PATOMORFOLOGIA KOLOKWIUM I 
Zmiany wsteczne cz. I 

1.  Atrophia fusca myocardii/ zanik brunatny m.sercowego/ 

-atrophia fusca- zanik barwnikowy, narząd zmienia swoją barwę/ gł. Serce i wątroba/, grmoadzi się 
LIPOFUSCYNA/ barwnik „zużycia”, nierospuszczalny, brązowo-żółty, kompleks tłuszczowo-białkowy , 
pochądąca z peroksydacji wielnonienasycony tłuszczów bł. Kom., jest wskaźnkiem starzenia/zaniku komórek/ 
i CEROID, jest to oznaka uposledzonego wydalania metabolitów i niedoborów enzymatycznych.  
-rozpoznanie: m. Sercowy, brązowo-żółte kuleczki gromadzące się wokół jąder 
 

2.  Emphysema et anthracosis pulmonum/ rozedma i pylica płuc/ 

-rozedma/ trwałem powiększenie pow. Powietrznej obowodowo w stosunku do oskrzelików końcowych, 
któremu towarzysz uszkodzenie ich ścian/.  
-rozpoznanie: pęcherzyki płucne rozdarte z czarnymi/pylica/ granulkami. UWAGA! Możliwa pomyłka z 
zwyrodnieniem wielotorbielowatym nerki. 
 

3.  Degeneratio policystica renis/ zwyrodnienie wielotorbielowate nerki/ 

 

4.  Degenertaio hydropica planoepithelii/ zwyrodnienie wodniczkowe nabłonka płaskiego/ 

-woda gromadzi się w postacie wodniczek w ER, przyczyny: zakażenie wirusowe/np. Opryszczka wargowa, 
półpasiec, ospa/, oparzenia, ostra WZW, niedobory pokarmowe, działanie CC14 
-zwyrodnienie wodniczkowe nabłonka cewek nerkowych 
   - drobnokropelkowe/ po podaniu dekstranu/mannitolu/ 
   - wielkokropelkowe/nideobór K+/ 
-rozpoznanie: powiększone kom. Wypełnione wodniczkami, jądra zepchnięta obowodowo, na preparacie 
widoczny nabłonek 
 

5.  Hyperkeratosis/ hyperkeratoza/ 

-rogowacenie/ przepojenie powierzchownych warstw nabłonka keratyną i zanik jąder komórek 
nabłonkowych/ 
- rodzaje nadmiernego rogowacenia: nagniotek, modzel, róg skórny, rybia łuska, rogowacenie ciemne  
-rozpoznanie: widoczne 2 nabłonki, duże jasno różowe masy pomiędzy nabłonkami 
 

6.  Keratosis planoepithelii colli uterii, leucoplakia/ rogowacenie białe pochwy/ 

-dotyczny nabłonka nie rogowacjiejącego/ jama ustan, krtań, przełyk, pochwa/, może mieć charakter zmian 
przednowotworowych, głowna przyczyna: przewlekle drażenie 
-rozpoznanie:/nabłnek jamy ustanej/, fioletowy preparat, widoczny nabłonek, białe dziury na mocno 
fioletowym tle, możliwość zauważenia ślinianek 

Zmiany wsteczne cz. II 

1)  Corpora albicantia ovarii- hyalinisatio physiologia/ ciałko białawe jajnika/   

-białka starzeją się, tracą wodę i tworza się szkliste masy/ w kom. Nabł. I tk. Łącznej/ w jajniku jest to zmiana 
fizjologiczna postępująca wraz z procesem starzenia się 
-rozpoznanie: 
 

2)  Hyalinosis post inflamatoria- glomerulonephritis chronica/ szkliwienie pozapalne- szkliwienie kłębuszków 

nerkowych/ 
-ogniskowe segmentalne stwardnienie kłębuszków- charakteryzuje się w obrazie mikroskopowym zajęciem 
części kłębuszków/ amyloidoza zajęcie wszystkich kłębuszków/, a w poszczególnych kłębuszkach zmiany dot. 
Jedynie poszczególnych ich elementów, tego typu obraz mikroskopowy stwierdza się często w nerczyny, a także: 

HIV, uzależnienie od goldenbrown.  
-rozpoznanie: zajęcie części kłębuszków/widoczne kłębuszki zajęte i zdrowe/, b.dużo fioletowych kropek 
 

3)  Amylodosis reni/ zwyrodnienie skrobiowate nerek/ 

-amyloid/ konglomeraty białek o odczynie podobnym do skrobii - barwienie z jodem, czerwienią Kongo/ Saturna 
-złogi amyloidu znajdowane są głównie w kłębuszkach/ są tez obecne w tk. Śródmiaższowej okołokanalikowej, a 
także w ścianie naczyń/. W kłębuszkach powstaja najpierw złogi miejscowe w maciezy meziangialnej, z roległum 
lub guzkowym pogrubieniem błon podstawnych pętli włośniczek. Z postepem choroby złogi uciskają na światło 
wlośniczek i mogą prowadzić do całkowitego zamknięcia światła naczynia. 
-rozponanie: gówno widać, podobne do szkliwienia, sami sobie radźcie  
 

4)  Degeneratio gelatinosa- adenocarcinoma mucinosum/ zwyrodnienie galaretowate/ 

-rozpoznanie: powstanie dużych przestrzeni otoczonych mocno fioletowym pasmem/ kształt raczej owalny 
nieregularny/ 
 

5)  Steatosis hepatis/ stłuszczenie wątroby/ 

-stłuszczenie/ gromadzenie tłuszczów prostych/ 
  -proste- w cytoplazmie pojawiają się pojedyncze krople tłuszczu, jądro zostaje zepchnięte na obwód, dotyczny 
narządów miąższowych/gł. Serce, wątroba/, narząd jest powiększony, brzeg zaokroglony, torebka napięta, na 
przekroju szaro-żółty, przyczyny: niedotlenieni/ choroby płuc, serca, krążenia/, uszkodzenia tokszyczne, 
nadmierna podaż tłuszczów 
  -zwyrodniające- w cytpolazmie gromadzą sięliczne, drobne kropelki tłuszczu, towarzyszą temu zmiany 
prowadzące do obumierania, dotyczy CUN i wątroby, np. W zespole Rye’a 
-rozpoznanie: Sudan/ jasno różowy preparat z dużymi czerwonymi plamami, wystepującymi w dość sporej ilości/, 
H+ E/ mocno różowe tło, widoczne duże krople tłuszczu-białe plamy, owalne, dużo/ UWAGA! Nie mylić ze 
zwyrodnieniem wodniczkowym nabłonka płaskiego/ 

Zmiany wsteczne cz. III 

1)  Degeneratio pigmentosa artificialis cutis- tatuage/ zwyrodnienie barwnikowe powierzchowne skóry/ 

-rozpoznanie: wiodczny nabłonek wielowarstowy płaski rogowaciejący, tuż pod nim ciemno niebieski barwnik o 
konsystencji tuszu 
 

2)  Cholestasis hepatis/ zastój żółci w wątrobie/ 

-powstaje w wynkiu nieprawidłowego funkcjonowanie hepatocytów lub zamknięcia wew.wątrobowych, 
pozawątrobowych dróg żółciowych, moga równiez objawiac się żołtaczką. Gromadzenie się barwnika żółciowego 
w miąższu, w hepatocytach. Poszerzenie przewodow żółciowych w wyniku ich zatkania. Powstawanie jeziorek 
żółci/ wypelnione resztkami martwych komórek i barwnikiem/ w wyniku zniszczenia miąższu i przemiany 
piankowatej hepatocytów.  
-rozpoznanie: zbite utkanie o kolorze różowym z małymi skupiskami czerwonych plamek/małych/ 
 

3)  Haemosiderosis lymphonoduli/ hymosyderoza węzłów chłonnych/ 

 

4)  Calcinosis dystrophica/ zwapnienie dystroficzne/ 

-odkładanie wapnia w tkankach uprzednio zmienionych np. Szkliwieniem, miażdżyca- bł. Wew. Tętnic, wapnienie 
mas serowatych w gruźlicy, w obrębie martwicy każdego rodzaju, płatki zastawek/ w wyniku starzenia się i 
uszkodzeń zastawek serca- ograniczona ruchomość/, jest przyczyną stenozy aortalnej u osób starszych 
-rozpoznania: mocno fioletowe zabarwienie w kształcie owalnym bądź rozlanym 
 

5)  Infarctus lienis vetostior/ zawał śledziony/ 

-martwica skrzepowa w skutek zamknięcia t.śledzionowej lub jej odgalęzienia/ odwerwanie skrzepliny/,  
-rozpoznanie: obszar martwicy jaśniejszy, różowy, otoczony torebką łącznotkankową 
 

6)  Necrosis caseosa lymphonoduli- tuberculosis/ martwica serowata/ 

-martwica serowata wystepuje w tkankach bogatych w komórki i słabo unaczynionych: ziarniniaki gruxlicze, 
ziarnina kiłowa. Tkanka martwicza ma postać szarego, suchego twarogu. W koło pola martwiczego gromadzą się: 
kom.nabłonkowate, kom.Langerhansa, które są otoczone makrofagami. 
-rozpoznanie: zauważalne charakterystyczne gródki chłonne, duża ilość ilmfocytów/ mocno fioletowe tło/  
 

7)  Necrosis diffusa hepatis/ martwica rozpływna wątroby/ 

-tresc martwicza rozpuszcza się w wyniku działania enzymów litycznych i pozostaje po niej jama 
- rozpoznanie: dość zbita jednostka/ nie przypomina wątroby/ dużo drobnych fioletowych kropeczek, tło różowe 
z plamami mocniejszego różu 
 

8)  Necrosis enzymatica telae adiposae pancreatis- necrosis Balser/ martwica Balsera tk. Tłuszczowej trzustki/ 

-martwica trzustki, uwolnienie soku trzustkowego do tk.tłuszczowej> lipoliza/powstaje glicerol i kw.tłuszczowe/> 
zmydlenie> wchłonięcie mydeł sodowych i potasowych, pozostają mydła wapniowe. W ostrej martwicy trzustki- 
lipazy transportowane z limfą> rozsiane ogniska martwicze 
-rozpoznanie: widoczne jamy tłuszczowe zabarwione obwodowo na różowo- niebiesko/ wapń/ 
 

Zaburzenia w krążeniu cz. I 

1)  Hyperaemia passiva acuta renis/ przekrwienie bierne ostre nerek/ 

-przekrwienie narządu/ nadmierne wypełnienie żył i naczyń włosowatych/ w skutek utrudnionego odpływu krwi 
żylnej, zawsze jest to stan patologiczny 
-rozpoznanie: widoczne kłębuszki, a w nich czerwone plamy/erytrocyty/występujące w skupiskach 
 

2)  Hyperaemia passiva chronica hepatis/ przekrwieniebierne przewlekłe wątroby/ 

-rodzaj przekrwienia żylnego długotrwałego 
-przekrwienie>stłuszczenie obwodu zrazików>martwica środkowa zrazika>rozszerzenie ż.środkowej>d wubarwny 
rysunek/WĄTROBA MUSZKATOŁOWA/ 
-przy utrzymującym się przekrwienie biernym: słtuszczenie+ powiększenie ż.centralne>wątroba 
muszkatołowa>martwica zrazikowa>ZANIK CZERWONY>włóknienie/induratio venostatica/>narząd maleje i 
twardnieje>marskość wątroby typu sercowatego 
-rozpoznanie: widoczna wątroba z erytrocytami/ciemno czerwone/ dużo fioletowych kropek  
 

3)  Ecchymoses punctate cerebri/wybroczyny punkcikowate mózgu/ 

-obecność mnogich ognisk wylewow krwawych na powierzchni mózgu, wybroczyn po przetarciu nie u suniemy, 
etymologia: nadciśnienie złośliwe, infekcja, niedotlenienie, zapalenie mózgu. 
-rozpoznanie: gęta jasna fioletowa zbita tkanka, dobrze widoczne pełne lub pierścieniowate skupiska 
erytrocytów/ różowo-czerwone, przypominające cycuszki/ 
 

4)  Oedema pulmonum acutum/ obrzęk ostry płuc/ 

-ostry= hydrostatyczny, przyczyny: 
  -zaburzenie czynności LK i zwężenie lewego ujścia przedsionkowo-komorowego 
  -niedomykalnosc zastawki mitralnej 
  -zakrzepica PL 
  -zawał m.sercowego 

  -niedotlenienie 
  -uraz mózgu 
  -zbyt szybkie wypuszczenie płynu z jamy opłucnowej 
-przesięk pienie się, co jest dowodem na obecnosc surfaktantu 
-rozpoznanie: mocno różowe łańcuchy/ występują w nich czerwone erytrocyty/ na jasno różowym tle/płyn 
przesikowy/, możliwość zauważenie białych owalnych otworów/ powstałe w wyniku tworzenie preparatu/ 
 

5)  Oedema allergicum- polypus nasi allergicus/obrzęk alergiczny, polip noca/ 

-polip- twór rosnący wpuklający się do jakiegoś światła, powstaja w wyniku nadwrażliwości typ I i zmian 
zapalnych, obstrukcja przewodow nosowych 
-rozpoznanie: utkanie siatkowate jasno fioletowe, widoczny mocno różowy nabłonek oddechowy z ciemno 
fioletowymi kropkami/eozynofile, limfocyty, kom.plazmatyczne/ 
 

6)  Organisatio thrombi/ organizacja zakrzepu/skrzepliny/ 

-powstaje wew.naczyniowe za życia 
-rozpoznanie: widoczne naycznie, a w nim czerwona masa stykająca się z obowodem naczynia 

Różnice między skrzepem a zakrzepem 

Skrzep 

Zakrzep 

Powstaje za życia pozanaczyniowo( w nastepstwie 
wylewu krwi do tkanek lub jam ciała), a po śmierci w 
ukladzie naczyniowym 

Powstaje w świetle układu naczyniowego za życia 

Czerwony, żółty lub biały w zależności od liczby 
erytrocytów 

Wygląd skrzepliny zależy od mechanizmu jej 
powstawania 

Siatka włóknika nadaje skrzepowi dość znaczna spójność 
i elastyczność 

Jeżeli nastepuje zlepianie się i osadzanie płytek krwi 
skrzeplina jest szarawo-różowa, krucha, przylega do 
zmienionej w ty miejscu ściany naczynia lub serca. Na 
przekroju taka skrzeplina bywa warstwowa 

Powierzchnia gładka lśniąca 

Jeśli powstaje w skutek wykrzepiania skrzeplina jest 
wisniowa, mało różni się od wiśniowego skrzepu, jest 
bardziej sprężysta niż skrzeplina szaro-różowa. Na jej 
powierzchni tworzą się czasem poprzeczne grzebyki, co 
różni go od skrzepu 

Lezy luźno w świetle naczyń, nie przywiera do ich ścian, 
które na okazuja widocznych zmian, jedynie w sercu 
przylega do ścian, ale ich nie zmienia 

Ściana naczynia lub serca zmieniona w miejscu zakrzepu 

 

Zaburzenia w krążeniu cz. II 

1)  Microthrombosis dispersa renis- syndroma DIC/zespół rozsianego wykrzepienia śródnaczyniowego/ 

- Są to zmiany krwotoczno-zakrzepowe występujące jako powikłanie innych chorób w formie ostrej, podostrej 
lub przewlekłej. Polega on na aktywizacji krzepnięcia- w wielu drobnych naczyniach powstają mikrozakrzepy, co 
prowadzi do zużywania płytek krwi oraz czynników krzepnięcia oraz wtórnie do aktywacji fibrynolizy.  
DIC prowadzi do niedotlenienia tkanek w wyniku licznych zakrzepów i mikrozawałów oraz z drugiej strony do 
krwotoków wywołanych fibrynolizą.Najczęstsze przyczyny DIC to przedostawanie się tromboplastyn tkankowych 
do krążenia i rozległe uszkodzenie śródbłonka naczyń. 
Najczęściej występuje w nerkach, mózgu, sercu, płucach, nadnerczach. Najczęściej powstaje w wyniku 
komplikacji położniczych, u chorych z nowotworami złośliwymi, w posocznicy. 
 

Możemy wyróżnić: Ostry DIC- głównie skaza krwotoczna  
                                   Przewlekły DIC- następstwa zamknięcia naczyń 
-Rozpoznanie: Bezpostaciowa, różowa substancja + fioletowe kropeczki (komórki), zakrzep w 
tt.doprowadzających- różowy, bezpostaciowy kłębek, brak jąder, intensywne przekrwienie-krew w kanalikach i 
tętnicach. 
 

2)  Thrombosis vasorum cerebri et encephalomalacia recens/Zakrzepica żylna mózgu i świeże rozmiękanie/ 

-Powstawanie zakrzepu w nieuszkodzonym naczyniu krwionośnym lub pod wpływem jedynie drobnego 
uszkodzenia jego ściany. Zakrzepica jest zależna od: -ściany naczyniowej  -płytek krwi  -kaskady krzepnięcia. Do 
jej powstania przyczyniają się 3 główne czynniki tzw. TRIADA VIRCHOWA: 1) Uszkodzenie śró dbłonka 2)Zastój lub 
turbulencje przepływu krwi 3) Nadkrzepliwość krwi 
-Zakrzepica w miażdżycowo zmienionym odcinku naczynia jest często przyczyną zamknięcia naczyń -> Zawał 
mózgu 
-Rozpoznanie:Chuj w dupe kamińskiemu giorgio przez małe ka 
 

3)  Infractus acutus myocardii/zawał ostry mięśnia sercowego/ 

-Martwica tkanek spowodowana zamknięciem światła naczynia doprowadzająca krew (skrzeplina, zator) 
Zwykle ma kształt stożka. 
Rozpoznanie: Zarówno obraz makroskopowy jak i mikroskopowy zależy od czasu przebytego od zaw ału (od 0 do 
10 dni) Widoczny mięsień sercowy. Różowa tkanka mięśniowa, porozrywana, faliste włókna mięśniowe, zatarcie 
poprzecznego prążkowania, ubytek jąder komórkowych, kwasochłonność 
 

4)  Infractus cicatrisatus myocardii/ Zawał stary serca/ 

-W zawale starym jasny obszar to fibroblasty budujące bliznę, a ciemniejsze są kardiomiocyty (hematoksylina + 
eozyna) Jasny obszar o kształcie nieregularnym.  
Żółto/Zielono zdrowa tkanka (kardiomiocyty), natomiast pozytywnie wybarwiona na różowo jest blizna, tk. 
Łączna wybarwiona jest na czerwono (Van Gieson) 
 

5)  Infractus haemorrhagicus pulmonis/ Zawał krwotoczny czerwony/ 

-Inaczej zawał krwotoczny.Typowy dla zablokowania żył np. w jelitach, płucach czasem w nerkach. Koniecznym 
warunkiem do powstania zawału czerwonego jest znaczne przekrwienie bierne narządu. Zawały czerwone są 
typowe dla narządów o podwójnym zaopatrzeniu w krew, takich jak- płuca czy przedni płat przysadki mózgowej.