy sprawdzić słuszność praw Kirchhoffa? 
5.  W jaki sposób oznaczamy źródło napięcia i prądu? 
 
Faza III. Ustalenie 
1.  Uczniowie  pracując  w  zespołach  proponują  schematy  układów  pomiarowych  

do sprawdzenia słuszności prawa Ohma oraz I i II prawa Kirchhoffa. 

2.  Uczniowie zastanawiają się nad sposobem doboru mierników. 
3.  Uczniowie  konsultują  z  nauczycielem  poprawność  narysowanych  schematów  oraz  toku 

rozumowania podczas rysowania połączeń w schematach elektrycznych. 

 
Faza IV. Wykonanie 
1.  Uczniowie rysują na papierze formatu A4 schematy układów elektrycznych. 
2.  Uczniowie dobierają elementy układów zgodnie ze schematami. 
3.  Uczniowie łączą układy zgodnie ze schematami. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

9

Faza V. Sprawdzanie 
1.  Uczniowie 

sprawdzają 

zespołach 

poprawność 

zaprojektowanych 

układów  

i wykonanych połączeń. Nauczyciel sprawdza poprawność montaŜu układów. 

2.  Po uzyskaniu aprobaty nauczyciela włączają zasilanie układu. 
3.  Uczniowie sprawdzają poprawność działania układów. 
 
Faza VI. Analiza końcowa 
Uczniowie  wraz  z  nauczycielem  wskazują,  które  etapy  rozwiązania  zadania  sprawiły  
im trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności 
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość. 
 
Zakończenie zajęć 
Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności. 
 
Praca domowa 
Wymień podstawowe prawa dotyczące obwodów prądu stałego oraz je omów.  
 
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 
– 

anonimowe  ankiety  ewaluacyjne  dotyczące  sposobu  prowadzenia  zajęć  i  zdobytych 
umiejętności. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

10

Scenariusz zajęć 2 

 
Osoba prowadząca: 

............................................................................. 

Modułowy program nauczania: 

Blacharz 721 [01] 

Moduł: 

Podstawy techniczne blacharstwa 721[01].O1 

Jednostka modułowa: 

Analizowanie 

prostych 

układów 

elektrycznych 

721[01].O1.03 

Temat: Prąd elektryczny 

Cel  ogólny:  Poznanie  podstawowych  właściwości  prądu  elektrycznego  oraz  sposobu 

obliczania natęŜenia prądu elektrycznego. 

 

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi: 

− 

zdefiniować pojęcie prądu elektrycznego, 

− 

zdefiniować pojęcie natęŜenia prądu elektrycznego, 

− 

podać jednostkę natęŜenia prądu elektrycznego, 

− 

wyjaśnić, od czego zaleŜy kierunek przepływu prądu elektrycznego, 

− 

zdefiniować pojęcie gęstości prądu elektrycznego, 

− 

zdefiniować pojęcia: prąd przewodzenia, przesunięcia i unoszenia, 

− 

zdefiniować pojęcie napięcia elektrycznego, 

 
Metody nauczania–uczenia się:
 

− 

ć

wiczenia. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

− 

ć

wiczenia praktyczne. 

 
Czas: 2 jednostki dydaktyczne. 
 
Środki dydaktyczne: 

− 

poradnik dla ucznia, 

− 

przybory do pisania, 

− 

przybory kreślarskie, 

− 

kalkulator, 

− 

zeszyt do ćwiczeń. 

 
Przebieg zajęć: 
 
Faza wstępna 
1.  Określenie tematu zajęć. 
2.  Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia. 
3.  Wyjaśnienie uczniom zasad pracy. 
4.  Podział grupy uczniów na zespoły. 
 
Faza właściwa 
Praca metodą tekstu przewodniego. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

11

Faza I. Informacje 
Pytania prowadzące: 
1.  W jaki sposób definiuje się prąd elektryczny? 
2.  W jaki sposób definiuje się natęŜenie prądu elektrycznego? 
3.  Jaka jest jednostka natęŜenia prądu elektrycznego? 
4.  Od czego zaleŜy kierunek przepływu prądu elektrycznego? 
5.  W jaki sposób definiuje się gęstość prądu elektrycznego? 
6.  W jaki sposób definiuje się: prąd przewodzenia, prąd przesunięcia, prąd unoszenia? 
7.  W jaki sposób definiuje się napięcie elektryczne? 
 
Faza II. Planowanie 
1.  W jaki sposób obliczamy natęŜenie prądu elektrycznego? 
2.  W jaki sposób obliczamy gęstość prądu elektrycznego? 
3.  W jaki sposób obliczamy napięcie elektryczne? 
 
Faza III. Ustalenie 
1.  Uczniowie  pracując  w  grupach  proponują  metody  obliczania  natęŜenia  prądu 

elektrycznego, gęstości prądu oraz napięcia elektrycznego. 

2.  Uczniowie zastanawiają się nad sposobem obliczenia wyŜej wymienionych wielkości. 
3.  Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność podanych zaleŜności. 
 
Faza IV. Wykonanie 
1.  Uczniowie  piszą  na  papierze  zaleŜności  pozwalające  obliczyć  natęŜenie  prądu 

elektrycznego, gęstość prądu oraz napięcie elektryczne. 

2.  Uczniowie opisują podane zaleŜności. 
3.  Uczniowie montują obwody elektryczne. 
4.  Uczniowie podają jednostki podanych zaleŜności. 
 
Faza V. Sprawdzanie 
1.  Uczniowie  sprawdzają  w  grupach  poprawność zaprojektowanych układów i wykonanych 

połączeń. Nauczyciel sprawdza poprawność montaŜu układów. 

2.  Po uzyskaniu aprobaty nauczyciela włączają zasilanie układu. 
3.  Uczniowie sprawdzają poprawność działania układów. 
 
Faza VI. Analiza końcowa 
Uczniowie  wraz  z  nauczycielem  wskazują,  które  etapy  rozwiązania  zadania  sprawiły  
im trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności 
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość. 
 
Zakończenie zajęć 
Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ich aktywności. 
 
Praca domowa 
Wypisz zaleŜności pozwalające obliczyć natęŜenie prądu elektrycznego, gęstość prądu oraz 
napięcie elektryczne 
 
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 
– 

anonimowe  ankiety  ewaluacyjne  dotyczące  sposobu  prowadzenia  zajęć  i  zdobytych 
umiejętności. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

12

5. ĆWICZENIA 

 

5.1. Prąd elektryczny  
 

5.1.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Oblicz,  ile  będzie  wynosić  napięcie  między  punktami  A  i  B,  jeŜeli  potencjał  jednego 

punktu wynosi V

1

 = 5 V, a potencjał drugiego V

2

 = 12 V. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  wypisać załoŜenia do ćwiczenia, 
2)  narysować rysunek do ćwiczenia, 
3)  obliczyć napięcie między punktami A i B, 
4)  zaprezentować efekty swojej pracy. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenie praktyczne. 

 

Ś

rodki dydaktyczne:  

– 

przybory kreślarskie, 

– 

przybory do pisania, 

– 

kalkulator, 

– 

notatnik, 

– 

literatura z rozdziału 7 dotycząca prądu elektrycznego. 

 

Ćwiczenie 2 

Oblicz,  ile  wynosi  natęŜenie  prądu  elektrycznego  i  gęstość  prądu  w  przewodzie  

o  przekroju  S  =  6  mm

2

,  przez  który  przepływa  4

10

20

  elektronów  w  czasie  t  =  2 s. Ładunek 

elektronu e = -1,6

10

-19 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  wypisać załoŜenia do ćwiczenia, 
2)  narysować rysunek do ćwiczenia, 
3)  obliczyć gęstość prądu elektrycznego, 
4)  obliczyć natęŜenie prądu elektrycznego, 
5)  zaprezentować efekty swojej pracy. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

13

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenie praktyczne. 

 

Ś

rodki dydaktyczne:  

– 

przybory kreślarskie, 

– 

przybory do pisania, 

– 

notatnik, 

– 

literatura z rozdziału 7 dotycząca prądu elektrycznego. 

 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

14

5.2. Pole magnetyczne i elektromagnetyzm 
 

5.2.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Oblicz,  ile  wynosi  wartość  wektora  indukcji  magnetycznej  w  odległości  5  cm  

od prostoliniowego przewodnika, przez który płynie prąd o natęŜeniu 5 A? 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  odszukać odpowiednie określenia dotyczące indukcji magnetycznej, 
2)  odszukać odpowiednie wzory dotyczące indukcji magnetycznej, 
3)  wykonać obliczenia indukcji magnetycznej, 
4)  przeanalizować otrzymany wynik, 
5)  zaprezentować wynik otrzymanego ćwiczenia. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenie praktyczne. 

 

Ś

rodki dydaktyczne 

− 

przybory do pisania, 

− 

kalkulator, 

− 

notatnik, 

− 

literatura z rozdziału 7 dotycząca pola magnetycznego i elektromagnetyzmu. 

 
Ćwiczenie 2 

Przez  prosty  przewód  o  długości  10  cm,  umieszczony  prostopadle  do  linii  pola 

magnetycznego o indukcji o wartości 20 mT, płynie prąd o natęŜeniu 1 A. Oblicz wartość siły 
działającej na ten przewód? 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  odszukać  odpowiednie  określenia  dotyczące  siły  działającej  na  przewód  z  prądem 

umieszczony w polu magnetycznym, 

2)  odszukać  odpowiednie  wzory  dotyczące  siły  działającej  na  przewód  z  prądem 

umieszczony w polu magnetycznym, 

3)  wykonać obliczenia, 
4)  przeanalizować otrzymany wynik, 
5)  zaprezentować efekt swojej pracy. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

15

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenie praktyczne, 

 

Ś

rodki dydaktyczne 

−−−−    

przybory do pisania, 

−−−−    

kalkulator, 

−−−−    

notatnik, 

− 

literatura z rozdziału 7 dotycząca pola magnetycznego i elektromagnetyzmu. 

 
Ćwiczenie 3 

Pole  magnetyczne  o  indukcji  0,2  T  jest  ustawione  prostopadle  do  płaszczyzny  rysunku  

ze  zwrotem  skierowanym  za  płaszczyznę  rysunku.  W  tym  polu  wisi  poziomo  przewodnik  
o  masie  0,5  kg  i  długości  1  m.  Oblicz  natęŜenie  prądu,  jaki  naleŜy  przepuścić  przez 
przewodnik,  aby  naciąg  nici  zmniejszył  się  dwukrotnie  w  stosunku  do  naciągu  wywołanego 
cięŜarem przewodnika.  

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  odszukać odpowiednie określenia dotyczące natęŜenia prądu w polu magnetycznym, 
2)  odszukać odpowiednie wzory dotyczące natęŜenia prądu w polu magnetycznym, 
3)  wykonać obliczenia, 
4)  przeanalizować otrzymany wynik. 
5)  zaprezentować efekt swojej pracy. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenie praktyczne. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−−−−    

przybory do pisania, 

−−−−    

kalkulator, 

−−−−    

notatnik, 

− 

literatura z rozdziału 7 dotycząca pola magnetycznego i elektromagnetyzmu. 

 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

16

5.3. Podstawowe elementy i układy elektryczne 

 

5.3.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie1 

Mając  dany  schemat  elektryczny  przedstawiony  na  rysunku  poniŜej  wypisz  symbole 

zastosowane  w  tym  schemacie.  Zaprezentuj  symbole  elementów  obwodów  elektrycznych  
na tablicy. 

 

Rys. 1 do ćwiczenia 1. [11]. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przerysować schemat obwodu elektrycznego do notatnika, 
2)  wypisać oznaczenia symboli zastosowanych w schemacie elektrycznym, 
3)  nazwać wypisane symbole elementów, 
4)  zaprezentować symbole na tablicy. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenie praktyczne. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−−−−    

przybory do pisania, 

−−−−    

przybory kreślarskie, 

−−−−    

notatnik, 

−−−−    

literatura z rozdziału 7 dotycząca podstawowych elementów i układów elektrycznych. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

17

Ćwiczenie 2 

Mając  dany  schemat  elektryczny  urządzenia  dzwonkowego  przedstawionego  na rysunku 

poniŜej  wypisz  elementy  i  symbole  zastosowane  w  tym  schemacie.  Zaprezentuj  symbole 
elementów obwodów elektrycznych na tablicy. 

 

 

Rys.  1  do  ćwiczenia  2.  Schemat  elektryczny  dzwonka:  1  –  styki  S  zwarte,  młoteczek  H  oddalony  od  klosza 

dzwonka B

m

, 2 – styki S rozwarte, młoteczek uderza w klosz [11]. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 
 

1)  przerysować schemat obwodu elektrycznego do notatnika, 
2)  wypisać oznaczenia symboli zastosowanych w schemacie elektrycznym, 
3)  nazwać wypisane symbole elementów, 
4)  zaprezentować symbole na tablicy. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenie praktyczne. 

 
Ś

rodki dydaktyczne 

−−−−    

przybory do pisania, 

−−−−    

przybory kreślarskie 

−−−−    

notatnik, 

−−−−    

literatura z rozdziału 7 dotycząca podstawowych elementów i układów elektrycznych. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

18

5.4. Obwody elektryczne prądu stałego i przemiennego 

 
5.4.1. Ćwiczenia 
 

Ćwiczenie 1 

Mając  dany  schemat  pomiarowy  oraz  tabele  przedstawione  poniŜej  sprawdź  prawo 

Ohma. Przedstaw otrzymane wyniki oraz dokonaj ich analizy. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i  technikę  wykonywania  ćwiczenia  z  uwzględnieniem  przepisów  bezpieczeństwa  i  higieny 
pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  sporządzić wykaz aparatury dotyczący ćwiczenia, 
2)  połączyć układy pomiarowe dotyczące ćwiczenia, 
3)  dokonać niezbędnych obliczeń dla potrzeb ćwiczenia, 
4)  sporządzić wykres, 
5)  przeprowadzić analizę wyników, 
6)  wyciągnąć wnioski z przeprowadzonego ćwiczenia, 
7)  zaprezentować efekt swojej pracy. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenie praktyczne. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

− 

przybory kreślarskie, 

− 

przybory do pisania, 

− 

aparatura kontrolno-pomiarowa, 

− 

notatnik, 

−−−−    

literatura z rozdziału 7 dotycząca obwodów elektrycznych prądu stałego i przemiennego. 

 

                                                                                                                 
                                                                                                                   
                                                                                                                              
                           U          Rs                                                              Ro       
 
 
 

 

Rys. 1 do ćwiczenia 1. Schemat układu pomiarowego do ćwiczenia [opracowanie własne]. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

19

Tabela  1  do  ćwiecznia  1.  Tabela  obliczeniowa  do  schematu  pomiarowego  przedstawionego  na  rysunku  1 

[opracowanie własne]. 

R1 

R2 

R1 

R2 

Cv 

α

 

CA 

α

 

Cv 

α

 

CA 

α

 

 
 

Lp 

V/dz 

dz 

A/dz 

dz 

 

 

V/dz 

dz 

A/dz 

dz 

 

 

1. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

7. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rśr 

 

 

 

 

 

 

Rśr 

Charakterystyka I = f(U): 
                                       
R1 = ..... . [Ω]                R2 = ..... . [Ω]  
                                
                                                                                                                 
                                                                                                                   
                                                                                                                              
                           U          Rs                                                                     
 
 
 
 

Rys. 2 do ćwiczenia 1. Schemat układu pomiarowego do ćwiczenia [opracowanie własne]. 

 
Tabela  2  do  ćwiczenia  1.
  Tabela  obliczeniowa  do  schematu  pomiarowego  przedstawionego  na  rysunku  2 

[opracowanie własne].

 

Cv 

Α

 

CA 

α

 

 

Lp. 

V/dz 

Dz 

A/dz 

dz 

 

 

1. 

 

 

 

 

 

 

 

2. 

 

 

 

 

 

 

 

3. 

 

 

 

 

 

 

 

4. 

 

 

 

 

 

 

 

5. 

 

 

 

 

 

 

 

6. 

 

 

 

 

 

 

 

7. 

 

 

 

 

 

 

 

Rśr. 

 

 

 

 

 

 

 

Charakterystyka I = f(U) 
 
Ćwiczenie 2 

Dwa  rezystory  o  rezystancjach  R

1

  =  20  Ω  i  R

2

  =  40  Ω  połączono  szeregowo  włączając  

do  źródła  o  napięciu  U  =  12  V.  Oblicz  rezystancję  zastępczą  obwodu  oraz  spadki  napięcia  
na poszczególnych rezystorach. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

20

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  wypisać załoŜenia do zadania, 
2)  wypisać wielkości szukane do zadania, 
3)  narysować poglądowy rysunek do zadania, 
4)  dokonać niezbędnych obliczeń, 
5)  przeprowadzić analizę wyników, 
6)  wyciągnąć wnioski z przeprowadzonego ćwiczenia, 
7)  zaprezentować efekt swojej pracy. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenie praktyczne. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

– 

przybory do pisania, 

– 

przybory kreślarskie, 

– 

notatnik, 

– 

literatura z rozdziału 7 dotycząca obwodów elektrycznych prądu stałego i przemiennego. 

 
Ćwiczenie 3 

Do obwodu składającego się z czterech rezystorów połączonych szeregowo doprowadzono 

napięcie  U  =  220  V.  Obliczyć  rezystancję  zastępczą  obwodu,  prąd  w obwodzie  i  spadki 
napięcia na poszczególnych rezystorach, jeŜeli R

1

 = 8 Ω, R

2

 = 16 Ω, R

= 10 Ω, R

4

 = 21 Ω. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  wypisać załoŜenia do zadania, 
2)  wypisać wielkości szukane do zadania, 
3)  narysować poglądowy rysunek do zadania, 
4)  dokonać niezbędnych obliczeń, 
5)  przeprowadzić analizę wyników, 
6)  wyciągnąć wnioski z przeprowadzonego ćwiczenia, 
7)  zaprezentować efekt swojej pracy. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenie praktyczne. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

– 

przybory do pisania, 

– 

przybory kreślarskie, 

– 

notatnik, 

– 

literatura z rozdziału 7 dotycząca obwodów elektrycznych prądu stałego i przemiennego. 

 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

21

5.5. Wykorzystanie schematów i instrukcji  

 

5.5.1. Ćwiczenia 
 

Ćwiczenie 1 

Na podstawie instrukcji zasilacza stabilizowanego dokonaj jego charakterystyki 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i  technikę  wykonywania  ćwiczenia  z  uwzględnieniem  przepisów  bezpieczeństwa  i  higieny 
pracy. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  napisać przeznaczenie urządzenia, 
2)  wypisać podstawowe parametry pracy (moc, napięcie), 
3)  narysować układ połączeń urządzenia, 
4)  wypisać podstawowe wielkości zabezpieczeń, 
5)  wypisać czynności związane z uruchomieniem urządzenia,  
6)  wypisać  czynności  związane  z  zatrzymaniem  pracy  urządzenia  przy  pracy  normalnej  

i awaryjnej, 

7)  wymienić zasady postępowania w razie awarii 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

ć

wiczenie praktyczne, 

− 

metoda przewodniego tekstu. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

− 

zasilacz stabilizowany, 

− 

instrukcja zasilacza stabilizowanego, 

− 

dokumentacja techniczna zasilacza stabilizowanego, 

− 

przybory kreślarskie, 

− 

przybory do pisania, 

− 

notatnik, 

− 

literatura z rozdziału 7 dotycząca wykorzystania schematów i instrukcji. 

 
Ćwiczenie 2 

Na  podstawie  instrukcji  zasilacza  ZA  REG  dokonaj  jego  charakterystyki.  Wypisz 

parametry  pracy  zasilacza,  procedury  postępowania  w  przypadku  awarii  zasilacza.  Dokonaj 
interpretacji otrzymanych wyników. 

 

Wskazówki do realizacji 

 

Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i  technikę  wykonywania  ćwiczenia  z  uwzględnieniem  przepisów  bezpieczeństwa  i  higieny 
pracy. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

22

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  przeczytać uwaŜnie instrukcje obsługi zasilacza ZA REG, 
2)  wypisać parametry pracy zasilacza ZA REG, 
3)  przeanalizować dokumentację techniczną, 
4)  odczytać 

informacje 

zawarte 

na 

schemacie 

ideowym 

zasilacza 

urządzenia 

elektronicznego, 

5)  odczytać  informacje  zawarte  na  schemacie  montaŜowym  zasilacza  urządzenia 

elektronicznego 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenie praktyczne 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

– 

zasilacz stabilizowany, 

– 

instrukcja zasilacza stabilizowanego, 

– 

dokumentacja techniczna zasilacza, 

– 

przybory do pisania, 

– 

notatnik, 

– 

literatura z rozdziału 7 dotycząca wykorzystania schematów i instrukcji. 

 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

23

5.6. Dobór i obsługa przyrządów pomiarowych 

 

5.6.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Mając  dane  napięcie  220  V  oraz  natęŜenie prądu elektrycznego wynoszące 0,5 A oblicz 

moc pobieraną przez odbiornik?  
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  wypisać załoŜenia do zadania, 
2)  wypisać wielkości szukane do zadania, 
3)  dokonać niezbędnych obliczeń, 
4)  przeprowadzić analizę wyników, 
5)  wyciągnąć wnioski z przeprowadzonego ćwiczenia, 
6)  zaprezentować efekt swojej pracy. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenie praktyczne. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

– 

przybory kreślarskie, 

– 

przybory do pisania, 

– 

aparatura kontrolno-pomiarowa, 

– 

notatnik, 

– 

literatura z rozdziału 7 dotycząca podstaw miernictwa elektrycznego. 

 
Ćwiczenie 2 

Dokonaj  pomiaru  i  regulacji  napięcia  stałego.  Dobierz  aparaturę  kontrolno-pomiarową. 

Zaprezentuj otrzymane wyniki. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i  technikę  wykonywania  ćwiczenia  z  uwzględnieniem  przepisów  bezpieczeństwa  i  higieny 
pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

 
1)  sporządzić wykaz aparatury w celu wykonania pomiaru napięcia i prądu, 
2)  połączyć układy pomiarowe w celu wykonania pomiaru napięcia i prądu, 
3)  dokonać pomiarów i regulacji napięcia stałego, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

24

4)  przeanalizować wyniki, 
5)  zinterpretować wyniki, 
6)  zaprezentować efekt swojej pracy. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenie praktyczne. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

– 

aparatura kontrolno-pomiarowa, 

– 

przybory kreślarskie, 

– 

przybory do pisania, 

– 

notatnik, 

– 

literatura z rozdziału 7 dotycząca podstaw miernictwa elektrycznego. 

 
                                                                                                          
                                                                            
                   U                                               U= 24V 
 
 
 
 

Rys. 1 do ćwiczenia 2. Schemat układu pomiarowego [opracowanie własne]. 

 

Tabela 1 do ćwiczenia 2. Tabela pomiarowa do schematów pomiarowych [opracowanie własne]. 

Zakres 

α

 max 

Cv 

α

 

Lp. 

dz 

V/dz 

dz 

1. 

 

 

 

 

 

2. 

 

 

 

 

 

 

                                                                                

                  
 
               
              U

1

                Rs                                              U

2

    

 
 

 

Rys.  7. Schemat układu pomiarowego [opracowanie własne]. 

 
 

V

V

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

25

Tabela 2 do ćwiczenia 2. Tabela pomiarowa do schematu pomiarowego [opracowanie własne]. 

Cv 

Α

 

U

1

 

U

2

 

U

2

/U

1

 

PołoŜenie 
Suwaka 

Lp. 

V/dz 

Dz 

 

 

 

 

 

Skrajne 
dolne 

1. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

¼ 
dług. 

2. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Środ- 
kowe 

3. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

¾ 
dług. 

4. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Skrajne 
Górne 

5. 

 

 

 

 

 

                                                   
                                                                R

d

 

            
            
 
 
               U         Rs                         V

w

                                                     V

b

 

 
 
 
 

Rys. 3 do ćwiczenia 2. Schemat układu pomiarowego [opracowanie własne]. 

 

Tabela 3 do ćwiczenia 2. Tabela pomiarowa do schematu pomiarowego [opracowanie własne]. 

n

1

n

2

Lp. 

U

w

 

U

b

 

n1·U

b

 

U

w

 

U

b

 

n2·U

b

 

Kl. 
dokł. 

1. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

26

5.7. Maszyny i urządzenia elektryczne 

 

5.7.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Na stanowisku pomiarowym znajduje się silnik bocznikowy prądu stałego. Wypisz dane 

znajdujące  się  na  tabliczce  znamionowej,  zanotuj  je  a  następnie  oblicz  moment  oraz 
sprawność silnika. 
1.  Dane znamionowe 

TYP  

…………………. 

zn

P

 ………………….  

[kW] 

n

U

 …………………. 

[V] 

n

I

  …………………. 

[A] 

wn

I

 

…………………. 

[A] 

n

n

  …………………. 

[obr/min] 

2.  Obliczyć na podstawie danych: 

a)  Moment na wale silnika odpowiadający znamionowemu, 

]

.........[

..........

3

10

55

,

9

m

N

n

n

zn

P

n

M

=

=

 

b)  Sprawność przy obciąŜeniu znamionowym silnika, 

.........

..........

3

10

=

=

n

I

n

U

zn

P

n

η

 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i  technikę  wykonywania  ćwiczenia  z  uwzględnieniem  przepisów  bezpieczeństwa  i  higieny 
pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  dokonać oględzin silnika bocznikowego prądu stałego, 
2)  znaleźć tabliczkę znamionową, 
3)  wypisać dane znajdujące się na tabliczce znamionowej silnika, 
4)  obliczyć moment na wale silnika oraz sprawność, 
5)  wyciągnąć wnioski, 
6)  zaprezentować efekt swojej pracy. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenie praktyczne. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

27

Ś

rodki dydaktyczne: 

– 

przybory do pisania, 

– 

przybory kreślarskie, 

– 

kalkulator, 

– 

notatnik, 

– 

literatura z rozdziału 7 dotycząca maszyn i urządzeń elektrycznych. 

 
Ćwiczenie 2 

Mając  daną  tabliczkę  znamionową  silnika  prądu  stałego  odczytaj  a  następnie  zapisz 

podstawowe parametry pracy silnika. 

 

Rys. 1 do ćwiczenia 2. Wygląd tabliczki znamionowej do ćwiczenia [11]. 

 
1.  Dane znamionowe 

TYP  

…………………. 

zn

P

 ………………….  

[kW] 

n

U

 …………………. 

[V] 

n

I

  …………………. 

[A] 

wn

I

 

…………………. 

[A] 

n

n

  …………………. 

[obr/min] 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  dokonać oględzin silnika prądu stałego, 
2)  znaleźć tabliczkę znamionową, 
3)  wypisać dane znajdujące się na tabliczce znamionowej silnika, 
4)  wyciągnąć wnioski, 
5)  zaprezentować efekt swojej pracy. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

28

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenie praktyczne. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

– 

przybory do pisania, 

– 

przybory kreślarskie, 

– 

kalkulator, 

– 

notatnik, 

– 

literatura z rozdziału 7 dotycząca maszyn i urządzeń elektrycznych. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

29

5.8. Instalacje elektryczne 

 

5.8.1. Ćwiczenia 
 

Ćwiczenie 1 

Wykonaj  połączenia  układów  instalacji  według  poniŜszych  schematów.  Zaprezentuj 

otrzymane układy oraz je omów. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  sporządzić wykaz aparatury, 
2)  połączyć układy pomiarowe, 
3)  dokonać niezbędnych obliczeń, 
4)  przeprowadzić analizę wyników, 
5)  wyciągnąć wnioski, 
6)  zaprezentować efekt swojej pracy. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenie praktyczne. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

– 

przybory kreślarskie,   

– 

aparatura kontrolno-pomiarowa, 

– 

notatnik, 

– 

literatura z rozdziału 7 dotycząca instalacji elektrycznych. 

 

Rys.  1  do  ćwiczenia  1.  Łącznik  jednobiegunowy  –  jednobiegunowe  załączanie  i  wyłączanie  lamp:  a)  schemat 

wieloliniowy, b)schemat jednoliniowy [opracowanie własne].

 

 
Ćwiczenie 2 

Mając dany rysunek z fragmentem instalacji elektrycznej rozpoznaj elementy wchodzące 

w skład tej instalacji. Wypisz i nazwij elementy wchodzące w skład instalacji. 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

30

 

Rys. 1 do ćwiczenia 2. Schemat instalacji elektrycznej [opracowanie własne]. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przerysować układy instalacji elektrycznej, 
2)  wypisać symbole zastosowane w podanej instalacji elektrycznej,. 
3)  nazwać te symbole, 
4)  przerysować symbole instalacji elektrycznej, 
5)  zaprezentować symbole na tablicy. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenie praktyczne 

 
 

Ś

rodki dydaktyczne: 

– 

przybory kreślarskie, 

– 

przybory do pisania, 

– 

notatnik, 

– 

rysunek instalacji elektrycznej, 

– 

literatura z rozdziału 7 dotycząca instalacji elektrycznych. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

31

5.9. Bezpieczeństwo obsługi maszyn i urządzeń elektrycznych 
 

5.9.1. Ćwiczenia 

 

Ćwiczenie 1 

Na 

stanowisku 

laboratoryjnym 

znajduje 

się 

wyłącznik 

róŜnicowo-prądowy 

zabezpieczający  instalację  elektryczną.  Na  podstawie  oględzin  wyłącznika,  wypisz  jego 
parametry znamionowe oraz dokonaj ich interpretacji. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia: 

 

Uczeń powinien: 

1)  dokonać oględzin zewnętrznych wyłącznika róŜnicowo-prądowego, 
2)  wypisać w notatniku parametry pracy wyłącznika róŜnicowo-prądowego, 
3)  nazwać te parametry, 
4)  zinterpretować parametry pracy wyłącznika róŜnicowo-prądowego. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenie praktyczne. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

− 

wyłącznik róŜnicowo-prądowy, 

− 

przybory do pisania, 

− 

notatnik, 

− 

literatura  z  rozdziału  7  dotycząca  bezpieczeństwa  obsługi  maszyn  i  urządzeń 
elektrycznych. 

 
Ćwiczenie 2 

Na  stanowisku  laboratoryjnym  znajduje  się  wyłącznik  nadmiarowo  –  prądowy 

zabezpieczający  instalację  elektryczną.  Na  podstawie  oględzin  wyłącznika,  wypisz  jego 
parametry znamionowe oraz dokonaj ich interpretacji. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia: 

 

Uczeń powinien: 

1)  dokonać oględzin zewnętrznych wyłącznika nadmiarowo-prądowego, 
2)  wypisać w notatniku parametry pracy wyłącznika nadmiarowo-prądowego, 
3)  nazwać te parametry, 
4)  zinterpretować parametry pracy wyłącznika nadmiarowo-prądowego. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

32

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenie praktyczne. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

− 

wyłącznik nadmiarowo-prądowy, 

− 

przybory do pisania, 

− 

notatnik, 

− 

literatura  z  rozdziału  7  dotycząca  bezpieczeństwa  obsługi  maszyn  i  urządzeń 
elektrycznych. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

33

5.10. Podstawy elektroniki i automatyki 
 

5.10.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Na  stanowisku  laboratoryjnym  rozmieszczone  są  róŜne  elementy  elektroniczne. 

Rozpoznaje te elementy a następnie dokonaj krótkiej ich prezentacji? 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

 

1)  rozpoznać elementy elektroniczne, 
2)  nazwać te elementy, 
3)  dokonać krótkiej ich prezentacji. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenie praktyczne. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

− 

elementy elektroniczne 

− 

przybory do pisania, 

− 

notatnik, 

− 

literatura z rozdziału 7 dotycząca podstaw elektroniki i elektrotechniki. 

 

Ćwiczenie 2 

Na stanowisku laboratoryjnym rozmieszczone są róŜne elementy automatyki. Rozpoznaje 

te elementy a następnie dokonaj krótkiej ich prezentacji? 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

 

1)  rozpoznać elementy automatyki, 
2)  nazwać te elementy, 
3)  dokonać krótkiej ich prezentacji. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

− 

elementy automatyki, 

− 

przybory do pisania, 

− 

notatnik, 

− 

literatura z rozdziału 7 dotycząca podstaw elektroniki i elektrotechniki. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

34

5.11. Zabezpieczenie urządzeń napędowych 
 

5.11.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Mając daną maszynę elektryczną, zaproponuj zabezpieczenia do tej maszyny. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  określić rodzaje zabezpieczeń, 
2)  wypisać w notatniku dane znamionowe maszyny elektrycznej, 
3)  dobrać do danych znamionowych rodzaj zabezpieczenia, 
4)  uzasadnić dobór zastosowanego zabezpieczenia 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenie praktyczne. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

− 

dowolna maszyna elektryczna, 

− 

zabezpieczenia napędowe maszyn i urządzeń elektrycznych, 

− 

notatnik, 

− 

literatura z rozdziału 7 dotycząca zabezpieczeń urządzeń napędowych. 

 
Ćwiczenie 2 

Mając  daną  maszynę  wykorzystywaną  do  prac  blacharskich,  zaproponuj  zabezpieczenia 

do tej maszyny. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  określić rodzaje zabezpieczeń, 
2)  wypisać w notatniku dane znamionowe maszyny, 
3)  dobrać do danych znamionowych rodzaj zabezpieczenia, 
4)  uzasadnić dobór zastosowanego zabezpieczenia. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenie praktyczne. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

35

Ś

rodki dydaktyczne: 

− 

dowolna maszyna wykorzystywana do prac blacharskich, 

− 

zabezpieczenia napędowe maszyn i urządzeń elektrycznych, 

− 

notatnik, 

− 

literatura z rozdziału 7 dotycząca zabezpieczeń urządzeń napędowych. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

36

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘC UCZNIA 

 

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 
 
Test 1 

Test 

do 

jednostki 

modułowej 

„Analizowanie 

prostych 

układów 

elektrycznych” 

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

– 

zadania 1–7, 9, 12–14, 20 są z poziomu podstawowego, 

– 

zadania 8, 10, 11, 15–19 są z poziomu ponadpodstawoego 

 
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 
 

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 

 
Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące 
oceny szkolne: 

– 

dopuszczający za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego, 

– 

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego, 

– 

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego, 

– 

bardzo  dobry  -  za  rozwiązanie  19  zadań,  w  tym  co  najmniej  8  z  poziomu 
ponadpodstawowego, 

 
Klucz odpowiedzi: 1.
b, 2.b, 3.b, 4.a, 5.a, 6.d, 7.b, 8.a, 9.b, 10.c, 11 c, 12.b, 13.b, 

14.b, 15.b, 16.c, 17.c, 18.c, 19.c, 20.c. 

 
Plan testu 

Nr 
zadania 

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia 
ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

1. 

Podać sposób ochrony przez samoczynne 
wyłączenie zasilania 

2. 

Podać sposób ochrony przed skutkami 
nadmiernego wzrostu napięcia wskutek 
wyładowania atmosferycznego 

3. 

Rozpoznać na rysunku wyłącznik 

4. 

Rozpoznać na rysunku wyłącznik 

5. 

Wskazać środki ochrony układu 
oddechowego 

6. 

Wskazać środki ochrony wzroku 

7. 

Wskazać środki ochrony podczas 
lutowania elementów elektronicznych 

8. 

Wskazać zastosowanie opaski uciskowej 

PP 

9. 

Wskazać sposób udzielania pierwszej 
pomocy 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

37

10. 

Wskazać sposób masaŜu serca 

PP 

11. 

Wskazać sposób udroŜnienia dróg 
oddechowych podczas wypadku przy 
pracach monterskich 

PP 

12. 

Podać jednostkę natęŜenia prądu 
elektrycznego 

13. 

Podać definicję konduktacji 

14. 

Rozpoznać na schemacie silnik 

15. 

Rozpoznać na rysunku symbol 

PP 

16. 

Rozpoznaje na rysunku symbol 

PP 

17. 

Rozpoznać na rysunku symbol 

PP 

18. 

Wskazać sposób pomiaru rezystancji 

PP 

19. 

Rozpoznać na schemacie symbole 

PP 

20. 

Rozpoznać na rysunku symbol 

 

Przebieg testowania 

 
Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym 

wyprzedzeniem. 

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 
4.  Przeprowadź  z  uczniami  próbę  udzielania  odpowiedzi  na  takie  typy  zadań  testowych, 

jakie będą w teście. 

5.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi). 
6.  Zapewnij uczniom moŜliwość samodzielnej pracy. 
7.  Rozdaj  uczniom  zestawy  zadań  testowych  i  karty  odpowiedzi,  podaj  czas  przeznaczony  

na udzielanie odpowiedzi. 

8.  Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru  
9.  dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich moŜliwości). 
10.  Kilka  minut  przed  zakończeniem  sprawdzianu  przypomnij  uczniom  o  zbliŜającym  

się czasie zakończenia udzielania odpowiedzi. 

11.  Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych. 
12.  Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego. 
13.  Przeprowadź  analizę  uzyskanych  wyników  sprawdzianu  i  wybierz  te  zadania,  które  

sprawiły uczniom największe trudności. 

14.  Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności. 
15.  Opracuj  wnioski  do  dalszego  postępowania,  mającego  na  celu  uniknięcie  niepowodzeń 

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu. 

 
Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Zapoznaj się z zestawem pytań testowych. 
4.  Test zawiera 20 zadań o róŜnym stopniu trudności.  
5.  Test składa się z zadań o róŜnym stopniu trudności 
6.  Udzielaj  odpowiedzi  tylko  na  załączonej  karcie  odpowiedzi  stawiając  w  odpowiedniej 

rubryce  znak  X.  Dla  kaŜdego  zadania  podane  są  cztery  moŜliwe  odpowiedzi  a,  b,  c,  d. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

38

Tylko  jedna  odpowiedź  jest  poprawna.  W  przypadku  pomyłki  naleŜy  błędną  odpowiedź 
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 

7.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 
8.  Kiedy  udzielenie  odpowiedzi  będzie  Ci  sprawiało  trudność,  wtedy  odłóŜ  jego 

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 

9.  Na rozwiązanie testu masz 60 min. 

Powodzenia! 

 
Materiały dla ucznia: 

− 

instrukcja,  

− 

zestaw zadań testowych, 

− 

karta odpowiedzi. 

 
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 
 

1.  Ochrona przez samoczynne wyłączenie zasilania polega na 

a)  zasilaniu odbiornika za pomocą transformatora separacyjnego lub przetwornicy. 
b)  szybkim wyłączeniu instalacji spod napięcia, gdy nastąpi zwarcie części będącej pod 

napięciem fazowym z dostępną częścią przewodzącą. 

c)  zastosowaniu w fabrycznie produkowanych urządzeniach izolacji o parametrach 

ograniczających do minimum moŜliwości poraŜenia prądem elektrycznym.  

d)  odizolowaniu od ziemi urządzeń elektrycznych.  

 
2.  Najlepszym  środkiem  ochrony  przed  skutkami  nadmiernego  wzrostu  napięcia  wskutek 

wyładowania atmosferycznego jest zastosowanie 
a)  bezpieczników topikowych. 
b)  wyłączników nadmiarowo-prądowych. 
c)  odgromników. 
d)  wyłączników róŜnicowoprądowych. 

 
3.  Na rysunku przedstawiono 

a)  wyłącznik nadprądowy. 
b)  wyłącznik róŜnicowoprądowy. 
c)  stycznik, 
d)  przekaźnik bistabilny. 

 
4.  Fotografia przedstawia 

a)  wyłącznik nadprądowy. 
b)  wyłącznik róŜnicowoprądowy. 
c)  stycznik. 
d)  przekaźnik bistabilny. 

 
 
5.  Środkiem ochrony układu oddechowego są 

a)  maska ochronna. 
b)  rękawice ochronne. 
c)  nakrycie głowy. 
d)  ubranie robocze. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

39

6.  Środkiem ochrony wzroku są 

a)  maska ochronna. 
b)  rękawice ochronne. 
c)  nakrycie głowy. 
d)  okulary ochronne. 

 
7.  W celu ochrony rąk podczas lutowania elementów elektronicznych naleŜy zastosować 

a)  maskę ochronną. 
b)  rękawice ochronne. 
c)  nakrycie głowy. 
d)  ubranie robocze. 

 
8.  Opaskę uciskową naleŜy stosować 

a)  w kaŜdym przypadku krwawiącej rany. 
b)  w przypadku obcięcia lub oderwania kończyny. 
c)  w przypadku zmiaŜdŜenia kończyny. 
d)  w przypadku skaleczenia. 

 
9.  W czasie udzielania pierwszej pomocy tętno sprawdza się 

a)  po obu stronach szyi, uŜywając kciuka i pozostałych palców. 
b)  po jednej stronie szyi, trzema środkowymi palcami. 
c)  kciukiem na przegubie ręki. 
d)  po jednej stronie szyi, jednym palcem. 

 
10.  MasaŜ serca naleŜy wykonywać przez uciskanie 

a) 

1

/

3

 dolnej części mostka. 

b)  lewej połowy klatki piersiowej. 
c)  górnej części mostka. 
d)  ½ dolnej części mostka. 

 
11.  Najskuteczniejszą i najprostszą metodą udroŜnienia dróg oddechowych podczas wypadku 

przy pracach monterskich jest 
a)  wyciągnięcie i przytrzymanie języka. 
b)  przygięcie głowy do mostka. 
c)  usunięcie ciał obcych z jamy ustnej i odgięcie głowy do tyłu. 
d)  odgięcie głowy do tyłu.  

 

12.  Jednostką natęŜenia prądu elektrycznego jest 

a)  volt. 
b)  amper. 
c)  wat. 
d)  ohm. 

 
13.  Konduktancją nazywamy 

a)  iloraz napięcia i prądu. 
b)  odwrotność rezystancji. 
c)  przewodność właściwą metali. 
d)  iloraz prądu i napięcia. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

40

14.  Na schemacie znajduje się schemat silnika 

a)  silnika obcowzbudnego. 
b)  silnika bocznikowego 
c)  silnika szeregowego 
d)  silnika szeregowo-bocznikowego 

 

15.  Element oznaczony na rysunku to 

a)  rezystor. 
b)  kondensator. 
c)  cewka.                                                            C 
d)  źródło napięcia. 
 

16.  Symbol przedstawiony na rysunku przedstawia 

a)  ranzystor. 
b)  tyrystor. 
c)  diodę. 
d)  fototranzystor. 

 
 
 
17.  Symbolem E

1

, E

2

, E

3

 na rysunku oznaczono 

a)  voltomierz. 
b)  rezystancja 
c)  źródło napięcia 
d)  kondensator. 

 
18.  Do pomiaru rezystancji słuŜy 

a)  amperomierz. 
b)  voltomierz. 
c)  omomierz. 
d)  watomierz. 

 
19.  Na schemacie montaŜowym urządzenia symbolem C oznacza się 

a)  opornik. 
b)  diodę 
c)  kondensator. 
d)  cewkę. 

 
20.  W układzie elektrycznym symbolem             oznacza się 

21.  voltomierz, 
22.  watomierz, 
23.  amperomierz, 
24.  omomierz. 

 

 

 

A

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

41

KARTA ODPOWIEDZI 

Imię i nazwisko................................................................................................................... 

 
Analizowanie prostych układów elektrycznych 

 
Zakreśl poprawną odpowiedź. 

Nr 

Zadania 

Odpowiedzi 

Punkty 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10 

 

11 

 

12 

 

13 

 

14 

 

15 

 

16 

 

17 

 

18 

 

19 

 

20 

 

            Razem: 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

42

Test 2 
Test 

do 

jednostki 

modułowej 

„Analizowanie 

prostych 

układów 

elektrycznych” 

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

– 

zadania 1–7, 9, 12, 13, 14, 20 są z poziomu podstawowego, 

– 

zadania 8, 10, 11, 15–19 są z poziomu ponadpodstawoego 

 
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 
 

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 

 
Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące 
oceny szkolne: 

− 

dopuszczający za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego, 

− 

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego, 

− 

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego, 

− 

bardzo  dobry  -  za  rozwiązanie  19  zadań,  w  tym  co  najmniej  8  z  poziomu 

ponadpodstawowego, 

 
Klucz odpowiedzi: 1.
a, 2.b, 3.a, 4.b, 5.c, 6.c, 7.a, 8.c, 9.c, 10.a, 11.d, 12.a, 13.c, 
14.
a, 15.c, 16.c, 17.b, 18.b, 19.c, 20.a. 
 
Plan testu 

Nr 
zadania 

Cel operacyjny (mierzone 
osiągnięcia ucznia) 

Kategoria celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

Podać jednostkę napięcia 
elektrycznego 

Podać definicje konduktancji 

Podać jednostkę mocy czynnej 

Rozpoznać symbol 
przedstawiony na rysunku 

Rozpoznać symbol 
przedstawiony na rysunku 

Rozpoznać symbol 
przedstawiony na rysunku 

Podać wartość częstotliwości 

Podać oznaczenie przedstawione 
na rysunku 

PP 

Podać symbol przedstawiony na 
rysunku 

10 

Podać wartość napięcia na 
podstawie tabliczki zasilającej 

PP 

11 

Rozpoznać miernik do pomiaru 
napięcia 

PP 

12 

Podać prawo Ohma 

13 

Podać prawo Kirchhoffa 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

43

14 

Podać prawo Kirchhoffa 

15 

Obliczyć rezystancję zastępczą 

PP 

16 

Obliczyć rezystancję zastępczą 

PP 

17 

Obliczyć rezystancję zastępczą 

PP 

18 

Obliczyć wartość prądu 

PP 

19 

Obliczyć wartość napięcia 

PP 

20 

Wskazać zagroŜenie podczas 
demontaŜu urządzenia 
elektrycznego 

 

Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym 

wyprzedzeniem. 

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 
4.  Przeprowadź  z  uczniami  próbę  udzielania  odpowiedzi  na  takie  typy  zadań  testowych, 

jakie będą w teście. 

5.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi). 
6.  Zapewnij uczniom moŜliwość samodzielnej pracy. 
7.  Rozdaj  uczniom  zestawy  zadań  testowych  i  karty  odpowiedzi,  podaj  czas  przeznaczony 

na udzielanie odpowiedzi. 

8.  Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru  
9.  dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich moŜliwości). 
10.  Kilka  minut  przed  zakończeniem  sprawdzianu  przypomnij  uczniom  o  zbliŜającym  się 

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi. 

11.  Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych. 
12.  Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego. 
13.  Przeprowadź  analizę  uzyskanych  wyników  sprawdzianu  i  wybierz  te  zadania,  które  

sprawiły uczniom największe trudności. 

14.  Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności. 
15.  Opracuj  wnioski  do  dalszego  postępowania,  mającego  na  celu  uniknięcie  niepowodzeń 

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu. 

 
Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Zapoznaj się z zestawem pytań testowych. 
4.  Test zawiera 20 zadań o róŜnym stopniu trudności.  
5.  Test składa się z zadań o róŜnym stopniu trudności. 
6.  Udzielaj  odpowiedzi  tylko  na  załączonej  karcie  odpowiedzi  stawiając  w  odpowiedniej 

rubryce  znak  X.  Dla  kaŜdego  zadania  podane  są  cztery  moŜliwe  odpowiedzi  a,  b,  c,  d. 
Tylko  jedna  odpowiedź  jest  poprawna.  W  przypadku  pomyłki  naleŜy  błędną  odpowiedź 
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 

7.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 
8.  Kiedy  udzielenie  odpowiedzi  będzie  Ci  sprawiało  trudność,  wtedy  odłóŜ  jego 

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 

9.  Na rozwiązanie testu masz 60 min. 

Powodzenia! 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

44

Materiały dla ucznia: 

− 

instrukcja,  

− 

zestaw zadań testowych, 

− 

karta odpowiedzi. 

 

 
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 
1.  Jednostką napięcia elektrycznego jest 

a) 

volt. 

b) 

amper. 

c) 

wat. 

d) 

ohm. 

 
2.  Konduktancją nazywamy 

a) 

iloraz napięcia i prądu. 

b) 

odwrotność rezystancji. 

c) 

przewodność właściwą metali. 

d) 

iloraz prądu i napięcia. 

 
3.  Jednostka mocy czynnej jest 

a) 

wat. 

b) 

voltoamper. 

c) 

var. 

d) 

ohm 

 
4.  Element oznaczony na rysunku to 

a) 

rezystor. 

b) 

kondensator. 

c) 

cewka.                                                             

d) 

ź

ródło napięcia. 

  
5.  Element przedstawiony na rysunku to 

a) 

dioda. 

b) 

tranzystor.     

c) 

fotodioda. 

d) 

fototranzystor. 

 
 
 
 
 
6.  Symbol przedstawiony na rysunku przedstawia 

a) 

tranzystor. 

b) 

tyrystor. 

c) 

diodę. 

d) 

fototranzystor. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

45

7.  Jedną  z  podstawowych  właściwości  napięcia  zasilającego  urządzenie  elektryczne  jest 

częstotliwość sieciowa, która wynosi 

a) 

50 Hz, 

b) 

60 Hz, 

c) 

70 Hz, 

d) 

80 Hz. 

 
8.  W układzie jak na rysunku poniŜej symbolem W oznaczono 

a) 

voltomierz. 

b) 

amperomierz. 

c) 

watomierz. 

d) 

omomierz. 

 

 
9.  W  układzie  jak  na  rysunku 

poniŜej 

symbole 

oznaczono 

a) 

amperomierz. 

b) 

watomierz. 

c) 

voltomierz. 

d) 

Ŝ

arówkę. 

 
 
 

   

 

10.  Na podstawie tabliczki znamionowej umieszczonej na rysunku poniŜej napięcie 

zasilające to urządzenie wynosi: 

a) 

220/380 V, 

b) 

122/240 V, 

c) 

220/280 V, 

d) 

120/380 V 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

46

11.  Do pomiaru napięcia elektrycznego wykorzystujemy 

a) 

amperomierz. 

b) 

watomierz. 

c) 

omomierz. 

d) 

woltomierz. 

 
12.  ZaleŜność pomiędzy natęŜeniem prądu I, napięciem V oraz opornością R w obwodzie 

elektrycznym zapisana wzorem U = RI nazywamy prawem 

a) 

Ohma 

b) 

Kirhoffa 

c) 

Pascala 

d) 

Newtona 

 

13.  Prawo dotyczące bilansu napięć w obwodzie elektrycznym nazywamy prawem 

a) 

I Kirchhoffa. 

b) 

Ohma 

c) 

II Kirchhoffa 

d) 

Pascala 

 
14.  Prawo dotyczące bilansu prądów  w węźle obwodu elektrycznego nazywamy prawem 

a) 

I Kirchhoffa. 

b) 

Ohma 

c) 

II Kirchhoffa 

d) 

Pascala 

 
15.  Rezystancja  zastępcza  szeregowo  połączonych  trzech  rezystorów  o  opornościach 

=

10

5

1

R

=

4

1

2

R

,

=

4

2

3

R

 wynosi 

 

a) 

10

4

b) 

10

8

c) 

4

5

d) 

5

4

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

47

16.  Rezystancję zastępczą obwodu równoległego oblicza się wg wzoru 
 

a)  

 
 

b)   

 

 

c)  

 
 

d)  

 

17.  W układzie na rysunku rezystancja zastępcza wynosi 

a) 

1 R 

b) 

2 R 

c) 

3 R 

d) 

0,5 R 

 
 

 

 

18.  Woltomierz  o  rezystancji  wewnętrznej  R

v

  =  200  kΩ  wskazuje  napięcie  U  =  10  V.  Prąd  

w woltomierzu wynosi 

a) 

40 µA. 

b) 

50 µA. 

c) 

60 µA. 

d) 

70 µA. 

 
19.  W  grzejniku  o  rezystancji  R  =  55  Ω  wartość  prądu  wyniosła  I  =  4  A.  Napięcie 

doprowadzone do grzejnika wynosi 

a) 

180 V. 

b) 

200 V. 

c) 

220 V. 

d) 

230 V. 

 
20.  Podczas demontaŜu urządzenia elektrycznego moŜe nastąpić 

a) 

poraŜenie prądem elektrycznym. 

b) 

zjawisko kompatybilności elektrycznej.

 

c) 

szybkie wyłączenie instalacji spod napięcia.

 

d) 

migotanie komór serca.

 

 

n

Z

R

R

R

R

1

.....

1

1

2

1

+

+

=

n

Z

R

R

R

R

.....

1

2

1

+

+

=

n

Z

R

R

R

R

1

.....

1

1

1

2

1

+

+

=

n

Z

R

R

R

R

.....

2

1

+

+

=

2R 


 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

48

KARTA ODPOWIEDZI 

 

Imię i nazwisko................................................................................................................... 

 
Analizowanie prostych układów elektrycznych 

 
Zakreśl poprawną odpowiedź. 

Nr 

Zadania 

Odpowiedzi 

Punkty 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10 

 

11 

 

12 

 

13 

 

14 

 

15 

 

16 

 

17 

 

18 

 

19 

 

20 

 

            Razem: 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 

49

7. LITERATURA 

 

1.  Bolkowski S.. Elektrotechnika. WSIP. Warszawa 2005 
2.  Chochowski A.: Elektrotechnika z automatyką. Ćwiczenia. WSiP, Warszawa 1996 
3.  Gerhard  Bartodziej,  Eugeniusz  KałuŜa.  Aparaty  i  urządzenia  elektryczne.  WSIP. 

Warszawa 1997 

4.  Januszewski  S,  Sagan  T,  Szczucki  F,  Świątek  H.  Eksploatacja  urządzeń  elektrycznych 

i energoelektronicznych. Wydawnictwo ITE. Radom 1999 

5.  Jerzak M.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w budownictwie. PWN, Warszawa 1980 
6.  Kurdziel R.: Elektrotechnika. Część 1 i 2. WSiP, Warszawa 1997 
7.  Mac  S.,  Leowski  J.:  Bezpieczeństwo  i  higiena  pracy  dla  szkół  zasadniczych.  WSiP, 

Warszawa 2000 

8.  Markiewicz A.: Zbiór zadań z elektrotechniki. WSiP, Warszawa 1972 
9.  Praktyczna elektrotechnika ogólna. Wydawnictwo REA. Warszawa 2002 
10.  www.elektroda.pl 
11.  www.swiatelektroniki.pl 
12.  www.wikipedia.org.