Budowa liści rośliny okrytozalążkowej

1. Scharakteryzuj budowę liści rośliny okrytozalążkowej - wykaż przystosowania 
usprawniające wymianę gazową. 

Odgałęzienia korzeni niektórych roślin podzwrotnikowych służą jako organy do 
pobierania tlenu. Występują u drzew rosnących na terenach bagnistych lub pokrytych 
wodą. Korzenie oddechowe wyrastają wokół pni pionowo ponad powierzchnię gruntu. 

Ponieważ epiderma łodygi i innych organów naziemnych ma zgrubiałe zewnętrzne 
ściany komórkowe wysycone kutyną - substancją nieprzepuszczalną dla wody i 
powietrza oraz u niektórych roślin jest powleczona jednolitym nabłonkiem pokrytym 
dodatkową warstewką wosku, dostęp powietrza do wnętrza łodygi zapewniają aparaty 
szparkowe, otwierające i zamykające się stosownie do potrzeb wymiany gazowej. 

W łodygach o przeroście wtórnym, gdzie funkcję tkanki spełnia korek wymiana gazowa 
odbywa się przez przetchlinki - rozsiane w licznych punktach łodygi miejsca, w których 
miazga korkowa zamiast komórek skorkowaciałych wytwarza luźną tkankę zapewniającą 
swobodny przepływ powietrza. Przetchlinki, pierwotnie kształtu soczewkowatego, są z 
wiekiem rozciągane w wyniku grubienia łodygi. 

Liście, dzięki swej budowie, są głównymi narządami rośliny, przez które obywa się 
wymiana gazowa związana z fotosyntezą i oddychaniem. Zależnie od intensywności 
fotosyntezy i oddychania przez aparaty szparkowe wydostaje się na zewnątrz tlen, a 
pobierany jest dwutlenek węgla lub odwrotnie. 

Aparaty szparkowe - regulują wymianę gazową oraz gospodarkę wodną rośliny. Główną 
częścią składową aparatu szparkowego są dwie komórki w kształcie ziaren fasoli. 
Między nimi znajduje się szczelina, czyli szparka, a pod nią duża komora powietrzna, 
tzw. Jama przedechowa. Jama przedechowa łączy się z systemem przestworów 
międzykomórkowych przenikających tkanki rośliny. Komórki szparkowe mają ściany 
silniej zgrubiałe od strony szparki. Otwieranie i zamykanie szparek następuje na skutek 
zmian potencjału osmotycznego w komórkach szparkowych. Zwiększony turgor, czyli 
stan napęcznienia komórek, powoduje uwypuklenie się cienkich zewnętrznych ścian 
komórek. Grube ściany ograniczające szparkę są nierozciągliwe - odsuwają się od siebie 
i powstaje między nimi szczelina. Spadek ciśnienia osmotycznego w komórkach 
szparkowych powoduje zamknięcie szparki. Mechanizm ruchów aparatu szparkowego 
jest bardzo skomplikowany. Upraszczając to zjawisko można powiedzieć, że szparki 
rozchylają się w powietrzu wilgotnym, a zamykają w suchym. 

1