Ocena chorego po urazie [tryb zgodności]

Ocena chorego po urazie

Badanie wstępne

składa się z oceny miejsca zdarzenia, oceny

składa się z oceny miejsca zdarzenia, oceny
wstępnej (krótkie badanie stanu

wstępnej (krótkie badanie stanu
przytomności i ABC) oraz szybkiego badania

przytomności i ABC) oraz szybkiego badania
urazowego (szybkie badanie od stóp do

urazowego (szybkie badanie od stóp do
głowy)

głowy)

Ocena chorego po urazie

Badanie wstępne

Różnica między badaniem wstępnym i

Różnica między badaniem wstępnym i
powtórnym polega na tym, że w badaniu

powtórnym polega na tym, że w badaniu
powtórnym bada się wszystkie istniejące

powtórnym bada się wszystkie istniejące
obrażenia, a nie tylko te zagrażające życiu

obrażenia, a nie tylko te zagrażające życiu

Chorzy z niegroźnymi

obrażeniami

Badanie wstępne

Chorych z obrażeniami wyglądającymi na

Chorych z obrażeniami wyglądającymi na
niegroźne należy poddać szybkiej wstępnej

niegroźne należy poddać szybkiej wstępnej
ocenie, a następnie skupić się na badaniu

ocenie, a następnie skupić się na badaniu
miejscowym

miejscowym

Chorzy z niegroźnymi

obrażeniami

Badanie wstępne

Poszkodowani z ciężkimi obrażeniami zostaną

Poszkodowani z ciężkimi obrażeniami zostaną
zbadani znacznie dokładniej, w każdym

zbadani znacznie dokładniej, w każdym
przypadku obowiązuje jednak wstępna

przypadku obowiązuje jednak wstępna
ocena.

ocena.

Chorzy z groźnymi obrażeniami

Badanie wstępne

przypadku groźnego uogólnionego

przypadku groźnego uogólnionego
mechanizmu wypadku (wypadek

mechanizmu wypadku (wypadek
samochodowy, upadek itp.) bezpośrednio po

samochodowy, upadek itp.) bezpośrednio po
wstępnej ocenie należy przejść do szybkiego

wstępnej ocenie należy przejść do szybkiego
badania urazowego.

badania urazowego.

Chorzy z groźnymi obrażeniami

Badanie wstępne

Dopiero na jego podstawie można

Dopiero na jego podstawie można
zastosować interwencje terapeutyczne,

zastosować interwencje terapeutyczne,
przetransportować chorego, a do badania

przetransportować chorego, a do badania
powtórnego i dalszego przystąpić już w

powtórnego i dalszego przystąpić już w
drodze do szpitala

drodze do szpitala

Badanie wstępne ITLS

Badanie wstępne

Badanie wstępne obejmuje ocenę miejsca

Badanie wstępne obejmuje ocenę miejsca
zdarzenia oraz przygotowanie do badania i

zdarzenia oraz przygotowanie do badania i
leczenia poszkodowanego

leczenia poszkodowanego

Badanie wstępne ITLS

Badanie wstępne

Rozpoczyna się ono od oceny miejsca

Rozpoczyna się ono od oceny miejsca
zdarzenia, a potem, jeżeli jest bezpiecznie i

zdarzenia, a potem, jeżeli jest bezpiecznie i
można wkroczyć na miejsce zdarzenia,

można wkroczyć na miejsce zdarzenia,
przechodzi się do wstępnej oceny oraz

przechodzi się do wstępnej oceny oraz
szybkiego badania urazowego lub badania

szybkiego badania urazowego lub badania
miejscowego

miejscowego

Badanie wstępne ITLS

Badanie wstępne

Jeśli miejsce zdarzenia jest bezpieczne i

Jeśli miejsce zdarzenia jest bezpieczne i
można na nie wkroczyć, kierownik zespołu

można na nie wkroczyć, kierownik zespołu
powinien się skoncentrować na szybkiej

powinien się skoncentrować na szybkiej
ocenie stanu pacjenta

ocenie stanu pacjenta

Badanie wstępne ITLS

Badanie wstępne

Należy szybko zidentyfikować obrażenia

Należy szybko zidentyfikować obrażenia
bezpośrednio zagrażające życiu i

bezpośrednio zagrażające życiu i
przeprowadzić niezbędne interwencje

przeprowadzić niezbędne interwencje
terapeutyczne

terapeutyczne

Badanie wstępne ITLS

Badanie wstępne

Doświadczenie uczy, że większość błędów

Doświadczenie uczy, że większość błędów
popełnianych na miejscu zdarzenia wynika z

popełnianych na miejscu zdarzenia wynika z
tego, że kierownik zespołu koncentruje się

tego, że kierownik zespołu koncentruje się
na jakiejś interwencji terapeutycznej i

na jakiejś interwencji terapeutycznej i
zapomina o części badania

zapomina o części badania

Badanie wstępne ITLS

Badanie wstępne

Jeśli konieczna jest natychmiastowa

Jeśli konieczna jest natychmiastowa
interwencja, należy zlecić ją członkowi

interwencja, należy zlecić ją członkowi
zespołu i kontynuować badanie

zespołu i kontynuować badanie
poszkodowanego

poszkodowanego

Badanie wstępne ITLS

Badanie wstępne

raz rozpoczęte badanie wstępne można

raz rozpoczęte badanie wstępne można
przerwać tylko w 3 sytuacjach

przerwać tylko w 3 sytuacjach

–

– gdy miejsce zdarzenia staje się niebezpieczne,

gdy miejsce zdarzenia staje się niebezpieczne,

–

– gdy wystąpi niedrożność dróg oddechowych

gdy wystąpi niedrożność dróg oddechowych

–

– lub zatrzymanie krążenia

lub zatrzymanie krążenia

Badanie wstępne ITLS

Czas oceny

W przypadku pacjentów w stanie krytycznym

W przypadku pacjentów w stanie krytycznym
celem jest skrócenie pobytu na miejscu

celem jest skrócenie pobytu na miejscu
zdarzenia najwyżej do 5 minut.

zdarzenia najwyżej do 5 minut.
że szanse na przeżycie chorego zwiększa

że szanse na przeżycie chorego zwiększa
jedynie jak najszybszy transport do ośrodka

jedynie jak najszybszy transport do ośrodka
urazowego

urazowego

Badanie wstępne ITLS

Czas oceny

ocena wstępna i szybkie badanie urazowe

ocena wstępna i szybkie badanie urazowe
powinny zająć najwyżej 2 minuty

powinny zająć najwyżej 2 minuty

Badanie wstępne ITLS

Przydział zadań

Po rozpoczęciu oceny poszkodowanego przez

Po rozpoczęciu oceny poszkodowanego przez
kierującego akcją drugi ratownik

kierującego akcją drugi ratownik
(zaopatrzony w kołnierz szyjny i zestaw do

(zaopatrzony w kołnierz szyjny i zestaw do
udrażniania dróg oddechowych) powinien

udrażniania dróg oddechowych) powinien
zająć się zaopatrzeniem kręgosłupa szyjnego

zająć się zaopatrzeniem kręgosłupa szyjnego
(jeśli istnieje taka potrzeba) i zabezpieczyć

(jeśli istnieje taka potrzeba) i zabezpieczyć
drogi oddechowe

drogi oddechowe

Badanie wstępne ITLS

Przydział zadań

Zadaniem trzeciego ratownika będzie

Zadaniem trzeciego ratownika będzie
ułożenie sztywnych noszy ortopedycznych

ułożenie sztywnych noszy ortopedycznych
wzdłuż ciała chorego i przygotowanie

wzdłuż ciała chorego i przygotowanie
apteczki

apteczki

Badanie wstępne ITLS

Ocena wstępna

Ocena wstępna chorego składa się z:

–

– wrażenia ogólnego podczas zbliżania się do

wrażenia ogólnego podczas zbliżania się do
chorego,

chorego,

–

– określenia stanu świadomości,

określenia stanu świadomości,

–

– w razie potrzeby ręcznego ustabilizowania

w razie potrzeby ręcznego ustabilizowania
kręgosłupa szyjnego,

kręgosłupa szyjnego,

–

– oceny drożności dróg oddechowych, oddychania i

oceny drożności dróg oddechowych, oddychania i
krążenia

krążenia

Badanie wstępne ITLS

Wrażenie ogólne

należy ocenić jego wiek, płeć, masę ciała i

należy ocenić jego wiek, płeć, masę ciała i
ogólny wygląd

ogólny wygląd
Dzieci i osoby w podeszłym wieku stanowią

Dzieci i osoby w podeszłym wieku stanowią
grupę zwiększonego ryzyka. Poszkodowana

grupę zwiększonego ryzyka. Poszkodowana
kobieta może być w ciąży.

kobieta może być w ciąży.
Należy zwrócić uwagę na pozycję

Należy zwrócić uwagę na pozycję
poszkodowanego oraz jego położenie w

poszkodowanego oraz jego położenie w
stosunku do otaczających przedmiotów

stosunku do otaczających przedmiotów

Badanie wstępne ITLS

Kilku poszkodowanych

W przypadku kilku poszkodowanych należy

W przypadku kilku poszkodowanych należy
szybko wykonać segregację i zacząć badanie

szybko wykonać segregację i zacząć badanie
najciężej poszkodowanych

najciężej poszkodowanych
można polecić jednemu z ratowników, by

można polecić jednemu z ratowników, by
zajął się oceną pozostałych pacjentów, zanim

zajął się oceną pozostałych pacjentów, zanim
przyjedzie pomoc

przyjedzie pomoc

Badanie wstępne ITLS

Określenie stanu świadomości

Ocena stanu świadomości zaczyna się już

Ocena stanu świadomości zaczyna się już
podczas wydobywania ofiary z pojazdu

podczas wydobywania ofiary z pojazdu

Badanie wstępne ITLS

Stabilizacja kręgosłupa

W każdym przypadku, gdy mechanizm urazu

W każdym przypadku, gdy mechanizm urazu
wskazuje na współistnienie urazu

wskazuje na współistnienie urazu
kręgosłupa, drugi ratownik od razu

kręgosłupa, drugi ratownik od razu --
delikatnie, ale stanowczo

delikatnie, ale stanowczo -- stabilizuje głowę i

stabilizuje głowę i

szyję (w pozycji pośredniej).

Badanie wstępne ITLS

Zaburzenia świadomości

Stwierdzenie zaburzeń świadomości wymaga

Stwierdzenie zaburzeń świadomości wymaga
poszukiwania ich przyczyny podczas

poszukiwania ich przyczyny podczas
szybkiego badania urazowego

szybkiego badania urazowego

Badanie wstępne ITLS

Ocena drożności dróg oddechowych

Z powodu ryzyka uszkodzenia kręgosłupa

Z powodu ryzyka uszkodzenia kręgosłupa
szyjnego u chorego po urazie nie wolno

szyjnego u chorego po urazie nie wolno
udrażniać dróg oddechowych przez

udrażniać dróg oddechowych przez
odchylenie głowy do tyłu

odchylenie głowy do tyłu

Badanie wstępne ITLS

Ocena oddechu

Badający powinien ocenić ruch powietrza

Badający powinien ocenić ruch powietrza
wdechowego i wydechowego poprzez

wdechowego i wydechowego poprzez
oglądanie, słuchanie i próbę wyczucia

oglądanie, słuchanie i próbę wyczucia
oddechu

oddechu

Badanie wstępne ITLS

częstotliwość oddychania

częstotliwość oddychania
Prawidłowa

Prawidłowa

dorosły 10

dorosły 10-- 20/min

20/min

małe dziecko 15

małe dziecko 15-- 30/min

30/min

niemowlę 25

niemowlę 25-- 50/min

50/min

Badanie wstępne ITLS

Ocena oddechu

Należy zwrócić uwagę na używanie

Należy zwrócić uwagę na używanie
dodatkowych mięśni oddechowych oraz

dodatkowych mięśni oddechowych oraz
wysiłek oddechowy.

wysiłek oddechowy.

W przypadku niewystarczającej wentylacji

(<8 oddechów/min lub oddech za płytki)

(<8 oddechów/min lub oddech za płytki)
drugi ratownik powinien natychmiast podjąć

drugi ratownik powinien natychmiast podjąć
wspomaganie oddechu, używając kolan do

wspomaganie oddechu, używając kolan do
unieruchomienia głowy i szyi.

unieruchomienia głowy i szyi.

Badanie wstępne ITLS

Wentylacja

Podczas wspomagania oddychania czy

Podczas wspomagania oddychania czy
oddechu zastępczego należy zwrócić uwagę

oddechu zastępczego należy zwrócić uwagę
zarówno na odpowiednią częstotliwość

zarówno na odpowiednią częstotliwość

Badanie wstępne ITLS

Wentylacja

Jeżeli jest podłączony kapnograf (zalecane),

Jeżeli jest podłączony kapnograf (zalecane),
należy utrzymywać stężenie C0

należy utrzymywać stężenie C0

w granicach

35-- 40 mm

40 mm Hg

Hg.

Każdy chory oddychający za szybko powinien

Każdy chory oddychający za szybko powinien
otrzymać tlen w dużym przepływie.

otrzymać tlen w dużym przepływie.

Badanie wstępne ITLS

Ocena układu krążenia

Po zapewnieniu drożności dróg oddechowych

Po zapewnieniu drożności dróg oddechowych
i wydolnego oddechu należy zbadać tętno na

i wydolnego oddechu należy zbadać tętno na
tętnicy promieniowej

tętnicy promieniowej

(u niemowląt na ramiennej).

(u niemowląt na ramiennej).
Sprawdzanie tętna na tętnicach szyjnych nie

Sprawdzanie tętna na tętnicach szyjnych nie

jest konieczne u chorych przytomnych, a

jest konieczne u chorych przytomnych, a
także kiedy stwierdza się tętno na obwodzie.

także kiedy stwierdza się tętno na obwodzie.

Badanie wstępne ITLS

Ocena układu krążenia

Po stwierdzeniu tętna należy ocenić, czy nie

Po stwierdzeniu tętna należy ocenić, czy nie
jest ono za szybkie (> 120/min) lub za wolne

jest ono za szybkie (> 120/min) lub za wolne
(<60/min u osoby dorosłej) oraz jaki ma

(<60/min u osoby dorosłej) oraz jaki ma
charakter (wypełnienie, regularność).

charakter (wypełnienie, regularność).

Badanie wstępne ITLS

Ocena układu krążenia

Podczas poszukiwania tętna na tętnicy

Podczas poszukiwania tętna na tętnicy
promieniowej trzeba zwrócić uwagę na

promieniowej trzeba zwrócić uwagę na

–

– kolor skóry,

kolor skóry,

–

– jej

jej ucieplenie

ucieplenie

–

– i nawrót kapilarny u niemowląt oraz małych

i nawrót kapilarny u niemowląt oraz małych
dzieci

dzieci

Badanie wstępne ITLS

Ocena układu krążenia

Blada, zimna, wilgotna skóra, nitkowate

Blada, zimna, wilgotna skóra, nitkowate
tętno na tętnicy promieniowej oraz

tętno na tętnicy promieniowej oraz
zaburzenia świadomości to najpewniejsze

zaburzenia świadomości to najpewniejsze
objawy zmniejszonej perfuzji (wstrząsu).

objawy zmniejszonej perfuzji (wstrząsu).

Badanie wstępne ITLS

Szybkie badanie urazowe lub badanie

miejscowe

miejscowe
Wybór pomiędzy szybkim badaniem

Wybór pomiędzy szybkim badaniem
urazowym i badaniem miejscowym zależy od

urazowym i badaniem miejscowym zależy od
mechanizmu urazu i wyniku oceny wstępnej.

mechanizmu urazu i wyniku oceny wstępnej.

Badanie wstępne ITLS

Szybkie badanie urazowe lub badanie

miejscowe

miejscowe
W przypadku niebezpiecznego urazu

W przypadku niebezpiecznego urazu
uogólnionego (wypadek komunikacyjny,

uogólnionego (wypadek komunikacyjny,
upadek z wysokości) lub kiedy chory jest

upadek z wysokości) lub kiedy chory jest
nieprzytomny, należy przystąpić do szybkiego

nieprzytomny, należy przystąpić do szybkiego
badania urazowego ITLS

badania urazowego ITLS

Badanie wstępne ITLS

Szybkie badanie urazowe lub badanie

miejscowe

miejscowe
W przypadku urazów o ograniczonym zasięgu

W przypadku urazów o ograniczonym zasięgu
(rana postrzałowa uda, rana kłuta klatki

(rana postrzałowa uda, rana kłuta klatki
piersiowej) badanie miejscowe można

piersiowej) badanie miejscowe można
ograniczyć do obszaru obrażeń

ograniczyć do obszaru obrażeń

Badanie wstępne ITLS

Kwalifikacja

Po identyfikacji chorych traktowanych

Po identyfikacji chorych traktowanych
priorytetowo należy ustalić przyczynę

priorytetowo należy ustalić przyczynę
stwierdzanych u nich zaburzeń oraz

stwierdzanych u nich zaburzeń oraz
zadecydować, czy należy ich zakwalifikować

zadecydować, czy należy ich zakwalifikować
do kategorii "załaduj i jedź".

do kategorii "załaduj i jedź".

Badanie wstępne ITLS

Chorzy traktowani priorytetowo

ofiary urazów o niebezpiecznym

ofiary urazów o niebezpiecznym
mechanizmie,

mechanizmie,
chorzy, u których w wywiadzie stwierdzono:

chorzy, u których w wywiadzie stwierdzono:

–

– -- utratę przytomności,

utratę przytomności,

–

– -- problemy z oddychaniem,

problemy z oddychaniem,

–

– -- występowanie silnego bólu (głowy, szyi lub w

występowanie silnego bólu (głowy, szyi lub w

obrębie tułowia),

Badanie wstępne ITLS

Chorzy traktowani priorytetowo

chorzy z grupy dużego ryzyka (dzieci, osoby

chorzy z grupy dużego ryzyka (dzieci, osoby
w wieku podeszłym, przewlekle chorzy), u

w wieku podeszłym, przewlekle chorzy), u
których stwierdzono:

których stwierdzono:

–

– -- zaburzenia świadomości,

zaburzenia świadomości,

–

– -- trudności w oddychaniu,

trudności w oddychaniu,

Wywiad SAMPLE

S -- symptomy

symptomy

A -- alergie

alergie

M -- medykamenty (lekarstwa stosowane

medykamenty (lekarstwa stosowane

przez pacjenta)

przez pacjenta)
P

P -- przebyte choroby

przebyte choroby

L -- lunch (ostatni posiłek przed wypadkiem)

lunch (ostatni posiłek przed wypadkiem)

E -- ewentualnie co się stało

ewentualnie co się stało

Wywiad SAMPLE

Podczas zbierania wywiadu szczególną

Podczas zbierania wywiadu szczególną
uwagę należy zwrócić na dolegliwości

uwagę należy zwrócić na dolegliwości
zgłaszane przez chorego (S) oraz wydarzenia

zgłaszane przez chorego (S) oraz wydarzenia
poprzedzające wypadek (E).

poprzedzające wypadek (E).
Resztę wywiadu można zebrać podczas

Resztę wywiadu można zebrać podczas
badania powtórnego ITLS w drodze do

badania powtórnego ITLS w drodze do
szpitala

szpitala

Wywiad SAMPLE

Bardzo ważne jest zebranie możliwie

Bardzo ważne jest zebranie możliwie
najdokładniejszego wywiadu dotyczącego

najdokładniejszego wywiadu dotyczącego
samego zdarzenia

samego zdarzenia
Czy chory miał zapięte pasy?

Czy chory miał zapięte pasy?
Z jakiej wysokości spadł?

Z jakiej wysokości spadł?
Z jakiego powodu upadł?

Z jakiego powodu upadł?

Wywiad SAMPLE

Należy poszukać objawów wskazujących na

Należy poszukać objawów wskazujących na
ciężki uraz, takich jak

ciężki uraz, takich jak

–

– utrata przytomności w wywiadzie,

utrata przytomności w wywiadzie,

–

– płytki oddech,

płytki oddech,

–

– ból pleców, szyi, klatki piersiowej, brzucha lub

ból pleców, szyi, klatki piersiowej, brzucha lub
miednicy

miednicy

Kategoria

load

load and go

and go

Aby zakwalifikować chorego do kategorii

Aby zakwalifikować chorego do kategorii
"załaduj i jedź" (

"załaduj i jedź" (load

load and go), należy

and go), należy

stwierdzić

stwierdzić
podczas oceny wstępnej:

podczas oceny wstępnej:

–

– -- zaburzenia świadomości,

zaburzenia świadomości,

–

– -- zaburzenia oddychania,

zaburzenia oddychania,

–

– -- zaburzenia krążenia (wstrząs lub krwawienie

zaburzenia krążenia (wstrząs lub krwawienie

niemożliwe do opanowania),

Kategoria

load

load and go

and go

podczas szybkiego badania urazowego

podczas szybkiego badania urazowego --
zmiany prowadzące do wstrząsu:

zmiany prowadzące do wstrząsu:

–

– odchylenia w badaniu klatki piersiowej (wiotka

odchylenia w badaniu klatki piersiowej (wiotka
klatka piersiowa, otwarta rana,

klatka piersiowa, otwarta rana,

–

– odma prężna lub krwiak opłucnej),

odma prężna lub krwiak opłucnej),

–

– tkliwy brzuch, powiększenie obwodu brzucha,

tkliwy brzuch, powiększenie obwodu brzucha,

–

– niestabilność miednicy,

niestabilność miednicy,

–

– obustronne złamanie kości udowej,

obustronne złamanie kości udowej,

Kategoria

load

load and go

and go

znaczący mechanizm urazu i/lub zły stan

znaczący mechanizm urazu i/lub zły stan
zdrowia poszkodowanego przed zdarzeniem

zdrowia poszkodowanego przed zdarzeniem

Czynności na miejscu zdarzenia

wstępne zaopatrzenie dróg oddechowych

wstępne zaopatrzenie dróg oddechowych
Wspomaganie oddechu

Wspomaganie oddechu
Podłączenie tlenu

Podłączenie tlenu
Resuscytacja krążeniowo

Resuscytacja krążeniowo--oddechowa

oddechowa

Zaopatrzenie dużych krwawień zewnętrznych

Czynności na miejscu zdarzenia

Zaopatrzenie otwartych ran klatki piersiowej

Zaopatrzenie otwartych ran klatki piersiowej
Stabilizacja wiotkiej klatki piersiowej

Stabilizacja wiotkiej klatki piersiowej
Odbarczenie odmy prężnej

Odbarczenie odmy prężnej
Unieruchomienie wbitych przedmiotów

Unieruchomienie wbitych przedmiotów
Zakończenie przenoszenia na deskę

Zakończenie przenoszenia na deskę
ortopedyczną i przypięcie do niej

ortopedyczną i przypięcie do niej

Powiadomienie koordynatora

medycznego

Podczas transportu pacjenta w stanie

Podczas transportu pacjenta w stanie
krytycznym wyjątkowo ważne jest jak

krytycznym wyjątkowo ważne jest jak
najwcześniejsze skontaktowanie się z

najwcześniejsze skontaktowanie się z
koordynatorem medycznym.

koordynatorem medycznym.
Zawsze poinformuj szpital docelowy o

Zawsze poinformuj szpital docelowy o
przybliżonej godzinie przyjazdu

przybliżonej godzinie przyjazdu

Badanie powtórne ITLS

podstawa do podejmowania dalszych decyzji

podstawa do podejmowania dalszych decyzji
terapeutycznych

terapeutycznych
Odnotowanie w dokumentacji medycznej

Odnotowanie w dokumentacji medycznej
Powtórne badanie chorych w stanie

Powtórne badanie chorych w stanie
krytycznym zawsze należy przeprowadzać

krytycznym zawsze należy przeprowadzać
podczas transportu

podczas transportu

Badanie powtórne ITLS

Jeśli transport do szpitala nie trwa długo, a w

Jeśli transport do szpitala nie trwa długo, a w
drodze podejmuje się interwencje

drodze podejmuje się interwencje
terapeutyczne, na przeprowadzenie

terapeutyczne, na przeprowadzenie
powtórnego badania może nie wystarczyć

powtórnego badania może nie wystarczyć
czasu

czasu

Badanie powtórne ITLS

Jeśli w badaniu wstępnym stwierdza się, że

Jeśli w badaniu wstępnym stwierdza się, że
stan chorego nie jest krytyczny, badanie

stan chorego nie jest krytyczny, badanie
powtórne należy przeprowadzić na miejscu

powtórne należy przeprowadzić na miejscu
wypadku

wypadku

ZORO BOSS

Z -- zniekształcenia

zniekształcenia

O -- otarcia

otarcia

R -- rany

rany

O -- obrzęki

obrzęki

B -- bolesność

bolesność

O -- oparzania

oparzania

S -- skaleczenia

skaleczenia

S -- stłuczenia

stłuczenia

Badanie powtórne ITLS

Badanie powinno się składać z:

l. powtórnego wykonania oceny wstępnej,

l. powtórnego wykonania oceny wstępnej,
2. oznaczenia i udokumentowania ciśnienia

2. oznaczenia i udokumentowania ciśnienia
tętniczego, tętna i częstotliwości oddechów

tętniczego, tętna i częstotliwości oddechów
3. rozważyć zastosowanie monitorów (EKG,

3. rozważyć zastosowanie monitorów (EKG,
pulsoksymetr

pulsoksymetr, C02); zwykle podłącza się je

, C02); zwykle podłącza się je

podczas transportu,

Badanie powtórne ITLS

Badanie powinno się składać z:

4. badania neurologicznego: stanowi

4. badania neurologicznego: stanowi
podstawę do późniejszego porównywania

podstawę do późniejszego porównywania
zmian stanu chorego;

zmian stanu chorego;

Badanie powtórne ITLS

Badanie neurologiczne

powinno się składać z oceny:

powinno się składać z oceny:
a.

a. stanu świadomości

stanu świadomości: u chorych

: u chorych

przytomnych należy odnotować stan

przytomnych należy odnotować stan
emocjonalnyi

emocjonalnyi orientację; u chorych z

orientację; u chorych z

zaburzeniami świadomości należy ocenić

zaburzeniami świadomości należy ocenić
stopień zaburzeń wg skali Glasgow

stopień zaburzeń wg skali Glasgow

Badanie powtórne ITLS

Badanie neurologiczne

powinno się składać z oceny:

powinno się składać z oceny:
b. źrenic:

b. źrenic: zmierzyć szerokość źrenic, ocenić

zmierzyć szerokość źrenic, ocenić

czy są jednakowe? czy reagują na światło?

Badanie powtórne ITLS

Badanie neurologiczne

powinno się składać z oceny:

powinno się składać z oceny:
b. źrenic:

b. źrenic: zmierzyć szerokość źrenic, ocenić

zmierzyć szerokość źrenic, ocenić

czy są jednakowe? czy reagują na światło?

czy są jednakowe? czy reagują na światło?
c. czynności motorycznych

c. czynności motorycznych: czy chory

: czy chory

może ruszać palcami rąk i stóp?

Badanie powtórne ITLS

Badanie neurologiczne

powinno się składać z oceny:

powinno się składać z oceny:
b. źrenic:

b. źrenic: zmierzyć szerokość źrenic, ocenić

zmierzyć szerokość źrenic, ocenić

czy są jednakowe? czy reagują na światło?

czy są jednakowe? czy reagują na światło?
c. czynności motorycznych

c. czynności motorycznych: czy chory

: czy chory

może ruszać palcami rąk i stóp?

Badanie powtórne ITLS

Badanie neurologiczne

powinno się składać z oceny:

powinno się składać z oceny:
b. źrenic:

b. źrenic: zmierzyć szerokość źrenic, ocenić

zmierzyć szerokość źrenic, ocenić

czy są jednakowe? czy reagują na światło?

czy są jednakowe? czy reagują na światło?
c. czynności motorycznych

c. czynności motorycznych: czy chory

: czy chory

może ruszać palcami rąk i stóp?

Badanie powtórne ITLS

Badanie powinno się składać z:

5. szczegółowego badania od głowy do

5. szczegółowego badania od głowy do
palców stóp

palców stóp
szczególną uwagę należy zwrócić na

szczególną uwagę należy zwrócić na
dolegliwości zgłaszane przez chorego oraz

dolegliwości zgłaszane przez chorego oraz
jeszcze raz ocenić obrażenia stwierdzane

jeszcze raz ocenić obrażenia stwierdzane

Badanie powtórne ITLS

Badanie powinno się składać z:

badanie powinno się składać z oglądania,

badanie powinno się składać z oglądania,
osłuchiwania, palpacji i czasami opukiwania

osłuchiwania, palpacji i czasami opukiwania

Badanie powtórne ITLS

Badanie głowy

rozpoczyna się od badania głowy: ZORO

rozpoczyna się od badania głowy: ZORO
BOSS deformacje, stłuczenia, otarcia, rany

BOSS deformacje, stłuczenia, otarcia, rany
penetrujące, oparzenia, tkliwość, rany

penetrujące, oparzenia, tkliwość, rany
szarpane, obrzęk, wyciek z przewodów

szarpane, obrzęk, wyciek z przewodów
słuchowych i nosa, krwiaki powiek oczu i

słuchowych i nosa, krwiaki powiek oczu i
okolicy wyrostka sutkowa tego;

okolicy wyrostka sutkowa tego;
ponowna ocena jamy ustnej; ponowna ocena

ponowna ocena jamy ustnej; ponowna ocena
drożności dróg oddechowych

drożności dróg oddechowych

Badanie powtórne ITLS

Badanie szyi

b. szyja: ZORO BOSS wypełnienie żył

b. szyja: ZORO BOSS wypełnienie żył
szyjnych, przesunięcie tchawicy,

szyjnych, przesunięcie tchawicy,

Badanie powtórne ITLS

Badanie klatki piersiowej

c. klatka piersiowa: ZORO BOSS ruchy

c. klatka piersiowa: ZORO BOSS ruchy
paradoksalne, niestabilność żeber,

paradoksalne, niestabilność żeber,
trzeszczenia podskórne; osłuchanie klatki

trzeszczenia podskórne; osłuchanie klatki
piersiowej w czterech punktach:

piersiowej w czterech punktach:
czy szmery oddechowe słychać obustronnie?

czy szmery oddechowe słychać obustronnie?
zanotować dodatkowe szmery oddechowe:

zanotować dodatkowe szmery oddechowe:
rzężenia, świsty, "głośne" szmery

rzężenia, świsty, "głośne" szmery
oddechowe; porównać głośność tonów serca

oddechowe; porównać głośność tonów serca

Badanie powtórne ITLS

Badanie jamy brzusznej

d. brzuch: ZORO BOSS należy szukać oznak

d. brzuch: ZORO BOSS należy szukać oznak
urazu tępego lub penetrującego; zbadać w

urazu tępego lub penetrującego; zbadać w
czterech kwadrantach tkliwość i napięcie

czterech kwadrantach tkliwość i napięcie
mięśni powłok brzusznych; nie należy tracić

mięśni powłok brzusznych; nie należy tracić
cennego czasu na osłuchiwanie szmerów

cennego czasu na osłuchiwanie szmerów
jelitowych

jelitowych

Badanie powtórne ITLS

Badanie miednicy i kończyn

e. miednica i kończyny ZORO BOSS (jeżeli w

e. miednica i kończyny ZORO BOSS (jeżeli w
szybkim badaniu urazowym stwierdzono

szybkim badaniu urazowym stwierdzono
niestabilność miednicy, nie należy jej badać

niestabilność miednicy, nie należy jej badać
powtórnie): ocena funkcji motorycznej,

powtórnie): ocena funkcji motorycznej,
czucia i tętna na wszystkich kończynach

czucia i tętna na wszystkich kończynach

Badanie dalsze ITLS

Dalsze badanie to ponowne skrócone

Dalsze badanie to ponowne skrócone
badanie chorego, przeprowadzone w celu

badanie chorego, przeprowadzone w celu
wykrycia ewentualnych zmian w jego stanie

wykrycia ewentualnych zmian w jego stanie

Badanie dalsze ITLS

W odróżnieniu od badania powtórnego ITLS,

W odróżnieniu od badania powtórnego ITLS,
które przeprowadza się tylko raz, badanie

które przeprowadza się tylko raz, badanie
dalsze ITLS można powtarzać kilkakrotnie

dalsze ITLS można powtarzać kilkakrotnie
podczas transportu.

podczas transportu.

Badanie dalsze ITLS

Badanie dalsze należy wykonać każdorazowo

Badanie dalsze należy wykonać każdorazowo
po

–

– • przeniesieniu chorego,

• przeniesieniu chorego,

–

– • wykonaniu interwencji leczniczej,

• wykonaniu interwencji leczniczej,

–

– • pogorszeniu stanu chorego.

• pogorszeniu stanu chorego.

Badanie dalsze ITLS

Przebieg dalszego badania

–

– l. Zapytać chorego o zmiany samopoczucia,

l. Zapytać chorego o zmiany samopoczucia,
dolegliwości.

dolegliwości.

–

– 2. Ocenić stan świadomości (stan świadomości

2. Ocenić stan świadomości (stan świadomości
wg PGBN, źrenice, ocena GCS u chorych z

wg PGBN, źrenice, ocena GCS u chorych z
zaburzeniami świadomości) .

zaburzeniami świadomości) .

Badanie dalsze ITLS

Przebieg dalszego badania

–

– 3. Powtórna ocena ABC:

3. Powtórna ocena ABC:

–

– a. drogi oddechowe:

a. drogi oddechowe:

–

– (l) powtórna ocena drożności,

(l) powtórna ocena drożności,

–

– (2) u chorych z oparzeniami kolejna ocena

(2) u chorych z oparzeniami kolejna ocena
ewentualnego oparzenia dróg oddechowych,

ewentualnego oparzenia dróg oddechowych,

–

– b. oddech i krążenie:

b. oddech i krążenie:

Badanie dalsze ITLS

Przebieg dalszego badania

–

– (l) parametry życiowe (ciśnienie, tętno i

(l) parametry życiowe (ciśnienie, tętno i

częstotliwość oddechów),

–

– (2) kolor, wilgotność i

(2) kolor, wilgotność i ucieplenie

ucieplenie skóry,

skóry,

Badanie dalsze ITLS

Przebieg dalszego badania

–

– (l) parametry życiowe (ciśnienie, tętno i

(l) parametry życiowe (ciśnienie, tętno i

częstotliwość oddechów),

–

– (2) kolor, wilgotność i

(2) kolor, wilgotność i ucieplenie

ucieplenie skóry,

skóry,

Badanie dalsze ITLS

Przebieg dalszego badania

–

– (3) wypełnienie żył szyjnych i przemieszczenie

(3) wypełnienie żył szyjnych i przemieszczenie

tchawicy (jeśli założono kołnierz

tchawicy (jeśli założono kołnierz
unieruchamiający, należy zdjąć jego przednią

unieruchamiający, należy zdjąć jego przednią
część w celu oceny tchawicy i żył szyjnych),

część w celu oceny tchawicy i żył szyjnych),

Badanie dalsze ITLS

Przebieg dalszego badania

–

– ( 4) ponowne osłuchanie płuc, jeśli szmer nie

( 4) ponowne osłuchanie płuc, jeśli szmer nie

jest symetryczny, ponowna ocena w kierunku

jest symetryczny, ponowna ocena w kierunku
odmy lub krwiaka opłucnej, ponowne osłuchanie

odmy lub krwiaka opłucnej, ponowne osłuchanie
tonów serca (ocena, czy nie są ściszone).

tonów serca (ocena, czy nie są ściszone).

Badanie dalsze ITLS

Przebieg dalszego badania

4. Powtórne badanie brzucha (jeśli

4. Powtórne badanie brzucha (jeśli
mechanizm urazu wskazuje na obrażenia

mechanizm urazu wskazuje na obrażenia
brzucha).

brzucha).
Sprawdzić, czy nie pojawia się tkliwość,

Sprawdzić, czy nie pojawia się tkliwość,
powiększenie obwodu brzucha lub

powiększenie obwodu brzucha lub
zwiększone napięcie powłok, obrona

zwiększone napięcie powłok, obrona
mięśniowa

mięśniowa

Badanie dalsze ITLS

Przebieg dalszego badania

5. Powtórna ocena każdego z wcześniej

5. Powtórna ocena każdego z wcześniej
stwierdzonych obrażeń (krwawienia z ran,

stwierdzonych obrażeń (krwawienia z ran,
ocena funkcji ruchowej, czuciowej i tętna na

ocena funkcji ruchowej, czuciowej i tętna na
kończynach ze złamaniami

kończynach ze złamaniami dystalnie

dystalnie do

urazów, wiotkiej klatki, odmy opłucnej,

urazów, wiotkiej klatki, odmy opłucnej,
otwartej rany klatki piersiowej itd.).

otwartej rany klatki piersiowej itd.).

Badanie dalsze ITLS

Przebieg dalszego badania

6. Sprawdzenie poprawności wcześniej

6. Sprawdzenie poprawności wcześniej
wykonanych czynności terapeutycznych:

wykonanych czynności terapeutycznych:

–

– a. rurka dotchawicza: położenie i drożność,

a. rurka dotchawicza: położenie i drożność,

–

– b. tlen: szybkość przepływu,

b. tlen: szybkość przepływu,

–

– c. linia dożylna: drożność i szybkość wlewu,

c. linia dożylna: drożność i szybkość wlewu,

–

– d. opatrunek uszczelniający otwartą ranę klatki

d. opatrunek uszczelniający otwartą ranę klatki
piersiowej,

piersiowej,

Badanie dalsze ITLS

6. Sprawdzenie poprawności wcześniej

6. Sprawdzenie poprawności wcześniej
wykonanych czynności terapeutycznych:

wykonanych czynności terapeutycznych:

–

– e. drożność kaniuli

e. drożność kaniuli odbarczającej

odbarczającej odmę prężną,

odmę prężną,

–

– f. opatrunki i unieruchomienia,

f. opatrunki i unieruchomienia,

–

– g. ciała obce tkwiące w ranach penetrujących:

g. ciała obce tkwiące w ranach penetrujących:
czy są odpowiednio unieruchomione,

czy są odpowiednio unieruchomione,

–

– h. pozycja chorych w ciąży,

h. pozycja chorych w ciąży,

–

– i. podłączenie monitora EKG, kapnografu i

i. podłączenie monitora EKG, kapnografu i
pulsoksymetru

pulsoksymetru

Badanie dalsze ITLS

6. Sprawdzenie poprawności wcześniej

6. Sprawdzenie poprawności wcześniej
wykonanych czynności terapeutycznych:

wykonanych czynności terapeutycznych:

–

– e. drożność kaniuli

e. drożność kaniuli odbarczającej

odbarczającej odmę prężną,

odmę prężną,

–

– f. opatrunki i unieruchomienia,

f. opatrunki i unieruchomienia,

–

– g. ciała obce tkwiące w ranach penetrujących:

g. ciała obce tkwiące w ranach penetrujących:
czy są odpowiednio unieruchomione,

czy są odpowiednio unieruchomione,

–

– h. pozycja chorych w ciąży,

h. pozycja chorych w ciąży,

–

– i. podłączenie monitora EKG, kapnografu i

i. podłączenie monitora EKG, kapnografu i
pulsoksymetru

pulsoksymetru

Ocena chorego

Ocena chorego po urazie jest kluczem do

Ocena chorego po urazie jest kluczem do
jego prawidłowego leczenia.

jego prawidłowego leczenia.
Interwencje terapeutyczne nie są trudne,

Interwencje terapeutyczne nie są trudne,
bardzo istotny jest natomiast czas ich

bardzo istotny jest natomiast czas ich
wykonania.

wykonania.

Ocena chorego

Nie wolno podchodzić do chorego przed

Nie wolno podchodzić do chorego przed
oceną miejsca zdarzenia

oceną miejsca zdarzenia
Nie wolno przerywać wstępnej oceny (3

Nie wolno przerywać wstępnej oceny (3
wyjątki)

wyjątki) –

– NZK, zagrożenie, niedrożność GDO

NZK, zagrożenie, niedrożność GDO

Instrukcje dotyczące wentylacji chorego

Instrukcje dotyczące wentylacji chorego
należy wydać zaraz po zakończeniu badania

należy wydać zaraz po zakończeniu badania
układu oddechowego.

układu oddechowego.

Ocena chorego

Profilaktyczna hiperwentylacja chorego z

Profilaktyczna hiperwentylacja chorego z
zaburzeniami świadomości nie jest wskazana.

zaburzeniami świadomości nie jest wskazana.
Wyjątek objawy zaczynającego się

Wyjątek objawy zaczynającego się
wgłobienia mózgu

wgłobienia mózgu
Wspomaganie oddychania należy stosować u

Wspomaganie oddychania należy stosować u
wszystkich chorych, u których częstotliwość

wszystkich chorych, u których częstotliwość
oddechów jest mniejsza niż 8/min

oddechów jest mniejsza niż 8/min

Ocena chorego

Profilaktyczna hiperwentylacja chorego z

Profilaktyczna hiperwentylacja chorego z
zaburzeniami świadomości nie jest wskazana.

zaburzeniami świadomości nie jest wskazana.
Wyjątek objawy zaczynającego się

Wyjątek objawy zaczynającego się
wgłobienia mózgu

wgłobienia mózgu
Wspomaganie oddychania należy stosować u

Wspomaganie oddychania należy stosować u
wszystkich chorych, u których częstotliwość

wszystkich chorych, u których częstotliwość
oddechów jest mniejsza niż 8/min

oddechów jest mniejsza niż 8/min

Ocena chorego

Tlen należy podawać wszystkim chorym z

Tlen należy podawać wszystkim chorym z
mnogimi obrażeniami ciała.

mnogimi obrażeniami ciała.
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości

W przypadku jakichkolwiek wątpliwości --
podać tlen.

podać tlen.

Ocena chorego

Intubacja dotchawicza nadal pozostaje

Intubacja dotchawicza nadal pozostaje
najlepszą metodą ochrony dróg

najlepszą metodą ochrony dróg
oddechowych przed zachłyśnięciem i stwarza

oddechowych przed zachłyśnięciem i stwarza
najlepsze warunki do prowadzenia wentylacji

najlepsze warunki do prowadzenia wentylacji

Ocena chorego

Chorego należy przenieść na deskę

Chorego należy przenieść na deskę
ortopedyczną zaraz po zakończeniu

ortopedyczną zaraz po zakończeniu
wstępnego badania ITLS.

wstępnego badania ITLS.

Ocena chorego

Jeżeli stan chorego jest krytyczny, należy

Jeżeli stan chorego jest krytyczny, należy
wcześnie powiadomić koordynatora

wcześnie powiadomić koordynatora
medycznego

medycznego

Decyzja o rozpoczęciu wentylacji

Każdemu choremu z zaburzeniami

Każdemu choremu z zaburzeniami
oddychania, świadomości, objawami

oddychania, świadomości, objawami
wstrząsu oraz z poważnymi obrażeniami ciała

wstrząsu oraz z poważnymi obrażeniami ciała
należy podać tlen

należy podać tlen
W przypadku hipowentylacji (liczba

W przypadku hipowentylacji (liczba
oddechów <8/min lub oddech bardzo płytki

oddechów <8/min lub oddech bardzo płytki
albo z wysiłkiem) należy zlecić wspomaganie

albo z wysiłkiem) należy zlecić wspomaganie
oddychania

oddychania

OCENA MIEJSCA ZDARZENIA

standardowe środki ochrony osobistej

standardowe środki ochrony osobistej
zagrożenia

zagrożenia
liczba poszkodowanych

liczba poszkodowanych
potrzeba pomocy lub dodatkowego sprzętu

potrzeba pomocy lub dodatkowego sprzętu
mechanizm urazu

mechanizm urazu

OCENA WSTĘPNA

ogólne wrażenie

ogólne wrażenie
stan świadomości (PGBN)

stan świadomości (PGBN)
drogi oddechowe

drogi oddechowe
oddychanie

oddychanie
krążenie

krążenie

Stan krytyczny

Po zakończeniu wstępnego badania ITLS

Po zakończeniu wstępnego badania ITLS
kierujący akcją powinien ocenić stan chorego

kierujący akcją powinien ocenić stan chorego

–

– --czy jest on krytyczny,

czy jest on krytyczny,

–

– czy stabilny

czy stabilny

Stan krytyczny

należy natychmiast przenieść do karetki i

należy natychmiast przenieść do karetki i
przetransportować do szpitala

przetransportować do szpitala
Kobietę w ciąży należy transportować na

Kobietę w ciąży należy transportować na
desce ortopedycznej nieznacznie

desce ortopedycznej nieznacznie
przechylonej w lewo.

przechylonej w lewo.
Należy uważać, żeby nie spadła

Należy uważać, żeby nie spadła

Wskazania do odbarczenia

odmy prężnej

Oprócz objawów odmy prężnej należy

Oprócz objawów odmy prężnej należy
stwierdzić co najmniej dwa z poniższych

stwierdzić co najmniej dwa z poniższych

–

– Niewydolność oddechową i sinicę,

Niewydolność oddechową i sinicę,

–

– niewyczuwalne tętno na tętnicy promieniowej

niewyczuwalne tętno na tętnicy promieniowej
(wstrząs),

(wstrząs),

–

– całkowitą utratę świadomości lub poważne jej

całkowitą utratę świadomości lub poważne jej
zaburzenia.

zaburzenia.

Sytuacje krytyczne

zaburzenia świadomości

zaburzenia świadomości
problemy z drożnością dróg oddechowych lub

problemy z drożnością dróg oddechowych lub
oddychaniem

oddychaniem
wstrząs lub niekontrolowane krwawienie

wstrząs lub niekontrolowane krwawienie
tkliwy brzuch

tkliwy brzuch
niestabilne złamanie miednicy

niestabilne złamanie miednicy
obustronne złamanie ud

obustronne złamanie ud
pacjent z grupy dużego ryzyka

pacjent z grupy dużego ryzyka

Badanie powtórne ITLS

U chorych w stanie krytycznym badanie

U chorych w stanie krytycznym badanie
powtórne przeprowadza się w karetce w

powtórne przeprowadza się w karetce w
drodze do szpitala, jeśli czas na to pozwoli

drodze do szpitala, jeśli czas na to pozwoli

–

– ..

Badanie powtórne ITLS

U chorego stabilnego badanie powtórne

U chorego stabilnego badanie powtórne
przeprowadza się na miejscu zdarzenia, po

przeprowadza się na miejscu zdarzenia, po
przeniesieniu na deskę ortopedyczną.

przeniesieniu na deskę ortopedyczną.

Badanie powtórne ITLS

Chorym w stanie krytyczny nie należy

Chorym w stanie krytyczny nie należy
zakładać unieruchomień na złamania kończy

zakładać unieruchomień na złamania kończy
n na miejscu wypadku (zajmuje to zbyt dużo

n na miejscu wypadku (zajmuje to zbyt dużo
czasu).

czasu).

Badanie powtórne ITLS

Chorym w stanie krytyczny nie należy

Chorym w stanie krytyczny nie należy
zakładać unieruchomień na złamania kończy

zakładać unieruchomień na złamania kończy
n na miejscu wypadku (zajmuje to zbyt dużo

n na miejscu wypadku (zajmuje to zbyt dużo
czasu).

czasu).

Decyzja o rozpoczęciu wentylacji

Każdemu choremu z zaburzeniami

Każdemu choremu z zaburzeniami
oddychania, świadomości, objawami

oddychania, świadomości, objawami
wstrząsu oraz z poważnymi obrażeniami ciała

wstrząsu oraz z poważnymi obrażeniami ciała
należy podać tlen

należy podać tlen

Ocena chorego

Profilaktyczna hiperwentylacja chorego z

Profilaktyczna hiperwentylacja chorego z
zaburzeniami świadomości nie jest wskazana.

zaburzeniami świadomości nie jest wskazana.
Wyjątek objawy zaczynającego się

Wyjątek objawy zaczynającego się
wgłobienia mózgu

wgłobienia mózgu
Wspomaganie oddychania należy stosować u

Wspomaganie oddychania należy stosować u
wszystkich chorych, u których częstotliwość

wszystkich chorych, u których częstotliwość
oddechów jest mniejsza niż 8/min

oddechów jest mniejsza niż 8/min