background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 
 

 

 

 
 

 

MINISTERSTWO EDUKACJI 
            NARODOWEJ 

 

 
 
 
 
 

Janusz Górny 
 
 
 
 
 
 
 

Wykonywanie naprawy zespołów napędowych 
723[04].Z2.02 

 
 
 

 
 
Poradnik dla nauczyciela 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

Wydawca  

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy 
Radom 2007

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

1

Recenzenci: 
mgr inŜ. Andrzej Sadowski 
mgr inŜ. Igor Lange 

  

 

 
 
 
Opracowanie redakcyjne: 
mgr Janusz Górny 
 
 
 
 
Konsultacja: 
mgr inŜ. Gabriela Poloczek 

 
 
 

 
 
 
 

 

 
 
Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  723[04].Z2.02 
Wykonywanie  naprawy  zespołów  napędowych,  zawartego  w  modułowym  programie 
nauczania dla zawodu mechanik pojazdów samochodowych. 
 

 
 

 
 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 

 

Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom  2007

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

2

SPIS TREŚCI 

 
 

1.  Wprowadzenie 

2.  Wymagania wstępne 

3.  Cele kształcenia 

4.  Przykładowe scenariusze zajęć 

5.  Ćwiczenia 

13 

5.1.  Budowa zespołów układu napędowego 

13 

5.1.1.  Ćwiczenia 

13 

5.2.  Naprawa zespołów układu napędowego 

19 

5.2.1.  Ćwiczenia 

19 

6.  Ewaluacja osiągnięć ucznia   

 

 

 

 

 

 

 

22 

7.  Literatura   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

36 

 
 
 
 
 
 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

3

 
1.  WPROWADZENIE 

 

Przekazuję  Państwu  Poradnik  dla  nauczyciela,  który  będzie  pomocny  w  prowadzeniu 

zajęć  dydaktycznych  w  szkole  kształcącej  w  zawodzie  mechanik  pojazdów  samochodowych 
723[04]. 

W poradniku zamieszczono: 

– 

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć juŜ ukształtowane, 
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,  

– 

cele  kształcenia,  wykaz  umiejętności,  jakie  uczeń  ukształtuje  podczas  pracy 
z poradnikiem, 

– 

przykładowe scenariusze zajęć, 

– 

ć

wiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami 

nauczania–uczenia oraz środkami dydaktycznymi, 

– 

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego. 

 

Wskazane  jest,  aby  zajęcia  dydaktyczne  były  prowadzone  róŜnymi  metodami  ze 

szczególnym  uwzględnieniem  aktywizujących  metod  nauczania,  np.  samokształcenia 
kierowanego, tekstu przewodniego. 
 

Formy  organizacyjne  pracy  uczniów  mogą  być  zróŜnicowane,  począwszy  od 

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

4

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
 

Schemat układu jednostek modułowych 

 

 
 
 
 
 
 
 

723[04].Z2.01 

Wykonywanie naprawy 

silników samochodowych 

723[04].Z2.02 

Wykonywanie naprawy 

zespołów napędowych 

723[04].Z2.07 

Wykonywanie pomiarów 

diagnostycznych silnika 

723[04].Z2.03 

Wykonywanie naprawy 

układów kierowniczych 

723[04].Z2.06 

Wykonywanie naprawy układów 

chłodzenia, ogrzewania  

i klimatyzacji 

723[04].Z2 

Obsługa i naprawa pojazdów 

samochodowych 

723[04].Z2.05 

Wykonywanie naprawy 

podzespołów układu nośnego 

samochodu 

723[04].Z2.04 

Wykonywanie naprawy 

układów hamulcowych 

723[04].Z2.08 

Wykonywanie naprawy elementów 

nadwozi pojazdów samochodowych 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE 

 

 

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

– 

przestrzegać zasady bezpiecznej pracy, przewidywać zagroŜenia i zapobiegać im, 

– 

stosować jednostki układu SI, 

– 

korzystać z róŜnych źródeł informacji, 

– 

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje, 

– 

interpretować podstawowe prawa fizyczne, 

– 

rozpoznawać proste związki chemiczne,  

– 

interpretować związki wyraŜone za pomocą wzorów, wykresów, schematów, diagramów, 
tabel, 

– 

uŜytkować komputer, 

– 

współpracować w grupie, 

– 

oceniać  własne  moŜliwości  sprostania  wymaganiom  stanowiska  pracy  i  wybranego 
zawodu, 

– 

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii. 
 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

6

3. 

CELE KSZTAŁCENIA 

 

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:  

– 

określić funkcje układu napędowego i jego zespołów, 

– 

wyjaśnić  budowę  zespołów  układu  napędowego:  sprzęgła,  skrzyni  biegów,  wału 
napędowego, mostu napędowego, półosi napędowych i przegubów, 

– 

dokonać weryfikacji i naprawy sprzęgła, 

– 

dokonać weryfikacji i naprawy skrzyni biegów, 

– 

dokonać weryfikacji i naprawy wału napędowego, 

– 

dokonać weryfikacji i naprawy mostu napędowego, 

– 

dokonać weryfikacji i naprawy półosi napędowych, 

– 

ocenić jakość wykonywanych prac, 

– 

skorzystać z dokumentacji serwisowej i dokumentacji technicznej, 

– 

zastosować  przepisy  bhp,  ochrony  ppoŜ.  i  ochrony  środowiska  obowiązujące  na 
stanowisku pracy. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE LEKCJI 

 

Scenariusz zajęć 1 

Osoba prowadząca  

………………………………………………. 

Modułowy program nauczania:  

Mechanik pojazdów samochodowych 723[04] 

Moduł:  

Obsługa  i  naprawa  pojazdów  samochodowych 
723[04].Z2 

Jednostka modułowa: 

Wykonywanie  naprawy  zespołów  napędowych 
723[04].Z2.02 

 

Temat:   Przygotowanie samochodu do demontaŜu manualnej skrzyni biegów. 

Cel ogólny:  Kształtowanie umiejętności planowania czynności związanych z przygotowaniem 

do demontaŜu skrzyni biegów. 

 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:  
– 

określać czynności związane z przygotowaniem do demontaŜu skrzyni biegów, 

– 

zorganizować stanowisko pracy, 

– 

wykonać podstawowe czynności związane z przygotowaniem do demontaŜu skrzyni 
biegów zgodnie z zasadami BHP. 

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe: 
– 

organizowania i planowania pracy, 

– 

pracy grupowej, 

– 

pracy indywidualnej, 

– 

prezentowania wyników swojej pracy, 

– 

oceny pracy. 

 
Metody nauczania–uczenia się:  
– 

pokaz z objaśnieniem, 

– 

ć

wiczenia praktyczne. 

 
Środki dydaktyczne: 

− 

pokaz filmu wideo, 

− 

pojazd szkoleniowy, 

− 

komplet narzędzi, 

− 

tablice poglądowe, 

− 

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

− 

indywidualna, 

− 

uczniowie pracują w grupach 2

4 osobowych. 

 
Czas trwania zajęć: 
1 godzina dydaktyczna. 
 
Zadanie dla ucznia 
Przedmiotem zadania jest przygotowanie samochodu do demontaŜu skrzyni biegów. 
 
Przebieg zajęć: 
Faza wstępna 
1.  Określenie tematu zajęć. 
2.  Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

8

3.  Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego. 
4.  Podział grupy uczniów na zespoły. 
 
Faza właściwa 
Praca metodą tekstu przewodniego. 
 
Faza I: Informacje 
Pytania prowadzące: 
1.  Jaką role spełnia skrzynia biegów w układzie przeniesienia napędu?  
2.  W jakich miejscach samochodu moŜe być umieszczona skrzynia biegów? 
3.  Jakie są zasady bezpiecznego demontaŜu skrzyni biegów? 
4.  Jakie czynności naleŜy wykonać, aby przygotować samochód do demontaŜu skrzyni biegów? 
 
Faza II. Planowanie 
1.  Jakie narzędzia stosujemy do demontaŜu skrzyni biegów? 
2.  Jak określamy stanowisko do demontaŜu skrzyni biegów? 
3.  Jak ustalamy miejsce zamocowania skrzyni biegów? 
 
Faza III. Ustalenie 
1.  Uczniowie  pracując  w  zespołach  określają  miejsce  wykonania  demontaŜu  skrzyni 

biegów. 

2.  Uczniowie określają narzędzia do demontaŜu skrzyni biegów. 
3.  Uczniowie  konsultują  z  nauczycielem  sposób zorganizowania stanowiska do demontaŜu 

skrzyni biegów. 

 

Faza IV. Wykonanie 
1.  Uczniowie w grupie dobierają narzędzia do demontaŜu skrzyni biegów. 
2.  Uczniowie w grupie wykonują następujące czynności: 

− 

umieszczają samochód na kanale lub podnośniku warsztatowym, 

− 

podpierają silnik od strony koła zamachowego, 

− 

odłączają zewnętrzny mechanizm zmiany biegów, wał napędowy, osłonę dolną 
komory sprzęgłowej, napęd prędkościomierza, przewody elektryczne i olejowe 
dochodzące ewentualnie do skrzyni, 

− 

odłączają  od  skrzyni  wszelkie  przytwierdzone  do  niej  elementy  pomocnicze 
(siłownik  sprzęgła,  podpory  rozrusznika,  układu  wydechowego,  linek,  cięgieł, 
przewodów sterujących silnikiem itp.), 

− 

odkręcają wszystkie śruby łączące skrzynię z silnikiem (obudową koła 
zamachowego), 

− 

demontują elementy mocujące skrzynię do nadwozia lub ramy pojazdu. 

3.  Uczniowie w grupie prezentują wyniki pracy. 

 

Faza V. Sprawdzanie 
1.  Uczniowie  przygotowują  się  do  zaprezentowania  swojej  pracy.  Zespoły  uczniów 

wyznaczają lidera grupy, który dokonuje prezentacji ćwiczenia. 

2.  Uczniowie  sprawdzają  w  grupach  poprawność  wykonanych  ćwiczeń.  Nauczyciel 

sprawdza poprawność. 

 

Faza VI. Analiza końcowa 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

9

Uczniowie  wskazują,  które  etapy  rozwiązania  zadania  sprawiły  im  trudności.  Nauczyciel 
powinien  podsumować  całe  ćwiczenie,  wskazać,  jakie  wiadomości  były  poznawane,  jakie 
wystąpiły błędy i jak ich unikać na przyszłość. 
Faza końcowa 
Zakończenie zajęć i ocena poprawności wykonania ćwiczenia oraz aktywności uczniów. 
 
Praca domowa 
Odszukaj  w  literaturze  wiadomości  na  temat:  Jakie  róŜnice  występują  pomiędzy 
przygotowaniem do demontaŜu automatycznej i manualnej skrzyni biegów. Informacje zapisz 
do zeszytu. 
 
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

− 

anonimowe  ankiety  ewaluacyjne  dotyczące  sposobu  prowadzenia  zajęć,  trudności 
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

10 

Scenariusz zajęć 2 

 
Osoba prowadząca  

………………………………………………. 

Modułowy program nauczania:  

Mechanik pojazdów samochodowych 723[04] 

Moduł:  

Obsługa  i  naprawa  pojazdów  samochodowych 
723[04].Z2 

Jednostka modułowa: 

Wykonywanie  naprawy  zespołów  napędowych 
723[04].Z2.02 

 

Temat:  Weryfikacja stanu technicznego sprzęgła ciernego. 

Cel ogólny:  Kształtowanie umiejętności oceny stanu technicznego sprzęgła ciernego. 
 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:  
– 

określać czynności związane z weryfikacją stanu technicznego sprzęgła ciernego, 

– 

zorganizować stanowisko pracy, 

– 

wykonać podstawowe czynności związane z weryfikacją stanu technicznego sprzęgła 
ciernego. 

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe: 
– 

organizowania i planowania pracy, 

– 

pracy grupowej, 

– 

pracy indywidualnej, 

– 

prezentowania wyników swojej pracy, 

– 

oceny pracy. 

 
Metody nauczania–uczenia się:  
– 

pokaz z objaśnieniem, 

– 

ć

wiczenia praktyczne. 

 
Środki dydaktyczne: 

− 

pokaz filmu wideo, 

− 

sprzęgło cierne w obudowie, 

− 

komplet narzędzi, 

− 

tablice poglądowe, 

− 

zestaw narzędzi pomiarowych, 

− 

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

− 

indywidualna, 

− 

uczniowie pracują w grupach 2

4 osobowych. 

 
Czas trwania zajęć: 
1 godzina dydaktyczna. 
 
Zadanie dla ucznia 
Przedmiotem zadania jest weryfikacja stanu technicznego sprzęgła ciernego. 

 

Przebieg zajęć: 
Faza wstępna 
1.  Określenie tematu zajęć. 
2.  Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia. 
3.  Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego. 
4.  Podział grupy uczniów na zespoły. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

11 

Faza właściwa 
Praca metodą tekstu przewodniego. 
 
Faza I: Informacje 
Pytania prowadzące: 
1.  Jaką role spełnia sprzęgło w układzie przeniesienia napędu?  
2.  Jaka jest zasada działania sprzęgła ciernego? 
3.  Na co naleŜy zwrócić uwagę podczas demontaŜu sprzęgła ciernego? 
4.  W jaki sposób przeprowadza się weryfikacje stanu technicznego sprzęgła ciernego? 
 
Faza II. Planowanie 
1.  Jakie  narzędzia  pomiarowe  stosujemy  do  weryfikacji  stanu  technicznego  sprzęgła 

ciernego? 

2.  Na czym polega technika pomiarów części sprzęgła ciernego? 
3.  Które części sprzęgła poddajemy pomiarom? 
 
Faza III. Ustalenie 
1.  Uczniowie  pracując  w  zespołach  określają  narzędzia  pomiarowe  nie  zbędne  do 

weryfikacji stanu technicznego sprzęgła ciernego. 

2.  Uczniowie  określają,  jakie  części  sprzęgła  naleŜy  poddać  pomiarom  w  celu  weryfikacji 

stanu technicznego. 

3.  Uczniowie konsultują z nauczycielem sposób i kolejność przeprowadzania pomiarów. 
 
Faza IV. Wykonanie 
1.  Uczniowie  w  grupie  dobierają  narzędzia  pomiarowe  do  weryfikacji  stanu  technicznego 

sprzęgła ciernego. 

2.  Uczniowie w grupie wykonują następujące czynności: 

− 

szuŜycia wykładziny i pozostałych elementów sprzęgła. 

3.  Uczniowie w grupie prezentują wyniki pracy. 
 
Faza V. Sprawdzanie 
1.  Uczniowie  przygotowują  się  do  zaprezentowania  swojej  pracy.  Zespoły  uczniów 

wyznaczają lidera grupy, który dokonuje prezentacji ćwiczenia. 

2.  Uczniowie  sprawdzają  w  grupach  poprawność  wykonanych  ćwiczeń.  Nauczyciel 

sprawdza poprawność. 

 
Faza VI. Analiza końcowa 
Uczniowie  wskazują,  które  etapy  rozwiązania  zadania  sprawiły  im  trudności.  Nauczyciel 
powinien  podsumować  całe  ćwiczenie,  wskazać,  jakie  wiadomości  były  poznawane,  jakie 
wystąpiły błędy i jak ich unikać na przyszłość. 
 
Faza końcowa 
Zakończenie zajęć i ocena poprawności wykonania ćwiczenia oraz aktywności uczniów. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

12 

Praca domowa 
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: jakie czynniki wpływają na Ŝywotność sprzęgła 
ciernego. 
 
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

− 

anonimowe  ankiety  ewaluacyjne  dotyczące  sposobu  prowadzenia  zajęć,  trudności 
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

13 

5. ĆWICZENIA 

 

5.1. Budowa zespołów układu napędowego 

 

5.1.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Rozpoznaj warianty konstrukcyjne układów napędowych. 

Rozwiązanie konstrukcyjne 

Opis usytuowania elementów 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1)  silnik,  2)  sprzęgło,  3)  skrzynia  biegów,  4)  przekładnia  główna,  5)  wał  napędowy,  6) rozdzielacz momentu 
obrotowego [1, s. 161]. 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres. 

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń 
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 15 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  określić połoŜenie poszczególnych elementów napędowych, 
2)  określić rozwiązania konstrukcyjne przedstawione na rysunkach,  
3)  scharakteryzować kaŜde z przedstawionych rozwiązań, 
4)  zapisać wyniki w tabeli. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

14 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

–   ćwiczenie. 
 

Ś

rodki dydaktyczne:  

−−−−    

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela. 

 
Ćwiczenie 2 

Z jakich głównych elementów zbudowane jest sprzęgło dwumasowe? 

 

Rysunek do ćwiczenia 2 [5, s. 34]. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres. 

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń 
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 5 minut. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  rozpoznać elementy sprzęgła, 
2)  zapisać nazwy elementów wskazanych odnośnikami, 
3)  zaprezentować swoją pracę. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

–   pokaz z objaśnieniem,  

− 

ć

wiczenie. 

 
Ś

rodki dydaktyczne:  

−−−−    

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

15 

Ćwiczenie 3 

Wykonaj złoŜenie prostego przegubu krzyŜakowego z części składowych. 

 

Wpisz nazwy elementów 
 

……………………… 

……………………… 

……………………… 

……………………… 

……………………… 

……………………… 

……………………… 

Rysunek do ćwiczenia 3 [5, s. 34], 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres. 

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń 
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 30 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  określić nazwy elementów przedstawionych na rysunku, 
2)  zapisać nazwy w tabeli, 
3)  określić właściwą kolejność wykonania montaŜu, 
4)  wykonać montaŜ elementów, 
5)  zwróć uwagę na estetykę i dokładność twojej pracy, 
6)  zaprezentować swoją pracę. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

− 

pokaz z objaśnieniem,  

− 

ć

wiczenie. 

 
Ś

rodki dydaktyczne:  

– 

przeguby krzyŜakowe, 

– 

uniwersalny zestaw narzędzi monterskich, klucze dynamometryczne, 

– 

dokumentacja techniczna montaŜu podzespołów układu napędowego, 

– 

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

16 

Ćwiczenie 4

 

RozłóŜ na elementy składowe przekładnię główną z kołami stoŜkowymi. 

 

Wpisz nazwy demontowanych elementów 
 

…………………………….. 

…………………………….. 

…………………………….. 

…………………………….. 

…………………………….. 

…………………………….. 

…………………………….. 

…………………………….. 

…………………………….. 

10  ..…………………………… 
11  ..…………………………… 
12  ..…………………………… 
13  ..…………………………… 
14  ..…………………………… 
15  ..…………………………… 

Rysunek do ćwiczenia 4 [5, s. 34]. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres. 

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń 
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 45 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
2)  zapoznać się z dokumentacją serwisową przekładni głównej, 
3)  dobrać narzędzia do wykonania demontaŜu, 
4)  zaplanować etapy demontaŜu elementów przekładni głównej, 
5)  wykonać demontaŜ elementów przekładni głównej, 
6)  określić i zapisać nazwy elementów, 
7)  zaprezentować swoją pracę. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

– 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

– 

przekładnie główne, 

– 

uniwersalny zestaw narzędzi monterskich, klucze dynamometryczne, 

– 

instrukcje serwisowe, 

– 

dokumentacja techniczna montaŜu podzespołów układu napędowego, 

– 

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

17 

Ćwiczenie 5 

Określ przełoŜenia w przekładni planetarnej. Ustaw koła i satelity przedstawione na 

rysunku połącz liniami z odpowiednimi nazwami włączonych biegów. 

 

duŜe przełoŜenie 

 

bieg luzem 

 

bieg bezpośredni 

 

bieg wsteczny 

 

ś

rednie przełoŜenie 

Wskazówki do realizacji 
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien objaśnić co oznaczają 

szare cieniowania na rysunkach a następnie sposób wykonania ćwiczenia. Uczniowie pracują 
samodzielnie.  Po  wykonaniu  ćwiczenia  wskazany  przez  nauczyciela  uczeń  prezentuje  swoją 
pracę. Czas wykonania ćwiczenia 5 minut. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  dokonać analizy działania przekładni planetarnej, 
2)  określić włączone biegi na kaŜdym z rysunków, 
3)  połączyć  liniami  rysunki  przedstawiające  ustawienie  kół  i  satelit  z  odpowiednimi 

nazwami włączonych biegów, 

4)  zaprezentować swoją pracę. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

18 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

– 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

– 

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

19 

5.2. Naprawa zespołów układu napędowego 

 
5.2.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Wymontuj sprzęgło z układu napędowego pojazdu. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres. 

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń 
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 30 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
2)  dobrać narzędzia do wykonania demontaŜu, 
3)  zapoznać się z dokumentacją serwisową pojazdu, 
4)  określić kolejność działań, 
5)  wykonać demontaŜ elementów sprzęgła, 
6)  zaprezentować wykonane ćwiczenie.  

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

– 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

– 

sprzęgła,  

– 

uniwersalny zestaw narzędzi monterskich,  

– 

instrukcje serwisowe, 

– 

tablice poglądowe, 

– 

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela. 

Ćwiczenie 2 

Wykonaj weryfikację elementów sprzęgła oraz określ zakres naprawy. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres. 

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń 
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 45 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
2)  dobrać narzędzia do wykonania weryfikacji, 
3)  zapoznać się z dokumentacją serwisową pojazdu, 
4)  określić kolejność działań, 
5)  wykonać weryfikację sprzęgła, 
6)  zapisać w notatniku ocenę stanu sprzęgła 
7)  określić zakres naprawy sprzęgła, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

20 

8)  opisać w notatniku zakres naprawy sprzęgła, 
9)  zaprezentować wykonane ćwiczenie.  

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

– 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

– 

sprzęgła,  

– 

uniwersalny zestaw narzędzi monterskich,  

– 

przyrządy pomiarowe, 

– 

instrukcje serwisowe, 

– 

tablice poglądowe, 

– 

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela. 

 
Ćwiczenie 3 

Wykonaj weryfikację wału napędowego. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres. 

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń 
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 30 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
2)  dobrać narzędzia do wykonania weryfikacji, 
3)  zapoznać się z dokumentacją serwisową pojazdu, 
4)  określić kolejność działań, 
5)  wykonać weryfikację wału napędowego, 
6)  zapisać w notatniku ocenę stanu wału, 
7)  zaprezentować wykonane ćwiczenie.  

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

– 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

– 

wały napędowe,  

– 

uniwersalny zestaw narzędzi monterskich,  

– 

przyrządy pomiarowe, 

– 

instrukcje serwisowe, 

– 

tablice poglądowe, 

– 

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela. 

 

Ćwiczenie 4 

Wykonaj weryfikację mostu napędowego. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres. 

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń 
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 45 minut. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

21 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
2)  dobrać narzędzia do wykonania weryfikacji, 
3)  zapoznać się z dokumentacją serwisową pojazdu, 
4)  określić kolejność działań, 
5)  wykonać weryfikację mostu napędowego, 
6)  zapisać w notatniku ocenę stanu mostu, 
7)  zaprezentować wykonane ćwiczenie.  

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

– 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

− 

most napędowy,  

− 

uniwersalny zestaw narzędzi monterskich,  

− 

przyrządy pomiarowe, 

− 

instrukcje serwisowe, 

− 

tablice poglądowe, 

− 

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela. 

 
Ćwiczenie 5 

Wykonaj naprawę półosi napędowych. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres. 

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń 
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 45 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
2)  dobrać narzędzia do wykonania weryfikacji, 
3)  zapoznać się z dokumentacją serwisową pojazdu, 
4)  określić kolejność działań, 
5)  wykonać weryfikację półosi napędowych, 
6)  zapisać w notatniku ocenę półosi, 
7)  zaprezentować wykonane ćwiczenie.  

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

– 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

– 

półosie napędowe,  

– 

uniwersalny zestaw narzędzi monterskich,  

– 

przyrządy pomiarowe, 

– 

instrukcje serwisowe, 

– 

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

22 

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA 

 

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 

 
TEST 
Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  „Wykonywanie  naprawy 
zespołów napędowych” 

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

− 

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego, 

− 

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

 

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 

 

Proponuje  się  następujące  normy  wymagań  –  uczeń  otrzyma  następujące 
oceny szkolne: 

– 

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,  

– 

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego, 

– 

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego, 

– 

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego. 

 
Klucz odpowiedzi: 1.
 c, 2. b, 3. c, 4. a, 5. c, 6. b. 7. d, 8. a, 9. d, 10. b, 11. b, 

12. c, 13. c, 14. c, 15. a, 16. a, 17. d, 18. c, 19. a, 20. c. 

 
Plan testu 

Nr 
zad. 

Cel operacyjny  

(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

Określić rozwiązanie konstrukcyjne 
przenoszenia napędu 

Określić zadanie sprzęgła 

Rozpoznać rodzaj sprzęgła 

Określić zadanie skrzyni biegów 

Określić zadanie synchronizatora 

Określić 

zastosowanie 

przekładni 

planetarnej 

Rozpoznać przekładnie 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

23 

Rozpoznać koła zębate 

Rozpoznać rozwiązanie konstrukcyjne 
układu przenoszenia napędu 

10  Zweryfikować sprzęgło 

11  Wskazać wykorzystanie zjawiska tarcia  

12  Dobrać narzędzia do wykonania montaŜu  

13 

Dobrać urządzenia do wykonania 
demontaŜu 

14  Określić zakres naprawy 

15  Określić warunki demontaŜu łoŜysk 

16  Określić zadanie mechanizmu róŜnicowego 

PP 

17  Określić zastosowanie przegubu kardana  

PP 

18  Rozpoznać przeguby 

PP 

19 

Zweryfikować automatyczną skrzynię 
biegów 

PP 

20  Dobrać grubość podkładki dystansującej 

PP 

 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

24 

Przebieg testowania 

  

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem  co  najmniej 

jednotygodniowym. 

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 
4.  Przygotuj odpowiednią liczbę testów. 
5.  Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 
6.  Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia. 
7.  Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 
8.  Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 
9.  Kilka  minut  przed  zakończeniem  testu  przypomnij  uczniom  o  zbliŜającym  się  czasie 

zakończenia udzielania odpowiedzi.  

 
Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 
4.  Test zawiera 20 zadań dotyczących budowy, działania oraz naprawy układów chłodzenia, 

ogrzewania i klimatyzacji. Zadania są wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest 
prawidłowa. 

5.  Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi: 

− 

w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku 
pomyłki  naleŜy  błędną  odpowiedź  zaznaczyć  kółkiem,  a  następnie  ponownie 
zakreślić odpowiedź prawidłową). 

6.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 
7.  Kiedy  udzielenie  odpowiedzi  będzie  Ci  sprawiało  trudność,  wtedy  odłóŜ  jego 

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 

8.  Czas trwania testu – 45 minut. 
9.  Maksymalna  liczba  punktów,  jaką  moŜna  osiągnąć  za  poprawne  rozwiązanie  testu 

wynosi 20 pkt. 

 
 

Celem przeprowadzanego pomiaru dydaktycznego jest sprawdzenie poziomu wiadomości 

i  umiejętności,  jakie  zostały  ukształtowane  w  wyniku  zorganizowanego  procesu  kształcenia 
w jednostce  modułowej  Wykonywanie  naprawy  zespołów  napędowych.  Spróbuj  swoich  sił. 
Pytania nie są trudne i jeŜeli zastanowisz się, to na pewno udzielisz odpowiedzi. 

Powodzenia 

 

MATERIAŁY DLA UCZNIA:

 

− 

instrukcja dla ucznia, 

− 

zestaw zadań testowych, 

− 

karta odpowiedzi. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

25 

Zestaw zadań testowych 

 
1.  Przeznaczone na rysunku rozwiązanie konstrukcyjne przenoszenia napędu oznacza 

 

1)  silnik,  2)  sprzęgło,  3)  skrzynia  biegów,  4) przekładnia 
główna,  5)  wał  napędowy,  6) rozdzielacz  momentu 
obrotowego

 

a)  silnik z przodu - napęd osi przedniej. 
b)  silnik z przodu - napęd osi tylnej. 
c)  napęd na cztery koła. 
d)  silnik zblokowany ze skrzynią biegów – napęd osi tylnej. 

 
2.  Sprzęgło samochodowe jest mechanizmem 

a)  uniemoŜliwiającym płynne łączenie i rozłączanie silnika spalinowego z pozostałymi 

elementami układu napędowego. 

b)  umoŜliwiającym  płynne  łączenie  i  rozłączanie  silnika  spalinowego  z  pozostałymi 

elementami układu napędowego. 

c)  umoŜliwiającym  stałe  połączenie  silnika  spalinowego  z  pozostałymi  elementami 

układu napędowego. 

d)  umoŜliwiającym płynne łączenie i rozłączanie elementów układu napędowego. 

 
3.  Sprzęgło cierne przedstawione na rysunku to 

a)  sprzęgło odśrodkowe. 
b)  sprzęgło pół-odśrodkowe. 
c)  sprzęgło dwumasowe. 
d)  klasyczne jednotarczowe. 

 
 
4.  Zmienne przełoŜenia, odpowiednie do aktualnej prędkości uzyskujemy za pomocą 

a)  skrzyni biegów. 
b)  przekładni głównej. 
c)  hydraulicznego przetwornika momentu obrotowego. 
d)  sprzęgła samoczynnego. 

 
5.  Zadaniem synchronizatora jest 

a)  rozłączanie sprzęgła. 
b)  złączanie sprzęgła. 
c)  płynne sprzęgnięcie koła biegu z jego wałem. 
d)  płynne rozłączenie koła biegu z jego wałem. 

 
6.  Przekładnie planetarne znajdują zastosowanie w 

a)  manualnej skrzyni biegów. 
b)  automatycznej skrzyni biegów. 
c)  przekładni głównej. 
d)  mechanizmie róŜnicowym. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

26 

 
7.  Rysunek przedstawia napęd 

a)  ślimakowy. 
b)  z kołami zębatymi walcowymi. 
c)  z kołami zębatymi stoŜkowymi zwykłymi. 
d)  z kołami zębatymi stoŜkowymi hipoidalnymi. 

 
 

8.  W samochodowych skrzyniach biegów stosuje się koła zębate o uzębieniu 

a)  hipoidalnym. 
b)  daszkowym. 
c)  skośnym. 
d)  prostym. 

 
9.  Układ napędowy zwany klasycznym polega na zastosowaniu silnika 

a)  skrzyni biegów i przekładni głównej w zwartym bloku przednim. 
b)  skrzyni biegów i przekładni głównej w zwartym bloku tylnym. 
c)  z przodu, a skrzyni biegów i przekładni głównej z tyłu. 
d)  i skrzyni biegów z przodu, a przekładni głównej z tyłu. 

 
10.  Rysunek przedstawia kontrolę 

a)  piasty koła jezdnego. 
b)  tarczy sprzęgłowej. 
c)  koła zamachowego. 
d)  tarczy hamulcowej. 

 
 
 
11.  Zjawisko tarcia poŜądanego wykorzystane jest  

a)  przegubach napędowych. 
b)  sprzęgłach tarczowych. 
c)  przekładniach zębatych. 
d)  łoŜyskach ślizgowych. 

 
12.  Moment  dokręcania  połączeń  śrubowych  podczas  montaŜu  sprzęgła  jest  regulowany 

i kontrolowany przez stosowanie 
a)  róŜnych długości klucza. 
b)  kluczy oczkowych. 
c)  kluczy dynamometrycznych. 
d)  pokręteł zapadkowych. 

 
13.  Przedstawiona na rysunku konstrukcja słuŜy do 

a)  transportu uszkodzonego samochodu. 
b)  podnoszenia całego samochodu. 
c)  demontaŜu i montaŜu cięŜkich skrzyń biegów.  
d)  wyładunku kontenerów. 

 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

27 

14.  Podczas naprawy przekładni głównej wymieniamy 

a)  tylko koło atakujące a drugie regulujemy. 
b)  tylko koło talerzowe a drugie regulujemy. 
c)  zawsze koło atakujące i talerzowe jako komplet. 
d)  zgodnie z zaleceniami w fabrycznej ksiąŜce napraw. 

 
15.  Podstawową zasadą obowiązującą przy demontaŜu łoŜysk jest  

a)  oddziaływanie siłą bezpośrednio na zdejmowany pierścień łoŜyska. 
b)  oddziaływanie siłą bezpośrednio na elementy toczne łoŜyska. 
c)  oddziaływanie siłą bezpośrednio na drugi pierścień łoŜyska. 
d)  nie oddziaływanie siłą bezpośrednią na Ŝaden element łoŜyska . 

 
16.  Zadaniem mechanizmu róŜnicowego jest 

a)  rozdzielania napędu pomiędzy dwie półosie obracające się podczas jazdy samochodu 

po łuku z róŜnymi prędkościami. 

b)  połączenie  dwóch  półosi  obracających  się  podczas  jazdy  samochodu  po  łuku 

z róŜnymi prędkościami. 

c)  rozłączenie  dwóch  półosi  obracających  się  podczas  jazdy  samochodu  po  łuku 

z róŜnymi prędkościami. 

d)  regulować prędkość w przekładni głównej. 

 
17.  Przegub kardana słuŜy do łączenia wałów 

a)  obracających się z róŜnymi prędkościami. 
b)  ustawionych współosiowo. 
c)  tworzących kąt rozwarty. 
d)  tworzących kąt ostry. 

 
18.  Rysunek przedstawia 

a)  łoŜysko kulkowe. 
b)  tarczę sprzęgła. 
c)  przekładnię planetarną. 
d)  przegub kulkowy. 

 
 
 
 
 
19.  Jeśli  w  automatycznej  skrzyni  biegów  przekładnia  przy  zbyt  duŜej  prędkości  przetacza 

się na niŜszy bieg to oznacza 
a)  uszkodzony regulator ciśnienia. 
b)  zuŜyte okładziny cierne hamulców i sprzęgieł. 
c)  za niski lub za wysoki poziom oleju. 
d)  źle wyregulowane lub uszkodzone cięgna układu wyboru zakresu prędkości.  

 
20.  Grubość podkładki dystansowej ustalającej połoŜenie koła atakującego jest  

a)  dobierana zgodnie z zaleceniami w fabrycznej ksiąŜce napraw. 
b)  róŜnicą wymiaru e i wartości r oznaczonej na kole talerzowym. 
c)  sumą wymiaru e i wartości r oznaczonej na kole talerzowym. 
d)  średnią wymiarów e i r. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

28 

 

KARTA ODPOWIEDZI 

 
Imię i nazwisko …………………………………………………….. 

 
Wykonywanie naprawy zespołów napędowych 
 

Zakreśl poprawną odpowiedź. 
 

Numer 

zadania 

Odpowiedź 

Punktacja 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10   

 

11   

 

12   

 

13   

 

14   

 

15   

 

16   

 

17   

 

18   

 

19   

 

20   

 

 

Razem:   

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

29 

ZADANIE TYPU PRÓBA PRACY: 

 
Próba pracy ma w zamierzeniu spełnić dwa zadania: 
1)  sprawdzić  stopień  opanowania  jednej  z  umiejętności  praktycznych,  jakie  uczniowie 

powinni zdobyć przy realizacji tego modułu, 

2)  przygotować  uczniów  do  zdawania  części  praktycznej  egzaminu  zewnętrznego, 

potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie mechanik pojazdów samochodowych. 

W  tym  celu  zadanie  praktyczne  musi  być  przygotowane  w  takiej  formie,  z  jaką  uczniowie 
spotkają  się  na  egzaminie.  Oznacza  to  konieczność  opracowania  zadania  w  sposób 
umoŜliwiający  kryterialne  ocenianie  wykonywanych  przez  ucznia  czynności  w  czterech 
obszarach:  planowania,  organizowania,  wykonywania  i  prezentowania.  Próbę  pracy 
przeprowadza  wybrany  uczeń.  Pozostali  wspólnie  z  nauczycielem  obserwują  jego  pracę.  Po 
pracy nauczyciel szczegółowo omawia wykonane zadanie. 
 
Ocenianie: 
niedostateczny – do 18 pkt. 
dopuszczający – 19 pkt. 
dostateczny – 20 pkt. 
dobry – od 21 do 22pkt. 
bardzo dobry – 23 pkt. 
 
WyposaŜenie stanowiska do przeprowadzenia próby pracy: 
 

WyposaŜenie na stanowisku 

Ilość 

samochód osobowy FSO Polonez 

skrzynka biegów 

ś

ruby mocujące 

1kpl. 

zabezpieczenia śrub  

1kpl. 

zestaw narzędzi 

1kpl. 

lampa przenośna 

klucz dynamometryczny 

dokumentacja serwisowa 

1kpl. 

czyściwo 

 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

30 

Informacja dla ucznia 
 
Sprawdź,  czy  arkusz,  który  otrzymałeś  jest  kompletny.  Ewentualne  braki  stron  lub  inne 
usterki zgłoś nauczycielowi. 
W  PLANIE  DZIAŁANIA  wpisz  swój  numer  ewidencyjny  PESEL,  datę  urodzenia  i  numer 
stanowiska roboczego. 
Zapoznaj  się  z  treścią  zadania  –  próby  pracy,  instrukcją  do  jego  wykonania,  stanowiskiem 
i jego wyposaŜeniem. Masz na to czas – 20 minut. Czas ten nie jest wliczany do czasu trwania 
zadania. 
Po upływie tego czasu przystępujesz do wykonania zadania.

 

 

Czas rozpoczęcia i zakończenia zadania nauczyciel zapisze w widocznym dla Ciebie miejscu 
(czas zadania wynosi 180 minut). 
 
Pamiętaj,  Ŝe  podczas  wykonywania  zadania  jesteś  oceniany  przez  nauczyciela,  który 
obserwuje wykonywane przez Ciebie czynności i nie będzie udzielać Ci Ŝadnych wskazówek. 
Nauczyciel  interweniuje  tylko  w  przypadku  naruszenia  przez  Ciebie  przepisów 
bezpieczeństwa  i  higieny  pracy,  ochrony  przeciwpoŜarowej  i  moŜe  w takim  przypadku 
przerwać wykonywanie zadania.  
 

 

 

 

 

 

 

 

Powodzenia 

 
Zadanie 
Dokonaj naprawy silnika samochodu FSO Polonez polegającej na wymianie uszczelki 
pod głowicą. 
Na wykonanie zadania masz 180 minut. 

 
Instrukcja do wykonania zadania 

 
Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie: 

1.  Przeanalizuj dokładnie treść zadania i dokumentację. 
2.  Zapisz w formularzu PLAN DZIAŁANIA: 

a)  czynności niezbędne do wykonania zadania, 
b)  narzędzia, części zamienne, 
c)  odszukaj w dokumentacji serwisowej wymagane momenty dokręcania. 

3.  Zgromadź  i  rozmieść  na  stanowisku  pracy:  narzędzia,  części  zamienne,  dokumentacje 

serwisową i środki ochrony osobistej. 

4.  Przygotuj samochód naprawy. 
5.  Wykonaj  wymianę  zgodnie  z  zasadami  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy  i  ochrony 

przeciwpoŜarowej. 

6.  Zgłoś nauczycielowi ustawienie momentu dokręcania śrub mocowania głowicy na kluczu 

dynamometrycznym. 

7.  Po  zakończeniu  pracy  uporządkuj  stanowisko,  oczyść  narzędzia  i  zwróć  na  miejsce 

przechowywania, odpady wrzuć do pojemników. 

8.  Zgłoś przez podniesienie ręki gotowość do prezentowania wykonanego zadania. 
9.  W czasie prezentowania: 

a)  omów technologię wmontowania skrzynki biegów do samochodu, 
b)  oceń jakość wykonanej wymiany odnosząc się do treści zadania.  

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

31 

 
Zawód: 

Mechanik pojazdów samochodowych 

Symbol cyfrowy: 

723 [04] 

Oznaczenie tematu: 

 

Oznaczenie zadania: 

 

 
Wpisuje zdający 

 

 

 

 

          

    Data urodzenia     

 

 

 

Nr stanowiska 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   PESEL   

 

        

 

  dzień     miesiąc     rok        

   

 

PLAN DZIAŁANIA 

 
 

 

1.  Zapisz wykaz czynności niezbędnych do wmontowania skrzynki biegów. 

............................................................................................................................................................. 
............................................................................................................................................................. 
............................................................................................................................................................. 
............................................................................................................................................................. 
............................................................................................................................................................. 
............................................................................................................................................................. 
............................................................................................................................................................. 
............................................................................................................................................................. 
............................................................................................................................................................. 

2.  Zapisz wykaz części, narzędzi niezbędnych do wykonania zadania. 

............................................................................................................................................................. 
............................................................................................................................................................. 
............................................................................................................................................................. 
............................................................................................................................................................. 
............................................................................................................................................................. 
............................................................................................................................................................. 
............................................................................................................................................................. 

3.  Zapisz korzystając z dokumentacji serwisowej momenty dokręcania śrub. 

............................................................................................................................................................. 
............................................................................................................................................................. 
............................................................................................................................................................. 
............................................................................................................................................................. 
............................................................................................................................................................. 
............................................................................................................................................................. 
............................................................................................................................................................. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

32 

Zadanie praktyczne 
Dokonaj wmontowania skrzynki biegów do samochodu FSO Polonez. 
Na wykonanie zadania uczeń ma 180 minut. 
 

 
Obszar 
 

CZYNNOŚCI I KRYTERIA WYKONANIA 

Liczba pkt. 

0–1 

Czynność 1: sporządzenie wykazu czynności koniecznych do 
wmontowania skrzynki biegów. 
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeŜeli uczeń zapisał co najmniej 10  
z wymienionych czynności: 
– 

unieść skrzynkę biegów i ustawić ją we właściwym połoŜeniu 
względem silnika, 

– 

przesunąć do przodu tak, aby wałek sprzęgłowy wszedł w piastę 
tarczy sprzęgła i w łoŜysko kulkowe, 

– 

przykręcić obudowę sprzęgła do kadłuba silnika, 

– 

przykręcić rozrusznik do obudowy sprzęgła, 

– 

podłączyć linkę napędu prędkościomierza do przekładni napędu 
prędkościomierza na tylnej pokrywie skrzynki biegów,  

– 

przymocować poprzeczkę do podłogi,  

– 

podłączyć do końcówki na wałku głównym skrzynki biegów 
przegub elastyczny wału napędowego, 

– 

zdjąć opaskę specjalną z obwodu przegubu elastycznego, 

– 

podłączyć dwa przewody do wyłącznika świateł cofania,  

– 

na dźwignię wyłączania sprzęgła zamontować linkę wyłączania 
sprzęgła, 

– 

podnieść wał napędowy i zamocować wspornik podpory wału 
napędowego do podłogi samochodu, 

– 

przykręcić do obudowy sprzęgła pokrywę, 

– 

przykręcić rurę wydechową do wspornika, 

– 

wewnątrz samochodu wcisnąć drąŜek zmiany biegów do 
dźwigni i załoŜyć osłonę dźwigni zmiany biegów. 

 

 

Czynność 2: sporządzenie wykazu części, narzędzi i przyrządów 
potrzebnego do wykonania zadania. 

P

L

A

N

O

W

A

N

IE

 

 

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeŜeli uczeń zapisał co najmniej 3 
z wymienionych: 
– 

skrzynka biegów, 

– 

ś

ruby, 

– 

zabezpieczenia śrub, 

– 

zestaw kluczy, 

– 

klucz dynamometryczny, 

– 

dokumentacja serwisowa. 

 

 

 

Czynność 3: odczytanie z dokumentacji serwisowej momentu 
dokręcania. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

33 

 

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeŜeli uczeń zapisał co najmniej: 
– 

przymocować poprzeczkę do podłogi, dwiema śrubami pod-
kładając poduszki gumowe, podkładki dystansowe, podkładki 
płaskie i spręŜyste, dokręcić śruby kluczem 
dynamometrycznym momentem 26 Nm, 

– 

podnieść wał napędowy i zamocować wspornik podpory wału 
napędowego do podłogi samochodu, dwiema śrubami poprzez 
pierścienie izolacyjne, tulejki odległościowe, podkładki płaskie 
i spręŜyste; dokręcić śruby kluczem dynamometrycznym 
momentem 25 Nm, 

 

 

Suma punktów w obszarze 1 – planowanie 

 

Czynność 4: zgromadzenie niezbędnych części, narzędzi 
i przyrządów. 

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeŜeli uczeń zgromadził: 
– 

skrzynka biegów, śruby mocujące, zabezpieczenia śrub, zestaw 
kluczy, 

– 

klucz dynamometryczny, dokumentację serwisową. 

 

Czynność 5: sprawdzenie stanu technicznego zgromadzonego 
sprzętu i podnośnika. 
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeŜeli uczeń: 
– 

organoleptycznie sprawdził stan pobranego sprzętu 
i podnośnika. 

 

Czynność 6: dobranie odzieŜy roboczej 

O

R

G

A

N

IZ

O

W

A

N

IE

 

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeŜeli uczeń:  
– 

przystąpił do wykonywania zadania w kompletnym ubraniu 
roboczym. 

 

Suma punktów w obszarze 2 – organizowanie 

 

Czynność 7: przygotowanie samochodu do wykonania zadania. 

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeŜeli uczeń: 
– 

zabezpieczył pojazd przed zabrudzeniem, 

– 

podłoŜył łapy podnośnika. 

 

Czynność 8: Przygotowanie narzędzi. 
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeŜeli uczeń: 
– 

przygotował narzędzia do wmontowania skrzyni biegów oraz 
klucz dynamometryczny 

 

Czynność 9: ustawił skrzynkę biegów we właściwym połoŜeniu 
względem silnika, 

W

Y

K

O

N

Y

W

A

N

IE

 

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeŜeli uczeń:  
– 

przygotował skrzynkę biegów i ustawił ją we właściwym 
połoŜeniu względem silnika. 

 

 

Czynność 10: przesunięcie skrzynki biegów. 

 

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeŜeli uczeń:  
– 

przesunął do przodu tak, aby wałek sprzęgłowy wszedł w piastę 
tarczy sprzęgła i w łoŜysko kulkowe. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

34 

Czynność 11: zamontowanie obudowy sprzęgła. 
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeŜeli uczeń:  
– 

przykręcił obudowę sprzęgła do kadłuba silnika. 

 

Czynność 12: zamontowanie rozrusznika 

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeŜeli uczeń:  
– 

przykręcił rozrusznik do obudowy sprzęgła. 

 

Czynność 13: podłączenie linki napędu prędkościomierza. 

 

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeŜeli uczeń:  
– 

podłączył linkę napędu prędkościomierza do przekładni napędu 
prędkościomierza na tylnej pokrywie skrzynki biegów. 

 

Czynność 14: przymocowanie poprzeczki mocującej do podłogi. 

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeŜeli uczeń:  
– 

przymocował poprzeczkę do podłogi dwiema śrubami pod-
kładając poduszki gumowe, 

– 

podkładki dystansowe, 

– 

podkładki płaskie i spręŜyste,  

– 

dokręcił śruby kluczem dynamometrycznym momentem 
26 Nm. 

 

Czynność 15: podłączenie wału napędowego. 
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeŜeli uczeń: 
– 

podłączył do końcówki na wałku głównym skrzynki biegów 
przegub elastyczny wału napędowego, trzema śrubami z nakręt-
kami. dokręcił nakrętki kluczem dynamometrycznym 
momentem 49 Nm. 

 

Czynność 16: podłączenie przewodów świateł cofania. 
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeŜeli uczeń: 
– 

podłączył dwa przewody do wyłącznika świateł cofania. 

 

Czynność 17: zamontowanie linki wyłączania sprzęgła. 

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeŜeli uczeń:  
– 

na dźwignię wyłączania sprzęgła zamontował linkę wyłączania 
sprzęgła. 

 

Czynność 18: przykręcenie rury wydechowej. 
Kryterium wykonania: 1 pkt-jeŜeli uczeń: 
– 

Przykręci rurę wydechową do kolektora stosując nową 
uszczelkę. 

 

Czynność 19: zamontowanie drąŜka zmiany biegów 

 

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeŜeli uczeń: 
– 

wewnątrz samochodu wcisnął drąŜek zmiany biegów do 
dźwigni i załoŜył osłonę dźwigni zmiany biegów. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

35 

 

Czynność 20: uporządkowanie stanowiska pracy. 

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeŜeli uczeń: 
– 

oczyścił narzędzia i odłoŜył je na wyznaczone miejsce, 

– 

odłoŜył na wyznaczone miejsce części zamienne, 

– 

usunął zabezpieczenia pojazdu, 

– 

na bieŜąco utrzymywał ład i porządek, 

– 

uporządkował stanowisko pracy. 

 

Czynność 21: sprawdzenie poprawności wykonania wmontowania 
skrzynki biegów. 

 

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeŜeli uczeń: 
– 

uruchomi silnik na biegu jałowym, 

– 

włączy bieg i uzyska poprawność pracy skrzynki biegów. 

 

 

 

PREZENTOWANIE

 

 

Czynność 22: omówienie sposobu wykonywania zadania. 

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeŜeli uczeń: 
– 

omówił technologię zamontowania skrzynki biegów. 

Czynność 23: ocena jakości wykonanego zadania. 

P

R

E

Z

E

N

T

O

W

A

N

IE

 

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeŜeli uczeń: 
– 

ocenił jakość wykonanej pracy, zwrócił uwagę na popełnione 
błędy. 

 

Suma punktów w obszarze 4 – prezentowanie   

RAZEM   

 

Czynność wykonana – 1 pkt., niewykonana – 0 pkt. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

36 

7. LITERATURA 

 

1.  Kozłowski M.: Mechanik pojazdów samochodowy cz. 1. Vogel, Wrocław 1999 
2.  Kozłowski M.: Mechanik pojazdów samochodowy cz. 2. Vogel, Wrocław 1999 
3.  Kozłowski M.: Mechanik pojazdów samochodowy cz. 3. Vogel, Wrocław 1999 
4.  Kuczyński Z, Michalak W.: Pracownia samochodowa. WSiP, Warszawa 1992  
5.  Morawski E.: Budowa, eksploatacja, naprawa FSO Polonez. Wydawnictwa Komunikacji 

i Łączności WKŁ, Warszawa 2003 

6.  Morawski  E.:  Polonez-Budowa,  Naprawa,  Eksploatacja.  Wydawnictwa  Komunikacji 

i Łączności WKŁ, Warszawa 2003 

7.  Orzełowski S.: Naprawa i obsługa pojazdów samochodowych WSiP Warszawa 2006  
8.  Rychter T.: Silniki dwusuwowe pojazdów. WKiŁ, Warszawa 1988 
9.  Trzeciak K.: Diagnostyka samochodów osobowych. WKiŁ warszawa 1998 
10.  Zieliński  A.:  Konstrukcja  nadwozi  samochodów  osobowych  i  pochodnych.  WKiŁ, 

Warszawa 1998  

 
Literatura metodyczna

 

1.  Dretkiewicz-Więch  J.:  ABC  nauczyciela  przedmiotów  zawodowych.  Operacyjne  cele 

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994 

2.  Francuz  W.  M.:  Dydaktyka  w  nowej  szkole  zawodowej.  Wydawnictwo  Politechniki 

Krakowskiej, Kraków 2004 

3.  Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP, Warszawa 2004 
4.  Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. Instytut Technologii Eksploatacji, 

Radom 2000 

5.  Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. WyŜsza Szkoła InŜynierska, 

Radom 1995