Document Outline

, obecnie terytorium państwa

Zachodniego Brzegu Jordanu

i obszarów

przez niego okupowanych czyli

Strefy Gazy

(tworzące razem

Autonomię Palestyńską

). Terytorium to nie pokrywa się z obszarem

Palestyny historycznej, obejmującym północną i środkową część obecnego państwa

Ziemia Izraela została obiecana Żydom pr zez

oraz zachodnią część

Jordanii

MAPA

Ziemia Izraela była święta dla Żydów od czasów

biblijnych.

Wedł ug

Tor y

B oga

jako ich ojczyzna

Znajdują się tutaj najświętsze miejsca judaizmu. Zgodnie z tradycyjną

chronologią

około

XI wieku p.n.e.

pierwszy z wielu

izraelskich królów

rozpoczął panować nad

Ziemią Izraela.

Królestwo Izraela

i następne państwa żydowskie istniały przez tysiąc

lat
Żydowska obecność w regionie osłabła po klęsce

powstania Bar-Kochby

przeciwko

cesarstwu rzymskiemu

135

. Skutkiem tego było wygnanie większości Żydów z

Ziemi Izraela
Ziemia Izraela została około

636

podbita przez muzułmanów. Następnie przechodziła

pod panowanie mn

. W

Ziemia Izraela stała się częścią

imperium osmańskiego

, które

rządziło regionem do

XX wieku

Początki ruchu syjonstycznego
Pierwsza duża fala nowoczesnej imigracji, znana jako

pierwsza alija

, zaczęła się w

1881

, gdy Żydzi zaczęli uciekać przed pogromami w

Rosj i

[38]

. Do istniejącego już

wcześniej teoretycznego ruchu

syjonistycznego

austro-węgierski dziennikarz

Theodor Herzl

dodał nurt polityczny, który poprzez postawienie społeczności

międzynarodowej pytania o dalsze losy "kwestii żydowskiej" dążył do stworzenia
żydowskiego państwa w Ziemi Izraela. W

1896

Herzl wydał książkę pod tytułem Der

Judenstaat" (

pol.

Państwo żydowskie), w którym przedstawił wizję przyszłego

państwa. W następnym roku otworzył I Kongres Syjonistyczny.
Podczas tej pierwszej fali emigracyjnej do Palestyny przybyło ok 25-35tys. Żydów.

) zaczęła się po pogromie w

Kiszyniowie

. Około 40 000

Żydów osiedliło się wówczas w Palestynie. W obu tych falach imigracji wzięli udział
w większości

Żydzi ortodoksyj ni

[42]

, ale w drugiej aliji uczestniczyli także pionierzy

syjonizmu socjalistycznego

, którzy założyli ruch

kibucowy

Kibuc to spółdzielcze gospodarstwo rolne w

Izraelu

, w którym ziemia i

środki

produkcji

są własnością wspólną. Pomimo że inne kraje miały spółdzielcze

gospodarstwa, to jednak nigdzie nie zostały one tak rozwinięte jak w

Izraelu

. Kibuce

odegrały znaczącą rolę przy tworzeniu państwa

Królestwa Arabii Saudyjskiej

i nadal odgrywają znaczącą

rolę w narodowej gospodarce.
Pierwszy kibuc –

Degania

– założono w

1910

,w pobliżu

Jeziora Tyberiadzkiego

Galilei

Zasady życia w kibucach przypominały w pewnym stopniu niektóre postulaty
utopijnego

komunizmu

, choć ich założyciele nie odwoływali się do tej ideologii.

Główną zasadą był brak własności prywatnej, wspólnota całego majątku, wspólnota
dzieci oraz całkowita równość kobiet i mężczyzn. W tym kontekście kibuce
realizowały także częściowo postulaty

feminizmu

egalitaryzmu

. W kibucach

negowano istnienie tradycyjnych

ról płciowych

Był to swego rodzaju eksperyment społeczny i gospodarczy.
O ile w sferze gospodarczej kibuce funkcjonowały i nadal funkcjonują świetnie
dostarczając większości żywności jaka jest konsumowana w Izraelu, a nawet
produkując żywność na eksport, wdrażając najnowocześniejsze technologie i
nawadniając olbrzymie pustynne i pólpustnne obszary; to w sferze społecznej
pokazały, że nie łatwo jestwykorzenić ze świadomości człowieka tak naturalne
pojęcia jak własność prywatna czy tradycyjnych ról płciowych.
Z biegiem czasu zrezygnowano z wielu najdalej idących postulatów ruch a naukowe
obserwacje pokazały, że po pewnym czasie społeczności powróciły do tradycyjnych
ról płciowych .
Poruszam ten temat aby pokazać, że wielu z. emigrantów żydowskich
przybywających do Palestyny chciało realizować postulaty państwa socjalistycznego
czy nawet komunistycznego

Podczas

I wojny światowej

brytyjski

minister spraw zagranicznych

Arthur Balfour

wydał w

1917

tzw.

deklarację Balfoura

, która stwierdzała, że rząd Jego Królewskiej

Mości przychylnie zapatruje się na ustanowienie w Palestynie domu dla narodu
żydowskiego.Zadeklarowano więc poarcie dla idei powstania państwa żydowskiego w
Palestynie. Grupa pięciu żydowskich batalionów wchodzących w skład

Legionu

Żydowskiego

wzięła udział w zajęciu Palestyny przez wojska brytyjskie. Arabski

sprzeciw wobec brytyjskiego planu okazał się w zamieszkach

1921

, na które Żydzi

odpowiedzieli utworzeniem organizacji militarnych

Po pierwszej wojnie światowej i traktacie w Sevres z 1920 obszar Palestyny
przeszedł spod panowana tureckiego pod opiekę Brytyjczyków.
Zaczął się okres

brytyjskiej

administracji cywilnej w Brytyjskim Mandacie

Palestyny.
Lata 1919-1923 to także okres kolejnej fali żydowskiej emigracji.
W maju

1921

r oku

Arabowie

dokonali krwawych pogromów

. Były to pierwsze tak poważne wystąpienia antyżydowskie wywołane

niezadowoleniem ludności arabskiej ze wzmożonej emigracji żydowskiej.

W latach 1924-1940 kolejne 2 wielkie fale emigrantów żydowskich przybyły do
Palestyny, byli to głównie mieszkańcy Polski i Europy Zachodniej uciekający przed
rosnącym w siłę nazizmem.
Narastały także nastroje antyżydowskie wśród Arabów, dochodziło do krwawych
starć.

W czasie wojny do Izraela przybywali ci nieliczni Żydzi, którym udało się zbiec z
ogarnięej wojną Europy.

Podczas

II wojny światowej

Wielka Brytania

bezskutecznie usiłowała nakłonić

państwa arabskie

Bliskiego Wschodu

do utworzenia wspólnego sojuszu i pozyskania

w ten sposób Arabów jako sprzymierzeńców w wojnie z

Niemcami

Wykorzystywano przy tym ideę polityczną

panarabizmu

, która przyczyniła się do

pobudzenia narodów arabskich do walki z pozostałościami

kolonializmu

. W dniu 22

marca

1945

przedstawiciele

Królestwa Egiptu

spotkali się w celu utworzenia

Ligi Państw Arabskich

której celem było koordynowanie wspólnej polityki arabskiej

[2]

Liczne organizacje Żydowskie starały się organizowac Imigrantów, przygotowywać
do przyszłej walki o włsne państwo. Działalność ta nasiliła się zwłaszcza po 1945r.

Narastało napięcie na linii Żydzi-Palestyńczycy. Po zakończeniu

II wojny światowej

Palestynie

nasiliły się walki pomiędzy

Żydami

Arabami

. Skala starć powoli

przybierała rozmiary

wojny domowej

Rząd

brytyjski

zdawał sobie sprawę, że sytuacja w

Mandacie Palestyny

wymyka się

spod kontroli, dlatego

2 kwietnia

roku oficjalnie przekazał sprawę

Organizacji Narodów Zjednoczonych

13 maja

Specjalna Komisja Narodów

roku powołano komisję

UNSCOP

Zjednoczonych do sprawy Palestyny

, która zaleciła zakończenie

brytyjskiego

mandatu nad Palestyną

i utworzenie dwóch państw: żydowskiego oraz arabskiego.

29 listopada 1947

Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych

przyjęło Rezolucję nr. 181. Była to decyzja w sprawie podziału

W myśl Rezolucji:

•

państwo żydowskie miało liczyć 14 257

km²

powierzchni i 935 tys.

mieszkańców;

•

państwo arabskie miało liczyć 11 664 km² powierzchni i 814 tys. mieszkańców.

Państwo żydowskie miało składać się z trzech kawałków, o trudnych do obrony
granicach. Poza jego granicami miała być także stolica

judaizmu

i symbol tradycji

żydowskiej -

Jerozolima

Pomimo to

Żydzi

przyjęli postanowienie

ONZ

, natomiast Arabowie odrzucili.

Zaraz po przyjęciu decyzji

ONZ

, arabskie oddziały zbrojne w

Palestynie

rozpoczęły

kampanię ataków na żydowską komunikację pomiędzy osiedlami żydowskimi.

Arabska

przemoc bardzo szybko przybrała rozmiary prawdziwej

wojny domowej

Pierwszy akt wojny nastąpił

30 listopada

Arabską Armię Wyzwoleńczą

roku W następnych dniach doszło do

eskalacji przemocy. Starcia, incydenty zbrojne, podpalenia, morderstwa, napady,
grabieże rozprzestrzeniły się po całym kraju
Był to początek wojny domowej w Mandacie Palestyny.
w

Kairze

powstał komitet wojskowo-techniczny koordynujący pomoc dla Arabów w

Palestynie

. Był on wspierany przez wysokich oficerów

syryjskich

libańskich

.Początek zawiązywania sie koalicji arabskiej, antyizraelskiej

Korzystając z dużej pomocy państw

stworzono

W grudniu

dodatkowo stworzyła

Wielka Brytania

oficjalnie nie angażowała się w konflikt

, jednak

zawarto w

tajne porozumienie

wyrazili zgodę na

arabskiej części

Stanowisko Stanów Zjednoczonych
Administracja

Stanów Zjednoczonych

obawiała się ogłoszenia

embarga

na dostawy

ropy naftowej

przez państwa

arabskie

i z tego powodu zapowiedziała gotowość do

wycofania swojego poparcia dla planu

Organizacji Narodów Zjednoczonych

podziału

. Zasugerowano możliwość rozmieszczenia międzynarodowych sił

rozjemczych i pozostawienia Palestyny pod międzynarodową kontrolą

Stanowisko ZSRR

oficjalnie ogłosił

na dostawy

, jednak

poparł pomysł dostarczenia pomocy wojskowej dla

Żydów

poprzez

Czechosłowacj ę

[21]

. Pomoc ta odegrała zasadniczą rolę podczas wojny.

Podsumowanie

Wojna domowa

Mandacie Palestyny

oddziałom żydowskim udało się opanować

większość strategicznych punktów w

Galilei

i na wybrzeżu, w szczególności ważne

porty w

Hajfie

Jaffie

Akko

. Nie zdołano jednak przełamać impasu w rejonie

Jerozolimy

i na

pustyni Negew

Natomiast

Arabowie

prowadzili działania w sposób chaotyczny, nie umiejąc

wykorzystać liczebnej i technicznej przewagi w lokalnych starciach.
Niezwykle niepokojącym zjawiskiem było pojawienie się dużej fali arabskich
uchodźców (około 300 tys. ludzi do maja

), którzy z Palestyny przechodzili do

Libanu

Syrii

15 maja 1948 wygasał mandat brytyjski w Palestynie a Izrael ogłosił niepodległość
14 maja
Plan arabskiej inwazji na Palestynę

10 kwietnia

roku podczas szczytu państw

Ligii Arabskiej

Kairze

iracki

generał Ismail Safwat po raz kolejny wezwał do rozmieszczenia

arabskich

armii na

granicach

Proklamacji Niepodległości Izraela

. Miałyby one przeprowadzać małe operacje wojskowe

wymierzone przeciwko

żydowskim

osiedlom, przygotowując się do inwazji na dużą

skalę

[32]

Pierwsza wojna izraelsko-arabska 1948-1949 jest nazywana przez

Izraelczyków

wojną o niepodległość
Wojna rozpoczęła się po ustaniu

brytyjskiego

mandatu

Mandacie Palestyny

ogłoszenia

w dniu 14 maja

Przeciw Izraelowi wystąpiły

Walki trwały ok 10 miesięcy i mimo przwagi liczebnej i technicznej strony Arabskiej
nie doprowadziły do likwidaji rodzącej się państwowości Izraelskiej.
Izrael opanował cześć Libanu i ogromne połacie pustyni Negew na południu
Palestyny.
Ogromną rolę w konflikcie odegrała pomoc dla Izr. Ze strony ZSRR zwłaszcza
dostawy broni kupowanej przez Izrael w Czechosłowacji i dostarczanej do Izr. Drogą
powietrzną.

23 marca

1949 zawarto porozumienie o zawieszeniu broni pomiędzy Izraelem a

Libanem. W zamian za rozejm, Izrael wycofał swoje oddziały z terytorium
Libanu

[142]

3 kwietnia

1949 zawarto kolejny rozejmowy układ izraelsko-jordański, na mocy

którego Izrael zgodził się na zastąpienie w Samarii wojsk irackich jordańskim
Legionem Arabskim. W zamian za to, Jordania zgodziła się na utrzymanie przez
Izrael pustyni Negew. Natomiast nie uregulowana została sprawa Jerozolimy

[143]

20 lipca 1949 zawarto rozejmowy układ izraelsko-syryjski. Ustalono linię
demarkacyjną pomiędzy oboma państwami

[144]

. Irak i Arabia Saudyjska nie

wyraziły zgody na podpisanie jakiegokolwiek porozumienia o zawieszeniu broni z
Izraelem.

Pierwsza wojna izraelsko-arabska w rzeczywistości nie zakończyła się, gdyż nie
zawarto żadnego

traktatu pokojowego

, a działania wojenne przerwano jedynie na

mocy

zawieszenia broni

. Formalnie wojna pomiędzy Izraelem a państwami arabskimi

Bliskim Wschodzie

nadal trwała. Jednak de facto Palestyna została podzielona

między Izrael (zajął 77

terytorium kraju, czyli o 21% więcej niż przewidywała to

rezolucja ONZ z

Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny

), Jordanię (zajęła Judeę i Samarię) oraz Egipt (zajął Strefę

Gazy).
Zawieszenie broni ustabilizowało sytuację na frontach, których linie stały się
granicami państwowymi. Były one jednak nieustannie naruszane przez napady grup
arabskich fedainów, którzy urządzali zasadzki w rejonie przygranicznych żydowskich
osiedli. W odwecie izraelska armia przeprowadzała operacje w głębi Strefy Gazy i
Zachodniego Brzegu Jordanu. W ten sposób zawieszenie broni było łamane przez
wszystkie strony konfliktu.

Żadne z państw członkowskich Ligi Arabskiej nie uznało istnienia państwa
żydowskiego w Palestynie, dodatkowo ogłaszając

bojkot

gospodarczy Izraela. Wiele

państw w obawie przed reperkusjami w stosunkach z krajami arabskimi, nawet nie
podejmowało próby zbliżenia do Izraela.

Uchodźcy palestyńscy[]
Łączną liczbę uchodźców szacuje się na około 750 000 osób, z których 460 000
znalazło się ostatecznie w Jordanii, 100 000 w Libanie, 80 000 w Syrii, a reszta
znalazła się w rejonie Gazy . Problem uchodźców palestyńskich do chwili obecnej
budzi wiele emocji na całym świecie
To państwa arabskie wzywały ich do opuszczenia swoich domów, potem tego
żałowały.

W 1948 roku 68% uchodźców arabskich opuszczając Palestynę nie widziało ani
jednego izraelskiego żołnierza

[148]

. Nie zmienia to jednak stanu rzeczy, że obecność

palestyńskich uchodźców do tej pory destabilizuje sytuację polityczną, gospodarczą i
militarną na Bliskim Wschodzie. Państwa arabskie wciąż uniemożliwiają
Palestyńczykom asymilację, wykorzystując ich niezadowolenie do wywierania
nieustannego nacisku na Izrael Jest to jedna z przyczyn podsycających

konflikt

izraelsko-arabski

i utrudniająca postęp wysiłków pokojowych na Bliskim Wschodzie.

11 maja

1949

Izrael został przyjęty do Organizacji Narodów Zjednoczonych

[57]

Chociaż państwa arabskie nie uznały jego istnienia i nie ustawały w dążeniach do
jego likwidacji Gamal Abdel Naser prezydent Egiptu od 1954r powiedział w 1960 r.,
że samo istnienie Izraela stanowi wypowiedzenie wojny.

Kryzys sueski

W Egipcie postępowała stopniowa radykalizacja nastrojów społecznych i w 1952
oficerowie armii przeprowadzili zamach stanu, który zakończył rządy króla

Faruka I

będącego brytyjską marionetką i wprowadzili pół-

dyktaturę

wojskową. Nowy rząd

prowadził agresywną politykę antyizraelską, wspierając m.in.

rajdy

fedainów

na Izrael

na co izraelska armia odpowiadała rajdami niszczącymi arabskie obozy szkoleniowe
w

Strefie Gazy

Wymusił także by W roku 1954 wojska brytyjkie opuściły strefę kanału sueskiego
Rozpoczą zakupy broni od państw bloku wschodniego,w 1956 podją decyzje o
nacjonalizacji K. Sueskiego. W Suez Canal Company 44% akcji posiadały brytyjskie
firmy i banki. W momencie nacjonalizacji całość przeszła na własność skarbu Egiptu.
Naser zaplanował, że wysokie opłaty za korzystanie z Kanału Sueskiego pomogą
Egiptowi zebrać brakujące fundusze na budowę

Wielkiej Tamy Asuańskiej

. W

praktyce jednak opłaty te całkowicie zablokowały ruch przez Kanał.

zostało zawarte porozumienie brytyjsko-francuskie w sprawie interwencji zbrojnej w
Egipcie Brytyjczycy nakłonili do wspólnego ataku także Izrael, któremu Egipcjanie
blokowali dostęp do kanału.

29 października

1956 roku o godzinie 17.00 Izrael rozpoczął Operację "Kadesz".

Na początku listopada Atak brytyjskich i franc. Spadochroniarzy na strefę kanału S.

Stany Zjednoczone nie były zainteresowane dalszym trwaniem konfliktu na Bliskim
Wschodzie i ewentualnym przejęciem kontroli nad Kanałem Sueskim, gdyż mogło to
grozić eskalacją konfliktu na cały region i grozić nieobliczalnymi skutkami.
Dodatkowo administracja

prezydenta

Dwight D. Eisenhowera

została zaskoczona

powstaniem węgierskim

radziecką

interwencją zbrojną na

Węgrzech

. Eisenhower

obawiał się, że Naser może oficjalnie zwrócić się do Związku Radzieckiego z prośbą
o pomoc wojskową. Mogłoby to doprowadzić do dalszego wzrostu napięcia z

Blokiem Wschodnim

i spowodować bezpośredni konflikt wojskowy między

Zachodem i ZSRR, i ostatecznie przekształcić

Zimną wojnę

w prawdziwy konflikt

zbrojny na skalę globalną.

Efekty polityczne konfliktu dla Francji i Wielkiej Brytanii okazały się wysoce
negatywne. Zdecydowała o tym postawa Stanów Zjednoczonych, dla których konflikt
ten był bardzo niewygodny. Groźba kryzysu gospodarczego spowodowała upadek
rządu brytyjskiego premiera

Anthony Edena

. Nowy rząd

Harolda MacMillana

wycofał siły wojskowe z Egiptu w marcu 1957. Francuzi wycofali swoje wojska
kilka tygodni wcześniej. Często twierdzi się, że upadek rządu Anthony Edena był
swoistym symbolem końca Imperium Brytyjskiego. Konflikt wykazał, że Wielka
Brytania nie może już praktycznie prowadzić całkowicie samodzielnej polityki
zagranicznej, gdyż w każdym poważnym konflikcie międzynarodowym decydującą
rolę odgrywają relacje między "supermocarstwami" tj. Stanami Zjednoczonymi i
Związkiem Radzieckim.
Francja odebrała zachowanie Stanów Zjednoczonych w konflikcie jako rodzaj
"zdrady", która uświadomiła jej, że nie można opierać swojej polityki na zbyt ścisłym
aliansie z tym krajem, gdyż interesy obu państw są często sprzeczne. Konstatacja ta
na długo określiła politykę zagraniczną Francji.
Naser, mimo militarnej klęski w tym konflikcie, stał się rodzajem arabskiego
bohatera. Wokół niego zaczął się krystalizować ruch

panarabski

, postulujący

wyzwolenie wszystkich krajów arabskich spod kontroli Zachodu. Spadek znaczenia
międzynarodowego Francji i Wielkiej Brytanii na skutek konfliktu przyspieszył

proces

dekolonizacji

na całym świecie. Egipt ponownie przejął kontrolę nad Kanałem

Sueskim, a Izrael zgodnie z rezolucją ONZ opuścił na wiosnę 1957 Synaj i Strefę
Gazy, które przeszły pod tymczasową kontrolę międzynarodowych sił pokojowych

UNEF

. Sumaryczny efekt konfliktu był jednak dla tego państwa w gruncie rzeczy

pozytywny. Mediacji pomiędzy Izraelem a Egiptem podjął się

Lester Pearson

minister spraw zagranicznych

Kanady

Po zakończeniu

kryzysu sueskiego

1956

międzynarodowa społeczność wymusiła

na Izraelu, by wycofał swoje wojska z

półwyspu Synaj

. Egipt wyraził zgodę na

wejście na jego terytorium międzynarodowych sił pokojowych

UNEF

, które zajęły

pozycje na granicy izraelsko-egipskiej na Synaju. Zadaniem sił UNEF było
nadzorowanie warunków zawieszenia broni oraz zapobieganie przenikaniu fedainów
przez zdemilitaryzowaną granicę na terytorium Izraela. Egipt wyraził także zgodę na
otworzenie

Cieśnin Tirańskich

dla izraelskich statków. W efekcie, granica izraelsko-

egipska pozostała przez pewien czas spokojna

[1]

OWP Powstała w

1964

roku z połączenia wielu różnych ugrupowań walczących o

utworzenie państwa palestyńskiego. Najważniejsze z nich to

Al-Fatah

(Palestyński

Narodowy Ruch Wyzwolenia),

Ludowo-

Demokratyczny Front na rzecz Wyzwolenia Palestyny

. OWP miała koordynować

działania wojskowe i polityczne wszystkich walczących Palestyńczyków. Celami
łączącymi te ugrupowania było:

•

odrzucenie rezolucji 181/II o podziale Palestyny na dwa państwa,

•

dążenie do likwidacji

państwa izraelskiego

•

utworzenie na obszarze całej Palestyny jednego "demokratycznego i
świeckiego" państwa z równymi prawami dla

Arabów

Żydów

OWP szybko stała się obok Izraela i państw arabskich trzecią siłą w

roku przewodniczącym OWP jest

Mahmud Abbas

pod

którego wodzą zmalała radykalność organizacji, teraz gotowa jest ona uznać państwo

w zamian za niepodległość

Jednak pomimo zawartego

zawieszenia broni

w następnych latach

wojna

powróciła

Bliski Wschód

. Państwa arabskie nadal nie uznawały istnienia żydowskiego

państwa w Palestynie. Realizując plany zniszczenia Izraela, Syria sprzymierzyła się
ze

ZSRR

i zaczęła wspierać napady fedainów na Izrael

[2]

10 czerwca

1964

Izrael uruchomił Narodowy System Wodny (HaMovil Ha'Artzi).

System

pomp

każdego dnia przepompowywał 1

mln

wody z

Jeziora

Tyberiadzkiego

, który poprzez system otwartych kanałów, tuneli i olbrzymich

rurociągów docierał do

pustyni N egew

[3]

Syria postanowiła wykorzystać to jako pretekst do zaostrzenia konfliktu izraelsko-
arabskiego i uznała oficjalnie, że izraelskie prace budowlane objęły obszar

strefy

zdemilitaryzowanej

na granicy izraelsko-syryjskiej. Syryjczycy uznali to za

naruszenie integralności terytorialnej i wezwali wszystkie kraje arabskie do
wypowiedzenia wojny Izraelowi.
Do pierwszych starć doszło

13 listopada

1964

Na początku

liczba incydentów na granicy izraelsko-syryjskiej przybrała

rozmiary normalnej wojny. Syryjska artyleria ostrzeliwała żydowskie kibuce, a
arabscy bojownicy przenikali przez granicę i podkładali

miny lądowe

na drogach. W

odwecie

7 kwietnia

izraelskie samoloty zbombardowały

Wzgórza Golan

13 maja

przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej ZSRR

Nikołaj Podgorny

przekazał egipskiemu wiceprezydentowi Anwarowi Sadatowi fałszywą informację o
koncentracji 12 izraelskich brygad przy granicy z Syrią. Wprowadzeni w błąd
Egipcjanie byli przekonani, że Izrael przygotowuje się do inwazji. Dlatego ich
reakcja była natychmiastowa i zdecydowana.

14 maja

prezydent Naser zarządził

mobilizację armii i rozpoczęto przerzucanie wojsk na półwysep Synaj

Wczesnym rankiem

5 czerwca

Egipcjanie ostrzelali żydowskie osiedla

położone wzdłuż granicy Strefy Gazy. Izrael uznał to za pierwsze strzały wojny i w
odpowiedzi rozpoczął ofensywę.

10 czerwca

rozejm z Syrią

Wojna sześciodniowa okazała się taktycznym i strategicznym sukcesem Izraela. Po
raz pierwszy od swojego powstania w

państwo Izrael posiadało granice

możliwe do obrony przed napaścią. Stało się to dzięki temu, że

Siły Obronne Izraela

zajęły cały półwysep Synaj i ufortyfikowały się na wschodnim brzegu Kanału
Sueskiego. Zajęcie Wzgórz Golan uwolniło żydowskie osiedla Galilei od
artyleryjskiego ostrzału, natomiast zajęcie Judei i Samarii zabezpieczyło rejon Tel
Awiwu, a co ważniejsze włączyło w obręb granic Izraela miasto Jerozolimę, która
była najważniejszym symbolem

judaizmu

. Stworzyło to zupełnie nową sytuację

strategiczną na Bliskim Wschodzie. Od tego momentu, w przypadku jakiejkolwiek
arabskiej agresji, stolice Egiptu (

), Jordanii (

) i Syrii (

znajdowały się w zasięgu działań operacyjnych izraelskiej armii. Każdy potencjalny
arabski atak mógł być teraz odpowiednio wcześniej wykryty i powstrzymany zanim
zagroziłby państwu Izrael. Po raz pierwszy w swojej nowożytnej historii Izrael był
bezpieczny militarnie.

Stanowisko państw arabskich po przegranej wojnie było jednoznaczne i nieustępliwe
wobec Izraela, uznania istnienia którego konsekwentnie odmawiali przywódcy
wszystkich tych krajów.

17 czerwca

ministrowie spraw zagranicznych trzynastu

państw arabskich proklamowali w

Kuwejcie

utworzenie wspólnego frontu walki

przeciwko izraelskiej agresji. Postanowiono, że z Izraelem nie będzie żadnych
negocjacji, nie będzie traktatu pokojowego i nikt nie uzna istnienia tego państwa.
Izolując Izrael

politycznie

gospodarczo

, postanowiono prowadzić jednoczesną

wojnę ze wszystkich kierunków. Te ciągłe ataki ze wszystkich kierunków miały
zmęczyć i osłabić

W tej walce niezwykle ważnym czynnikiem okazała się

Organizacja Wyzwolenia

Pomoc ZSRR dla arabów, antysemickie wydarzenia w krajach bloku wschodniego
przede wszystkim w ZSRR i w Polsce

, która wykorzystała osłabienie militarne Egiptu i rozpoczęła prowadzenie

coraz bardziej samodzielnej polityki. Poglądy jej przywódców stopniowo
radykalizowały się, aż w

1969

przywództwo nad OWP przejął

Jaser Arafat

wieloletni nieprzejednany wróg kompromisu z Izraelem

Rezolucja ONZ nr 242[

Rada Bezpieczeństwa ONZ

wystosowała Rezolucję nr 242,

wzywającą do "utworzenia sprawiedliwego i trwałego pokoju na Bliskim
Wschodzie", który miał być osiągnięty poprzez przyjęcie następujących zasad:

1. wycofanie izraelskich wojsk z terenów zajętych w wojnie sześciodniowej,
2. wycofaniu wszystkich żądań sprzed wojny oraz
3. poszanowaniu praw wszystkich państw regionu do bezpiecznego istnienia w

swoich granicach.

Najważniejszą cechą charakterystyczną Rezolucji była formuła "ziemia za pokój",
domagająca się izraelskiego wycofania z zajętych terenów w zamian za pokój z
sąsiadami.
Po klęsce w

wojnie sześciodniowej 1967

roku Egipt i Syria dążyły do rewanżu i

odzyskania straconych terytoriów.

Wojna na wyczerpanie

(lata

1968

1970

) nie

przyniosła żadnych rozstrzygnięć. Egipski prezydent

Gamal Abdel Naser

zmarł we

wrześniu

1970

, a jego następcą został

Anwar Sadat

. Rozpoczął on wspólnie z Syrią

przy pomocy

radzieckiej

planowanie kolejnej wojny przeciwko Izraelowi.

Powiązania Arabów z ZSRR[

egipski prezydent

zawarł porozumienie pomiędzy

Egiptem a Związkiem Radzieckim. Egipt zadeklarował wybór

socjalizmu

jako drogi

swego rozwoju, w zamian Związek Radziecki zaoferował wszechstronną pomoc
gospodarczą i wojskową, w tym dostawy najnowszego sprzętu wojskowego oraz
szkolenie oficerów.

Bojkot Izraela[

członkowie

zebrali się w

i podjęli decyzję o

wprowadzeniu ciągłego

bojkotu

gospodarczego Izraela. Sformułowano wówczas po

raz pierwszy oficjalną wersję zasad bojkotu, który obejmował także wszystkie te
państwa oraz firmy, które utrzymywały współpracę z Izraelem. Celem bojkotu miało
być osłabienie gospodarcze Izraela.

rozpoczęli działania wojenne

przeciwko

Izraelowi

1982-85 zpunktu widzenia Izraela wojna libańska zakończyła się ograniczonym
sukcesem. Niepodważalnie siły OWP zostały usunięte z Libanu, a infrastruktura
palestyńskich grup terrorystycznych została zniszczona. Doprowadziło to Jasera
Arafata do podjęcia decyzji o rozpoczęciu rozmów pokojowych z Izraelem. Jednak
na miejscu rozbitego OWP w Libanie pojawił się o wiele groźniejszy przeciwnik, w
osobie Hezbollahu.
Dużym sukcesem militarnym było osłabienie potencjału bojowego syryjskiej armii,
która poniosła największe straty w siłach powietrznych. Zwycięstwo podniosło status
izraelskiej armii, która bardzo ucierpiała od publicznej krytyki w następstwie

wojny

Jom Kippur

Do niekorzystnych skutków wojny należy wymienić pojawienie się szyickiej
organizacji terrorystycznej Hezbollah, która stopniowo nabierała siły dążąc do
przejęcia władzy w Libanie. Wojna libańska okazała się niezwykle kosztowna dla
Libanu. Libańska Rada Rozwoju i Odbudowy oceniła koszty odbudowy zniszczeń
wojennych na 2

mld

Porozumienie Camp David zostało podpisane

roku przez

prezydenta

premiera

Podpisanie porozumienia nastąpiło po 12 dniach tajnych negocjacji prowadzonych w
rządowym ośrodku wypoczynkowym

Stanów Zjednoczonych

Camp David

. Dwa

izraelsko-egipskie porozumienia zostały podpisane w

Białym Domu

w obecności

prezydenta

Jimmy Cartera

. Porozumienia doprowadziły do zawarcia w

1979

traktatu

pokojowego pomiędzy Izraelem a Egiptem.

roku podpisano

pomiędzy

otworzono granicę egipsko-izraelską, a

30 kwietnia

pierwszy izraelski

frachtowiec swobodnie przepłynął przez

Kanał Sueski

18 lutego

1980

roku nastąpiło

otwarcie

ambasady

Izraela w

Kairze

INTIFADA
Palestyńskie działania obejmowały kilka form

nieposłuszeństwa obywatelskiego

takich jak:

strajki

bojkot

izraelskich towarów, malowanie

graffiti

oraz demonstracje,

podczas których dochodziło do starć z

izraelską armią

. Prasowe zdjęcia ukazujące

palestyńskich młodzieńców rzucających kamieniami w ciężko uzbrojonych
izraelskich żołnierzy przyniosły

intifadzie

międzynarodowy rozgłos

[3]

Podczas pierwszej intifady zginęło 1162 Palestyńczyków i 160 Izraelczyków.
Kolejnych ponad 1000 Palestyńczyków zostało zabitych przez swoich własnych
ludzi, w wyniku oskarżenia o

kolaborację

z izraelskimi władzam

15 listopada

1988

Palestyńska Rada Narodowa

przyjęła w

Algierze

deklarację

niepodległości

państwa Palestyna

na terytorium Zachodniego Brzegu Jordanu i Strefy

Gazy. Ogłoszenie niepodległości nie tworzyło państwa Palestyna, dotyczyło przede
wszystkim struktury politycznej

in statu nascendi

proklamowanej na podstawie

deklaracji niepodległości. Państwo Palestyna, jako niepodległy organizm polityczny,
nie zostało formalnie uznane ani przez

, ani przez

ONZ

. Jednak około 100

państw (w tym

Polska

) utrzymuje kontakty dyplomatyczne z

Autonomią Palestyńską

choć w niektórych przypadkach, np. na forum ONZ, używa się obecnie nazwy
Palestyna, a nie Autonomia Palestyńska dla tego obszaru. Również

Liga Państw

Arabskich

, przyjęła Palestynę jako swojego członka pod nazwą "Państwo

Palestyny"

[12]

Przełomowym wydarzeniem okazała się wypowiedź przewodniczącego OWP, Jasera
Arafata, jaką wygłosił w grudniu

). Oświadczył on, że

OWP poprze rozwiązanie konfliktu arabsko-izraelskiego w oparciu o Rezolucje Rady
Bezpieczeństwa ONZ nr 242 i 338. Tym samym OWP uznała prawo do istnienia
państwa Izrael w granicach sprzed

r oku.

Stany Zjednoczone

zaakceptowały

oświadczenie Jasera Arafata i zezwoliły swoim politykom na podjęcie kontaktów
dyplomatycznych z OWP. Był to przełom, umożliwiający poszukiwanie drogi
pokojowego rozwiązania konfliktu.
Kolejnym przełomowym wydarzeniem dla intifady okazała się inwazja wojsk

). Stworzyło to realne zagrożenie dla sąsiedniej

Arabii Saudyjskiej

i doprowadziło do utworzenia wielkiej międzynarodowej koalicji,

która zgromadziła swoje wojska w

Zatoce Perskiej

, przygotowując się do wojny z

Irakiem. Tymczasem

5 sierpnia

1990

przewodniczący OWP

Jaser Arafat

przyleciał do

Iraku, okazując publicznie swoje poparcie dla inwazji na Kuwejt. Arafat gorąco
obcałował się z irackim prezydentem

Saddamem Husajnem

, który udzielał

miesięcznie 4

mln

USD

pomocy finansowej OWP.

17 stycznia

Operację "Pustynna Burza"

wojska sprzymierzonych rozpoczęły

, w

trakcie której do

28 lutego

zniszczona została większość wojsk irackich.

Opowiedzenia się Jasera Arafata po przegranej stronie Iraku bardzo osłabiło pozycję
OWP. Przegrana iracka spowodowała osłabnięcie siły intifady i zmusiła
Palestyńczyków do wyrażenia zgody na rozpoczęcie negocjacji pokojowych z
Izraelem. W

odbyła się konferencja pokojowa w

Madrycie

Palestyńskie powstanie intifada nigdy nie przybrało formy regularnych starć
zbrojnych lub partyzanckich, ponieważ rola i siły OWP były w znacznym stopniu

ograniczone. Palestyńczycy nigdy nie oczekiwali, że ich powstanie osiągnie jakieś
bezpośrednie korzyści w walce z izraelskim państwem, jednak osiągnięto kilka
pozytywnych dla strony palestyńskiej rezultatów:

•

Palestyńczycy zdołali po raz pierwszy scementować w jedną całość swój
naród, tworząc wizję utworzenia państwa palestyńskiego dla narodu
palestyńskiego w Palestynie. Oznaczało to koniec ery izraelskich dyskusji nad
"jordańskim rozwiązaniem", w którym ojczyzną dla Palestyńczyków miała być
Jordania

[17]

•

Ostra reakcja izraelskich sił bezpieczeństwa na intifadę, spowodowała
zwrócenie międzynarodowej uwagi na trudną sytuację Palestyńczyków, którzy
byli więzieni na swojej własnej ziemi. Szczególnie niepokojącym była wysoko
liczba ofiar wśród palestyńskich dzieci (wiele z nich w momencie postrzelenia
rzucało kamieniami w izraelskich żołnierzy). Co znamienne, liczne
amerykańskie media otwarcie krytykowały Izrael za nadmierną eskalację
przemocy. Intifada zdołała przesunąć kwestię palestyńską na płaszczyznę
międzynarodowej dyplomacji, angażując w konflikt

. W

konsekwencji Europa mocno zaangażowała się w pomoc gospodarczą dla
nowo powstałych władz

Autonomii Palestyński ej

[18]

•

Intifada zadała także ciężki cios gospodarce Izraela. Centralny Bank Izraela
ocenił poniesione straty na 650

mln

USD

w samym tylko

eksporcie

, a należy

dodać do tego jeszcze straty w usługach, turystyce i bojkocie izraelskich
towarów.

•

Konsekwencją pierwszej intifady było zwołanie

konferencji pokojowej w

Madrycie

i tym samym wejście OWP na arenę międzynarodowej

dyplomacji. Dalsze rozmowy były prowadzone w następnych latach,
doprowadzając do utworzenia Autonomii Palestyńskiej.

Porozumienia z Oslo, wzajemne uznanie

Izraela

Organizacji Wyzwolenia

pierwszej wojny w Zatoce Perskiej

zawarte w

1993

Oslo

- fundament procesu pokojowego na

Bliskim

Wschodzie

i podstawa prawna istnienia

Autonomii Palestyńskiej

Rozmowy izraelsko-palestyńskie, które ostatecznie doprowadziły do zawarcia
porozumień, mogły się rozpocząć po zakończeniu