2013 

OZNACZENIE TEMPERATURY TOPNIENIA 

Temperatura  topnienia  jest  parametrem  fizycznym  charakterystycznym  dla  ciał 

stałych  i  służy  do  ich  identyfikacji.  Zmierzoną  wartość  należy  porównać  z  wartością 

tabelaryczną  znalezioną  w  katalogu  chemicznym.  Pomiar  wykonuje  się  najczęściej  za 

pomocą urządzenia zwanego aparatem Boetiusa (Rys. 15b). 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rys. 15 a) Zespół urządzeń do pomiaru temperatury topnienia b) Aparat Boetiusa  -

widok z boku (objaśnienia cyfr w tekście). 

 

Zasada  pomiaru  polega  na  mikroskopowej  obserwacji  badanych  kryształów 

umieszczonych na metalowym bloku, którego temperaturę podnosi się w sposób ciągły. 

 

W  skład  zespołu  urządzeń  do  pomiaru  temp.  topnienia  (Rys.  15a)  wchodzi  aparat 

Boetiusa  (1),  transformator  (2),  opornica  suwakowa  (3)  i  termometr  (4).  Po  włączeniu 

 

2013 

aparatu  przełącznikiem  znajdującym  się  na  transformatorze  zapala  się  lampa,  której  światło 

przechodzi  małym  otworkiem  przez  blok  grzejny  (5).  Na  bloku  umieszcza  się  szkiełko 

podstawowe z kilkoma kryształkami, po czym przykrywa się je szkiełkiem nakrywkowym i 

lekko  rozgniata  kryształy.  Następnie  blok  grzejny  wraz  z  kryształami  nakrywa  się  szklaną 

pokrywą (6) umocowaną w okrągłej metalowej ramce z rączką. 

 

Kolejną czynnością jest nastawienie ostrości obserwowanych kryształów. Pokrętłem 

7 obniża się obiektyw (8) prawie do styku ze szklaną pokrywą, uważając, by jej nie zgnieść. 

Obserwując pole widzenia przez okular (9) podnosi się powoli obiektyw (kręcąc pokrętłem 

7) do momentu uzyskania ostrego obrazu kryształów. 

 

Następnie  włącza  się  opornicę  suwakową  i  powoli  ogrzewa  blok,  na  którym 

umieszczono  kryształy.  Pokrętłem  w  kształcie  korbki  (10)  nastawia  się  moc  opornicy 

suwakowej w taki sposób, aby narost temperaturowy w pobliżu spodziewanej temperatury 

topnienia  nie  był  większy  niż  1

o

C/min.  Odczytu  temperatury  dokonuje  się  za  pomocą 

termometru z wyświetlaczem cyfrowym (4). 

 

Należy zmierzyć zakres temperatury topnienia (np. 55-57 

o

C). Pierwsza wartość to 

temperatura,  w  której  kryształy  zaczynają  się  rozpływać;  widoczne  są  ich  jakby  „ruchy”  i 

zacieranie  się  granic  kryształów.  Końcowa  wartość  to  temperatura,  w  której  wszystkie 

kryształy  ulegają  stopieniu  (widoczne  są  okrągłe  krople).  Im  czystsza  substancja,  tym 

mniejszy zakres jej temperatury topnienia. 

 

Po  skończonym  pomiarze  należy  wyłączyć  opornicę,  zwolnić  pokrętłem  11  górną 

część  aparatu  i  odsunąć  w  lewo  obiektyw.  Po  zdjęciu  szklanej  pokrywy  usunąć  szkiełka  ze 

stopionymi  kryształami.  Następny  pomiar  można  rozpocząć  po  ostygnięciu  bloku. 

Schładzanie  bloku  można  przyspieszyć  kładąc  na  nim  okrągłą  metalową  chłodnicę 

podłączoną do zimnej wody.