1
Monitoring
Monitoring
Ś
Ś
rodowiska
rodowiska
dr hab. inż. Grzegorz Wielgosiński, prof. PŁ
3
2
Struktura funkcjonalna PM
Struktura funkcjonalna PM
Ś
Ś
3
Struktura
Struktura
PM
PM
Ś
Ś
Blok
STAN (JAKOŚĆ ŚRODOWISKA)
obejmuje wytwarzanie danych pierwotnych,
dotyczących stanu poszczególnych elementów
środowiska,
Blok
PRESJE (EMISJA)
gromadzi dane o ładunkach zanieczyszczeń
wprowadzanych do powietrza, wód i ziemi,
niezbędne do realizacji celów PMŚ,
Blok
OCENY I PROGNOZY
zintegrowane oceny i prognozy jakości środowiska,
analizy przyczynowo-skutkowe.
2
4
PM
PM
Ś
Ś
Dane dot. czynników
sprawczych np.
działalności społ.-
gosp., warunków
meteorologicznych,
hydrologicznych,
napływów
transgranicznych
Blok
stan
Blok
stan
Państwowy Monitoring Środowiska
Blok
presje
Blok
presje
Blok
oceny i prognozy
Blok
oceny i prognozy
informacja o środowisku
5
Struktura bloku STAN
Struktura bloku STAN
(JAKO
(JAKO
ŚĆ
ŚĆ
Ś
Ś
RODOWISKA)
RODOWISKA)
monitoring jakości powietrza (imisja)
monitoring jakości wód
monitoring jakości gleby i ziemi
monitoring przyrody
monitoring hałasu
monitoring pól elektromagnetycznych
monitoring promieniowania jonizującego
6
Blok
Blok
„
„
JAKO
JAKO
ŚĆ
ŚĆ
Ś
Ś
RODOWISKA
RODOWISKA
”
”
-
-
ź
ź
r
r
ó
ó
d
d
ł
ł
a danych o imisji
a danych o imisji
3
7
Blok
Blok
„
„
JAKO
JAKO
ŚĆ
ŚĆ
Ś
Ś
RODOWISKA
RODOWISKA
”
”
-
-
zakres i rodzaj gromadzonych danych
zakres i rodzaj gromadzonych danych
8
Blok
Blok
„
„
JAKO
JAKO
ŚĆ
ŚĆ
Ś
Ś
RODOWISKA
RODOWISKA
”
”
-
-
kierunki i sposoby wykorzystania danych
kierunki i sposoby wykorzystania danych
9
Struktura bloku
Struktura bloku
PRESJE
PRESJE
(EMISJA)
(EMISJA)
presje na powietrze (emisja),
presje na zanieczyszczenie wód
(zrzut ścieków, ładunki zanieczyszczeń),
ewidencja odpadów,
4
10
Emisje do powietrza
Emisje do powietrza
a) parametry emisji
-
stężenie
zanieczyszczeń w odgazach
-
strumień
emitowanego zanieczyszczenia
•
chwilowy (maksymalny 1-godz.) [kg/s]
•
uśredniony (roczny) [kg/rok]
b) parametry emitora
- wysokość
- średnica
- położenie emitora
- prędkość wylotowa gazów
- temperatura gazów odlotowych
11
Emisje do w
Emisje do w
ó
ó
d i gleby
d i gleby
a) charakterystyka ścieków (60 wskaźników)
- wskaźniki fizyko-chemiczne (odczyn pH,
temperatura, zapach, barwa itp.)
- wskaźniki tlenowe (BZT
5
, ChZT i in.)
- substancje biogenne (azot ogólny, związki
fosforowe)
- wskaźniki mikrobiologiczne
- zawartość substancji szczególnie
szkodliwych dla środowiska wodnego (rtęć,
kadm, zw. chlorowcopochodne)
- zanieczyszczenia przemysłowe (metale
ciężkie, fenole, cyjanki, siarczki i.in.)
b) parametry emitora
- lokalizacja, ilość emitowanych ścieków.
12
Odpady
Odpady
- skład odpadu i jego klasyfikacja (kod)
- ilość wytworzonego odpadu
- wytwórca odpadu
- odbiorca odpadu
5
13
Blok
Blok
„
„
Emisja
Emisja
”
”
-
-
ź
ź
r
r
ó
ó
d
d
ł
ł
a danych o emisji
a danych o emisji
14
Blok
Blok
„
„
Emisja
Emisja
”
”
–
–
sposoby i kierunki
sposoby i kierunki
wykorzystania danych
wykorzystania danych
15
Struktura bloku
Struktura bloku
„
„
OCENY i PROGNOZY
OCENY i PROGNOZY
”
”
jakość powietrza,
jakość śródlądowych wód powierzchniowych,
jakość wód podziemnych,
jakość gleby i ziemi,
pola elektromagnetyczne,
hałas
6
16
Przyk
Przyk
ł
ł
ad:
ad:
ARMAAG
ARMAAG
FUNDACJA:
A
GENCJA
R
EGIONALNEGO
M
ONITORINGU
A
TMOSFERY
A
GLOMERACJI
G
DAŃSKIEJ
17
Przyk
Przyk
ł
ł
ad:
ad:
ARMAAG
ARMAAG
18
Przyk
Przyk
ł
ł
ad:
ad:
ARMAAG
ARMAAG
Stan
7
19
Przyk
Przyk
ł
ł
ad:
ad:
ARMAAG
ARMAAG
Prognoza
20
Przyk
Przyk
ł
ł
ad:
ad:
ARMAAG
ARMAAG
21
Przyk
Przyk
ł
ł
ad: Wojew
ad: Wojew
ó
ó
dztwo
dztwo
Ś
Ś
l
l
ą
ą
skie
skie
8
22
Przyk
Przyk
ł
ł
ad: Wojew
ad: Wojew
ó
ó
dztwo
dztwo
Ś
Ś
l
l
ą
ą
skie
skie
23
Przyk
Przyk
ł
ł
ad: Wojew
ad: Wojew
ó
ó
dztwo
dztwo
Ś
Ś
l
l
ą
ą
skie
skie
24
Przyk
Przyk
ł
ł
ad Monitoringu:
ad Monitoringu:
Ł
Ł
ó
ó
d
d
ź
ź
9
25
Prognoza: PM10
Prognoza: PM10
2005
2010
Prognoza średniorocznych stężeń PM10 dla województwa łódzkiego
26
Prognoza: PM10
Prognoza: PM10
2015
2020
Prognoza średniorocznych stężeń PM10 dla województwa łódzkiego
27
Przyk
Przyk
ł
ł
ad: System Monitoringu
ad: System Monitoringu
Os
Os
ł
ł
ony Kraju (SMOK)
ony Kraju (SMOK)
10
28
Monitoring jako
Monitoring jako
ś
ś
ci w
ci w
ó
ó
d Ba
d Ba
ł
ł
tyku
tyku
29
Monitoring jako
Monitoring jako
ś
ś
ci w
ci w
ó
ó
d
d
Baltyku
Baltyku
30
Monitoring przyrody
Monitoring przyrody
11
31
Zintegrowany Monitoring
Zintegrowany Monitoring
Ś
Ś
rodowiska Przyrodniczego
rodowiska Przyrodniczego
Funkcjonuje w ramach Państwowego
Monitoringu Środowiska, który został
zaakceptowany przez Głównego
Inspektora Ochrony Środowiska.
W aktualnie funkcjonującej strukturze
organizacyjnej państwowego monitoringu
środowiska Zintegrowany Monitoring
Środowiska Przyrodniczego jest w
podsystemie monitoringu przyrody.
32
Zintegrowany Monitoring
Zintegrowany Monitoring
Ś
Ś
rodowiska Przyrodniczego
rodowiska Przyrodniczego
Zadaniem Zintegrowanego Monitoringu Środowiska
Przyrodniczego w odróżnieniu od monitoringów
specjalistycznych jest prowadzenie obserwacji
możliwie jak największej liczby elementów
środowiska przyrodniczego, w oparciu o planowe,
zorganizowane badania stacjonarne.
Celem ZMŚP jest:
- dostarczenie danych do określania aktualnego
stanu środowiska oraz w oparciu o wieloletnie
cykle obserwacyjne,
- przedstawienie krótko i długookresowych prze-
mian środowiska w warunkach zmian klimatu
i narastającej antropopresji
33
Zintegrowany Monitoring
Zintegrowany Monitoring
Ś
Ś
rodowiska Przyrodniczego
rodowiska Przyrodniczego
Program ZMŚP jest programem monito-
ringu funkcjonowania geoekosystemów
(krajobrazów), służy zachowaniu
struktury krajobrazowej Polski.
Pod względem metodologicznym program
ZMŚP opiera się na koncepcji funkcjono-
wania systemu, realizuje założenia za-
chowania georóżnorodności i bioróżno-
rodności całego kraju.
12
34
Cele
Cele
ZM
ZM
Ś
Ś
P
P
Dostarczenie danych do określania
aktualnego stanu środowiska oraz w
oparciu o wieloletnie cykle obserwacyjne,
Przedstawienie krótko i długookresowych
przemian środowiska w warunkach zmian
klimatu i narastającej antropopresji.
Poznanie mechanizmów obiegu energii
i materii w podstawowych typach
geoekosystemów Polski,
35
Cele
Cele
ZM
ZM
Ś
Ś
P
P
Zebranie podstawowych danych (jakościo-
wych i ilościowych) o stanie aktualnym
geoekosystemów,
Określenie rodzaju i charakteru zagrożeń
geoekosystemów (wyznaczenie wartości
progowych) oraz wskazanie dróg ich
zapobiegania,
Wskazanie tendencji rozwoju geoekosys-
temów (prognozy krótko i długotermi-
nowe) oraz sposobów ochrony i zacho-
wania ich zasobów,
36
Cele
Cele
ZM
ZM
Ś
Ś
P
P
Opracowanie scenariuszy rozwoju
geoekosystemów w warunkach zmian
klimatu i zwiększającej się ingerencji
człowieka (modelowanie systemów
przyrodniczych),
Opracowanie na konkretne zamówienie
informacji o geoekosystemach
13
37
Lokalizacja stacji
Lokalizacja stacji
ZM
ZM
Ś
Ś
P
P
w Polsce
w Polsce
38
Lokalizacja stacji
Lokalizacja stacji
ZM
ZM
Ś
Ś
P
P
w Polsce
w Polsce
01ZM
- Stacja Kompleksowego Monitoringu Środowiska
„Puszcza Borecka" (Instytut Ochrony Środowiska,
Warszawa),
05ZM
- Stacja ZMŚP w Wigierskim Parku Narodowym,
06ZM
- Stacja Geoekologiczna w Storkowie (Uniwersytet
im. A. Mickiewicza, Poznań),
07ZM
- Ośrodek Biologii Stosowanej w Koniczynce
(Uniwersytet im. M.Kopernika, Toruń),
08ZM
- Stacja ZMŚP "Pożary" w Kampinoskim Parku
Narodowym,
09ZM
- Świętokrzyska Stacja Geoekologiczna w Świętym
Krzyżu (Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Kielce),
10ZM
- Stacja Naukowo-Badawcza w Szymbarku (Instytut
Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN,
Warszawa);
10ZM
- Stacja Badawcza „Biała Góra” Uniwersytetu im.
A. Mickiewicza w Poznaniu