Czas na walkę z otyłością u dzieci

 

Częstość występowania nadwagi i otyłości wśród dzieci w Europie 
ciągle narasta. Dlatego niezbędna staje się podjęcie skutecznych 
działań zapobiegawczych. Obecnie prowadzone są intensywne 
dyskusje, jakie powinny być to działania i kiedy należy je wdrażać. W 
artykule przedstawiono rozważania na ten temat.  

Rodzaje interwencji

 

Trzy aspekty życia dzieci decydują o środowiskowych czynnikach 
sprzyjających lub niesprzyjających występowaniu otyłości. Są to: 
sposób żywienia, poziom aktywności fizycznej oraz nasilenie 
siedzącego trybu życia, o którym decyduje liczba godzin spędzonych 
przed telewizorem i komputerem. Programy prewencyjne powinny 
zawierać prosty przekaz i skupiać się na jednym z wymienionych 
powyżej czynników, na przykład modyfikacji sposobu żywienia lub 
zmniejszeniu czasu oglądania telewizji. Mogą to być również 
interwencje obejmujące dwa z tych czynników lub nawet wszystkie trzy 
czynniki.  

Dopasowanie interwencji

 

W wielu przypadkach program interwencyjny należy dopasować do 
szczególnych cech grupy dzieci, których program ma dotyczyć. Na 
przykład dziewczynki i chłopcy zapewne będą wybierać odmienne 
dyscypliny sportowe lub inne rodzaje aktywności fizycznej. O 
przydatności określonej akcji decyduje również wiek dzieci. Wiele 
różnic dotyczy dzieci uczących się w szkole podstawowej i szkołach 
ponadpodstawowych. Istnieją różnice dotyczące dostępności do 
ośrodków sportowych (hal, basenów, kortów, itp.) oraz możliwości 
interwencji dotyczących sposobu żywienia (np. czy dzieci mają 
możliwość wyboru posiłków w stołówce szkolnej lub sklepiku 
szkolnym). Czasem istotne znaczenie mają kulturowo uwarunkowane 
różnice w sposobie żywienia dotyczące na przykład dzieci 
pochodzących z różnych klas społecznych lub o zróżnicowanym 
pochodzeniu et

nicznym. Specjalnej opieki wymagają dzieci z istniejącą 

już nadwagą lub otyłością.  

Miejsce prowadzenia działań

 

Następnym problemem jest pytanie, kiedy podjąć działania 
zapobiegawcze i kto powinien je prowadzić. Oczywistym miejscem tych 
działań są szkoły, ponieważ można w nich dotrzeć praktycznie do 
wszystkich dzieci. Ponadto w szkołach można potencjalnie skutecznie 
wspierać prozdrowotny styl życia i wdrażać programy promowania 
zdrowia. Ale należy zauważyć, że programy oparte o szkoły mogą 
okazać się nieskuteczne, o ile nie są wspierane przez rodziny lub inne 
struktury społeczne. Dlatego zaangażowani powinni być również 
rodzice i rodzeństwo, na przykład poprzez wprowadzenie „dni 
otwartych” lub innych specjalnych wydarzeń. W ten sposób można 
osiągnąć kontynuowanie działań również w domu. Wielkim krokiem do 
przodu byłoby zaangażowanie całego społeczeństwa, w tym osoby 

działające w ośrodkach sportowych, osoby związane z łańcuchem 
żywnościowym (przemysł spożywczy, handel, katering) oraz liderów 
lokalnych społeczności.  

Ciągłość

 

Każdy efektywny program powinien być prowadzony długotrwale. 
Oznacza to, że struktury, które służą realizacji programu powinny 
działać w sposób ciągły przy zachowaniu akceptowalnych dodatkowych 
kosztów i wysiłków. Na przykład zmiany działalności stołówek 
szkolnych mogą być stosunkowo łatwo kontynuowane, o ile zostaną 
zaakceptowane przez kierownictwo szkoły i personel stołówki. Z drugiej 
strony należy pamiętać, że program, który wymaga zaangażowania 
dodatkowego personelu lub nadzoru specjali

stów, może być w 

dłuższym przedziale czasu kosztowny i niepraktyczny.  

Uwaga na objawy niepożądane

 

Idealna interwencja jest związana z poprawą samooceny dzieci, 
motywuje je do kontynuowania prozdrowotnego trybu życia i ułatwia 
osiąganie oraz utrzymanie właściwej wagi ciała w stosunku do wzrostu 
również w dorosłym życiu. Ważne jest jednak również branie pod 
uwagę możliwych działań ubocznych, dotyczących zdrowia fizycznego 
lub psychicznego dzieci. Na przykład program nie powinien skłaniać 
dzieci o prawidłowej wadze ciała do jej zmniejszenia ani pogłębiać 
problemów dotyczących samooceny u dzieci, które mają nadwagę lub 
otyłość.  

Następne kroki

 

Jak przedstawiono powyżej, skuteczne programy zapobiegawcze 
powinny być intensywnymi programami prowadzonymi w sposób 
w

ielosektorowy. Powstaje jednak pytanie, czy naprawdę wiemy, jakie 

ich elementy odpowiadają za skuteczność programu. Kilka programów 
interwencyjnych przeprowadzonych dotychczas różniło się co do 
zastosowanych metod, przekazywanych treści oraz grup docelowych. 
Obecnie należy dokonać głębokiej analizy, czego uczą wyniki tych 
programów i jakie działania należy podejmować w przyszłości, aby były 
one najbardziej skuteczne. Zapoczątkowały ten proces opublikowane 
niedawno dwa przeglądy interwencji przeprowadzanych w szkołach 
(1,2). W najbliższych wydaniach Food Today będziemy powracać do 
tematu, omawiając niektóre skuteczne interwencje – co poprzez nie 
osiągnięto, dlaczego były one skuteczne i jakie wynikają z nich 
zalecenia dla dalszych działań.  

 

 

 

Tłumaczył:dr n. med. Janusz Ciok