161_524502_sprzedawca_w_stacji

Spis tre

1. Dane identyfikacyjne zawodu ...................................................

1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfika-

cjach.................................................................................

1.2. Notka metodologiczna i autorzy.......................................

2. Opis zawodu................................................................................

2.1. Synteza zawodu ..............................................................

2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary wyst

powania zawodu .............................................................

2.3.

rodowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narz

dzia

pracy, zagro

enia, organizacja pracy) ............................

2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym prze-

ciwwskazania do wykonywania zawodu .........................

2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezb

dne do podj

cia

pracy w zawodzie.............................................................

2.6. Mo

liwo

ci rozwoju zawodowego, potwierdzania/wali-

dacji kompetencji .............................................................

2.7. Zadania zawodowe ..........................................................

2.8. Wykaz kompetencji zawodowych ....................................

2.9. Relacje mi

dzy kompetencjami zawodowymi a pozio-

mem kwalifikacji w ERK/PRK ..........................................

3. Opis kompetencji zawodowych ................................................ 10

3.1. Przyjmowanie dostaw towarów, przygotowywanie ich

do sprzeda

y i eksponowanie w stacji paliw Kz1 ........... 10

3.2. Prowadzenie sprzeda

y paliw, towarów handlowych

i usług w stacji paliw Kz2 ................................................ 11

3.3. Kompetencje społeczne KzS .......................................... 12

4. Profil kompetencji kluczowych ................................................. 13

5. Słownik ....................................................................................... 14

1. Dane identyfikacyjne zawodu

1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu

w klasyfikacjach

Według Klasyfikacji zawodów i specjalno

ci na potrzeby rynku pracy

(KZiS 2010):

524502 Sprzedawca w stacji paliw

Grupa wielka 5 – Pracownicy usług i sprzedawcy (w Mi

dzynaro-

dowej Klasyfikacji Standardów Edukacyjnych ISCED 2011 – poziom 3.

Grupa elementarna 5245 – Pracownicy stacji obsługi pojazdów
(w Mi

dzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 od-

powiada grupie 5245 Service station attendants).

Według Polskiej Klasyfikacji Działalno

ci (PKD 2007):

Sekcja G. Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samo-
chodowych wł

czaj

c motocykle, Dział 47. Handel detaliczny,

z wył

czeniem handlu detalicznego pojazdami samochodowymi,

Grupa 47.1. Sprzeda

detaliczna prowadzona w niewyspecjalizo-

wanych sklepach, Grupa 47.3 Sprzeda

detaliczna paliw do pojaz-

dów silnikowych na stacjach paliw.

1.2. Notka metodologiczna i autorzy

Opis standardu kompetencji zawodowych wykonano na podstawie:
analizy

ródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, mi

dzynarodowe)

oraz głównie wyników bada

analitycznych na 21 stanowiskach pracy

w 7 przedsi

biorstwach (du

e – 1, małe 5, mikro – 1, w tym handlowe –

7), przeprowadzonych w marcu 2013 r.

Zespół Ekspercki:

•

Marek St

pie

– PZM Holding Sp. z o.o. w Warszawie,

•

Radosław Marjan – ekspert niezale

ny, były pracownik Statoil

Fuel & Retail Polska w Warszawie,

•

Joanna Grzywacz – Lotos Paliwa w Gda

sku,

•

Jadwiga Furgalska – „W. Lewandowski” PHU w Łodzi.

Ewaluatorzy:

•

Agnieszka Szała

ska – Stacja PKN Orlen w Warszawie,

•

Agnieszka Łukaszewska – ekspert niezale

ny, były pracownik

Ecorys Polska Sp. z o.o. w Warszawie.

2. Opis zawodu

2.1. Synteza zawodu

Sprzedawca w stacji paliw zajmuje si

sprzeda

żą

paliw do pojaz-

dów, obrotem towarów handlowych, a tak

e utrzymaniem standardów

marketingowych i porz

dkowych w miejscu sprzeda

2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania,

obszary wyst

powania zawodu

Sprzedawca w stacji paliw jest zawodem o charakterze handlowo-

-usługowym. Celem pracy sprzedawcy jest sprzeda

paliw i innych

towarów dost

pnych na stacji oraz dokumentowanie ich obrotu. Osoba

wykonuj

ca ten zawód odpowiedzialna jest za obsług

klientów

oraz prace zwi

zane ze sprawnym i bezpiecznym funkcjonowaniem

stacji paliw w celu zapewnienia wysokiej jako

ci oferowanych towarów,

usług i standardów działania. Zadaniem sprzedawcy jest przyjmowanie
dostaw, magazynowanie i sprzeda

paliw płynnych oraz innych towa-

rów handlowych, zabezpieczanie utargu. Do jego obowi

zków nale

równie

informowanie klientów o ofercie sprzeda

owej oraz dbanie

o czysto

ść

i estetyk

miejsca sprzeda

y i wła

ciw

ekspozycj

towa-

rów. Sprzedawca w stacji paliw obsługuje system kasowy (kasy fiskal-
ne, terminale płatnicze), wystawia faktury (obsługa komputera) oraz
obsługuje inne, zainstalowane na stacji paliw urz

dzenia (np. lottomaty,

urz

dzenia myjni). Sprzedawca bierze udział w inwentaryzacji towarów

i innych składników maj

tku, za które jest materialnie odpowiedzialny.

2.3.

rodowisko pracy (warunki pracy, maszyny

i narz

dzia pracy, zagro

enia, organizacja pracy)

Miejscem pracy sprzedawcy w stacji paliw s

stacje nale

żą

ce do in-

dywidualnych wła

cicieli, koncernów paliwowych lub dystrybutorów

paliw. Stacje poza podstawow

działalno

(sprzeda

paliw) najcz

ciej maj

w swojej ofercie równie

sprzeda

artykułów spo

ywczych,

wyrobów tytoniowych, alkoholi, prasy, płynów eksploatacyjnych do
pojazdów, kosmetyków oraz usługi typu mycie pojazdów, czyszczenie,
pompowanie kół. Na stacji paliw znajduj

zbiorniki z paliwami płyn-

nymi i urz

dzenia do ich dystrybucji. Dlatego wa

ne jest planowanie

i organizowanie procesu sprzeda

y zgodnie z przepisami i zasadami

ochrony ppo

., BHP, ochrony

rodowiska, wymaganiami ergonomii

a tak

e HACCP. Praca sprzedawcy w stacji paliw przebiega w systemie

dwu- lub trzyzmianowym. Sprzeda

odbywa si

w sposób bezpo

redni

w tradycyjnej formie sprzeda

y lub po

redni – samoobsługowa forma

sprzeda

y. Sprzedawca obowi

zkowo bezpo

rednio obsługuje klienta

tylko w przypadku usług dotycz

cych samochodów wyposa

onych w in-

stalacj

gazow

. Ze wzgl

du na kontakt ze

rodkami ropopochodnymi

sprzedawca w stacji paliw nara

ony jest na choroby nowotworowe.

Ze wzgl

du na specyfik

pracy zagro

ony jest ponadto wyst

pieniem

przewlekłych schorze

narz

du ruchu, w tym zmian zwyrodnieniowych

oraz schorze

gosłupa i stawów, a tak

ylaków czy niewydolno

układu kr

ąż

enia.

2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne,

w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu

Sprzedawca w stacji paliw powinien posiada

zdolno

ci interperso-

nalne, umo

liwiaj

ce mu nale

obsług

klienta oraz współprac

w grupie. Istotna w tym zawodzie jest umiej

tno

ść

panowania nad swo-

imi emocjami, łagodzenia konfliktów w bezpo

redniej pracy z klientem,

wyboru odpowiedniej strategii rozwi

zywania problemów oraz szybkie-

go i skutecznego reagowania w sytuacjach trudnych. Powinien mie

podzielno

ść

uwagi i zdolno

ść

koncentracji. Specyfika zawodu wymaga

samodzielno

ci w organizowaniu swojego stanowiska pracy, poczucia

odpowiedzialno

ci za wykonywane czynno

ci oraz powierzony maj

tek.

Sprzedawca powinien cechowa

uczciwo

, rzetelno

, wysok

kultur

osobist

i odporno

na stres. Wa

na jest dokładno

ść

oraz

dbało

ść

o czysto

ść

i porz

dek w miejscu sprzeda

y. Praca wykonywa-

na jest na stoj

co, w ci

głym ruchu. Wymagana jest pełna sprawno

ść

ruchowa, dobry słuch. Przeciwwskazaniem do wykonywania zawodu
jest ograniczona sprawno

ść

ruchowa, wady wymowy, wady słuchu,

schorzenia kr

gosłupa.

2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezb

dne do podj

cia

pracy w zawodzie

Zawód sprzedawcy w stacji paliw mo

na uzyska

na drodze szkole-

nia praktycznego (przyuczenia) i zdobywania do

wiadczenia w trakcie

pracy. Pracodawcy zatrudniaj

osoby, które uko

czyły zasadnicz

szkoł

zawodow

w kierunkach zwi

zanych z handlem lub osoby

z wykształceniem

rednim o dowolnym kierunku. Sprzedawca w stacji

paliw powinien bra

udział w szkoleniach organizowanych przez praco-

dawc

dotycz

cych technik i standardów obsługi klienta i procedur,

psychologii sprzeda

y, przez organizacje bran

owe lub producentów

maszyn i urz

dze

obsługiwanych na stacji paliw.

2.6. Mo

liwo

ci rozwoju zawodowego, potwierdzania/

/walidacji kompetencji

Uzyskane w procesie pracy kompetencje zawodowe mo

na po-

twierdzi

zdaj

c egzamin zawodowy w zakresie kwalifikacji A.18. Pro-

wadzenie sprzeda

y, uj

tej w podstawie programowej dla zawodu

522301 Sprzedawca. Posiadaj

rednie wykształcenie mo

na zda

egzamin w zakresie kwalifikacji A.22. Prowadzenie działalno

ci han-

dlowej i uzyska

kwalifikacje w zawodzie 522305 Technik handlowiec.

liwo

ci awansu sprzedawcy w stacji paliw s

ograniczone. Droga

awansu najcz

ęś

ciej odbywa si

wewn

trz firmy. Osoba rozpoczynaj

prac

od stanowiska sprzedawcy mo

e awansowa

na stanowisko

kierownika zmiany, zast

pcy kierownika stacji i kierownika stacji, który

nadzoruje i koordynuje prac

zespołu. Dłu

szy sta

pracy, umiej

tno

organizacyjne i wiedza ekonomiczno-finansowa umo

liwiaj

awans na

prowadz

cego stacj

paliw na podstawie umowy z koncernem paliwo-

wym, co oznacza zało

enie własnej działalno

ci gospodarczej, zatrud-

nienie pracowników i prowadzenie sprzeda

y na stacji paliw w imieniu

i na rachunek koncernu paliwowego. Drog

do uzyskania kompetencji

zawodowych na wy

szym poziomie jest samodoskonalenie umiej

tno-

ci interpersonalnych, technik obsługi klienta i eksponowania towarów.

2.7. Zadania zawodowe

Z1. Przyjmowanie i dokumentowanie dostaw towarów w stacji paliw

(niezb

dne kompetencje: Kz1, KzS).

Z2. Magazynowanie towarów w stacji paliw zgodnie z obowi

zuj

cymi przepisami (niezb

dne kompetencje: Kz1, KzS).

Z3. Wykonywanie ilo

ciowej i jako

ciowej kontroli towarów przezna-

czonych do sprzeda

y w stacji paliw (niezb

dne kompetencje:

Kz1, KzS).

Z4. Wykonywanie prac zwi

zanych z obsług

klientów stacji paliw

(niezb

dne kompetencje: Kz2, KzS).

Z5. Inkasowanie nale

ci transakcji finansowych, zabezpieczenie

utargu (niezb

dne kompetencje: Kz2, KzS).

Z6. Obsługiwanie urz

dze

technicznych stosowanych w stacji paliw

(np. myjnia, kompresor, dystrybutor paliwa) (niezb

dne kompe-

tencje: Kz2, KzS).

Z7. Informowanie klientów o ofercie sprzeda

owej, stosowanie okre-

lonych metod i form prezentacji towarów (niezb

dne kompeten-

cje: Kz2, KzS).

Z8. Realizowanie i przestrzeganie procedur dotycz

cych przyjmowa-

nia i rozpatrywania reklamacji w stacji paliw (niezb

dne kompe-

tencje: Kz2, KzS).

Z9. Wykonywanie prac porz

dkowych na terenie stacji paliw (nie-

dne kompetencje: Kz1, KzS).

Z10. Organizowanie stanowiska pracy zgodnie z zasadami BHP,

ochrony ppo

., ochrony

rodowiska, HACCP i wymaganiami er-

gonomii (niezb

dne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS).

2.8. Wykaz kompetencji zawodowych

Kz1 – Przyjmowanie dostaw towarów, przygotowywanie ich do sprze-

y i eksponowanie w stacji paliw(potrzebne do wykonywania

zada

: Z1, Z2, Z3, Z9, Z10).

Kz2 – Prowadzenie sprzeda

y paliw, towarów handlowych i usług

w stacji paliw (potrzebne do wykonywania zada

: Z4, Z5, Z6, Z7,

Z8, Z10).

KzS – Kompetencje społeczne ( potrzebne do wykonywania zada

: Z1

÷Z10).

2.9. Relacje mi

dzy kompetencjami zawodowymi

a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK

Kompetencje zawodowe potrzebne do wykonywania zada

w za-

wodzie sugeruje si

wykorzysta

do opisu kwalifikacji na poziomie 3

wła

ciwym dla wykształcenia zasadniczego zawodowego w Europej-

skiej i Polskiej Ramie Kwalifikacji. Poziom ten jest uzasadniony miej-
scem usytuowania zawodu w Klasyfikacji zawodów i specjalno

ci (gru-

pa wielka 5 i jej odpowiednik w ISCED 2011).

Osoba wykonuj

ca zawód sprzedawcy w stacji paliw:

1) w zakresie wiedzy: zna fakty, zasady, procesy i standardy w zawo-

dzie sprzedawcy w stacji paliw; zna i rozumie podstawowe fakty, po-
j

cia i zale

ci w zawodzie oraz w szerszym zakresie elementar-

ne uwarunkowania prowadzonej działalno

ci w bran

y handlowej;

2) w zakresie umiej

tno

ci: posiada umiej

tno

ci wymagane do reali-

zacji zada

i rozwi

zywania problemów poprzez zastosowanie od-

powiednich metod, narz

dzi handlowych i informacji w zakresie

sprzeda

y paliw i innych artykułów; potrafi wykonywa

zadania we-

dług ogólnej instrukcji, w cz

ęś

ciowo zmiennych warunkach; umie

rozwi

zywa

typowe problemy, odbiera

i formułowa

wypowiedzi,

tak

e bardzo proste wypowiedzi w j

zyku obcym.

3. Opis kompetencji zawodowych

Opis kompetencji dotyczy tylko kompetencji zawodowych zdefinio-

wanych w badaniach na stanowiskach pracy.

Wykonanie zada

zawodowych Z1, Z2, Z3, Z9, Z10, Z11 wymaga

posiadania kompetencji zawodowej KZ1.

3.1. Przyjmowanie dostaw towarów, przygotowywanie

ich do sprzeda

y i eksponowanie w stacji paliw Kz1

Wiedza – zna i rozumie podsta-
wowe fakty, zasady, procesy po-
j

cia ogólne i zale

ci zwi

zane

z przyjmowaniem dostaw, przygo-
towywaniem do sprzeda

y i eks-

ponowaniem towarów w stacji
paliw, w szczególno

ci zna:

−

przepisy BHP, ochrony ppo

ochrony

rodowiska, ergonomii

i HACCP w zakresie przyjmo-
wania, przechowywania i eks-
ponowania towarów;

−

podstawy towaroznawstwa pa-

liw oraz wybranych towarów
(spo

ywczych i przemysłowych);

−

zasady ilo

ciowego i jako

cio-

wego przyjmowania towarów
handlowych;

−

zasady bie

żą

cej kontroli jako-

ci oferowanych do sprzeda

towarów prostymi metodami;

−

podstawy magazynowania to-

warów i półproduktów gastro-
nomicznych;

−

zasady organizacji pracy na

stacji;

−

zasady uło

enia towarów han-

dlowych i promocyjnych w sali
sprzeda

Umiej

tno

ci – wykonuje niezbyt

proste zadania zwi

zane z przyj-

mowaniem dostaw, przygotowy-
waniem do sprzeda

y i ekspono-

waniem towarów w stacji paliw
według

okre

lonej

instrukcji

w cz

ęś

ciowo zmiennych warun-

kach, w szczególno

ci potrafi:

−

stosowa

przepisy

BHP,

ochrony ppo

., ochrony

rodo-

wiska, ergonomii i HACCP
w zakresie

przyjmowania,

przechowywania i eksponowa-
nia towarów;

−

przestrzega

zasad magazy-

nowania i przechowywania to-
warów;

−

prowadzi

dokumentacj

jako-

ci towarów otrzyman

wraz

z dostaw

;

−

stosowa

zasady oznakowy-

wania towarów zgodnie stan-
dardami w sali sprzeda

−

wypełnia

dokumenty dostaw

towarów;

−

rozlicza

przyj

cie

dostaw

w systemie kasowym;

−

monitorowa

proces przecho-

wywania towarów;

−

odczytywa

pomiary urz

dze

(termometr, urz

dzenia pomia-

rowe paliw);

−

przestrzega

okre

lonych stan-

dardami zasad uło

enia towa-

rów handlowych.

Wykonanie zada

zawodowych Z4, Z5, Z6, Z7, Z8 wymaga posia-

dania kompetencji zawodowej KZ2.

3.2. Prowadzenie sprzeda

y paliw,

towarów handlowych i usług w stacji paliw Kz2

Wiedza – zna i rozumie podsta-
wowe fakty, zasady, procesy po-
j

cia ogólne i zale

ci zwi

zane

ze sprzeda

żą

paliw, towarów han-

dlowych i usług w stacji paliw,
w szczególno

ci zna:

−

przepisy BHP, ochrony ppo

ochrony

rodowiska, ergonomii

i HACCP, w zakresie prowa-
dzenia sprzeda

y paliw, towa-

rów handlowych i usług;

−

standardy obsługi klienta;

−

zasady działania i obsługi dys-

trybutora paliwowego, myjni
i innych urz

dze

na stacji;

−

zasady dokumentowania obro-

tu towarowego;

−

zasady obsługi kas fiskalnych,

rejestracji w systemie transak-
cji kupna i sprzeda

−

proces

inkasa

nale

transakcji handlowych, zasady
zabezpieczania i odprowadza-
nia utargu;

−

procedury przyjmowania i roz-

patrywania reklamacji;

−

sposoby oceny jako

ci towa-

rów handlowych.

Umiej

tno

ci – wykonuje niezbyt

proste

zadania

zwi

zane

sprzeda

żą

paliw, towarów han-

dlowych i usług w stacji paliw we-
dług okre

lonej instrukcji w cz

ciowo

zmiennych

warunkach,

w szczególno

ci potrafi:

−

stosowa

przepisy

BHP,

ochrony ppo

., ochrony

rodo-

wiska, ergonomii i HACCP
w zakresie prowadzenia sprze-
da

y paliw, towarów handlo-

wych i usług;

−

obsługiwa

klienta wg przyj

tych standardów.

−

rozpoznawa

i dostrzega

po-

trzeby konsumenckie klientów;

−

stosowa

techniki

aktywnej

sprzeda

y w celu zwi

kszenia

skuteczno

ci handlowej;

−

obsługiwa

dystrybutor paliw,

myjni

i inne urz

dzenia na

stacji paliw;

−

stosowa

program komputerowy

rejestruj

cy transakcje handlowe;

−

obsługiwa

kas

fiskaln

i spe-

cjalistyczne programy kompu-
terowe;

−

stosowa

procedury

inkasa

nale

ci, transakcji kupna

i sprzeda

zabezpieczania

i odprowadzania utargów;

5. Słownik

Zawód

−

zbiór zada

(zespół czynno

ci) wyodr

bnionych w wyniku społecz-

nego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami
przez poszczególne osoby i wymagaj

cych odpowiednich kwalifikacji

i kompetencji (wiedzy, umiej

tno

ci oraz kompetencji społecznych)

zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu
stanowi

ródło dochodów.

Specjalno

ść

−

jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera cz

ęść

czynno

ci o podobnym charakterze (zwi

zanych z wykonywan

funkcj

lub przedmiotem pracy) wymagaj

cych pogł

bionej lub do-

datkowej wiedzy i umiej

tno

ci zdobytych w wyniku dodatkowego

szkolenia lub praktyki.

Zadanie
zawodowe

−

logiczny wycinek lub etap pracy w ramach zawodu o wyra

nie okre-

lonym pocz

tku i ko

cu, wyodr

bniony ze wzgl

du na rodzaj lub

sposób wykonywania czynno

ci zawodowych powi

zanych jednym

celem, ko

cy si

produktem, usług

lub decyzj

Kompetencje
zawodowe

−

wszystko to, co pracownik wie, rozumie i potrafi wykona

, odpowied-

nio do sytuacji w miejscu pracy. Opisywane s

trzema zbiorami: wie-

dzy, umiej

tno

ci oraz kompetencji społecznych.

Wiedza

−

zbiór opisów faktów, zasad, teorii i praktyk przyswojonych w procesie

uczenia si

, odnosz

cych si

do dziedziny uczenia si

lub działalno-

ci zawodowej.

Umiej

tno

−

zdolno

ść

wykonywania zada

i rozwi

zywania problemów wła

ci-

wych dla dziedziny uczenia si

lub działalno

ci zawodowej.

Kompetencje
społeczne

−

zdolno

ść

autonomicznego i odpowiedzialnego uczestniczenia w

yciu

zawodowym i społecznym oraz kształtowania własnego rozwoju,
z uwzgl

dnieniem kontekstu etycznego.

Kompetencje
kluczowe

−

wiedza, umiej

tno

ci i postawy odpowiednie do sytuacji, niezb

dne

do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem,
integracji społecznej i zatrudnienia.

Standard
kompetencji
zawodowych

−

norma opisuj

ca kompetencje zawodowe konieczne do wykonywania

zada

zawodowych wchodz

cych w skład zawodu, akceptowana

przez przedstawicieli organizacji zawodowych i bran

owych, praco-

dawców, pracobiorców i innych kluczowych partnerów społecznych.

Kwalifikacja

−

zestaw efektów uczenia si

(zasób wiedzy, umiej

tno

ci oraz kompe-

tencji społecznych), których osi

gni

cie zostało formalnie potwier-

dzone przez uprawnion

instytucj

Europejska
Rama
Kwalifikacji

−

przyj

ta w Unii Europejskiej struktura i opis poziomów kwalifikacji,

umo

liwiaj

cy porównywanie kwalifikacji uzyskiwanych w ró

nych

krajach. W Europejskiej Ramie Kwalifikacji wyró

niono 8 poziomów

kwalifikacji opisywanych za pomoc

efektów uczenia si

; stanowi

one układ odniesienia krajowych ram kwalifikacji.

Polska Rama
Kwalifikacji

−

opis hierarchii poziomów kwalifikacji wpisywanych do zintegrowane-

go rejestru kwalifikacji w Polsce.

Krajowy
System
Kwalifikacji

−

ogół rozwi

słu

żą

cych ustanawianiu i nadawaniu kwalifikacji

(potwierdzaniu efektów uczenia si

) oraz zapewnianiu ich jako

ci.