P
P
A
A
S
S
T
T
W
W
O
O
W
W
A
A
W
W
Y
Y
S
S
Z
Z
A
A
S
S
Z
Z
K
K
O
O
A
A
Z
Z
A
A
W
W
O
O
D
D
O
O
W
W
A
A
w Nowym S czu
P4
OBCI
ENIE PSYCHICZNE
Spis tre ci
1. Wprowadzenie
2. Ocena obci
enia psychicznego
3. Niezawodno cz owieka w dzia aniach operatorskich
4. Czas trwania przerw w pracy
5. Lista kontrolna obci
enia psychonerwowego
Zespó
wiczeniowy:
Grupa....................Data...................
1.......................................................
2......................................................
3.......................................................
4.......................................................
5.....................................................
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
3
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
3
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m
1.Wprowadzenie
Rozwój mechanizacji prac wykonywanych przez cz owieka i zatrudnianiem coraz
wi kszej ilo ci ludzi przy obs udze skomplikowanych uk adów sterowania, wymagaj cych
szybkiego i precyzyjnego odbierania sygna ów i podejmowania i wykonywania
natychmiastowych decyzji stworzy problem tzw. obci enia psychicznego.
Poj cie obci enia psychicznego bywa rozpatrywane z dwóch ró nych punktów
widzenia:
1. wymaga stawianych przez prac w zakresie spostrzegania, procesów intelektualnych i
decyzyjnych, wymaganej precyzji i szybko ci dzia ania – niezale nie od stanu
psychofizycznego cz owieka
2. organizmu konkretnego, pracuj cego cz owieka spe niaj cego okre lone wymagania
pracy. Oznacza to relacj mi dzy wymaganiami pracy i rodowiska, a mo liwo ciami
psychofizycznymi cz owieka
Badanie obci enia psychicznego jest bardzo trudnym i z
onym zjawiskiem. Nie ma tutaj
jednoznacznych mierników jak przy ocenie obci enia praca fizyczn .
W badaniach mog by stosowane metody oparte na wska nikach fizjologicznych lub
psychologicznych. Badania fizjologiczne dotycz tak ma ych zmian warto ci, e sprawiaj
trudno ci w powszechnym u yciu, dlatego te raczej stosuje si psychologiczne takie jak:
liczba wysy anych informacji w jednostce czasu - analiza ilo ciowa,
liczba b dów - analiza jako ciowa pracy,
czas reakcji,
w tzw. zadaniu dodatkowym, co jest miar rezerwowej zdolno ci do pracy.
Zm czenie psychiczne charakteryzuj nast puj ce objawy:
zmniejszenie stopnia koncentracji,
utrudnione my lenie,
spowolnienie i os abienie postrzegania,
spadek motywacji,
zaburzenia emocjonalne (apatia lub rozdra nienie),
nastawienie systemu nerwowego na odpoczynek (ziewanie, senno ),
spadek wydajno ci pracy (wzrost: czasu reakcji, liczby b dów),
spadek formy fizycznej, energii organizacyjnej,
wzrost zachorowa , urazów i wypadków.
Na wielko obci enia psychicznego maj wp yw ro ne czynniki w zale no ci w jakim
etapie procesu pracy si cz owiek znajduje. I tak:
1. dla zjawisk percepcyjnych istotna jest ilo nap ywaj cych informacji, ich z
ono ,
zmienno , czy jednoznaczno ,
2. gdy nie ma jednoznacznego przyporz dkowania mi dzy sygna em a reakcj , wysi ek
psychiczny zale y od w a g i podj tych decyzji,
3. w procesach wykonawczych, mimo, e zale one od wielko ci wysi ku fizycznego, to mo e by te
widoczny udzia systemu nerwowego w przypadku z
ono ci wykonywanej czynno ci i jej stopniu
identyfikacji.
Obci
enie psychiczne jest wi c sum wszystkich etapów pracy, a badania jego powinny by
prowadzone zw aszcza, gdy wyst puje: monotypia (powtarzaj ce si czynno ci), monotonia (nap yw
tych samych informacji), czuwanie, konieczno podejmowania cz stych i trudnych decyzji lub
precyzyjne czynno ci motoryczne.
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
3
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
3
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m
2. Ocena obci
enia psychicznego
OBCI
ENIE INFORMACJAMI
:
ocena w skali od 1 (najni sza) do 5 (najwy sza)
Etap:
Odbiór
informacji
Podejmowanie
decyzji
Wykonywanie
czynno ci
Cecha informacji:
Cz sto nap ywu informacji
Zmienno informacji
Niepewno informacji
ono informacji
Niedok adno informacji
Wa no informacji
Stres czasowy
RAZEM
Sumaryczna ocena czna...................................pkt.
Ocena czna dla trzech etapów obci enia informacjami:
1-30 pkt
Obci enie ma e
31-70
Obci enie rednie
71-90
Obci enie du e
91-105
Obci enie bardzo du e
OBCI
ENIE MONOTONI :
Ocen przeprowadza si wg 5 stopniowej skali, uwzgl dniaj c wcze niej stopie uci liwo ci pracy,
analizuj c jej nast puj ce cechy:
1. niezmienno (jednostajno ) procesu pracy,
2. niezmienno warunków pracy - rodowiska,
3. konieczno zachowania sta ego napi cia uwagi.
4. stopie skomplikowania wykonywanych operacji.
O stopniu monotonii wiadczy ilo wyst puj cych cech:
du a, gdy wyst puj wszystkie 4-ry,
rednia, gdy wyst puj 3,
ma a, gdy wyst puj 2 lub 1 z nich.
...
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
3
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
3
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m
OBCI
ENIE MONOTONI :
ocena w skali od 1 (najni sza) do 5 (najwy sza)
Sk adnik monotonii
pkt
Jednostajno procesu pracy
Jednostajno warunków
otoczenia
Konieczno sta ego napi cia
uwagi
Du a atwo pracy, nie
anga uj ca intelektu
RAZEM:
CA KOWITE OBCI
ENIE PSYCHICZNE:
Obci enie informacjami
…….pkt
Obci enie monotoni
…….pkt
RAZEM:
…….pkt
pkt
Ocena czna
obci enia
monotoni :
1-5
Obc. ma e
6-12
Obc. rednie
13-17
Obc. du e
18-20
Obc. Bardzo du e
Pkt
Ocena ca kowita
1-35
Obc. ma e
36-82
Obc. rednie
83-107
Obc. du e
108-125
Obc. Bardzo du e
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
3
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
3
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m
3. Niezawodno cz owieka w dzia aniach operatorskich
Okre lenie niezawodno ci cz owieka jest bardzo istotne w przypadku pracy na
stanowisku operatorskim wymagaj cym du ej koncentracji i niezawodno ci pracownika.
Okre lanie niezawodno ci cz owieka ma na celu eliminowanie zagro enia wynikaj cego z
pope niania b dów przez pracowników na odpowiedzialnych stanowiskach. Eliminowanie
dów mo e polega na zautomatyzowaniu niektórych procesów, przy których pope nienie
du przez pracowników mo e spowodowa katastrof . aden cz owiek nie jest idealny,
wi c pope nia b dy. Mo na temu w pewnym stopniu zapobiega po przez: dodatkowe
szkolenia, cz stsze przerwy, minimalizacja stresu podczas pracy, przyjazne stanowiska
pracy powoduj ce lepsze samopoczucie pracowników.
Korzystaj c z metody TESEO prawdopodobie stwo b du ludzkiego na stanowisku
..............................................................................................
mo na obliczy wzorem:
P(F) = K1 • K2 • K3 • K4 • K5
Typ czynno ci
K1
Prosta, powtarzalna
0,001
Wymaga uwagi, powtarzalna
0,01
Nie powtarzalna
0,1
P(F) = K1 • K2 • K3 • K4 • K5 =
•
•
•
•
=
Stres czasowy
K2
Dla czynno ci powtarzalnej:
dost pny czas: <2s
2-10s
10-20s
10
1
0,5
Dla czynno ci nie powtarzalnej:
dost pny czas: <3s
3-30s
30-35s
45-60s
10
1
0,3
0,1
Operator
K3
Staranna selekcja, dobre
wyszkolenie
0,5
Przeci tna wiedza i
wyszkolenie
1
aba wiedza i s abe
wyszkolenie
3
Czynniki rodowiska
I warunki ergonomiczne
K5
Doskona e
0,7
Dobre
1
rednie
3
abe
7
e
10
Stres zagro enia
K4
Skrajne zagro enie
3
Potencjalne zagro enie
2
Brak zagro enia
1
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
3
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
3
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m
4. Czas trwania przerwy
WYZNACZANIE CZASU TRWANIA PRZERW W PRACY
gdy zm czenie spowodowane jest napi ciem uwagi (stanowiska operatorskie)
Sumaryczny minimalny czas
przerw w procentach
ca kowitego czasu pracy.
Sumaryczny minimalny czas
przerw w minutach
Okres napi cia uwagi
(% ogólnego czasu pracy)
0 - 19
20 - 39
40 - 59
60 - 79
80 - 99
Wspó czynnik podstawowy:
3
3
3
3
3
Dodatek za pozycj stoj
:
0.5
1
1.5
2
2.5
Dodatek za uwag :
- uwaga wzrokowa i s uchowa
- konieczno przebywania tu
przy urz dzeniu
- konieczno utrzymania r ki
na urz dzeniu
- manipulowanie urz dzeniem
- manipulowanie i ryzyko
powstania du ej szkody w razie
braku uwagi
- manipulowanie i ryzyko
wypadku (zranienia) w razie
braku uwagi
0
0
0
0.5
0.5
0.5
0
0
0.5
1
1
1
0
0.5
1
1.5
2
2.5
0.5
1
1.5
2
3
4
1
1.5
2
3
5
7
Dodatek za z e warunki
rodowiska:
- warunki z e (ryzyko, py ,
ha as, gor co, wyziewy itp.)
- warunki bardzo z e (w/w
czynniki bardzo intensywne)
0
0.5
0.5
1
1
2
1.5
3
2
4
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
3
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
3
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m
5. Ocena obci
enia psychonerwowego - LISTA KONTROLNA
Odpowiedz: TAK – 1 punkt, NIE – 0 punktów
L.p. Obci
enie
TAK
NIE
1
Praca o krótkich cyklach (poni ej 90s) jest cz sta
2
Monotonne i trudne zadania s cz ste (s to zadania, które szybko staja si
rutyn )
3
Zadania wymagaj ce bardzo du ej koncentracji (takie, od których niemo na
si oderwa ) s cz ste
4
Praca podzielona jest na ma e cz ci, ka dy pracownik wykonuje tylko
drobny fragment ca
ci
5
Praca stawia du e wymagania emocjonalne (na przyk ad dlatego, wymaga
kontaktów z klientami, pacjentami itp.)
6
Praca cz sto odbywa si pod presja czasu i terminów
7
Na wydziale s pojedyncze stanowiska
8
Cz sto si zdarza, e organizacja pracy jest niew
ciwa
9
Cz sto si zdarza, e inne wydzia y (oddzia y) s nieprzygotowane
10
Cz sto si zdarza, e inne wydzia y (oddzia y) nie daj dostatecznego
wsparcia
11
Cz ste s problemy ze sprz tem (z e funkcjonowanie, psucie si aparatury,
przyrz dów, oprogramowania itp.
12
Brak jest regularnych konsultacji w pracy albo nie daj one mo liwo ci
przedyskutowania problemów zwi zanych z prac
13
Samodzielne regulowanie przez pracownika tempa swojej pracy jest
niemo liwe lub utrudnione
14
Nie jest mo liwe albo jest bardzo trudne, aby pracownik okre la swoje
metody pracy
15
Utrudniona mo liwo wzajemnej pomocy pracowników
16
Brak jest dostatecznej informacji na temat wyników swojej pracy
17
W czasie dnia jest brak czasu na krótkie pogaw dki z kolegami
18
Cz sto nie ma mo liwo ci skontaktowania si z prze
onym w celu
przedyskutowania problemów
19
Utrudniony jest bezpo redni kontakt z kolegami lub prze
onymi z innego
wydzia u (oddzia u) by przedyskutowa zaistnia y problem
20
Wyst puje du a liczba konfliktów w pracy
Suma:
Suma punktów:
poni ej 3 - obci enie ma e
od 4 do 11 - obci enie rednie
12 i wi cej - obci enie du e
ród o: Borowiecki D.: Obci
enie psychonerwowe. Czasopismo „ATEST – Ochrona Pracy”, nr 2/2003,
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
3
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
3
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m