Nazwa leku

Nazwa preparatu

Zastosowanie

Mechanizm działania

ch/w

pilokarpiny

Fotil

(w preparacie z

timololem) – krople

do oczu

jaskra z otwartym lub wąskim kątem przesączania,
jaskra po usunięciu soczewki, jaskra wtórna
(posteroidowa)

podawana miejscowo powoduje skurcz zwieracza źrenicy i mięśnia rzęskowego – po
chwilowym wzroście ciśnienia śródgałkowego powoduje jego znaczny i długotrwały
spadek; timolol powoduje obniżenie ciśnienia śródgałkowego na drodze zmniejszenia
wydzielania cieczy wodnistej w gałce ocznej

Normoglaucon (w

preparacie z

metipranololem) –

krople do oczu

wszystkie rodzaje jaskry oporne na leczenie β-
blokerami

metipranolol jest nieselektywnym blokerem receptorów β-adrenergicznych – obniża
podwyższone ciśnienie śródgałkowe, zmniejsza wytwarzanie cieczy wodnistej w gałce
ocznej; pilokarpina powoduje skurcz zwieracza źrenicy i mięśni rzęskowych, co
prowadzi do zwiększenia odpływu cieczy wodnistej z oka i obniżenia ciśnienia
śródgałkowego

Pilocarpinum 2%,

krople do oczu – r-r

jaskra pierwotna z otwartym kątem przesączania

pilokarpina stosowana miejscowo wywołuje skurcz zwieracza źrenicy i mięśni
rzęskowych, co prowadzi do obniżenia ciśnienia śródgałkowego

karbachol

Miostat, r-r do

stosowania

wewnątrz-
gałkowego

iniekcje wewnątrzgałkowe celem zwężenia źrenicy
podczas operacji oka; stosowany z powodu
obniżania

intensywności

wzrostu

ciśnienia

śródgałkowego w pierwszych godzinach po operacji
zaćmy

powoduje skurcz ciałka rzęskowego, zwężenie tęczówki, co z kolei prowadzi do
obniżenia ciśnienia śródgałkowego

metylo-

siarczan

neostygminy

Polstigminum,
tabletki, r-r do

wstrzykiwań

leczenie objawowe nużliwości mięśni; zapobieganie
i

leczenie

pooperacyjnej

niedrożności

p/pokarmowego

oraz

zatrzymania

moczu;

odwracanie

bloku

nerwowo-mięśniowego

w

wyniku

stosowania

niepolaryzujących

leków

zwiotczających

odwracalnie hamuje aktywność acetylocholin esterazy, nasila muskarynowe i
nikotynowe działanie acetylocholiny; w miastenii poprawia przewodnictwo nerwowo-
mięśniowe, zwiększa amplitudę skurczów mięśni prążkowanych; działa pobudzająco na
mięśni gładkie jelit i pęcherza moczowego, słabiej na mięśni oskrzeli, moczowodów i
dróg żółciowych

chlorek

ambenonium

Mytelase, tabletki

miastenia gravis, pooperacyjna atonia jelit i
pęcherza moczowego

hamuje acetylocholinesterazę, podnosi stężenie acetylocholiny i przedłuża jej działanie
w miejscach przekaźnictwa nerwowego, wywołując objawy pobudzenia układu
parasympatycznego; zwiększa kurczliwość mięśni szkieletowych, nasila perystaltykę
jelit i pęcherza moczowego

bromek

distigminy

Ubretid, tabletki i r-

r do wstrzykiwań

pooperacyjna atonia jelit i pęcherza moczowego,
pomocniczo w leczeniu miastenii

hamuje acetylocholinesterazę, podnosi stężenie acetylocholiny i przedłuża jej działanie
w miejscach przekaźnictwa nerwowego, wywołując objawy pobudzenia układu
parasympatycznego; zwiększa kurczliwość mięśni szkieletowych, nasila perystaltykę
jelit i pęcherza moczowego; wykazuje działania silniejsze od neostygminy

galantamina

Reminyl, tabletki, r-

r doustny

objawowe leczenie łagodnego do średniociężkiego
otępienia typu alzheimerowskiego

selektywny, odwracalny inhibitor acetylocholin esterazy; nasila działanie wewnętrzne
acetylocholiny na receptory nikotynowe – w następstwie tego można uzyskać
zwiększoną aktywność układu cholinergicznego i zwiększenie funkcji poznawczych

bromo-

wodorek

galantaminy

Nivalin, r-r do

wstrzykiwań

w anestezjologii i chirurgii celem uniknięcia
działania

środków

wywołujących

bloki,

pooperacyjna atonia jelita i pęcherza moczowego, w
miastenii

i

miopatiach,

w

chorobach

z

upośledzeniem przewodzenia bodźców nerwowych

galantamina jest parasymaptykomimetycznym alkaloidem roślinnym – jako inhibitor
acetylocholin esterazy wykazuje działanie podobne do fizostygminy; wykazuje silniejsze
i dłuższe działanie muskarynowe niż acetylocholina; zwiększa napięcie mięśni
szkieletowych, powoduje zwiększenie wydzielania soków trawiennych, przenika przez
barierę krew-mózg, zwiększa przewodnictwo w ośrodkowym układzie nerwowym

Nazwa leku

Nazwa preparatu

Zastosowanie

Mechanizm działania

siarczan

atropiny

Atropinum

sulfuricum, r-r do

wstrzykiwań

stany skurczowe jelit, układu moczowego, kolka
żółciowa,

rzadkoskurcz

spowodowany

odruchowym

pobudzeniem

nerwu

błędnego,

zatrucie insektycydami fosforoorganicznymi

działanie ośrodkowe i obwodowe; działanie antagonistyczne w stosunku do
acetylocholiny, blokuje receptory muskarynowe nie wpływając na syntezę i rozkład
acetylocholiny; hamuje wpływ nerwu błędnego na układ sercowo-naczyniowy,
zmniejsza napięcie mięśni gładkich p/pokarmowego, dróg moczowych i żółciowych

Atropinum

sulfuricum 1%,

krople do oczu

poważenie akomodacji i zwieracza źrenicy, w
diagnostyce okulistycznej, wczesny okres zapalenia
tęczówki celem zapobiegnięcia zrostom

rozszerza źrenicę, wpływa na akomodację, podwyższa ciśnienie płynu w gałce ocznej

Bellapan, tabletki

stany skurczowe p/pokarmowego, dróg żółciowych
i moczowych, kolka jelitowa, nerkowa i żółciowa,
nadmierna potliwość, choroba lokomocyjna, bóle
migrenowe, zespół Menier’a

działanie antagonistyczne w stosunku do acetylocholiny, blokuje receptory
muskarynowe nie wpływając na syntezę i rozkład acetylocholiny; hamuje wpływ nerwu
błędnego na układ sercowo-naczyniowy, zmniejsza napięcie mięśni gładkich
p/pokarmowego, dróg moczowych i żółciowych, działa centralnie powodując w
zależności od dawki stany pobudzenia lub depresji

Reasec, tabletki

ostre i przewlekłe biegunki wynikające z zaburzeń
czynności jelita pochodzenia niezakaźnego

działa objawowo p/biegunkowo poprzez zmniejszenie perystaltyki jelit, wykazuje
działanie podobne do morfiny

butylo-

skopolamina

Buscolysin, r-r do

wstrzykiwań

bolesne

skurcze

p/pokarmowego

i

dróg

moczowych, kolka żółciowa, choroba wrzodowa,
skurcze przełyku, wpustu i odźwiernika, wymioty,
kolka jelitowa, zapalenie trzustki

podobna do atropiny aktywność parasympatykolityczna, pozbawiona działania
ośrodkowego, blokuje zakończenia pozazwojowe nerwów cholinergicznych; przez
blokowanie receptorów muskarynowych znosi napięcie mięśni gładkich, znosi skurcze
p/pokarmowego, dróg żółciowych i moczowych, hamuje perystaltykę jelit i zmniejsza
wydzielanie soków trawiennych

Buscopan, tabletki

powlekane

bolesne skurcze p/pokarmowego, dróg moczowych,
żółciowych, bolesne miesiączkowanie u kobiet

działa rozkurczowo (spazmolitycznie) na mięśnie gładkie p/pokarmowego, dróg
żółciowych i układu moczowego, blokuje zakończenia nerwów cholinergicznych,
hamuje perystaltykę jelit, zmniejsza wydzielanie soków trawiennych

Scopolan, tabletki

drażowane, czopki

stany skurczowe dróg żółciowych i pęcherzyka,
choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, skurcze
żołądka i p/pokarmowego, zaparcia spastyczne

Vegantalgin H,

tabletki powlekane,

czopki d/odbytnicze

bolesne

miesiączkowanie,

kolka

nerkowa

i

wątrobowa, zespół drażliwego jelita; przed
badaniami

diagnostycznymi

–

endoskopia

p/pokarmowego

występuje z paracetamolem – działa p/bólowo
butyloscopolamina działa spazmolitycznie na mięsni gładkie poprzez blokowanie
receptorów nikotynowych i muskarynowych p/pokarmowego, dróg moczowo-
płciowych i żółciowych

tropikamid

Tropicamidum,

krople do oczu 0,5-

1,0%

diagnostyka okulityczna – rozszerzenie źrenicy do
badania dna oka, do oceny soczewki; porażenie
akomodacji na skutek refrakcji, przed zabiegami
chirurgicznymi oka, po operacjach jaskry, w
zapaleniach oka

stosowany miejscowo w okulistyce, powoduje rozszerzenie źrenicy i porażenie
akomodacji, wskutek stosowania preparatu dochodzi do zamknięcia kąta przesączania i
wzrostu ciśnienia śródgałkowego

bromek

ipratropium

Atrovent, płyn do

inhalacji z neb.,

aerozol wziewny

leczenie podtrzymujące stanów skurczowych
oskrzeli w POChP obejmującej zapalenie oskrzeli i
rozedmę płuc; astma okrzelowa

silne działanie spazmolityczne na mięśni gładkie oskrzeli na drodze hamowania
odruchu z nerwu błędnego, zapobiega wzrostowi wewnątrzkomórkowego cGMP, który
następuje w wyniku oddziaływania acetylocholiny na receptory muskarynowe w
mięśniach gładkich oskrzeli

bromek

ipratropium

Berodual, płyn do

inhalacji, aerozol

wziewny

astma oskrzelowa, POChP z rozedmą płuc i
zapaleniem oskrzeli

występuje z bromowodorkiem fenoterolu (pobudza receptory β

2

-adrenergiczne w

oskrzelach), działanie spazmolityczne na mięśnie gładkie oskrzeli dzięki aktywności
p/cholinergicznej

Steri-Neb

Ipratropium

leczenie odwracalnej obturacji dróg oddechowych kom petycyjny antagonista receptora muskarynowego działający selektywnie na

receptory znajdujące się w drzewie oskrzelowym

biperydyna

Akineton, tabletki,

r-r do wstrzykiwań

choroba i zespół Parkinsona, polekowane i inne
zaburzenia pozapiramidowe

działanie

ośrodkowe

cholinolityczne,

hamuje

przekaźnictwo

w

układzie

cholinergicznym przez odwracalne, konkurencyjne wiązanie się receptorem
muskarynowym, głównie M

1

, wpływa na zmniejszenie sztywności, w mniejszym stopniu

na drżenie, zmniejsza nasilenie objawów wegetatywnych (ślinotok, nadmierne pocenie
się)

triheksy-

fenidyl

Parkopan, tabletki

oksybutynina Ditropan, tabletki

stany

skurczowe

pęcherza

moczowego,

nietrzymanie moczu, moczenie i parcie naglące
zależne

od

zaburzeń

neurologicznych

w

idiopatycznej niestabilności pęcherza lub przebiegu
stwardnienia rozsianego

działa zarówno bezpośrednio rozkurczowo na mięśnie gładkie pęcherza moczowego,
jak i cholinolitycznie, atropinopodobnie na mięśnie gładkie – efektem działania jest
rozkurcz wypieracza moczu; u chorych z neurogenną niestabilnością pęcherza zwiększa
pojemność pęcherza i zmniejsza częstość samoistnego skurczu wypieracza moczu

bromek

oksyfenonium

Spasmophen,

tabletki

stany skurczowe p/pokarmowego, dróg żółciowych
i moczowych, kolka żółciowa, skurcze przełyku,
bradykardia

zatokowa

i

blok

zatokowo-

przedsionkowy

działa obwodowo cholinolitycznie, poraża zwoje cholinergiczne, wpływa na czynność i
wydzielanie p/pokarmowego, działa rozkurczowo, zmniejsza wydzielanie gruczołów
błon śluzowych, w tym soku żołądkowego, zmniejsza napięcie i perystaltykę
p/pokarmowego