1 

Obsługa eksploatacyjna obiektów 

i wyposażenia produkcyjnego 

Strategie obsługi eksploatacyjnej 

 

 

2 

W celu osiągnięcia określonych poziomów jakości i niezawodności oraz 

efektywnego działania obiektów i wyposażenia produkcyjnego 

istotne jest utrzymanie ich w dobrym stanie technicznym.  

 
Nawet najlepsze urządzenia oraz maszyny nie będą działać 

zadowalająco, jeżeli nie będzie się o nie dbać.  

 
Kosztami awarii systemu nie są tylko koszty finansowe, które mogą być 

bardzo wysokie, ale także pogorszenie się morale załogi oraz zły 

stosunek z klientem.  

Ludzi należy odpowiednio szkolić, motywować, zapewnić opiekę 

zdrowotną… 

Materiały należy prawidłowo magazynować i transportować. 

 

Cele obsługi eksploatacyjnej 

(wg Muhlemann, Oakland, Lockyer: Zarządzanie. Produkcja i usługi) 

 

1.

Umożliwienie osiągnięcia pożądanej jakości wyrobów lub 

usług oraz zadowolenia klientów dzięki prawidłowo 

wyregulowanym, konserwowanym i obsługiwanym 

urządzeniom produkcyjnym. 

2.

Zmaksymalizowanie ekonomicznego okresu użytkowania 

wyposażenia produkcyjnego. 

3.

Utrzymywanie warunków bezpiecznej eksploatacji sprzętu i 

zapobieganie rozwojowi zagrożeń. 

 

3 

Cele obsługi eksploatacyjnej – cd. 

(wg Muhlemann, Oakland, Lockyer: Zarządzanie. Produkcja i usługi) 

 

4.

Minimalizacja kosztów produkcji lub kosztów własnych 

bezpośrednio związanych z obsługą i naprawą urządzeń. 

5.

Minimalizacja częstotliwości i rozległości następstw przerw 

w procesie produkcji. 

6.

Maksymalizacja zdolności produkcyjnych obiektów i 

wyposażenia. 

 

Definicje 

 

Eksploatacja – jest to użytkowanie bądź obsługiwanie obiektu lub 

wyposażenia. Okres użytkowania maszyn i urządzeń od momentu ich 

uruchomienia do momentu całkowitego ich zużycia. 

 

Strategia eksploatacyjna to sposób działania, w wyniku którego 

osiąga się pożądany stan systemu eksploatacji. W przypadku 

nieefektywnej pracy strategię eksploatacyjną należy zmodyfikować lub 

zmienić w zależności od liczby godzin przepracowanych przez 

maszynę. 

 

4 

Definicje 

 
Uszkodzenie definiowane jest raczej jako niezdolność do poprawnego 

świadczenia pracy niż jako niemożliwość świadczenia pracy w ogóle. 

Element instalacji określa się jako uszkodzony - to taki element, który 

popsuł się i w skutek tego wykonuje pracę o zbyt niskiej jakości lub po 

za wysokich kosztach.  

 

Przegląd lub profilaktyka remontowa to obsługa wykonywana 

przed uszkodzeniem  

Naprawa awaryjna lub remont kapitalny to obsługa 

wykonywana po wystąpieniu uszkodzenia 

 

 

 

Moment uszkodzenia 

 

Rys. 14.1. Moment uszkodzenia, Muhlemann, Oakland, Lockyer: Zarządzanie. Produkcja i usługi 

 

 

5 

Rodzaje strategii obsługi eksploatacyjnej 

 

 

1.

Naprawy lub wymiana wskutek uszkodzenia sprzętu – 

jest to metoda doraźna, instalacje i urządzenia pracują do 

momentu, w którym się zepsują, a dopiero następnie są 

remontowane. 
 

2.

Profilaktyka obsługowa 

 

Profilaktyka obsługowa 

przybiera cztery formy

: 

 

1.

Okresowa 

2.

Resursowa  

3.

Według możliwości  

4.

Uwarunkowana stanem  

6 

Profilaktyka obsługowa – okresowa 

 
Wykonywanie obsługi w regularnych odstępach 

czasu, np. co trzy miesiące, co rok. Forma ta 

stosowana jest wówczas, gdy psucie się urządzeń 

zależy raczej od upływu czasu niż od charakteru 

ich wykorzystania, lub wtedy, gdy zużycia nie 

można łatwo zmierzyć. Upływ czasu można łatwo 

kontrolować. 

 

Profilaktyka obsługowa – resursowa 

 
Obsługę wykonuje się po upływie ustalonej liczby 

godzin lub ilości wykonywanej pracy, np. co każde 

50 000 kserokopii, co 15 000 km. Zużycie może 

być znacznie trudniejsze do skontrolowania niż 

upływ czasu, dlatego należy zastosować pewne 

formy automatycznego pomiaru wykonanej 

produkcji. 

7 

Profilaktyka obsługowa – według 

możliwości 

 
Występuje wówczas kiedy naprawa czy wymiana 

elementów następuje dopiero wtedy, gdy jest 

zapewniony dostęp do urządzenia lub systemu, 

np. podczas przerwy letniej. Forma ta może 

wydłużyć okres pomiędzy momentami obsługi do 

niedopuszczalnej wielkości, lecz może być 

dogodna dla instalacji znajdujących się w ciągłym, 

intensywnym ruchu. 

Profilaktyka obsługowa – 

uwarunkowana stanem 

 
Opiera się ona na wynikach planowanej inspekcji, 

przedsięwziętej w celu określenia sensownego 

momentu przeprowadzenia obsługi, np. wymiana 

okładzin hamulcowych, gdy zużyły się do grubości 

2mm. Zależy to od monitorowania stanów 

obiektów, co może być trudne, zwłaszcza wtedy, 

gdy przed dokonaniem kontroli należy 

rozmontować urządzenie

. 

 

8 

Powyższe rodzaje strategii mogą często 

występować wspólnie lub nakładać się na 

siebie.  

Może na przykład forma okresowa zbiec się w 

czasie z resursową (gdy tempo pracy jest 

stałe). Wymiana oleju w aucie – co 15 tys. 

km lub 1 rok 

 Warunkowa wymiana części może nastąpić 

podczas wykonywania czynności 

określonych według trzech pozostałych 

rodzajów strategii. 

 

Wydział remontowy 

 

Wiele z czynności towarzyszących efektywnej 

profilaktyce wymaga szczególnej wiedzy i 

umiejętności, oznacza to że obsługa eksploatacyjna 

jest usługą specjalizowaną.  

 
Dlatego, aby wykorzystać efekt specjalizacji, wszelkie 

bezpośrednie czynności obsługi powinny być 

wykonywane przez samodzielną jednostkę  (np. 

podlega kierownikowi  ds. utrzymania ruchu, 

natomiast wydział remontowy podlega dyrektorowi ds. 

produkcji. 
 

 

9 

Obowiązki wydziału remontowego  

 

•

dozór nad zakładem, budynkami i 

wyposażeniem produkcyjnym,  
 

•

instalacja nowych maszyn i urządzeń,  

 

•

nadzór nad nowymi inwestycjami.  

Typowe oddziały lub brygady wydziału 

remontowego to: 

1.

Ślusarze remontowi – instalują, obsługują i naprawiają 

wszelkie urządzenia mechaniczne. 

2.

Elektrycy (elektronicy) – instalują, obsługują i naprawiają 

wszelkie urządzenia elektromechaniczne, w tym 

energetyczne i środki łączności. 

3.

Robotnicy budowlani – cieśle, murarze, hydraulicy czy 

malarze 

4.

Robotnicy ogólni – wykonują prace transportowe. 

5.

Sprzątacze – odpowiedzialni za czyszczeni i zamiatanie. 

6.

Pracownicy na zlecenie – niezbędni do obsługi 

specjalistycznego wyposażenia, na przykład telefonów, 

komputerów czy wyposażenia biurowego. 

10 

Naprawa – wymiana  

Można ustalić górny limit kosztu naprawy, powyżej 

którego obiekt się wymienia, a nie naprawia. Jeśli 

szacowany koszt naprawy przekracza limit, obiekt 

kwalifikowany jest do wymiany. 

Limit zależy od wieku obiektu, możliwości wymiany, 

przewidywanych strat w produkcji i jego wartości 

likwidacyjnej. 

Czasami dla grupy obiektów bardziej opłaca się 

wymienić całą grupę, nawet gdy część z nich działa 

poprawnie. 

Aspekty nowoczesnej obsługi 

eksploatacyjnej  

 

Coraz częstsze użycie złożonej technologii produkcji 

wymusiło zastosowanie specjalnych programów szkolenia 

ustawicznego niezbędnych do przekazania koniecznej 

wiedzy, orientacji i umiejętności obsługi bardziej 

wyspecjalizowanego wyposażania. 

Rozwinęły się przedsiębiorstwa świadczące usługi w zakresie 

konserwacji i remontów na zasadzie zlecania prac 

(outsourcing). 

Postęp techniczny umożliwił obniżenie kosztów obsługi 

eksploatacyjnej dzięki wprowadzeniom systemów 

prewencji, które stosuje się łącznie ze strategią 

profilaktyki remontowej.