1
Metodologia badań pedagogicznych z elementami logiki i statystyki
1 Etapy badania
-
sytuacja problemowa
-
Formułowanie problemu- to zadać pytanie dotyczące sytuacji problemowej
-
Formułowanie hipotez – jest to całkowite przyjęcie albo zupełnie do odrzucenia, musi dać się
zweryfikować rzeczywiście tzn. czy zadania są praktyczne
-
Przewidywanie skutków (rozumowanie) – uporządkowanie konsekwencji, jakie mogą być
zweryfikowane; postawienie prognoz – na podstawie modelu i danych empirycznych z
uwzględnieniem dostępnych technik ich weryfikacji.
-
Empiryczna weryfikacja – przeprowadzenie danych działań i ich weryfikacja
-
Porównanie wniosków z doświadczeniem – porównanie wniosków z hipotezą,
wprowadzenie ewentualnych zmian w modelu badań oraz poszukiwanie moŜliwości
rozszerzenia modelu
2 Język nauki: określa te sposoby interesujących ją przedmiotów i zjawisk, które są w niej stosowane, a
obszar zjawisk wydzielonych przez określony zbiór aspektów (zmiennych) poddaje wewnętrznej
strukturalizacji i podziałowi wg. WyróŜnionych wartości tych zmiennych.
3 Pojęcia
Pojęcia
konotacja denotacja
znaczenie wyjaśnia sens
z sensu wynika zakres, zbiór obiektów -
DESYGNAT
-
jednostkowe – 1 desygnat
-
historyczne - warunki: czas, miejsce,
-
-uniwersalne-równowaŜne - wszystkie desygnaty terminu A są zarazem desygnatami terminu
B i odwrotnie
-
równoznaczne wiele desygnatów
4. Definicje-to pewne wypowiedzi określające, jakie jest znaczenie terminu. Termin definiowany
nazywany definenium, zwrot określający znaczenie tego terminu definensem
-
nominalne – wyjaśnia znaczenie wyrazu definiowanego przez podanie wyraŜenia
równoznacznego pod względem treści i zakresu ( j. naukowy, potoczny)
-
realne są charakterystyką cech specyficznych wspólnych przedmiotom składającym się na
zakres pewnego terminu.
5. Błędy definicyjne
- idem per idem – (to samo przez to samo) – to popełniony błąd w trakcie pisania definicji tzn. x
wyjaśniony nie moŜe się powtórzyć jako x w definicji x : = ple,ple,x,ple
- ignotum per ignotum - (nieznane przez nieznane) nie jest to błąd logiczny
- sprzeczność –dwie wielkości logiczne się wykluczają, np. x=2 i x=-2, nie jest to tylko błąd
matematyczny.
Oksymoron – symbol błędu w j.pol.
- nieadekwatność –nie mają ze sobą nic wspólnego, rozłączność zakresu oraz za wąskim lub za szerokim
zakresem.
Zakres definienium
≠
zakres definensu np. wieloryb to ryba słodkowodna
2
6. Zmienne –czynnik przybierający róŜne wartości, specyfikując ich moŜliwe własności, stany lub
zdarzenia np. wiek, wykształcenie
[w
o
] – przedział jednostkowy zmiennej
- wartościowe
a.
dychotomiczne ( dwudzielne)– np. płeć – kobieta, męŜczyzna
b.
wielowartościowe (dyskretne i ciągłe)- wiele zmiennych np. poziom aspiracji edukacyjnych
– wysoki, średni, niski
- skale (zmienne)
a.
nominalne (jakościowe) - zbiór róŜnych kategorii, pozwalających określić, które przedmioty
są pod danym względem równe (jednakowe), a które róŜne.
b.
porządkowe – dysponując nimi jesteśmy w stanie powiedzieć, czy dwa porównywane
przedmioty posiadają daną własność w stopniu równym, czy teŜ jeden ma ją w stopniu
wyŜszym niŜ drugi (ocena, poziom, natęŜenie, stopień)
c.
interwałowe (przedziałowe) – pozwalają stwierdzić o ile porównywalnych jednostek pomiaru
jeden z dwóch przedmiotów posiada daną cechę w stopniu wyŜszym niŜ drugi. Podstawą tej
skali są przedziały o równej wielkości, a punkt zerowy jest przyjęty umownie.
d.
ilorazowe – zawiera własności w/w skal, zbudowana jest podobnie jak interwałowa, z tym Ŝe
posiada absolutne zero, umoŜliwiające tym samym porównywanie nie tylko dystansów, ale i
proporcji między róŜnymi ich wartościami (ile razy).
- role
a.
zaleŜne – zmienna, której zmiany są skutkiem oddziaływania jednej lub więcej jakiś
zmiennych, czynnik zmieniający się pod wpływem określonych działań.
b.
NiezaleŜne – zmiany nie zaleŜą od zespołu innych zmiennych występujących w badanym
zbiorze, warunkuje osiągnięcia ale sam od nich nie zaleŜy
Nieistotne
istotne-zbiór zaleŜnych zakłócających i waŜnych ,
zakłócające- np. błąd , sposób odczytu z urządzenia pomiarowego,
waŜne
główne-najsilniej oddziaływają na z. zaleŜną
uboczne- najsłabiej oddziaływają na z. zaleŜną ]
7. Wskaźniki – musi być zawsze czymś co da się łatwo zaobserwować (fakt zachodzi przed oczami)
-
definicyjne – zadanie wprowadzające wskaźnik jest ustaleniem terminologicznym, tzn.
konieczność zdefiniowania pojęcia – dobranie pewnego jednoznacznego wskaŜnika opartego
na konwencji terminologicznej.
-
rzeczowe- zadanie wprowadzające wskaźnik jest twierdzeniem empirycznym, związek
pomiędzy zjawiskiem a wskaźnikiem oparty na twierdzeniu lub doświadczeniu:
empiryczne – zjawisko jest obserwowalne
inferencyjne- wskaźnik nie wywodzi się z definicji, zjawisko nie jest obserwowalne, a o
jego wystąpieniu wnioskujemy np. stan wiedzy
-
opercjonalizacja zmiennych- ustalenie kryteriów empirycznej stosowalności dla zmiennych
8. Pomiar zmiennych – polega na mniej lub bardziej intuicyjnym wnioskowaniu na temat występowania
czy stopnia intensywności zjawiska na podstawie obserwacji mniej lub bardziej złoŜonej, ale niezbyt
jasno określonej sytuacji wskaźnikowej.
BADANIE ROZKŁADU
Np. Jakie są kolory oczu w grupie A i B? x: nieb., ziel., szare.,
piwne, inne
w
x
x
→
osób
N
mp
ex
−
≡
3
A
B
Niebieskie
20
17
Zielone
15
16
Szare
30
20
w grupie A dominują oczy szare
Piwne
5
31
w grupie B dominują oczy
piwne
Inne
2
3
Wynik,
który
jest
największy,
wartość
najczęściej
się
zdarzającej
nosi
nazwę
DOMINANTY(MODALNA), a najrzadszy MEDIANA.
Mediana –jest to wartość środkowa dzieląca zbiorowość na dwie równe części: część dolną obejmującą
wartości mniejsze lub równe medianie i część górną zawierającą wartości większe lub równe medianie.
Wstępnym warunkiem dla wyznaczenia mediany jest uporządkowanie szeregu według wartości rosnącej
lub malejącej.
Dominanta – to wartość , która w danym rozkładzie występuje najczęściej, jest uwaŜana za typową
Kwartyl – Realizacja cechy statystycznej, która dzieli całą zbiorowość na części pozostające pomiędzy
sobą w ściśle określonych proporcjach
-
miary tendencji centralnych – proporcje występowania róŜnych wartości w danym zbiorze
D
≡
M
n
-przypadki występowania
np. A 30
B ....
N
-ilość wszystkich ocen
72
....
-
miary rozproszenia:
- Obszar zmienności- jest to róŜnica między największą i najmniejszą wartością
zmiennej w szeregu. Najczęściej oznaczany jest literą R:
R = X
max
– X
min
- Odchylenie przeciętne – to miara uwzględniająca wszystkie występujące w szeregu
wartości zmiennej. Charakteryzuje przeciętny poziom odchyleń poszczególnych wartości
szeregu od średniej arytmetycznej. Przyjmuje zawsze wartości dodatnie
X- poszczególne wartości zmiennej
x – średnia artmetyczna
N liczebność zbiorowości
- Wariancja – jest jedną z częściej stosowanych miar rozproszenia. Określa się ją jako
sumę kwadratów odchylenia wszystkich wartości zmiennej od ich średniej arytmetycznej,
podzieloną przez ich liczbę jest przydatna do porównywania struktury części zbiorowości
logicznie ze sobą powiązanych
X- kaŜda wartość zmiennej
x – średnia artmetyczna
N liczebność zbiorowości
- Odchylenie standardowe – jest najczęściej stosowaną i bardzo precyzyjną miarś
rozproszenia wartości zmiennej. Informuje, o ile przeciętnie, średnio odchyla się kaŜda
N
x
X
d
∑
−
=
(
N
x
X
S
2
2
)
(
−
Σ
=
N
x
X
S
x
2
)
(
−
Σ
=
4
wartośc zmiennej od średniej artmetycznej
X- kaŜda wartość zmiennej
x – średnia artmetyczna
N liczebność zbiorowości
- grupowanie statystyczne – polega na podziale zebranego materiału, stanowiącego zbiór duŜej
ilości szczegółowych informacji na jednorodne grupy(kategorie). Podstawą ich wyodrębnienia są cechy,
czyli zmienne.
-
Szeregi – są zbiorem informacji uporządkowanych według pewnej cechy. Najprostrzy
szereg składa się z dwóch wierszy lub kolumn, z których jedna podaje warianty cechy, a
druga liczbę jednostek w danym wariancie.
-
tablice – zebrany w badaniach materiał empiryczny po pogrupowaniu umieszczany jest w
tablicach w tekście opracowania, a czasem równieŜ w aneksie. Prawidłowa tablica pozwala
na szybką orientację w prezentowanym materiale statystycznym , umoŜliwia
porównywanie wyników badań i analizę struktury zbiorowości, ułatwia wykrywanie
prawidłowości, a takŜe umoŜliwia obliczanie miar statystycznych.
-
Wykresy –pokazują w sposób obrazowy kształt rozkładu uzyskanych wyników badań. W
przypadku cech ilościowych do najczęściej stosowanych form wykresów zaliczamy:
wykresy liniowe, histogramy i wieloboki liczebności (diagramy). Przy graficznym
przedstawieniu cech jakościowych najczęściej zastosowanie znajdują wykresy słupkowe,
koła, kule, obrazki, kartogramy.
-
prezentacje danych róŜnych skal pomiarowych
9. Rozkłady wartości zmiennych
-
rozkład normalny KRZYWA GAUSSA - jest to graficzne przedstawienie rozkładu
prawdopodobieństwa wystąpienia określonej wartości zmiennej, przyjmujące kształt dzwonu
-
-
własności rozkładu normalnego:
-
rozkład jest opisany krzywą symetryczną i ma obszar zmienności (rozstęp) od minus
do plus nieskoczoności, z czego wynika
f(u) = f(-u)
-
jeśli znane są parametry rozkładu normalnego, tzn. wartość oczekiwana E(x
c
) oraz
odchylenie standardowe D(x
c
), oznacza to,Ŝe rozkład normalny jest całkowicie
określony
-
maksimum funkcji gęstości rozkładu normalnego odpowiadają wartości: X = E(x
c
) lub
u = 0
-
jeśli zmienna standaryzowana U rośnie w swym bezwzględnym wyraŜeniu, to funkcja
gęstości rozkładu normalnego szybko zdąŜa do zera.
10. Porównywanie wartości zmiennych – skale:
- standaryzowana –jest to skala, której średnia arytmetyczna wynosi „0”, a odchylenie standardowe „1”
2,
15
13
,5
9
34
,1
3
68
,2
6
34
,1
3
13
,5
9
2,
15
-3
-2
-1
0
1
2
3
odchyl.
standartowe
odchyl.
standartowe
5
- skala T – przyjmuje za jednostkę1/10 odchylenia standardowego, skala znormalizowana i w celu
zniwelowania znaków ujemnych mnoŜymy je poprzez 10 i dodajemy 50
- skala C – jej średnia wynosi „5”, odchylenie standardowe „2”, a dwie skrajne klasy wynoszą „” i „10”,
zawiera 11 jednostek
11. Teoria:
-
funkcje (opis, wyjaśnienie, przewidywanie)
-
uogólnienie-indukcja enumeracyjna
-
wyjaśnienie – odwoływanie się do prawa ogólnego i faktów ustalonych
-
dedukcyjno-nomolog
12. Wnioskowanie – proces formułowania sądów o stałej populacji generalnej na podstawie miar
charakteryzujących badana próbę. Polega na tym, Ŝe jakieś zdanie jest prawdziwe. Dwa sposoby
wnioskowania:
A.
asymilacja parametrów
B.
weryfikacja hipotez
-
dedukcyjne i jego podstawy logiczne
-
uprawdopodobniające:
-
Indukcyjne – oparte jest to zasadę uogólniania wyraŜajacej się tym, Ŝe na podstawie
pojedynczych faktów domyślamy się istnienia ogólnej prawidłowości
13. Problemy badawcze: muszą wyczerpywać zakres naszej niewiedzy, zawarty w temacie badań
-
pytania
-
rozstrzygnięcia Czy? - Odp. Tak/Nie – odpowiedz zawarta jest w konstrukcji
gramatycznej pytania.
-
dopełnienia Jak?/ Ile? - Odp. Konkretna - pytanie w swej strukturze gramatycznej nie
zawiera informacji, gdzie szukać na nie informacji
-
istotnościowe – pytania szczegółowe . Jakie zmienne niezaleŜne X są istotne dla danej
zmiennej zaleŜnej Y.
-
zaleŜnościowe – związek pomiędzy dwiema zmiennymi, jak coś zaleŜy od czegoś np. Jaka
jest zaleŜność zmiennej Y od zmiennych dla niej istotnych
14. Hipotezy – wszelkie twierdzenia częściowo tylko uzasadnione, wszelki domysł, za pomocą którego
tłumaczymy dane faktyczne, a więc takŜe domysł w postaci uogólnienia. Hipoteza musi określać
zaleŜność pomiędzy zmiennymi. X-(wpływa)Y
a.
hipotezy przyczynowo-skutkowe (kanony Milla) – najdoskonalsza metoda wykrywania
zaleŜności między niezaleŜną a innymi elementami badanego układu, oparte o zasady
przyczynowości i rozumowania indukcyjnego
-
kanon jedynej róŜnicy
-
kanon jedynej zgodności
-
kanon połączonej róŜnicy i zgodności
-
kanon zmian towarzyszących
-
kanon reszt
b.
hipotezy
- badawcze – omawiamy teoretycznie ( hip. wewnętrzna)
- operacyjne – badanie, praktyczna ( hip. zewnętrzna)
- Statystyczna kaŜde przypuszczenie co do nie znanego rozkładu obserwowalnej zmiennej
losowej. Wiedza o tej zmiennej wyznacza zbiór i podzbiór: z 1 elementem (h. Prosta) lub z wieloma (h.
ZłoŜona):
6
- hipoteza zerowa - gdy przypuszczamy, Ŝe pomiędzy estymatorem (ocena rozkładu zmiennej) a
parametrem lub rozkładem empirycznym i teoretycznym nie ma statystycznie istotnej róŜnicy
-
hipoteza istotności róŜnic - stawia się ją gdy porównuje się miary charakteryzujące
pewną zbiorowość z przyjętymi wzorcami (np. średni wiek studentek = 21, 21 jest pewną
normą w danych warunkach). Porównujemy 2 lub więcej zbiorowości za pomocą
charakteryzujących je miar statystycznych, połoŜenia, rozproszenia, współzaleŜności
(średni wiek studentów w Olsztynie a w Warszawie) – Test Studena
-
hipoteza zgodności – stawia się gdy: chcemy ustalić typ rozkładu cechy charakteryzującej
populację generalną; porównujemy rozkład tej samej cechy w kilku populacjach – test x
2
-
hipoteza niezaleŜności – badamy współzaleŜność 2 lub więcej cech populacji generalnej i
chodzi o ustalenie, czy ta współzaleŜność istnieje – test x
2
15.
Procedury Badawcze (kryteria stosowalności)
-
Naturalna ( obserwacyjna) - niczego nie zmieniamy w świecie rzeczywistym, badamy go
róŜnymi metodami
-
Badawcza (eksperymentalna) - zmieniamy rzeczywistość przy pomocy bodźca (wpływ)
16.
Eksperyment – Metoda naukowego poznania określonego wycinka rzeczywistości (wychowawczej )
polegającej na wywoływaniu lub tylko zmienianiu przebiegu procesów przez wprowadzanie do nich
nowego czynnika i obserwowaniu zmian powstałych pod jego wpływem
17.
Funkcje eksperymentu – procedura eksperymentalna jest stosowane do weryfikacji hipotez
przyczynowo skutkowych
-
Testujące – weryfikacja hipotez przy pomocy manipulacji
-
Heurystyczne – następstwa celowo wprowadzonych zmian
-
Diagnostyczne – eksperyment, dokładne analizowanie zmian
-
metodologiczne- eksperyment
18.
Bodziec eksperymentalny
-
standaryzacja-poziom operacyjny i teoretyczny
19.
Zakłócenia bodźca eksperymentalnego:
-
Niestabilność – naturalne dojrzewanie układu ( jednostki, grupy)
-
historia – zmiany w otoczeniu czyli ukształtowanie wartości poprzez szkoły i inne urzędy
-
dojrzewanie – zmiany w wyniku etapów w dojrzewaniu
-
pretest – uwraŜliwianie badanych na to, Ŝe będą poddani badaniu
-
regresja - cofnięcie
-
selekcja – jeśli eksperyment jest groźny nie wolna angaŜować nieletnich, jedynie
wolontariuszy
-
itd. – śmiertelność – uśmiercanie pewnych wyników
20.
Typowe plany eksperymentalne:
-
Klasyczny –do badań brane są dwie dwie grupy populacji , pomiędzy którymi nie ma Ŝadnych
róŜnic. Jedna jest grupą eksperymentalną (losową), zaś druga grupą kontrolną
-
Solomona
-
szeregi czasowe
-
wpływy w czasie...
7
21. Dobór grup – zaleŜy od charakteru zmiennej przez nas badanej
-
techniki losowania
LOSOWY
a.
losowanie proste ( tzw. losowanie na sierotkę)
y
→
nie związany z innymi czynnikami (płeć, wiek)
b.
Mechanizm losujący – wybiera się co kilka osób losowo, np. co drugi rząd i co piąta osoba
(metoda na hitlerowca)
y : t (płeć), u (zawód), w (wykształcenie)
c.
Losowanie grupowe (klasyczne) losuje się dwie grupy: eksperymentalną i kontrolną, grupę
eksperymentalną poddaje się bodźcom i bada jakie występują zakłócenia
E: y
początkowe
, Y
końcowe
E – gr. eksperymentalna
E: P
początkowe
, P
końcowe
P - pomiar
K: P
początkowe
, P
końcowe
K – gr. Kontrolna
x spowodował x :E(P
końcowe
- P
początkowe
) - K(P
końcowe
- P
początkowe
)
Trzeba badać obie grupy i róŜnicę między nimi.
CELOWY – np. wolnotariat – stosowany, gdy np. eksperyment jest groźny
22.
Metody badań
-
pojęcie metody – zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i
instrumentalnych obejmujących najogólniej całość postępowania badacza, zmierzającego do
rozwiązywania określonego problemu naukowego.
-
techniki – czynności praktyczne, regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami,
pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych informacji, opinii, faktów, np.
obserwowanie, prowadzenie wywiadu.
-
narzędzia badawcze – jest przedmiotem słuŜącym do realizacji wybranej techniki badań. Np.
kwestionariusz wywiadu, arkusz obserwacyjny czy magnetofon a nawet ołówek
23 Ankietowanie – metoda najczęściej stosowana w pedagogice
-
rozmowa i wywiad – stosowana gdy zaleŜy na dodatkowych pytaniach lub informacjach.
Badany ma świadomość rozpoznania. Określają jak naprawdę czuje się pytany. W czasie
przeprowadzanego wywiadu badany powinien mieć gwarancję bezpieczeństwa. Pytania
pomagają dowiedzieć się co się stało z wielkością, którą badamy(zaleta).Wadą moŜe być
natomiast sterotypizacja, czyli zamiast zadawać pytania z pewnym ładunkiem emocjonalnym,
powołujemy się na jakieś normy.
Formy prowadzenia wywiadu:
-
rozmowa swobodna – rozmowa nakierowana na moment kiedy uda się zadać właściwe
pytanie
-
rozmowa kierowana – nie wiadomo kiedy pytanie zostanie zadane i czy pytanie zostanie
zadane we właściwej formie
-
wywiad kliniczny
-
ankieta (kwestionariusz) – wymaga precyzji zadawanych pytań. Pytania musza być
dokładnie zrozumiane przez badanego. Ankieta przeprowadzana jest szybko i w tym samym
czasie. Badania są anonimowe (duŜa prawdziwość wypowiedzi). Poprzez ankietę badamy
wyobraŜenie o rzeczywistości respondenta.
Rodzaje pytań:
-
pytania zamknięte (zbiór odpowiedzi musi być wyczerpujący i rozłączny tzn. odp. nie
pokrywają się) Zaczyna się od pytań najskrajniejszych. Pytania jest łatwiej porządkować
-
pytania otwarte( wszystkie typy odpowiedzi mogą wystąpić) Nierozsądne jest zadawanie
pytania do „czy?”
Jak sprawdzać wyniki:
-
sprawdzamy ile osób udzieliło danej odpowiedzi (rozkład liczebności – badanie
frekwencyjności)
-
nie zadaje się pytań dodatkowych, które niczemu nie słuŜą, gdyŜ mogą wydać się
respondentowi za pytania niezbyt istotne.
8
Wykorzystuje się tylko te kwestionariusze, w których są wszystkie odpowiedzi.
PREZENTOWANIE WYNIKÓW TZN. JAK SIĘ ROZŁOśYŁY ODPOWIEDZI
23 a
b
c
d
A
2
3
5
4 Ankiety
1
B
Ankiety
2
C
Ankiety
3
Na podstawie opisu nie wyciągamy Ŝadnych wniosków. Ocena zaleŜności pozwala coś
interpretować.
24.Obserwacja
-
cechy
1)
celowa
2)
zaplanowana
3)
obiektywna
4)
wyczerpująca
5)
wierna
6)
wnikliwa
-
obserwatorzy
-
zewnętrzny – obserwowany wie, Ŝe dana osoba jest obserwatorem
-
wewnętrzny – obserwator jest członkiem grupy, nikt nie wie o jego roli
-
Techniki obserwacyjne
1.
DZIENNIK OBSERWACJI ( technika biograficzna)- obserwowanie zjawisk
długotrwałych, metoda ta jest bardzo obarczona uwagą obserwacyjną, jest subiektywna,
informacje są wyselekcjonowane, są interpretowane
2.
OBSERWACJA FOTOGRAFICZNA – obserwacja ciągła. UŜywany np. kiedy
nagrywamy to co się dzieje. Analizujemy przez wielokrotny wgląd w nagrany (napisany)
materiał np. rozmowa, gesty, plan trzeci itp.
3.
TECHNIKA PRÓB CZASOWYCH – sprawdzanie czy zjawisko trwa tak jak się
spodziewaliśmy
4.
TECHNIKA PRÓBNYCH ZDARZEŃ – tylko wyodrębnione zdarzenia zostały
odnotowane np. tyle razy ziewnął.
5.
EKSPERYMENT – sztuczne wywoływanie zdarzeń.
6.
TECHNIKA TOPOGRAFICZNA – do obserwowania grup, które stale przebywają w
jednym miejscu.
Dzieli się na segmenty, w którym znajduje się jeden obserwator ( na 5 osób)
-
Arkusze obserwacji – jest narzędziem obserwacji i musi zawierać skalę
SKALA OCEN – to co widzę oceniam na odpowiedniej skali, moŜe mieć charakter:
-
dyferengału semantycznego źle _______________ dobrze
-
skala graficzna początek_______________ koniec
-
skala numeryczna
1-6 (10)
-
skala mieszana (numeryczno-graficzna) 0___________________10
Wybór skali:
-
omija skrajności
-
fiksować wartości, wszystkie oceny wokół tego falują
-
przenoszą cechy jakie widzę, efekt halo
-
efekt kontrastu, oceniam ostrzej, przeciwnie do mnie
9
WYGLĄD ARKUSZU OCEN OBSERWACJI
arkusz
cz
as
Kat.zachowań\
Nos
x
Szczypie
x
x
Kopie
x
Ziewa
x
25. Socjometria – jest zespołem czynności werbalnych i manipulacyjnych mających na celu poznanie
uwarunkowań, istoty i przemian nieformalnych związków międzyosobowych w grupach rówieśniczych.
-
pola badań – grupa rówieśnicza nieformalna, badanie relacji członka grupy z innymi ludźmi
-
relacje – realnie istniejące stosunki
-
preferencje – oczekiwania wobec grupy
-
postrzeganie – spostrzeganie siebie (członka ) na tle grupy
- miary grupowe i jednostkowe
EKSPANSYWNOŚĆ Tak formułujemy pytanie by wymieniali max. Ilość osób z grupy.
S - stopień eksp. N – gr. N-1 - moŜliwe wybory
WYBORY OGRANICZONE – Chcę abyś podał nie więcej niŜ 4 członków grupy.
Na podstawie tego wyboru jesteśmy wstanie określić sympatie w grupie
-
sposoby analizy wyników
I sposób opracowywania – socjogram
Ο
- dziewczęta
∆
- chłopcy
Ο→∆
Ο→Ο
wybór odwzajemniony
←
Socjogram nieuporządkowany
Socjogram Uporządkowany (max liczba wyborów):
a)
socjogram kołowy
1
−
=
N
n
S
10
b)
socjogram hierarchiczny
________
_______________
______________________
c)
macierza socjometryczna
Kto\kogo
A B C D ....
..z
Liczba
dokonanych
wyborów ~ E
A
B
C
D
x
1
X
2
X
3
E
Licz. Uzyska
nych wyborów
1.
Wybory wewnętrzne ( w obrębie własnej płci)
2.
Wybory pozawewnętrzne (poza płcią)
Szukamy osoby najbardziej ekspansywnej (najczęściej wybierana) i dajemy najwyŜszą liczbę
punktów, zaś najmniej wybieranej 1.
Waga Wyborów – decyduje o pozycji osoby.
PLEBISCYT śYCZLIWOŚCI - w grupie wyodrębniają się:
-
IDOL – osoba , która uzyskała max liczbę wyborów, ale zdecydowanie większą niŜ inni
-
GWIAZDY – grupa, gdzie są osoby o największych niewiele róŜniących się wyników
-
OSOBY IZOLOWANE – nie otrzymały Ŝadnego wyboru
a)
SAMOTNIK – nie wybierał i nie został wybrany
b)
ZAPOZNANY – oddal głos ale nie został wybrany
-
SZARA EMINENCJA – idol odwzajemnia tylko jeden wybór – osoba za plecami idola, osoba
w grupie najwaŜniejsza, która „pociąga za sznurki”
Sieć – ZrównowaŜona struktura, miej więcej taka sama liczba połączeń
0000←
←
←
←
→
→
→
→0000
0000←
←
←
←
→
→
→
→0000
Łańcuch – przerwanie powoduje rozerwanie się grupy
0000←
←
←
←
→
→
→
→0000
0000←
←
←
←
→
→
→
→0000←
←
←
←
→
→
→
→0000←
←
←
←
→
→
→
→0000←
←
←
←
→
→
→
→0000
Klika –wszyscy wybierają tę samą grupę, lecz ona nikogo do siebie nie przyjmuje
0000←
←
←
←
→
→
→
→0000
11
0000←
←
←
←
→
→
→
→0000
Ekspansywność grupy
E
gr
– ekspansywność gr.
Σ
E – suma ekspans. jej członków N – liczba
członków
Stopień integracji – im większy stopień osób izolowanych tym mniejsza integracja
Spójność grupy
Spójność grupy przy wyborze ograniczonym do d
Zawartość - połączenia między członkami grupy na róŜnych poziomach
POZYCJA SOCJOMETRYCZNA
P
socjom. całkowita
= P
+
- P
-
Symp niechęć
26. Testowanie – stawianie przed badanym zadań do wykonania
-
właściwości testowania:
a.
wszyscy badani pracują w tych samych warunkach
b.
sposób oceniania badań nie zaleŜy od osoby przeprowadzjącej badanie. Wynik jest
oceniany na podstawie klucza.
c.
Musi w teście znajdować się instrukcja jak go rozwiązywać
d.
Test standaryzowany !!! – wiemy jakie wyniki przy pomocy tego testu otrzymano
-
rodzaje testów:
a.
dobieranie np. z kolumn
b.
dokonywanie wyborów
c.
zadania z luką
d.
pytania otwarte
e.
pytania zamknięte - dystrakcja
N
E
E
gr
∑
=
1
1
int
+
=
h
izolowanyc
n
S
2
)
1
(
_
−
=
N
N
n
S
powstaych
par
spój
2
_
d
N
n
S
powstaych
par
spój
⋅
=
mozliwe
uzyskane
P
socj
=
12
-
trafność – stopień zgodności z tym co badamy i z tym co chcemy badać
-
rzetelność – przekonanie, Ŝe test się dokładnie mierzy.
-
analiza wyników testowania
A.
stopień łatwości zadania
wyniki: stopień prawidłowy rozwiązywalności dobrze róŜnicuje. Wówczas to zadanie moŜe być
przeznaczone do badania.
0,7max – test łatwy (słuŜy do sprawdzania badanych- korzysta się z łatwiejszych zadań)
0,3min – test trudny (słuŜy do róŜnicowania badanych – korzysta się z zadań trudnych)
0,3-0,7 – badanie jest dobre
B.
Które zadanie słuŜy jakiemu celowi.
e1 e2 e3 ... ...
A
Pamięć
B
Przepadki typowe
C
Przypadki nietypowe
m-A (e1,e3.....)
27. Analiza dokumentów –jest techniką badawczą słuŜącą do gromadzenia wstępnych, opisowych, takŜe
ilościowych informacji o badanej instytucji czy zjawisku wychowawczym. Jest takŜe techniką
poznawania biografii jednostek i opinii wyraŜonych w dokumentach. Samodzielnie rzadko występuje w
roli instrumentu naukowego poznania.
28. Analiza współzmienności zjawisk,
pojęcie korelacji jak x zaleŜy od y x
→
y
y = f(x) - podać kształt funkcji
KOLERACJA LINIOWA: x
→
y (jak?)
⇔
korelują liniowo
Korelacja dodatnia
x
↑
∩
y
↑
korelacja ujemna
x
↑∩
y
↓
Brak korelacji – chmura
.
_
_
zad
latwosci
stopien
N
n
rozwi ąozw
13
Współczynnik korelacji r
x y
(między x a y)
Jeśli wszystkie punkty na osi ułoŜą się w linię oznacz to całkowitą korelacje a r
x y
= 1
0
<
r
x y
<
1 korelacja całkowita
0
≤
r
x y
≤
1 korelacja dodatnia
-1
≤
r
x y
≤
0 ujemna korelacja
Nominaln
a
Porządko
wa
interwało
wa
Nominaln
a
r
x y
współ .dla cech jakościowych
Porządko
wa
r
x y
dla zmiennych porządkowych
Interwało
wa
r
x y
współ. dla cech ilościowych
Korelacja cech jakościowych
Występują dwie zmienne : wartość 1 i wartość 2
W
I
W
II
W
1
a
b
W
2
c
d
KORELACJA CECH PORZĄDKOWYCH
Lp Ocena
kolegów
Ranking
koleg.
Ocena
wizytatora
Ranking
wizyt.
d
i
d
i
2
A
Beznadziejn
y
6
b. dobra
1
5
25
B
Znakomity
1
Mierna
4,5
-3,5 12,25
C
Dobry
3,5
Dost.
3
0,5 0,25
D
b. dobry
2
Niedost.
6
-4
16
E
Dobry
3,5
Mierna
4,5
-1
1
F
ś
redniak
5
Dobra
2
3
9
Σ
d
i
2
63,50
29. Wnioskowanie statystyczne
-
rodzaje hipotez statystycznych –
)
)(
)(
)(
(
d
b
d
c
c
a
b
a
bc
ad
r
xy
+
+
+
+
−
=
)
1
(
6
1
2
2
−
∑
⋅
−
=
N
N
d
r
i
xy
14
Hipoteza statystyczna - to kaŜde takie przypuszczenie, które dotyczy postaci rozkładu lub wartości
parametrów rozkładu pewnej zmiennej losowej, które moŜe być weryfikowane statystycznie, tzn.w
oparciu o wyniki zaobserwowane w próbie losowej . Ze względu na typ problemu badawczego wyróŜnia
się trzy rodzaje hipotez statystycznych:
Hipoteza istotności róŜnic
Hipoteza niezaleŜności
Hipoteza zgodności
-
hipoteza badawcza a zerowa
-
błędy wnioskowania
-
pojęcie istotności statystycznej – prawdopodobieństwo uzyskania z testu statystycznego
takiej wartości, która nakazywała by badaczowi odrzucenie hipotezy zerowej, poniewaŜ nie
jest ona prawdziwa
30.Testy statystyczne –to kaŜda jednoznacznie zdefiniowana reguła postępowania określająca warunki,
przy których naleŜy sprawdzaną hipotezę przyjąć lub odrzucić
-
hipotezy zgodności chi-kwadrat, Kołmogorow-Simirnow, seria Stivensa
-
hipotezy niezaleŜności: chi-kwadrat
-
hipotezy istotnościowe róŜnic: formułuje się w celu ustalenia czy uzyskane statystyki
charakteryzujące próby losowe róŜnią się między sobą w sposób istotny, czy róŜnice te są
przypadkowe
istotność róŜnic w próbach niezaleŜnych - to takie, które pochodzą z dwóch róŜnych
populacji. Gdy dysponujemy średnimi dla dwóch takich prób, to są one średnimi
nieskorelowanymi , poniewaŜ pochodzą one z prób niezaleŜnych.
istotność róŜnic w próbach zaleŜnych - to takie, w których dwie próby uzyskane są z
tych samych jednostek, pochodzą od tych samych badanych, lecz są rezultatem badań
przeprowadzonych w róŜnych warunkach, przy wykorzystaniu róŜnych metod.
d – średnia arytmetyczna róŜnic N par wyników
Σ
x
d
2
– suma kwadratów odchyleń między parami wyników
N – liczba par wyników
test „z”- dla duŜych grup (powyŜej 30 osób) – zmienna standaryzowana
test Studenta – dla 2 niezaleŜnych małych grup, istotność róŜnic
A: x
A
,
δ
A
, N
A
δ
- odchylenie standartowe
B: x
B
,
δ
B
, N
B
Wartość krytyczna testu studenta 1,96.
Gdy:
Ho: dwie próby róŜnią się między sobą nie w sposób istotny, tylko przypadkowy
H 1: dwie próby róŜnią się między sobą w sposób istotny, a nie przypadkowy
B
A
b
A
b
A
B
B
A
A
mniejsze
wieksze
N
N
N
N
N
N
N
N
V
x
x
t
⋅
+
⋅
−
+
−
+
−
−
=
1
)
1
(
)
1
(
2
2
δ
δ
)
1
(
2
.
−
Σ
=
N
N
x
d
t
d
emp
15
Test Fiszera – udział czynnika w zmienności, stopień kontroli (stosunek wariancji całkowitej do
wariancji wyjaśnionej), jaka wartość krytyczna zaleŜy od liczebności grupy i ilości (wartości) grup. na
jakie została podzielona.
F= 1:025 = 4 (bariera)
Test CHI – test na osiągnięcie czegoś, czy owo kryterium zostało przekroczone
Test niezaleŜności CHI Kwadrat – dotyczy tablic czteropolowych – moŜna stosować, gdy liczebność
empiryczna nie jest w Ŝadnym polu mniejsza niŜ 5, a próba powinna zawierać co najmniej 40 pomiarów
x
→
(jak?czy?) y
x: A,B,C,D
y: a,b,c
y\x A
B
C
D
a
17
18
29
50
124
b
12
30
60
48
150
c
29
48
89
98
∑274
Istnieje rozbieŜność między teoretycznym wynikiem a empirycznym
Wartość krytyczna zaleŜy od rozmiarów tabeli – im tabela większa to i rośnie wartość krytyczna
df = (l
w
– 1)(l
k
– 1)
df – stopień swobody – określa liczbę niezaleŜnych obserwacji w próbie tzn. takich, które mogą
mieć dowolną wartość
f
e
– liczebność empiryczna
f
o
– liczebność oczekiwana
W – liczebność próby
a,b,c,d – liczebności empiryczne uzyskane w badaniu
gdy
Ho : nie istnieje związek między zmiennymi (obie zmienne są od siebie niezaleŜne), np. nie
istnieje związek między płcią i zainteresowaniem sportem
H
1
: związek między zmiennymi istnieje
2
2
niewyjas
wyjasni
F
δ
δ
=
)
)(
)(
)(
(
)
(
2
2
d
b
c
a
d
c
b
a
bc
ad
W
x
+
+
+
+
−
=
N
kolumny
wiesze
f
teoret
⋅
=
konkretna
wartosc
f
f
f
x
teoret
empirycz
teoret
_
(
)
2
=
−
=
o
o
e
f
f
f
x
2
2
)
(
−
Σ
=
16
Test zgodności CHI kwadrat – jest stosowany do sprawdzania zgodności rozkładu empirycznego z
rozkładem normalnym
Gdy:
Ho : rozkład empiryczny jest zgodny z rozkładem normalnym
H
1
: rozkład empiryczny nie jest zgodny z rozkładem normalnym
Test niezaleŜności CHI Kwadrat ( tablice wielopolowe) – ma zastosowanie do sprawdzania
niezaleŜności dla dwóch zmiennych dychotomicznych, czyli takich, które mają po dwa warianty
występowania
o
o
e
f
f
f
x
2
2
)
(
−
Σ
=