biologia

KOD UCZNIA

Liczba uzyskanych punktów:

KONKURS BIOLOGICZNY

DLA SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH

województwa podlaskiego

STOPIE

Ń WOJEWÓDZKI

6.03.2009 r.

Instrukcja dla ucznia:

Test konkursowy zawiera 20 zadań zamkniętych i 25 zadań otwartych.

Na ich rozwiązanie masz 90 minut.

Po uwaŜnym przeczytaniu i zrozumieniu treści zadania oraz analizie rysunków,
wybierz jedną z czterech odpowiedzi w zadaniach zamkniętych.

W zadaniach otwartych samodzielnie sformułuj odpowiedź i zapisz ją
w wyznaczonym miejscu.

Test wypełniaj długopisem, nie uŜywaj korektora, ołówka, ani gumki.

. Przy rozwiązywaniu zadań zamkniętych wybierz jedną, prawidłową odpowiedź

i zakreśl ją znakiem X.

Przykład:

JeŜeli pomylisz się i zechcesz wybrać inną odpowiedź, to źle zaznaczoną otocz
kółkiem, po czym zakreśl znakiem X literę właściwą np:

Nie denerwuj się. W tym konkursie nic nie tracisz, zdobywasz natomiast nowe
doświadczenia.

POWODZENIA !

××××

Zad. 1 (0 – 1)
Zaburzenia odporności u ludzi mogą mieć bezpośredni związek z dysfunkcją

grasicy.

nadnerczy.

przytarczyc.

trzustki.

Zad. 2 (0 – 1)
Krew nie bierze udziału w przenoszeniu tlenu u

pająka.

pszczoły.

limaka.

kleszcza.

Zad. 3 (0 – 1)
Część współczulna autonomicznego układu nerwowego powoduje

skurcz pęcherza moczowego.

rozszerzenie źrenicy.

zwolnienie akcji serca.

zwęŜenie oskrzeli.

Zad. 4 (0 – 1)
Który z wymienionych poniŜej organizmów jest komórczakiem?:

Euglena zielona.

Pałeczka okręŜnicy.

Pleśniak biały.

Płucnica islandzka.

Zad. 5 (0 – 1)
Jedną z przyczyn bólu mięśni po długim biegu, moŜe być nagromadzony w mięśniach kwas
mlekowy, powstający w wyniku

wymiany gazowej w tkankach.

oddychania beztlenowego.

połączenia tlenu z hemoglobiną.

oddychania tlenowego.

Zad. 6 (0 – 1)
Człowiek o grupie krwi B moŜe być dawcą krwi dla grup:

0 i A.

AB i A.

B i 0.

B i AB.

Zad. 7 (0 – 1)
Krótkowzroczność to wada wzroku, którą koryguje się za pomocą soczewki

płaskiej.

wklęsłej.

wypukłej.

cylindrycznej.

Zad. 8 (0 – 1)
Cztery  kawałki  ziemniaka  o  takiej  samej  wielkości  i  kształcie,  wycięte  z  jednej  bulwy,
zwaŜono i umieszczono w roztworach sacharozy o róŜnych stęŜeniach. Po dwóch godzinach
wszystkie kawałki ziemniaka zwaŜono ponownie. Uzyskane wyniki przedstawiono
w poniŜszej tabeli.

Roztwór

sacharozy

Masa kawałka ziemniaka (g)

pocz

ątkowa

ńcowa

roztwór I

58,2

59,1

roztwór II

57,6

51,2

roztwór III

54,5

60,3

roztwór IV

59,1

41,4

Który roztwór sacharozy miał najwi

ększe stęŜenie?

a) roztwór II

b) roztwór I

c) roztwór IV

d) roztwór III

Zad. 9 (0 – 1)
Spośród wymienionych poniŜej cech wskaŜ jedną, charakterystyczną tylko dla ssaków:

a) opieka nad potomstwem.

b) obecność błon płodowych.

c) zapłodnienie wewnętrzne.

d) karmienie młodych mlekiem.

Zad. 10 (0 – 1)
ś

yrafa i mysz polna mają jednakową liczbę kręgów szyjnych tzn:

pięć.

siedem.

dziesięć.

osiem.

Zad. 11 (0 – 1)
Białkiem, które nie występuje we krwi człowieka jest

fibryna.

hemoglobina.

fibrynogen.

miozyna.

Zad. 12 (0 – 1)
Przepona pojawia się po raz pierwszy u

gadów wraz z ukształtowaniem się klatki piersiowej.

ptaków i uczestniczy w mechanizmie lotów.

ssaków i bierze udział w mechanizmie wentylacji płuc.

płazów równocześnie z pojawieniem się płuc.

Zad. 13 (0 – 1)
Przeczące ruchy głową umoŜliwia połączenie stawowe pomiędzy

kością potyliczną, a pierwszym kręgiem szyjnym.

pierwszym, a drugim kręgiem szyjnym.

wszystkimi kręgami szyjnymi.

drugim, a trzecim kręgiem szyjnym.

Zad. 14 (0 – 1)
Kwas solny zawarty w soku Ŝołądkowym tworzy kwaśne środowisko, co uaktywnia

pepsynę do trawienia białek.

lipazę do trawienia tłuszczy.

amylazę do trawienia cukrów.

nukleazę do trawienia kwasów nukleinowych.

Zad. 15 (0 – 1)
Rolnictwo ekologiczne to

a)   nowoczesne rolnictwo, w którym stosuje się intensywne nawoŜenie mineralne
      i chemiczną ochronę roślin.
b)   rolnictwo,  w  którym  co  roku  pozostawia  się  część  pola  jako  ugór  i  stosuje  się

naturalne nawoŜenie roślin.

c) rolnictwo polegające na uprawie róŜnych gatunków roślin, dopuszczające

naturalne nawoŜenie roślin na przemian z nawoŜeniem mineralnym.

d) rolnictwo polegające na uprawie róŜnych gatunków roślin i chowie róŜnych ras

zwierząt, dopuszczające jedynie naturalne nawoŜenie roślin.

Zad. 16 (0 – 1)
Bakteryjną chorobą człowieka przenoszoną drogą płciową jest

a) rzęsistkowica.

b) AIDS.

c) kiła.

d) opryszczka.

Zad. 17 (0 – 1)
Wybierz ten wiersz tabeli (oznaczony literami a,b,c,d), który zawiera tylko poprawne
informacje dotyczące określonego parku narodowego województwa podlaskiego.

nazwa parku

data utworzenia parku

symbol parku

Wigierski

1987 r.

bóbr

Narwiański

1996 r.

błotniak

Białowieski

1929 r.

ubr

Biebrzański

1993 r.

łoś

Zad. 18 (0 – 1)
Flora roślin naczyniowych Wigierskiego Parku Narodowego liczy ponad

680 gatunków.

950 gatunków.

800 gatunków.

740 gatunków.

Zad. 19 (0 – 1)
Najmniej liczną w gatunki grupą kręgowców w Białowieskim Parku Narodowym są

a) gady.

b) płazy.

c) ptaki.

d) ssaki.

Zad. 20 (0 – 1)
Biebrzański Park Narodowy jest najwaŜniejszą ostoją

wilka.

bobra.

bociana białego.

orlika grubodziobego.

Zad. 21 (0 – 2)
Na rysunku przedstawiono budowę Ŝeńskich narządów rozrodczych człowieka.

Nazwij elementy budowy oznaczone na schemacie

literami A i B. Podaj funkcj

ę narządu

oznaczonego symbolem A.

A……………………………………………

B………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………….....

Zad. 22 (0 – 2)
Na schemacie przedstawiono dwa typy reakcji metabolicznych.

Rozpoznaj i podaj nazwy dwóch procesów biologicznych (X i Y) przedstawionych na
schemacie.

........................................................................................................................................

Zad. 23 (0 – 2)
PoniŜej przedstawiono pary organizmów naleŜących do róŜnych populacji podlegających
interakcjom międzygatunkowym.
Spo

śród wymienionych poniŜej przykładów wypisz te, które są przykładem

protokooperacji.
nosoroŜec i bąkojad, dŜdŜownica i kret, łubin i bakteria brodawkowa, szczur śniady i szczur
wędrowny, kleszcz i pies, maślak i sosna, lew i hiena, mszyca i mrówka, ryś i zając

…………………………………………………………………………………………………..

Zad. 24 (0 – 2)
U  organizmów  zmiennocieplnych  procesy  metaboliczne  przebiegają  w  róŜnym  tempie,  na
które  duŜy  wpływ  ma  temperatura.  Stwierdzono,  Ŝe  np.  węŜe  w  czasie  trawienia  pokarmu
zbliŜają się do źródła ciepła, zaś odchodzą od niego w czasie trwania głodówki.

Wyja

śnij, co ma na celu takie zachowanie się węŜy podczas trawienia pokarmu oraz

podczas okresu głodu.
…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………..

Zad. 25 (0 –  3)
W obrębie populacji ludzkiej stwierdzono obecność w błonach erytrocytów aglutynogenu Rh.
Występowanie  aglutynogenu  Rh  uwarunkowane  jest  obecnością  genu  dominującego  R.
Osoby  nie  zawierające  aglutynogenu  Rh  mają  genotyp  rr.  Gen  R  wywołuje  pełny  efekt
zarówno wówczas, gdy znajduje się w stanie homozygotycznym, jak i heterozygotycznym.

Okre

śl prawdopodobieństwo dziedziczenia przez dziecko czynnika Rh (+), jeśli jego

matka ma krew Rh (-) i jest ona homozygot

ą, zaś ojciec jest heterozygotą Rh (+). Zapisz

odpowiedni

ą krzyŜówkę.

………………… X ……………………

♀

♂

♀

♂

Odpowied

ź:

…………………………………………………………………………………………………

Zad. 26 (0 – 3)
Daltonizm jest dziedziczną chorobą sprzęŜoną z płcią, polegającą na nieodróŜnianiu barw
głównie czerwonej i zielonej przez człowieka.
Gen daltonizmu jest genem recesywnym, symbol X

oznacza brak daltonizmu.

Podaj genotypy rodziców oraz mo

Ŝliwe genotypy dzieci, których matka jest zdrowa, (ale

odziedziczyła gen daltonizmu), za

ś ojciec jest daltonistą.

W odpowiedzi do zadania wska

Ŝ genotypy i określ płeć dzieci będących daltonistami.

………………… X ……………………

♀

♂

♀

♂

Odpowied

ź: …………………………………………………………………………………………

Zad. 27 (0 – 3)
Na schematach A i B przedstawiono budowę włókien naleŜących do róŜnych typów tkanek
mięśniowych człowieka.

Podaj jedno podobie

ństwo i jedną róŜnicę w budowie włókien mięśniowych oznaczonych

jako A i B oraz wska

Ŝ miejsca występowania tych rodzajów włókien w organizmie

człowieka.

Podobie

ństwo w budowie: …………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………..

Ró

Ŝnica w budowie: ……………………………………………………………………...........

…………………………………………………………………………………………………...

Miejsce wyst

ępowania:

- A: ……………………………………….. - B: ………………………………………………

Zad. 28 (0 – 1)
W  genomy  niektórych  roślin  uprawnych  wprowadza  się  geny  pochodzące  od  innych,
niespokrewnionych  organizmów.  Działania  takie  mają  na  celu  podniesienie  wydajności,
wartości  odŜywczych  i  odporności  roślin  na  szkodniki.  Udało  się  juŜ  zmienić  zawartość
poszczególnych  składników  odŜywczych  u  niektórych  roślin  uprawnych,  dając  nadzieję
poprawy stanu zdrowia ludności w najbiedniejszych krajach.

Jak

ą nazwą określa się rośliny uprawne przedstawione w powyŜszym opisie?

…………………………………………………………………………………………………...

Zad. 29 (0 – 2)
ś

elazo jest składnikiem hemoglobiny, a jego dzienne zapotrzebowanie dla dorosłej kobiety

wynosi 18 mg, zaś dla dorosłego męŜczyzny – 15 mg.

Podaj nazw

ę choroby człowieka spowodowanej niedoborem Ŝelaza w organizmie oraz

wyja

śnij, dlaczego dorosłe kobiety mają większe dobowe zapotrzebowanie na ten

pierwiastek w porównaniu z m

ęŜczyznami.

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Zad. 30 (0 – 2)
Schemat przedstawia budowę skóry człowieka.

Podaj nazwy struktur oznaczonych literami A i B oraz okre

śl, jaką funkcję pełni

struktura A.

A…………………………………………………………………………………………………

B. ……………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………..

Zad. 31 (0 – 1)
Schemat przedstawia translację tj. drugi etap biosyntezy białka.

Przeanalizuj powy

Ŝszy schemat i wskaŜ następny aminokwas, który przyłączy się do

aminokwasu metioniny.

…………………………………………………………………………………………………

Zad. 32 (0 – 1)
Uczniowie  przygotowali  na  płytkach  Petriego  (wysłanych  wilgotną  ligniną)  po  100  nasion
rzeŜuchy.  Jeden  zestaw  umieszczono  w  pomieszczeniu  o  temperaturze  10

C, a drugi w

temperaturze 20

Sformułuj problem badawczy do przeprowadzonego do

świadczenia.

…………………………………………………………………………………………………

Zad. 33 (0 – 1)
Spo

śród wymienionych cech roślin okrytonasiennych (oznaczonych cyframi 1 - 8)

wybierz te, które charakteryzuj

ą skórkę liścia rośliny lądowej.

1. MoŜe być zaopatrzona w ochronne włoski lub kolce.
2. Zawiera liczne przestwory międzykomórkowe.
3. Posiada Ŝywe komórki oraz liczne aparaty szparkowe.
4. Komórki ściśle do siebie przylegają.
5. Tworzy liczne wyrostki zwane włośnikami.
6. Jej komórki mają zdrewniałe ściany komórkowe.
7. Komórki pokrywa warstwa ochronnej kutykuli.
8. Zbudowana jest z długich, martwych komórek.

……………………………………………………………………………………………………….

Zad. 34 (0 – 2)
Na rysunku przedstawiono schemat budowy oka ludzkiego.

Podaj oznaczenie literowe i nazw

ę struktury oka odpowiedzialnej za proces

akomodacji.

………………………………………………………………………………………………

Wyja

śnij, jak zmienia się ta struktura podczas oglądania przedmiotów z bliska.

………………………………………………………………………………………………

Zad. 35 (0 – 1)
W  tabeli  przedstawiono  dzienne  zapotrzebowanie  na  energię  w  (kcal)  w  zaleŜności  od  płci
oraz aktywności fizycznej człowieka.

Płe

Zapotrzebowanie na energi

ę (kcal) przy aktywności fizycznej:

małej

umiarkowanej

Ŝej

Kobiety

2000

2200

2600

ęŜczyźni

2310

2530

2970

Sformułuj wniosek wynikaj

ący z analizy powyŜszych danych.

…………………………………………………………………………………………………...

.......................................................................................................................................................

Zad. 36 (0 – 2)
Oceń prawdziwość poniŜszych zdań wpisując znak „+” w odpowiedniej rubryce tabeli:
(P – prawda, F – fałsz).

Zdanie

ZboŜe posiada wiązkę przewodzącą typu zamkniętego.

Zwielokrotnienie całego zespołu chromosomów to poliploidalność.

Stenobionty to organizmy o szerokim zakresie tolerancji.

Sztuczny system klasyfikacji został stworzony przez Linneusza.

Zad. 37 (0 – 2)
Rysunek przedstawia przekrój przez mózgowie człowieka.

Nazwij cz

ęść mózgowia oznaczoną na rysunku symbolem X i podaj jej funkcję.

…………………………………………………………………………………………………

Zad. 38 (0 – 2)
Na rysunku przedstawiono antagonistyczne mięśnie ramienia człowieka.

Podaj nazw

ę mięśnia, który jest prostownikiem i wyjaśnij, jakie znaczenie w ruchu

ńczyny górnej ma skurcz tego mięśnia.

…………………………………………………………………………………………………

Zad. 39 (0 – 1)
W celu zmniejszenia umieralności wśród marynarzy odbywających w XVIII wieku długie,
morskie podróŜe, do ich posiłków dodawano cytryny.
Wyja

śnij związek pomiędzy spoŜywaniem cytryn, a spadkiem śmiertelności wśród

marynarzy.
…………………………………………………………………………………………………...

…………………………………………………………………………………………………..

Zad. 40 (0 – 2)
Schemat przedstawia układ wydalniczy człowieka.

Przeanalizuj powy

Ŝszy schemat i ustal, w którym miejscu (1 – 3) będzie największe, a w

którym najmniejsze st

ęŜenie mocznika.

…………………………………………………………………………………………………...

Zad. 41 (0 – 2)
Na  schematach  przedstawiono  dwa  systemy  korzeniowe  występujące  u  roślin
okrytonasiennych.

Wska

Ŝ symbol, którym oznaczono system korzeniowy typowy dla drzew i uzasadnij swój

wybór.
…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

Zad. 42 (0 – 2)
Jednym ze sposobów zapobiegania otyłości jest stosowanie odpowiedniej diety.

Z przedstawionych poni

Ŝej trzech zestawów potraw wybierz ten, który jest najbardziej

wskazany dla osoby otyłej. Swój wybór uzasadnij jednym argumentem.

skład zestawu

zestaw I

zestaw II

zestaw III

białko (g)

3,7

10,5

4,1

węglowodany (g)

10,9

4,3

16,2

tłuszcze (g)

9,4

1,0

15,1

…………………………………………………………………………………………………

Zad. 43 (0 – 2)
Przeanalizuj przedstawione ni

Ŝej rysunki i podaj dwie, charakterystyczne cechy budowy

czaszki człowieka odró

Ŝniające jego czaszkę od czaszki pawiana.

1. …………………………………………………………………………………………

2.. …………………………………………………………………………………………

Zad. 44 (0 – 1)
Podstawą  funkcjonowania  ekosystemu  jest  obieg  materii  i  przepływ  energii.  Niezbędnym
ogniwem w krąŜeniu materii w ekosystemie są destruenci  tj. np. bakterie gnilne i grzyby.

Wyja

śnij, dlaczego brak destruentów w ekosystemie spowoduje zatrzymanie krąŜenia

materii.
…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

Zad. 45 (0 – 1)
Na poniŜszych schematach przedstawiono dwa rodzaje jezior.

Wyja

śnij, w którym z jezior (oligotroficznym czy eutroficznym) szybciej zajdzie wtórna

sukcesja ekologiczna. Uzasadnij swoj

ą odpowiedź za pomocą jednego argumentu.

…………………………………………………………………………………………………

BRUDNOPIS