background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 
 
 
 

MINISTERSTWO EDUKACJI 
  

 NARODOWEJ 

 
 
 
 
 

Elżbieta Murlikiewicz 

 
 
 
 
 
 
 

Montowanie osprzętu w instalacjach elektrycznych 
724[01].Z2.02 
 
 
 
 

 
 
Poradnik dla nauczyciela 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
 
 

Wydawca

 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy 

 

Radom  2007 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

Recenzenci: 
mgr inż. Grażyna Adamiec 
mgr inż. Jan Bogdan 
 
 
 
Opracowanie redakcyjne: 
mgr inż. Barbara Kapruziak 
 
 
 
Konsultacja: 
mgr inż. Ryszard Dolata 
 
 
 
 

 
 
 
 

Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  724[01].Z2.02 
„Montowanie  osprzętu  w  instalacjach  elektrycznych”,  zawartego  w modułowym  programie 
nauczania dla zawodu elektryk. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Wydawca  

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom  2007 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

SPIS TREŚCI

 

 

1.  Wprowadzenie 

2.  Wymagania wstępne 

3.  Cele kształcenia  

4.  Przykładowe scenariusze zajęć 

5.  Ćwiczenia 

11 

5.1.  Osprzęt instalacyjny 

11 

5.1.1. Ćwiczenia 

11 

5.2.  Łączniki niskiego napięcia 

13 

5.2.1. Ćwiczenia 

13 

6.  Ewaluacja osiągnięć ucznia  

18 

7.  Literatura  

34 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

1. WPROWADZENIE 

 

Przekazujemy  Państwu  Poradnik  dla  nauczyciela  „Montowanie  osprzętu  w  instalacjach 

elektrycznych”,  który  będzie  pomocny  w   prowadzeniu  zajęć  dydaktycznych  w  szkole 
kształcącej w zawodzie elektryk 724[01]. 
 

W poradniku zamieszczono:  

 

wymagania wstępne, 

 

cele kształcenia, 

 

przykładowe scenariusze zajęć, 

 

ćwiczenia, 

 

narzędzia pomiaru osiągnięć ucznia – zestaw zadań testowych. 
Ważnym  elementem  w  osiągnięciu  dobrych  efektów  jest    zastosowanie  odpowiednich 

metod i wprowadzenie do tematu.  

Szczególną uwagę należy zwrócić na: 

 

cechy  charakterystyczne  podstawowych  typów  łączników  stosowanych  w  instalacjach 
elektrycznych, 

 

cechy charakterystyczne i właściwości osprzętu instalacyjnego, 

 

kolory przewodów stosowanych w instalacjach prądu przemiennego, 

 

zasady doboru osprzętu instalacyjnego, 

 

zasady doboru łączników, 

 

zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym 
podczas montażu, uruchamiania instalacji elektrycznych . 

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne prowadzone były różnymi metodami ze szczególnym 
uwzględnieniem metod aktywizujących: 

 

metoda tekstu przewodniego, 

 

ćwiczenia praktyczne 

oraz podczas wprowadzenia do tematu 

 

pokaz z objaśnieniem. 

W trakcie realizacji programu jednostki modułowej będą dominować formy organizacyjne: 

 

grupowa, 

 

indywidualna. 

 

Ćwiczenia  zamieszczone w programie  jednostki  modułowej  stanowią propozycje, które 

można  wykorzystać  podczas  zajęć.  Wskazane  jest  przygotowanie  ćwiczeń o różnym  stopniu 
trudności  przystosowanych  do  warunków  i  możliwości  szkoły  –  przygotować  materiały, 
instrukcje. Każdy uczeń powinien mieć możliwość indywidualnej pracy. 

Po  zakończeniu  jednostki  modułowej  uczeń  powinien  znać  zasady  wykonywania 

montażu  różnego  rodzaju  osprzętu  instalacyjnego  i    umieć  rozróżniać  oraz  prawidłowo 
dobierać osprzęt instalacyjny i łączniki a wówczas nie będzie miał problemów z  praktycznym 
wykorzystaniem wiadomości. 
 
 
 
 

 
 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

724[01].Z2.03 

Montowanie zabezpieczeń 

w instalacjach elektrycznych 

724[01].Z2.01 

Dobieranie przewodów 

elektrycznych 

724[01].Z2.05 

Wykonywanie instalacji 

elektrycznych i podstawowych 

pomiarów

 

sprawdzających 

724[01].Z2.04 

Montowanie rozdzielnic niskiego 

napięcia 

724[01].Z2 

Aparaty i urządzenia 

w instalacjach elektrycznych 

724[01].Z2.02 

Montowanie osprzętu  

w instalacjach elektrycznych 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Schemat układu jednostek modułowych 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

2. WYMAGANIA WSTĘPNE 

 

 

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

 

korzystać z różnych źródeł informacji, 

 

określać warunki przepływu prądu w obwodzie elektrycznym, 

 

interpretować prawa Ohma i Kirchhoffa dla obwodów prądu stałego, 

 

określać cechę charakterystyczną połączenia szeregowego i równoległego elementów, 

 

rozróżniać połączenie szeregowe i równoległe elementów, 

 

rysować symbole graficzne odbiorników energii elektrycznej, 

 

definiować pojęcie „prąd elektryczny” jako zjawisko fizyczne i jako wielkość fizyczna,  

 

definiować pojęcie napięcia elektrycznego w obwodzie elektrycznym,  

 

łączyć układy na podstawie schematów i odczytywać wskazania mierników, 

 

obsługiwać komputer w podstawowym zakresie, 

 

określać wpływ działalności człowieka na środowisko naturalne. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

3. CELE KSZTAŁCENIA  

 

 

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

 

rozróżnić podstawowy osprzęt instalacyjny, 

 

rozpoznać  na  podstawie  wyglądu  zewnętrznego  oraz  oznaczeń  podstawowe  typy 
łączników stosowanych w instalacjach elektrycznych, 

 

odczytać schemat ideowy łącznika i wyjaśnić jego działanie, 

 

wyjaśnić na podstawie schematu ideowego pracę układów elektrycznych z łącznikami, 

 

narysować,  na  podstawie  schematu  ideowego,  schemat  montażowy  instalacji 
elektrycznej, 

 

dobrać rodzaj łącznika do określonych warunków pracy, 

 

połączyć  podstawowe  układy  z  łącznikami  instalacyjnymi  na  podstawie  schematów 
ideowych i montażowych, 

 

sprawdzić  na  podstawie  oględzin  i  wyników  przeprowadzonych  pomiarów  poprawność 
działania układów z łącznikami elektrycznymi, 

 

wykonać połączenia przewodów w puszkach instalacyjnych, 

 

podłączyć gniazda wtykowe jedno- i trójfazowe, 

 

podłączyć wtyczki jednofazowe i wtyki trójfazowe, 

 

zamontować bezpieczniki topikowe, 

 

zamontować wyłącznik instalacyjny nadprądowy, 

 

zamontować wyłącznik różnicowoprądowy, 

 

zainstalować osprzęt w instalacjach elektrycznych, 

 

zastosować  zasady  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy,  ochrony  od  porażeń  prądem 
elektrycznym,  ochrony  przeciwpożarowej  oraz  ochrony  środowiska  obowiązujące  na 
stanowisku pracy. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ 

 
Scenariusz zajęć 1 

 
Osoba prowadząca:   

 

 

……………………………………............................. 

Modułowy program nauczania: 

Elektryk 724[01] 

Moduł: 

Aparaty  i  urządzenia  w  instalacjach  elektrycznych 
724[01].Z2 

Jednostka modułowa: 

Montowanie osprzętu w instalacjach elektrycznych 
724[01].Z2.02 

TematSchematy układów elektrycznych z łącznikiem instalacyjnym. 

Cel  ogólny:    Kształtowanie  umiejętności  rysowania  schematów  ideowych  i  analizy  pracy 

prostych układów elektrycznych z łącznikami. 

 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

− 

narysować schemat ideowy instalacji z łącznikiem 1-biegunowym, 

− 

narysować schematy ideowe instalacji z łącznikiem seryjnym świecznikowym, 

− 

odczytać schematy ideowe i wyjaśnić działanie układów z łącznikami, 

− 

narysować,  na  podstawie  schematu  ideowego,  schemat  montażowy  instalacji  z  jednym 
łącznikiem. 

 
Metody nauczania–uczenia się: 

− 

wykład, 

− 

pokaz z objaśnieniami, 

− 

ćwiczenia praktyczne. 

Formy organizacyjne pracy uczniów: 

− 

grupowa. 

 
Czas: 1 godzina dydaktyczna. 
 
Środki dydaktyczne: 

− 

grafoskop i foliogramy, 

− 

plansza  z  symbolami  graficznymi  elementów  instalacji  elektrycznych  stosowanych  na 
schematach ideowych i montażowych, 

− 

arkusze papieru i mazaki. 

 
Przebieg zajęć  
1.  Sprawy organizacyjne. 
2.  Wprowadzenie do tematu i uświadomienie celów zajęć.  

– 

Nauczyciel przypomina klasyfikację ręcznych łączników instalacyjnych – foliogram. 

– 

Nauczyciel wyjaśnia zasadę działania łączników instalacyjnych klawiszowych. 

– 

Nauczyciel omawia cele zajęć. 

3.  Realizacja tematu: 

– 

Nauczyciel omawia na podstawie schematu ideowego działanie układu z łącznikiem 
jednobiegunowym. 

– 

Nauczyciel wyjaśnia zasady rysowania, na podstawie schematu ideowego, schematu 
montażowego instalacji z łącznikiem jednobiegunowym. 

– 

Nauczyciel  omawia  na  podstawie  schematu  ideowego  działanie  układów 
z łącznikiem seryjnym. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

– 

Uczniowie  w  zespołach  dwu-  lub  trzyosobowych  rysują,  na  podstawie  schematu 
ideowego,  schemat  montażowy  instalacji  z łącznikiem  seryjnym  –  ćwiczenia 
w rysowaniu schematów, nauczyciel nadzoruje pracę uczniów (10 minut). 

– 

Zespoły  prezentują  efekty  pracy  i  analizują  poprawność  narysowanych  schematów 
montażowych. 

– 

Nauczyciel  podsumowuje  pracę  uczniów  –  foliogramy  ze  schematami  ideowymi 
i odpowiadającymi schematom ideowym schematami montażowymi. 

 
Zakończenie zajęć 
– 

Przypomnienie zrealizowanych celów zajęć. 

– 

Sprawdzenie  poziomu  osiągniętych  celów  poprzez  pytanie  skierowane  frontalnie:  Jakie 
wiadomości zapamiętałeś z dzisiejszej lekcji? 

– 

Ocena aktywności pracy zespołów i uczniów indywidualnie. 

 
Praca domowa 

Na  podstawie  literatury,  korzystając  z  Internetu  narysuj  schemat  ideowy  i  montażowy 

innego układu z jednym łącznikiem.  
 
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

 

anonimowe  ankiety  ewaluacyjne  dotyczące  sposobu  prowadzenia  zajęć,  trudności 
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

Scenariusz zajęć 2 

 

Osoba prowadząca 

 

 

 

...................................................................................... 

Modułowy program nauczania: 

Elektryk  724[01] 

Moduł: 

 

Aparaty  i  urządzenia  w  instalacjach  elektrycznych 
724[01].Z2.  

Jednostka modułowa: 

Montowanie osprzętu w instalacjach elektrycznych 
724[01].Z2.02. 

Temat: Łączenie układów z jednym ręcznym łącznikiem instalacyjnym. 

Cel  ogólny:  Kształtowanie  umiejętności  łączenia  obwodów instalacji  z  ręcznymi  łącznikami 

instalacyjnymi. 

 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

− 

narysować schemat montażowy instalacji z jednym łącznikiem, 

− 

zanalizować działanie zmontowanego obwodu, 

− 

sprawdzić  poprawność  wykonania  montażu  instalacji  z  jednym  łącznikiem  przed 
załączeniem napięcia, 

− 

sprawdzić poprawność działania układów z jednym łącznikiem. 

 
Metody nauczania–uczenia się: 

− 

wykład wprowadzający, 

− 

ćwiczenia praktyczne. 

Formy organizacyjne pracy uczniów: 

− 

grupowa. 

 
Czas: 2 jednostki dydaktyczne. 
 
Środki dydaktyczne: 

− 

płyty  montażowe  z  zamontowanym  osprzętem  instalacyjnym  dla  instalacji  z  jednym 
łącznikiem,  

− 

schematy ideowe układów instalacji elektrycznych z jednym łącznikiem, 

− 

teksty przewodnie do ćwiczeń – przygotowane przez nauczyciela, 

− 

skrzynki monterskie z narzędziami i multimetrem. 

 
Przebieg zajęć  
1.  Sprawy organizacyjne. 
2.  Wprowadzenie do tematu i uświadomienie celów zajęć. 

 

Nauczyciel,  przypomina  zasady  sporządzania  schematu  montażowego  na podstawie 
schematu ideowego. 

 

Nauczyciel  przypomina  zasady  bhp  podczas  wykonywania  montażu  instalacji 
elektrycznych. 

 

Nauczyciel omawia cele zajęć. 

3.  Realizacja tematu: 

 

Podział  na  zespoły,  liczba  zespołów  równa  liczbie  przygotowanych  stanowisk  
z płytami montażowymi. 

 

Nauczyciel  rozdaje  przygotowane  teksty  przewodnie  i  wyjaśnienia  zasady  pracy 
zespołów. 

 

Uczniowie w zespołach rysują schemat montażowy instalacji a nauczyciel nadzoruje 
pracę uczniów. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

10 

 

Uczniowie  łączą  układ  na  podstawie  narysowanego  schematu  montażowego 
i sprawdzają poprawność wykonania połączeń w stanie beznapięciowym. 

 

Nauczyciel  sprawdza  poprawność  wykonania  połączeń  instalacji  i  załącza  napięcie 
na stanowisko. 

 

Uczniowie demonstrują działanie układu. 

 

Uczniowie demontują układ i uporządkowują stanowisko pomiarowe. 

 
Zakończenie zajęć 

 

Przypomnienie zrealizowanych celów zajęć. 

– 

Ocena aktywności pracy zespołów i uczniów indywidualnie. 

– 

Sprawdzenie osiągnięcia celów: Samoocena przez zespoły jakości wykonania zadania. 

 
Praca domowa 

Napisać  odpowiedź  na  pytanie:  Jaki  wpływ  ma  jakość  wykonanych  połączeń  instalacji 

elektrycznej na niezawodność pracy odbiorników zasilanych z instalacji. 
 
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

 

anonimowe  ankiety  ewaluacyjne  dotyczące  sposobu  prowadzenia  zajęć,  trudności 
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

11 

5.  ĆWICZENIA 

 
5.1.  Osprzęt instalacyjny 

 
5.1.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Spośród  elementów  znajdujących  się  w  pojemniku  wybierz  elementy  instalacji 

elektrycznej. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres 

i technikę wykonania ćwiczenia. Uczniowie wykonują ćwiczenia indywidualnie. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  przypomnieć sobie, jakie elementy wchodzą w skład instalacji elektrycznej, 
2)  wybrać z pojemnika elementy instalacji elektrycznej, 
3)  zaprezentować kolegom wybrane elementy. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ćwiczenia praktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

pojemnik  zawierający:  puszki  instalacyjne,  ręczne  łączniki  instalacyjne,  gniazda 
wtyczkowe,  krótkie  odcinki  rur  instalacyjnych,  korytek  i  listew  przyściennych, 
transformator, mały silniczek elektryczny, uchwyty do rur i paski zaciskowe itd. 

 

poradnik dla ucznia, inna literatura,  

 

arkusze papieru format A4. 

 
Ćwiczenie 2 

Rozpoznaj na podstawie wyglądu zewnętrznego rodzaje puszek instalacyjnych. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres 

i technikę wykonania ćwiczenia. Uczniowie wykonują ćwiczenia indywidualnie. 
 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  przypomnieć sobie, jaką rolę w instalacji elektrycznej pełnią puszki instalacyjne, 
2)  wskazać puszki instalacyjne, określić typ i podać zastosowanie. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

– 

ćwiczenia praktyczne. 

 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

12 

Środki dydaktyczne: 

 

gablota z osprzętem instalacyjnym, 

 

arkusze papieru format A4 i przybory do pisania, 

 

literatura: np. poradnik dla ucznia 

 

katalogi osprzętu instalacyjnego. 

 
Ćwiczenie 3 

Rozpoznaj na podstawie wyglądu zewnętrznego osprzęt do rur stalowych.  

 

Wskazówki do realizacji 

Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres 

i technikę wykonania ćwiczenia. Uczniowie wykonują ćwiczenia indywidualnie. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  przypomnieć sobie, co zaliczamy do osprzętu do rur stalowych, 
2)  przyjrzeć się uważnie elementom umieszczonym w gablocie, 
3)  wybrać osprzęt do rur stalowych, wskazać wybrane elementy i nazwać je. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

– 

ćwiczenia praktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

gablota z osprzętem do rur, korytek, przewodów kabelkowych itp., 

 

arkusze papieru format A4 i przybory do pisania. 

 
Ćwiczenie 4 
 

Rozpoznaj  na  podstawie  wyglądu  zewnętrznego  osprzęt  stosowany  w  instalacji 

elektrycznej natynkowej. 
 

Wskazówki do realizacji 

Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres 

i technikę wykonania ćwiczenia. Uczniowie wykonują ćwiczenia indywidualnie. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 
 

Uczeń powinien: 

1)  przyjrzeć się uważnie elementom umieszczonym na planszy (na rysunku), 
2)  wskazać i nazwać osprzęt stosowany w instalacji natynkowej. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ćwiczenia praktyczne. 

 
 

Środki dydaktyczne: 

 

plansza, gablota lub fotografie osprzętu stosowanego w instalacji natynkowej, 

 

arkusze papieru format A4 i przybory do pisania. 

 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

13 

5.2.  Łączniki niskiego napięcia 

 
5.2.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Rozpoznaj na podstawie wyglądu zewnętrznego podstawowe rodzaje ręcznych łączników 

instalacyjnych i podaj ich rolę w instalacji elektrycznej. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres 

i technikę wykonania ćwiczenia. Uczniowie wykonują ćwiczenie indywidualnie. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  przypomnieć  sobie,  jak  wyglądają  i  jaką  rolę  w  instalacji  elektrycznej  pełnią  ręczne 

łączniki instalacyjne, 

2)  określić rodzaj łączników ręcznych instalacyjnych podanych na planszy, 
3)  wskazać łącznik w gablocie lub wybrać z pojemnika i podać jego zastosowanie. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

– 

ćwiczenia praktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

plansza z łącznikami ręcznymi instalacyjnymi, 

 

gablota lub pojemnik z łącznikami ręcznymi, 

 

arkusze papieru i przybory do pisania. 

 
Ćwiczenie 2  

Rozpoznaj  na  podstawie  wyglądu  zewnętrznego  podstawowe  rodzaje  łączników 

automatycznych i podaj ich rolę w instalacji elektrycznej. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres 

i technikę 

wykonania 

ćwiczenia.  Uczniowie  wykonują  ćwiczenie  indywidualnie  

lub w zespołach dwuosobowych. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  przypomnieć  sobie,  jak  wyglądają  i  jaką  rolę  w  instalacji  elektrycznej  pełnią  łączniki 

automatyczne, 

2)  określić rodzaj łącznika podanego na planszy, 
3)  wskazać łącznik w gablocie lub wybrać z pojemnika i podać jego zastosowanie. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

– 

ćwiczenia praktyczne. 

 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

14 

Środki dydaktyczne: 

 

plansza z łącznikami automatycznymi, 

 

gablota lub pojemnik z łącznikami automatycznymi, 

 

arkusze papieru i przybory do pisania. 

 

Ćwiczenie 3 

Rozpoznaj  na  schematach  ideowych  rodzaje  łączników  i  podaj  ich  rolę  w  instalacji 

elektrycznej. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres 

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 
Uczniowie wykonują ćwiczenie w zespołach dwuosobowych. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  przypomnieć  sobie  symbole  graficzne  łączników  stosowane  na  schematach  instalacji 

elektrycznej, 

2)  przyjrzeć  się  uważnie  schematom  ideowym  znajdującym  się  na  stanowisku  i  określić 

rodzaj łącznika, 

3)  przeanalizować uważnie schemat układu i określić rolę łącznika w instalacji elektrycznej 

wykonanej na podstawie tego schematu. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

– 

ćwiczenia praktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

schematy ideowe podstawowych układów z ręcznymi łącznikami instalacyjnymi, 

 

literatura – np. poradnik dla ucznia. 

 

Ćwiczenie 4 

Wykonaj  montaż  i  połącz  według  schematu  ideowego  układ  z  łącznikiem  seryjnym 

(świecznikowym) oraz sprawdź poprawność jego działania. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres 

i technikę 

wykonania 

ćwiczenia.  Uczniowie  wykonują  ćwiczenie  indywidualnie  

lub w zespołach dwuosobowych. 
 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować schemat układu znajdującego się na stanowisku, 
2)  wybrać  spośród  elementów  wyposażenia  stanowiska  elementy  niezbędne  do  wykonania 

zadania, 

3)  rozplanować na ścianie lub płycie rozmieszczenie elementów instalacji, 
4)  umieścić elementy na przygotowanym podłożu, 
5)  połączyć układ według schematu ideowego, 
6)  sprawdzić poprawność wykonania wykorzystując „wskaźnik” ciągłości połączenia, 
7)  zgłosić nauczycielowi wykonanie zadania, 
8)  po uzyskaniu pozwolenia załączyć napięcie i sprawdzić poprawność działania układu. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

15 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

– 

ćwiczenia praktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

ściana lub płyta  do wykonania instalacji, 

 

skrzynka monterska z wyposażeniem, 

 

łączniki i osprzęt do wykonania ćwiczenia, 

 

miernik uniwersalny, 

 

arkusze papieru A4 i przybory do pisania. 

 
Ćwiczenie 5 

Połącz według schematu ideowego układ oszczędnościowy z łącznikiem zmiennym oraz 

sprawdź poprawność jego działania.  
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres 

i technikę  wykonania  ćwiczenia.  Uczniowie  wykonują  ćwiczenie  indywidualnie  lub 
w zespołach dwuosobowych. 
 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 
 

Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować schemat układu znajdującego się na stanowisku, 
2)  wybrać  spośród  elementów  wyposażenia  stanowiska  elementy  niezbędne  do  wykonania 

zadania, 

3)  połączyć układ według schematu ideowego, 
4)  sprawdzić poprawność wykonania wykorzystując „wskaźnik” ciągłości połączenia, 
5)  zgłosić nauczycielowi wykonanie zadania, 
6)  po uzyskaniu pozwolenia załączyć napięcie i sprawdzić poprawność działania układu. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

– 

ćwiczenia praktyczne. 

 

Wyposażenie stanowiska pracy: 

 

ściana  lub  płyta    do  wykonania  instalacji  z  zamontowanym  osprzętem  do  wykonania 
ćwiczenia, 

 

pojemnik z łącznikami, przewodami, żarówkami, 

 

skrzynka monterska z wyposażeniem, 

 

miernik uniwersalny, 

 

arkusze papieru A4 i przybory do pisania. 

 
Ćwiczenie 6 

Sprawdź  poprawność  działania  wyłącznika  instalacyjnego  nadprądowego  serii S190 

o charakterystyce C dla wartości prądów 2,5 i 4-krotnie większych od prądu znamionowego. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres 

i technikę  wykonania  ćwiczenia.  Uczniowie  wykonują  ćwiczenie  w zespołach  dwu  
lub trzysobowych. 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

16 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  zapoznać się z budową i konstrukcją wyłącznika znajdującego się na stanowisku, 
2)  sprawdzić  poprawność  działania  zamka,  włączając  i  wyłączając  wyłącznik  z  pomocą 

przycisków, 

3)  zestawić układ pomiarowy według schematu znajdującego się na stanowisku, 
4)  obliczyć i zapisać wartości prądów, dla których będzie wykonywane badanie wyłącznika, 
5)  zgłosić nauczycielowi układ w celu sprawdzenia poprawności połączenia, 
6)  po  załączeniu  napięcia  ustawić  za  pomocą  autotransformatora  i  rezystora  suwakowego 

obliczoną wartość prądu 2,5 I

N

 i zmierzyć czas wyłączania wyłącznika – pomiar wykonać 

3-krotnie i wyznaczyć wartość średnią, 

7)  ustawić za pomocą autotransformatora i rezystora suwakowego obliczoną wartość prądu 

I

N

  i  zmierzyć  czas  wyłączania  wyłącznika  –  pomiar  wykonać  3-krotnie  i  wyznaczyć 

wartość średnią, 

8)  porównać otrzymane wyniki pomiarów i sformułować wnioski. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

– 

ćwiczenia praktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

płyta z zamontowanym wyłącznikiem i listwą zaciskową, 

 

autotransformator, 

 

transformator  o  prądzie  znamionowym  strony  wtórnej  przystosowanym  do  parametrów 
znamionowych badanego wyłącznika, 

 

woltomierz  elektromagnetyczny,  amperomierz  elektromagnetyczny  o  zakresach 
przystosowanych do parametrów znamionowych wyłącznika, 

 

rezystor suwakowy o prądzie znamionowym przystosowanym do badanego wyłącznika, 

 

schemat układy pomiarowego, 

 

arkusze papieru A4 i przybory do pisania. 

 
Ćwiczenie 7 

Wykonaj przedłużacz ze stykiem ochronnym. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres 

i technikę 

wykonania 

ćwiczenia.  Uczniowie  wykonują  ćwiczenie  w zespołach 

dwuosobowych. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  wybrać  złącze  wtykowe  i  przewód  zgodnie  z  zadanymi  przez  nauczyciela  warunkami 

mechanicznymi albo termicznymi, 

2)  przygotować  wymaganą  długość  przewodu  dodając  po  około  2 cm  na  wprowadzenie 

przewodu do wtyczki i gniazda, 

3)  odizolować ostrożnie żyły na wymaganą zaciskami długość (przewód żółto-zielony nieco 

dłuższy), zwracając uwagę, aby nie uszkodzić drutów w przewodach wielodrutowych, 

4)  na odizolowane i skręcone końcówki żyły zaprasować tulejki kablowe, 
5)  podłączyć żyły zwracając uwagę, aby śruby w zaciskach były dobrze dokręcone, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

17 

6)  założyć odciążkę i mocno dokręcić; płaszcz przewodu powinien wystawać poza odciążkę 

od 1 do 2 mm, 

7)  sprawdzić kolejność i poprawność przyłączenia żył, 
8)  ułożyć żyły w obudowie i założyć drugą część oprawki, 
9)  sprawdzić rezystancję przejścia żyły ochronnej i żył roboczych oraz rezystancję izolacji. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

– 

ćwiczenia praktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

co najmniej dwa typy przewodów o różnej długości, 

 

złącze wtykowe ze stykiem ochronnym i bez styku, 

 

skrzynka monterska z kompletem narzędzi, 

 

multimetr, 

 

arkusze papieru A4 i przybory do pisania. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

18 

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA 

 
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 

 
Test  pisemny  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  „Montowanie 
osprzętu w instalacjach elektrycznych” 

 

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

 

zadania  1,  2,  3,  7,  9,  10,  11,  12,  13,  14,  16,  17,  18,  19  są  to  zadania  z  poziomu 
podstawowego, 

 

zadania 4, 5, 6, 8, 15, 20 są to zadania z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

 

Za  każdą  prawidłową  odpowiedź  uczeń  otrzymuje  1  punkt.  Za złą  odpowiedź    lub  jej 

brak uczeń otrzymuje 0 punktów.  
 

Proponuje  się  następujące  normy  wymagań  –  uczeń  otrzyma  następujące 
oceny szkolne: 

− 

dopuszczający - za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego, 

− 

dostateczny - za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego, 

− 

dobry - za rozwiązanie 16 zadań w tym, co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego, 

− 

bardzo  dobry  -  za  rozwiązanie  19  zadań  w  tym,  co  najmniej  6  z  poziomu 
ponadpodstawowego. 

 

Klucz  odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. a, 4. b, 5. b, 6. d, 7. b, 8. d, 9. d, 10. d, 11. c
12. 
c, 13. a, 14. c, 15. b, 16. d, 17. d, 18. c, 19. d, 20. a
 
Plan testu 
 

Nr 

zad. 

Cel operacyjny 
(mierzone osiągnięcia uczniów) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Klucz  

odpowiedzi 

Rozpoznać na podstawie wyglądu 
zewnętrznego podstawowe typy łączników 
stosowanych w instalacjach elektrycznych. 

Zdefiniować podstawowe rodzaje 
łączników niskiego napięcia. 

Rozróżnić podstawowy osprzęt 
instalacyjny. 

Zastosować kryteria doboru łączników do 
określonych warunków pracy. 

PP 

Zdiagnozować na podstawie wyników 
pomiarów poprawność działania układów 
z łącznikami elektrycznymi. 

PP 

Określić kolejność czynności przy 
montażu bezpiecznika. 

PP 

Zdefiniować podstawowe parametry 
łączników instalacyjnych. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

19 

Zanalizować układy elektryczne 
z łącznikami. 

PP 

Wyjaśnić działanie łączników 

10 

Wymienić elementy składowe instalacji 
elektrycznej 

11 

Określić zastosowanie wyłączników 
instalacyjnych nadprądowych. 

12 

Podać kolejność prac podczas montażu 
instalacji elektrycznej. 

13  

Zdefiniować rolę urządzeń stanowiących 
wyposażenie instalacji elektrycznych. 

14 

Zastosować kryteria doboru łącznika do 
określonych warunków pracy. 

15 

Dobrać osprzęt do łączenia przewodów. 

PP 

16 

Zastosować zasady bhp obowiązujące na 
stanowisku pracy. 

17 

Zdefiniować pojęcie osprzętu 
instalacyjnego. 

18 

Rozróżnić rodzaje schematów instalacji 
elektrycznej. 

19 

Określić przeznaczenie osprzętu 
instalacyjnego. 

20 

Narysować, na podstawie schematu 
ideowego, schemat montażowy instalacji 
elektrycznej. 

PP 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

20 

Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem  co  najmniej 

jednotygodniowym. 

2.  Przed rozpoczęciem testu należy przygotować salę zgodnie z wymaganiami. 
3.  Po zajęciu miejsc przez uczniów należy rozdać instrukcje testowania, a następnie arkusze 

zadań  testowych  oraz  karty  odpowiedzi.  Na  arkuszach  uczniowie  powinni  wpisać  imię, 
nazwisko i klasę. 

4.  Uczniowie  otrzymują  5  minut  na  zapoznanie  się  z  instrukcją  –  w  tym  czasie  

nie wykonują żadnych czynności. 

5.  Uczniowie  pracują  indywidualnie  nie  korzystając  z  żadnych  pomocy  za  wyjątkiem 

przyborów do pisania oraz rysowania. 

6.  Na rozwiązanie wszystkich zadań uczniowie mają 40 minut. 
7.  Zakończenie rozwiązywania testu uczeń zgłasza przez podniesienie ręki. 
 

Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj  uważnie  instrukcję  –  masz  na  tę  czynność  5  minut.  Jeżeli  są  wątpliwości 

zapytaj nauczyciela. 

2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Przeczytaj  uważnie  każde  polecenie  zestawu  zadań  testowych,  starając  się  dobrze 

zrozumieć jego treść.  

4.  Twoje zadanie polega na poprawnym rozwiązaniu 20 zadań o różnym stopniu trudności:  
5.  Odpowiedzi udzielaj na karcie odpowiedzi. Zaczernij prostokąt z poprawną odpowiedzią. 

Jeśli  uznasz,  że  pierwsza  odpowiedź  jest  błędna,  zakreśl  ją  kółkiem  i  zaznacz 
prawidłową. 

6.  Po zakończeniu rozwiązywania testu podnieś rękę  i zaczekaj, aż  nauczyciel odbierze od 

Ciebie pracę. 

 
 

Materiały dla ucznia: 

 

instrukcja, 

 

zestaw zadań testowych, 

 

karta odpowiedzi. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

21 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 
1.  Łącznik pojedynczy, natynkowy, bryzgoszczelny przedstawia rysunek: 

 
2.  Odłączniki są to łączniki, które 

a)  wyłączają prądy robocze. 
b)  wyłączają prądy zwarciowe. 
c)  stanowią widoczną przerwę w obwodzie. 
d)  przełączają obwody elektryczne. 

 
3.  Przedstawiony na rysunku odgałęźnik kontrolny jest osprzętem stosowanym do rur 

a)  stalowych typu RS-P. 
b)  gładkich sztywnych typu RL. 
c)  karbowanych giętkich typu RKLG. 
d)  gładkich sztywnych typu RC. 

 
4.  Do załączania do sieci odbiorników przenośnych w łazience zastosujesz 

a)  gniazdo dwubiegunowe bez styku ochronnego. 
b)  gniazdo dwubiegunowe ze stykiem ochronnym bryzgoszczelne. 
c)  gniazdo dwubiegunowe ze stykiem ochronnym. 
d)  łącznik pojedynczy natynkowy bryzgoszczelny. 

 
 
5.  Przed  załączeniem  napięcia  do  instalacji  połączonej  według 

schematu  jak  na  rysunku,  wykręcono  żarówki,  wykonano 
zwarcie  między  przewodami  L1  i N  i zmierzono rezystancję 
między  stykami  opraw  –  punkty  1-1’  oraz  2-2’.  Wyniki 
pomiarów  zanotowano  w  tabeli.  Zdiagnozuj  poprawność 
działania układu na podstawie wyników pomiarów 

a)  nieprawidłowo podłączono żarówkę E1, 
b)  instalacja działa poprawnie, 
c)  nieprawidłowo podłączono żarówkę E2, 
d)  zamieniono przewód neutralny z ochronnym. 

 
6.  Po  zamontowaniu  gniazda  bezpiecznika  instalacyjnego  do  podłoża  w  następnej 

kolejności 
a)  zamontujesz wstawkę kalibrową. 
b)  umieścisz w gnieździe wkładkę topikową. 
c)  zamontujesz w gnieździe główkę. 
d)  podłączysz gniazdo do instalacji. 

 

Q1 – A  

Q1 – B  

1 – 1’   2 – 2’ 

otwarty 

zamknięty  R=

 

R=0 

zamknięty 

otwarty 

R=0 

R=

 

1     1’ 

2     2’ 

A B 

a) 

b) 

c) 

d) 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

22 

7.  Największa znormalizowana wartość natężenia prądu  jaki  może długotrwale przepływać 

przez  części  przewodzące  łącznika  nie  powodując  przekroczenia  dopuszczalnej 
temperatury, jest to 
a)  zdolność łączeniowa. 
b)  prąd znamionowy ciągły. 
c)  wytrzymałość zwarciowa. 
d)   napięcie znamionowe. 

 
8.  Rysunek  przedstawia  układ  do  włączania  dwóch  odbiorników  w  zadanej  kolejności 

stosowany  w  wentylatorach  nagrzewnic.  Grzałka 
nagrzewnicy jest włączona wtedy, gdy 
a)  załączony jest łącznik Q1.1. 
b)  otwarte są łączniki Q1.1 i Q1.2.  
c)  załączony jest łącznik Q1.2. 
d)  załączone są łącznik Q1.2 i Q1.1. 

 
9.  Najistotniejszym  elementem  konstrukcyjnym  wyłącznika  jest  zamek.  W  wyłączniku 

z wyzwalaczem  termicznym  wzrost  prądu  ponad  wartość  nastawioną  powoduje 
zadziałanie zamka i otworzenie styków na skutek 
a)  przyciągnięcia  ruchomej  zwory  elektromagnesu,  którego  cewka  jest  włączona 

w obwód główny. 

b)  stopienia się topiku w wymiennej wkładce topikowej. 
c)  wyzwalania tyrystorów połączonych w układzie odwrotnie równoległym impulsami, 

zsynchronizowanymi z przejściem napięcia przez zero.  

d)  nagrzania  paska  bimetalu  prądem  w  obwodzie  kontrolowanym  i  odkształcenia 

w kierunku metalu o mniejszej rozszerzalności cieplnej. 

 
10.  W skład instalacji elektrycznej wchodzą m.in. 

a)  schemat ideowy. 
b)  transformatory. 
c)  stacje rozdzielcze. 
d)  przewody elektryczne. 

 
11.  Jako zabezpieczenia zwarciowe bezzwłoczne w instalacji elektrycznej zastosujesz 

a)  wyłącznik z wyzwalaczem termobimetalowym. 
b)  energoelektroniczny wyłącznik szybki. 
c)  wyłącznik z wyzwalaczem elektromagnetycznym. 
d)  rozłącznik instalacyjny dźwigienkowy. 

 
12.  Przy montażu instalacji powinna być zachowana następująca kolejność robót 

a)  trasowanie,  instalowanie  elementów  wsporczych,  montaż  rur  i  puszek,  układanie 

przewodów, łączenie przewodów, tynkowanie, 

b)  trasowanie,  montaż  rur  i  puszek,  instalowanie  elementów  wsporczych  układanie 

przewodów, łączenie przewodów, tynkowanie, 

c)  trasowanie,  instalowanie  elementów  wsporczych,  montaż  rur  i  puszek,  tynkowanie, 

układanie przewodów, łączenie przewodów, 

d)  trasowanie,  instalowanie  elementów  wsporczych,  montaż  rur  i  puszek,  układanie 

przewodów, tynkowanie, łączenie przewodów. 

 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

23 

13.  Bezpieczniki stanowią element przewodzący 

a)  chroniący odbiorniki  i instalację przed uszkodzeniem w przypadku przeciążenia lub 

zwarcia w obwodzie. 

b)  umożliwiający zmianę stanu obwodu: załączanie, wyłączanie i przełączanie. 
c)  chroniący  przewody  przed  uszkodzeniem  mechanicznym  i  umożliwiający  wymianę 

przewodów. 

d)  stosowany do łączenia przewodów instalacyjnych oraz do wykonywania odgałęzień. 

 
14.  Wtyczek o prądach znamionowych powyżej 10 A nie wolno wykorzystywać do 

a)  instalacji podtynkowych. 
b)  gniazda bez styku ochronnego. 
c)  wyłączania odbiornika. 
d)  instalacji natynkowych. 

 
15.  Do łączenia przewodów i wykonywania odgałęzień w puszkach stosuje się 

a)  uchwyty lub opaski zaciskowe. 
b)  zaciski i szczęki stykowe. 
c)  złączki dwukielichowe. 
d)  gniazda piętrowe odgałęźne. 

 
16.  Po wykonaniu instalacji elektrycznej, przed załączeniem napięcia należy 

a)  sprawdzić obecność napięcia w obwodzie. 
b)  wykręcić wkładki topikowe stwarzając widoczną przerwę. 
c)  załączyć napięcia bez sprawdzania jakości wykonanych połączeń. 
d)  sprawdzić poprawność wykonania połączeń instalacji. 

 
17.  Szereg urządzeń stanowiących wyposażenie instalacji elektrycznych to 

a)  łączniki instalacyjne. 
b)  puszki instalacyjne. 
c)  rury instalacyjne. 
d)  osprzęt instalacyjny. 

 
18.  Rysunek  przedstawia  schemat  instalacji  elektrycznej 

z łącznikiem zmiennym schodowym 
a)  funkcjonalny.  
b)  montażowy. 
c)  ideowy. 
d)  ideowy rozwinięty. 

 
19.  Odgałęźniki są stosowane do 

a)  ochrony przewodów przed uszkodzeniem mechanicznym. 
b)  zmiany stanu obwodu: załączanie, wyłączanie i przełączanie. 
c)  przyłączania odbiorników elektrycznych przenośnych do sieci. 
d)  łączenia przewodów instalacyjnych oraz do wykonywania odgałęzień. 

 
 
 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

24 

20.  Schemat montażowy instalacji elektrycznej przedstawiony na 

rysunku został narysowany na podstawie schematu ideowego 
rozwiniętego z rysunku 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
 

b) 

c) 

d) 

a) 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

25 

KARTA ODPOWIEDZI 

 

Imię i nazwisko ………………………………………………………………………………… 
 

Montowanie osprzętu w instalacjach elektrycznych 

 
 
Zaznacz poprawną odpowiedź. 
 
 

Nr  

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10 

 

11 

 

12 

 

13 

 

14 

 

15 

 

16 

 

17 

 

18 

 

19 

 

20 

 

Razem: 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

26 

Test 2 
Test  pisemny  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  „Montowanie 
osprzętu w instalacjach elektrycznych” 

 

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

 

zadania  1,  2,  3,  7,  9,  10,  11,  12,  13,  14,  16,  17,  18,  19  są  zadaniami  z  poziomu 
podstawowego, 

 

zadania 4, 5, 6, 8, 15, 20 są zadaniami z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

 

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów.  
 

Proponuje  się  następujące  normy  wymagań  –  uczeń  otrzyma  następujące 
oceny szkolne: 

− 

dopuszczający - za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego, 

− 

dostateczny - za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego, 

− 

dobry - za rozwiązanie 16 zadań w tym, co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego, 

− 

bardzo  dobry  -  za  rozwiązanie  19  zadań  w  tym,  co  najmniej  6  z  poziomu 
ponadpodstawowego. 

 

Klucz  odpowiedzi: 1. d,  2. a, 3. c, 4. c, 5. b, 6. c, 7. a, 8. a, 9. a, 10. b,  11. c
12. 
b, 13. d, 14. c, 15. a, 16. a, 17. d, 18. d, 19. c, 20. c
 
Plan testu 
 

Nr 

zad. 

Cel operacyjny 
(mierzone osiągnięcia uczniów) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Klucz  

odpowiedzi 

Rozpoznać na podstawie wyglądu 
zewnętrznego podstawowe typy łączników 
stosowanych w instalacjach elektrycznych 

Zdefiniować podstawowe rodzaje 
łączników niskiego napięcia 

Rozróżnić podstawowy osprzęt 
instalacyjny 

Zastosować kryteria doboru łączników do 
określonych warunków pracy. 

PP 

Zdiagnozować na podstawie wyników 
pomiarów poprawność działania układów 
z łącznikami elektrycznymi 

PP 

Określić wyłącznik instalacyjny 

PP 

Zdefiniować podstawowe parametry 
łączników instalacyjnych 

Zanalizować układy elektryczne 
z łącznikami 

PP 

Wyjaśnić działanie łączników 

10 

Wymienić elementy składowe instalacji 
elektrycznej 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

27 

11 

Określić zastosowanie styczników 

12 

Podać kolejność prac podczas montażu 
instalacji elektrycznej 

13  

Zdefiniować rolę urządzeń stanowiących 
wyposażenie instalacji elektrycznych 

14 

Zastosować kryteria doboru łącznika do 
określonych warunków pracy 

15 

Dobrać osprzęt do łączenia rur 
instalacyjnych 

PP 

16 

Zastosować zasady bhp obowiązujące na 
stanowisku pracy 

17 

Zdefiniować pojęcie osprzętu 
instalacyjnego 

18 

Rozróżnić rodzaje schematów instalacji 
elektrycznej 

19 

Określić przeznaczenie osprzętu 
instalacyjnego 

20 

Narysować, na podstawie schematu 
ideowego, schemat montażowy instalacji 
elektrycznej 

PP 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

28 

Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem  co  najmniej 

jednotygodniowym. 

2.  Przed rozpoczęciem testu należy przygotować salę zgodnie z wymaganiami. 
3.  Po zajęciu miejsc przez uczniów należy rozdać instrukcje testowania, a następnie arkusze 

zadań  testowych  oraz  karty  odpowiedzi.  Na  arkuszach  uczniowie  powinni  wpisać  imię, 
nazwisko i klasę. 

4.  Uczniowie  otrzymują  5  minut  na  zapoznanie  się  z  instrukcją  –  w  tym  czasie  

nie wykonują żadnych czynności. 

5.  Uczniowie  pracują  indywidualnie  nie  korzystając  z  żadnych  pomocy  za  wyjątkiem 

przyborów do pisania oraz rysowania. 

6.  Na rozwiązanie wszystkich zadań uczniowie mają 40 minut. 
7.  Zakończenie rozwiązywania testu uczeń zgłasza przez podniesienie ręki. 
 

Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj  uważnie  instrukcję  –  masz  na  tę  czynność  5  minut.  Jeżeli  są  wątpliwości 

zapytaj nauczyciela. 

2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Przeczytaj  uważnie  każde  polecenie  zestawu  zadań  testowych,  starając  się  dobrze 

zrozumieć jego treść.  

4.  Twoje zadanie polega na poprawnym rozwiązaniu 20 zadań o różnym stopniu trudności: 

Na rozwiązanie testu masz 40 minut. 

5.  Odpowiedzi udzielaj na karcie odpowiedzi. Zaczernij prostokąt z poprawną odpowiedzią. 

Jeśli  uznasz,  że  pierwsza  odpowiedź  jest  błędna,  zakreśl  ją  kółkiem  i  zaznacz 
prawidłową. 

6.  Po zakończeniu rozwiązywania testu podnieś rękę  i zaczekaj, aż  nauczyciel odbierze od 

Ciebie pracę. 

 
 

Materiały dla ucznia: 

 

instrukcja, 

 

zestaw zadań testowych, 

 

karta odpowiedzi. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

29 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 
1.  Przycisk dzwonkowy,  natynkowy, bryzgoszczelny przedstawia rysunek 

 
2.  Rozłączniki są to łączniki, które 

a)  wyłączają prądy robocze. 
b)  wyłączają prądy zwarciowe. 
c)  stanowią widoczną przerwę w obwodzie. 
d)  przełączają obwody elektryczne. 

 
3.  Przedstawiony na rysunku kątnik kontrolny jest osprzętem stosowanym do rur 

a) 

karbowanych giętkich typu RKLG. 

b)  gładkich sztywnych typu RL. 
c) 

stalowych typu RS-P. 

d)  gładkich sztywnych typu RC. 

 
 
4.  Do załączania do sieci odbiorników przenośnych w kuchni zastosujesz 

a)  gniazdo dwubiegunowe bez styku ochronnego. 
b)  gniazdo dwubiegunowe ze stykiem ochronnym bryzgoszczelne. 
c)  gniazdo dwubiegunowe ze stykiem ochronnym. 
d)  łącznik pojedynczy natynkowy bryzgoszczelny. 

 
5.  Przed  załączeniem  napięcia  do  instalacji  połączonej  według  schematu  jak  na  rysunku 

wykręcono  żarówki,  wykonano  zwarcie  między  przewodami  L1  i  N  i  zmierzono 
rezystancję  między  stykami  opraw  –  punkty  1-1’  oraz  2-2’.  Wyniki  pomiarów 
zanotowano  w  tabeli.  Zdiagnozuj  poprawność  działania  układu  na  podstawie  wyników 
pomiarów. 

a)  nieprawidłowo podłączono żarówkę E1, 
b)  jest przerwa w obwodzie żarówki E2, 
c)  instalacja działa poprawnie, 
d)  zamieniono przewód neutralny z ochronnym. 

 
6.  Masz za zadanie wykonać montaż jednofazowego wyłącznika instalacyjnego 

w rozdzielnicy elektrycznej. Przystępując do realizacji zadania w pierwszej kolejności 
a)  wykonasz montaż mechaniczny wyłącznika w rozdzielnicy. 
b)  wymontujesz uszkodzony wyłącznik instalacyjny. 
c)  sprawdzisz, czy rozdzielnica została odłączona od sieci zasilającej. 
d)  podłączysz napięcie zasilające do wyłącznika i sprawdzisz poprawność działania. 

Q1 – A  

Q1 – B  

1 – 1’   2 – 2’ 

otwarty 

zamknięty  R=

 

R=

 

zamknięty 

otwarty 

R=0 

R=

 

1     1’ 

2     2’ 

A B 

a) 

b) 

c) 

d) 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

30 

7.  Największa wartość natężenia prądu w obwodzie, który można wyłączyć łącznikiem bez 

jego uszkodzenia, jest to 
a)  zdolność łączeniowa. 
b)  prąd znamionowy ciągły. 
c)  wytrzymałość zwarciowa. 
d)   napięcie znamionowe. 

 
8.  Rysunek  przedstawia  układ  z  łącznikiem  schodowym.  W  układzie  jak  na  rysunku  jest 

możliwe załączanie 

a)  urządzenia lub oświetlenia z dwóch niezależnych miejsc. 
b)  urządzenia lub oświetlenia, gdy otwarte są łączniki Q1 i Q2.  
c)  niezależne dwóch punktów oświetleniowych. 
d)  urządzenia lub oświetlenia, gdy zamknięte są łącznik Q1 i Q2. 

 
9.  Najistotniejszym  elementem  konstrukcyjnym  wyłącznika  jest  zamek.  W  wyłączniku 

z wyzwalaczem    elektromagnetycznycm  wzrost  prądu  ponad  wartość  nastawioną 
powoduje zadziałanie zamka i otworzenie styków na skutek 
a)  przyciągnięcia  ruchomej  zwory  elektromagnesu,  którego  cewka  jest  włączona 

w obwód główny. 

b)  stopienia się topiku w wymiennej wkładce topikowej. 
c)  wyzwalania tyrystorów połączonych w układzie odwrotnie równoległym impulsami, 

zsynchronizowanymi z przejściem napięcia przez zero. 

d)  nagrzania  paska  bimetalu  prądem  w  obwodzie  kontrolowanym  i odkształcenia 

w kierunku metalu o mniejszej rozszerzalności cieplnej. 

 
10.  W skład instalacji elektrycznej wchodzą m.in. 

a)  schemat ideowy. 
b)  rozdzielnice. 
c)  stacje rozdzielcze. 
d)  transformatory. 

 
11.  W układzie napędowym do sterowania pracą silnika zastosujesz 

a)  wyłącznik z wyzwalaczem termobimetalowym. 
b)  energoelektroniczny wyłącznik szybki. 
c)  stycznik elektromagnesowi. 
d)  rozłącznik instalacyjny dźwigienkowy. 

 
12.  Przy montażu instalacji powinna być zachowana następująca kolejność robót 

a)  trasowanie,  instalowanie  elementów  wsporczych,  montaż  rur  i  puszek,  układanie 

przewodów, łączenie przewodów, tynkowanie. 

b)  trasowanie,  instalowanie  elementów  wsporczych,  montaż  rur  i  puszek,  tynkowanie, 

układanie przewodów, łączenie przewodów. 

c)  trasowanie,  montaż  rur  i  puszek,  instalowanie  elementów  wsporczych,  układanie 

przewodów, łączenie przewodów, tynkowanie. 

d)  trasowanie,  instalowanie  elementów  wsporczych,  montaż  rur  i  puszek,  układanie 

przewodów, tynkowanie, łączenie przewodów. 

 
 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

31 

13.  Puszki instalacyjne 

a)  chronią  odbiorniki   i  instalację  przed  uszkodzeniem  w  przypadku  przeciążenia  lub 

zwarcia w obwodzie. 

b)  umożliwiają zmianę stanu obwodu: załączanie, wyłączanie i przełączanie. 
c)  chronią  przewody  przed  uszkodzeniem  mechanicznym  i  umożliwiają  wymianę 

przewodów. 

d)  są  stosowane  do  łączenia  przewodów  instalacyjnych  oraz  do  wykonywania 

odgałęzień. 

 
14.  Odłączniki nie posiadają komór gaszeniowych i mogą być zastosowane do 

a)  przełączania układów pod napięciem. 
b)  wyłączania odbiornika spod napięcia. 
c)  stwarzania widocznej przerwy w obwodzie. 
d)  zabezpieczenia odbiorników przed skutkami zwarć. 

 
15.  Do łączenie rur z tworzyw sztucznych stosuje się 

a)  złączki dwukielichowe. 
b)  zaciski i szczęki stykowe. 
c)  uchwyty lub opaski zaciskowe. 
d)  gniazda piętrowe odgałęźne. 

 
16.  Przed przystąpieniem do podłączenia instalacji do sieci elektroenergetycznej należy 

a)  sprawdzić, czy rozdzielnica została wyłączona spod napięcia. 
b)  wkręcić wkładki topikowe stwarzając ciągłość instalacji. 
c)  załączyć napięcie do rozdzielnicy, przy której pracujemy. 
d)  sprawdzić poprawność wykonania połączeń instalacji. 

 
17.  Łączniki stosowane instalacjach elektrycznych mieszkaniowych i przemysłowych to 

a)  osprzęt instalacyjny. 
b)  puszki instalacyjne. 
c)  rury instalacyjne. 
d)  łączniki instalacyjne. 

 
18.  Rysunek przedstawia schemat instalacji elektrycznej 

z łącznikiem seryjnym (świecznikowym) 
a)  funkcjonalny. 
b)  montażowy. 
c)  ideowy. 
d)  ideowy rozwinięty. 

 
19.  Łączniki wtykowe są stosowane do 

a)  ochrony przewodów przed uszkodzeniem mechanicznym. 
b)  zmiany stanu obwodu: załączanie, wyłączanie i przełączanie. 
c)  przyłączania odbiorników elektrycznych przenośnych do sieci. 
d)  łączenia przewodów instalacyjnych oraz do wykonywania odgałęzień. 

 
 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

32 

20.  Schemat  montażowy  instalacji  elektrycznej  przedstawiony  na 

rysunku  został  narysowany  na  podstawie  schematu  ideowego 
rozwiniętego z rysunku 

 
 
 
 
 

 
 
KARTA ODPOWIEDZI 

 

b) 

c) 

d) 

a) 

L1 

PE 

Q1 

E1 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

33 

KARTA ODPOWIEDZI 

 

Imię i nazwisko ………………………………………………………………………………… 
 

Montowanie osprzętu w instalacjach elektrycznych 

 
 
Zaznacz poprawną odpowiedź. 
 
 

Nr  

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10 

 

11 

 

12 

 

13 

 

14 

 

15 

 

16 

 

17 

 

18 

 

19 

 

20 

 

Razem: 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

34 

7. LITERATURA 

 

1.  Bartodziej G., Kułuża E.: Aparaty i urządzenia elektryczne. WSiP, Warszawa 1997 
2.  Kotlarski W., Grad J.: Aparaty i urządzenia elektryczne. WSiP, Warszawa 1995 
3.  Markiewicz H.: Instalacje elektryczne. WNT, Warszawa 2005 
4.  Praca zbiorowa: Praktyczna elektrotechnika ogólna. REA, Warszawa 2003 
5.  Praca zbiorowa: Poradnik montera elektryka. WNT, Warszawa 1997 
6.  Januszewski  S.,  Pytlak  A.,  Rosnowska-Nowaczyk  M.,  Świątek  H.:  Energoelektronika. 

WSiP, Warszawa 2004 

7.  Niestępski  S.,  Patrol  M.,  Pasternakiewicz  J.,  Wiśniewski  T.:  Instalacje  elektryczne. 

Budowa, projektowanie i eksploatacja. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 
Warszawa 2001