1. przygotowanie do badań terenowych
2. eksperyment
3. rodzaje obserwacji

Badania społeczne mogą dotyczyć:

- zjawisk przyrodniczych – tych, które zachodzą bez ingerencji i wiedzy człowieka
- zjawisk społecznych – tworzone przez człowieka; skutek działań ludzi:

•

rozmowa, kultura, sztuka, wojna

•

polityka, władza, przyjaźń

•

ROLE SPOŁECZNE – zachowania, które ludzie przyjmują wobec drugich

•

Grupy społeczne (rzadko bada się całą grupę, częściej reprezentację)

METODA – zbiór powtarzalnych, usystematyzowanych czynności, które mają 
zagwarantować osiągniecie jakiegoś celu (WIEDZY PRAWDZIWEJ)

WIEDZA PRAWDZIWA – dokładnie przylega do przedmiotu, którego dotyczą zdania 

Metoda badawcza zależy od:

a) celu, celu do którego ma prowadzić
b) przedmiotu badania

Badania politologiczne przeprowadza się:
- w momencie wchodzenia w role społeczne,
- na tle innych grup (małych, dużych).

METODA – z grec. Droga – umiejętność robienia czegoś 
                  - w nauce metody dotyczą formułowania przedmiotu badawczego
                  - jest tym skuteczniejsza im bardziej nas doprowadzi do celu
                  - musi być dostosowana do poziomu analizy
                  - PODSTAWOWE WARUNKI: skuteczność ze względu na cel i przedmiot badań

INSTRUMENTARIUM – narzędzie do zbierania danych, pozwalających na interpretacje i 
analizę, a także prezentację tych danych.

OGRANICZENIA podczas badań:



naukowe



organizacyjne



etyczne



polityczne

a) ograniczenia naukowe – na tle niedostatku metody (nie ma sposobu, by coś zbadać)

1

b) ograniczenia organizacyjne – często brak naukowców do prowadzenia badan, brak 

czasu, brak pieniędzy

c) ograniczenia  etyczne – norma 1: ZGODA NA BADANIE 


nie wolno zmuszać badanych



nie wolno stosować form nacisku



może wystąpić konflikt interesów między badaczem a nadanym

- norma 2: NIE KRZYWDZIC BADANYCH
-> robić wszystko, by uszanować prawo do prywatności
-> zachować w tajemnicy otrzymane informacje
-> zachować anonimowość danych 

d) ograniczenia polityczne – dotyczą przedmiotu badań i wiedzy wynikającej z tych 

badań – ograniczenia etyczne są zazwyczaj spisane; ograniczenia polityczne są 
niesformalizowane i zmienne

Badania społeczne nie są nigdy w pełni obiektywne. Obserwacje muszą być ustandaryzowane
– wszyscy, którzy biorą udział w danym badaniu muszą wiedzieć: co, gdzie, kiedy mają 
obserwować. Należy ustalić język, przy pomocy którego zostaną spisane obserwacje.

INTERSUBIEKTYWNOŚC  w doświadczeniu oraz komunikacji, gwarantuje, że bez 
względu na subiektywne odczucia i opinie, badacze zawsze dojdą do takich samych wyników.

*EKSPERYMENT w naukach społecznych

Eksperyment: - powtarzalny zabieg, polegający na zaplanowanej zmianie przez badacza 
niektórych czynników w badanej sytuacji, przy równoczesnej kontroli innych czynników. 
Badania wykonuje się, by ustalić skutki tej zmiany. 

Eksperyment – „doświadczenie”, które ma na celu zbadanie zależności, relacji 
międzyludzkiej w społeczeństwie. Pomaga sprawdzić reakcje badanej grupy ludzi na 
interesujące nas  zjawiska. 
Pozwala na:

a) prawie pełne kontrolowanie i kształtowanie uwarunkowań sytuacyjnych danego 

zjawiska lub procesu

b) sprawdzenie hipotez w sytuacjach, które są dla nich najbardziej istotne, czyli w 

sytuacjach ekstremalnych.

Eksperyment ze względu na sposób przeprowadzania badań możemy podzielić na:

a) projektowane w terenie
b) laboratoryjne
c) ex-post-facto
d) projekcyjne
e) jednoczesne
f) e. sukcesywne

a) Eksperymenty projektowane w terenie – biorą w nich udział ludzie, którzy nie są 

wyobcowane ze swego środowiska w chwili eksperymentu. Do tego rodzaju 
eksperymentu posługujemy się dwoma zbiorami ludzi: grupą eksperymentalną i 
grupą kontrolną.

2

Grupy te są ze sobą porównywalne, mają podobne cechy społeczno-demograficzne 
( właściwości ważne dla badającego ). Obie te grupy ludzi przed eksperymentem poddaje 
się badaniom, w których ustała się porównywalne cechy i wspólne właściwości. Po tych 
badaniach grupy te poddaje się eksperymentowi, ale po zakończeniu eksperymentu grupy 
bada się ponownie a uzyskane wyniki porównuje się ze sobą. Porównanie to służy do 
określenia w jakim stopniu  różnice występujące pomiędzy wybranymi grupami 
(eksperymentalną a kontrolną) zostały spowodowane przez eksperyment. 

b) Eksperymenty laboratoryjne – do tego rodzaju eksperymentu bierze się grupę ludzi 

podzieloną sukcesywnie na eksperymentalną i kontrolną. Poprzez tworzenie 
określonych sztucznie wywołanych sytuacji bada się reakcje tych ludzi, ich 
zachowanie zaistniałą sytuacją.

c) Eksperymenty ex-post-facto – badają określone zaszłe zdarzenie społeczne, starając 

się ustalić czy np. przyjęty przez nas kompleks uwarunkowań potwierdza się 
rzeczywiście, tzn. czy tłumaczy nam genezę danego faktu.

d) Eksperymenty projekcyjne – badają wpływ nowych bodźców na badaną grupę 

ludzką. Zamiana mieszkania trzypokojowego na kawalerkę. Taki eksperyment 
wymaga ścisłej obserwacji psychiatry i psychologa. Pozwala uzewnętrzniać uczucia i 
pragnienia badanych. Badania takie pokazały np. jak duży jest wpływ stereotypów 
wierzeń, przesądów na ludzi.

e-f) Eksperymenty jednoczesne i sukcesywne – w tym eksperymencie biorą udział 
przynajmniej dwie grupy ludzi, które są badane równocześnie, w tym samym czasie. 
Poddawane są różnym bodźcom i badane przed i po jego wpływowi. Wyniki oczywiście 
porównujemy i na podstawie różnic można ustalić czy i jaki wpływ miały zastosowane 
bodźce na dane grupy.

*BADANIA TERENOWE

- prowadzone są wtedy, gdy interesują nas fakty w ich naturalnym kształcie społecznym. 
Badania te można prowadzić w zbiorowościach zwartych przestrzennie tzn, w takich, 
których badający może bez większych trudów dotrzeć do każdej jednostki badanej 
populacji. Jedną z istotnych cech tych badań jest konieczność utrzymywania przez 
badającego osobistych związków z daną zbiorowością. Nie znaczy to, że musi on 
czynnie uczestniczyć w życiu badanych 
- badania terenowe badają: życie ludzie, jego warunki, jego wytwory materialne 
(struktury społeczne, sposoby produkcji, instytucje społeczne itp.) i niematerialne 
(wierzenia, opinie, itp.:) Wyróżnia się typy badań terenowych ze względu na zakres 
badań i stosowane techniki:

a) badania typu etnologicznego – osoba, która bada daną grupę sama uczestniczy w jej 

życiu i na podstawie obserwacji wyjaśnia interesujące go zjawiska.

b) badania typu socjologicznego – są podobne jak wyżej wymienione, tylko uwzględnia

się dane ilościowe (w badaniach etnologicznych nie bierze się pod uwagę danych 
ilościowych np. częstotliwość ich występowania). Wskaźniki ilościowe pomagają 
określić rozmiar, natężenie, częstotliwość badanych zjawisk.

3

http://notatek.pl/metodologia-badan-politologicznych?notatka