1 

 

METODYKA ZAJĘĆ WYCHOWAWCZYCH W EDUKACJI ZINTEGROWANEJ 

I. 

ORGANIZACJA

: 

a) 

Kolokwium zaliczeniowe 13.12.14

 godz. 8:00  (zaliczenie pisemne: 3 pytania otwarte lub test) 

b)  Dr Michał Klichowski  

- dyżur: 22.11.  godz. 14:00-15:00  / 14.12. godz. 11:15  – 12:15 
- pokój 408  

c)  Literatura:  

- M. Nowak „Teorie i koncepcje wychowania”; 2008, Roz.9 
- M. Dudzikowa „Wychowanie: pojęcie – procesy – konteksty”; 2007 tom 3 
- M. Klichowski „Cybernizacja…”; 2014 w całości  
- M. Klichowski „Między linearnością a klikaniem…”; 2012  cz.1  
 

II. 

PROBLEMATYKA WYKŁADÓW

:  

1.  Neurobiologiczne konteksty wychowania 
2.  Psychologiczne konteksty wychowania 
3.  Socjologiczne konteksty wychowania  

 

1) 

NEUROLOGICZNE KONTEKSTY WYCHOWANIA:

 

1. 

Neurobiologia

 : a) badanie nad mózgiem  

 

 

  b) funkcjonowanie mózgu  

 

 

  c) przebieg procesów uczenia się  

 

 

  d) mechanizmy nerwowe ucznia  

 

 

  e) relacja między funkcjonowaniem układu nerwowego a naszym  

                                 poznawczym, psychicznym funkcjonowaniem  
 

2.  Aby nastąpiło wychowanie uczeń musi mieć zdolność uczenia się.  

 

3. 

Kształtowanie się myśli neurobiologicznej

:  

a) 

Papirus chirurgiczny Edwina Smith’a

:  



 

Ok. 3000  – 2500  lat przed naszą erą  



 

Edwin Smith  przywiózł go do Europy 



 

Opis głownie żołnierzy rannych w walce 



 

W tym okresie zrozumieli, że mózg ma wpływ na inne narządy (zaczęli wiązać uszkodzenia 
mózgu z uszkodzeniami innych części ciała) 

b) 

Czaszki ze śladami kraniotomii lub trepanacji

 pochodzące nawet z 3000r.  p.n.e. (cywilizacja 

peruwiańska):  



 

Czaszki noszą ślady wielokrotnych operacji (co oznaczało, że pacjent taką operację przeżył i 
po jakimś czasie ponownie go operowano)  

c) 

Traktat  Hipokratesa pt. „O Świętej Chorobie” 



 

Wszystko co czujemy, wszystko co myślimy znajduje się w głowie  

d) 

Doktryna Komorowa

 (średniowiecze):  



 

Nazwa  w mózgu człowieka są komory  



 

Psychika jest gazem  



 

Około IV-V wieku n.e. Nemezjusz oraz św. Augustyn wypracowali, wywodząc od koncepcji 
czynności psychicznych Arystotelesa i koncepcji gazu psychicznego Galena, tzw. "doktrynę 
komorową", wg której komory mózgu pompują pneumę duchową i są siedliskami różnych 
cech, takich jak fantazja, wyobraźnia, ocenianie, myślenie, czy pamięć. 

2 

 

e) 

Frenologia

 (oświecenie):  



 

1 usystematyzowana nauka o funkcjonowaniu mózgu człowieka  



 

Mózg został podzielony na różne obszary odpowiedzialne za różne funkcje psychologiczne 
człowieka  



 

Hipoteza mówiącej czaszki  

f) 

Paul Broc

:  



 

Rozpoczął badania logopedyczne 



 

Kontekst mowy w kontekście neurologii 



 

Neurologiczne podłoże mowy  



 

„mówimy lewą półkulą”  



 

Układ funkcjonalny przekształca się w okresie uczenia się  

g) 

Carl Wernicke

:  



 

Funkcje językowe reprezentowane przez konkretny język: mowa i pismo  

h) 

Aleksander Łuria

:  



 

Układ funkcjonalny  przez uczenie się następuje automatyzacji (przykład z nauką jazdy)  

i) 

Metody neuroobrazowania mózgu – funkcjonalnego rezonansu magnetycznego

 (fMRi) 

 

4. 

Neoroatonomia i neurolokalizacja uczenia się  



 

Mózg z móżdżkiem  



 

Neuron – komórka nerwowa  



 

Wyróżniamy 2 rodzaje wyrostków:  



 

Neuryt (akson)  



 

Dendryt  



 

Pień mózgu ( odpowiada za podstawowe funkcje życiowe np. oddychanie) 



 

Kresomózgowie  

a) 

Engram

 (ślad pamięciowy)  

 
   

 

 

Pamięć natychmiastowa  

 

1 filtr percepcji 

  Pamięć robocza 
   

 

 

Engram pamięci krótkotrwałej   

2 filtr percepcji 

 
   

 

 

 

 

 

 

konsolidacja (proces przepisywania obwodu  

   

 

Engram pamięci długotrwałej   

elektrycznego na białka) 

 
 
Engram pamięci deklaratywnej 

 

 

Engram pamięci proceduralnej  

(np. zastanawiamy się jak uruchomić pralkę) 

(np. uruchamiamy pralkę) 

 
 
Engram pamięci epizodycznej 

 

Engram pamięci semantycznej  

(konkretne wydarzenie)   

 

(relacja między wydarzeniami) 

 
 
 
 
 
 

3 

 

 
 

b)  Przypomnienie  

 

 

 
Pamięć robocza 
 
 
Przypomnienie informacji  
 
 
Pamięć deklaratywna  
 
 
Zapamiętanie informacji  
 

2) 

PSYCHOLOGICZNE KONTEKSTY WYCHOWANIA 



 

Arystotelesowska epigeneza

 - polega na postępującym różnicowaniu się komórek. Przede nim wierzono, że 

psychika rozwija się równo z organizmem. Stwierdził, że tak nie jest bo pewne funkcje mogą zanikać a inne 
pojawiać się.  



 

Predeterministyczna interpretacja (kreod) 

– każda osoba rozwija się po ścieżce rozwojowej (kreod); 

zdeterminowana genetycznie; wychowawca towarzyszy, zabezpiecza wychowanka na tej ścieżce  



 

Probabilistyczna interpretacja – stymulacja

 – wychowanek nie ma 1 ścieżki rozwoju, ale genetycznie 

zdeterminowane zdolności a wychowawca kreuje możliwości (najczęściej występuje w edukacji) 



 

Dynamiczny interakcjonizm 

– w koncepcji probabilistycznej wychowawca zmienia wychowanka a w tej 

koncepcji wychowanek również zmienia nauczyciel  



 

Preformizm 

– nie ma żadnego związku między środowiskiem a rozwojem  

 

1. 

EDUKACJA DZIECKA

:  

a) 

Konstruktywizm psychologiczny

 (wychowawca bierze pod uwagę z czym wychowanek „przychodzi”)  



 

Jean Piget

 – aspekt epistemologiczny – wiedza człowieka jest wynikiem interakcji społecznych 



 

Jerome Bruner 

– społeczna konstrukcja; przez „ramki” patrzymy na świat – wynik naszych 

doświadczeń społecznych   



 

Lew S. Wygotski

 – stymulacja dziecka przez nauczyciela; sfery rozwoju dziecka:  

Przypomnienie

4 

 



 

Aktualny rozwój (to co dziecko potrafi samodzielnie zrobić)  



 

Najbliższy rozwój (to co jest w stanie zrobić z nauczycielem)  

 

   

 

Najpierw diagnozujemy a potem stymulujemy 

 
 

   

 

 

 

 

 

NAUCZYCIEL  

 

   

 

SAR 

 

       mapa obszaru gotowości dziecka    

 

SNR 

 

 

   

 

 

 

 

 

stymulacja  

b) 

Behawioryzm

 (koncepcja maksymalizuje rolę wychowawcy; wychowanka traktuje jak białą kartkę)  



 

Pavlov - Prawo kojarzenia (badania nad psami – ślinienie) i warunkowania klasyczne   



 

Prawo efektu – prawo uczenia się przypadkowego (doświadczenie na kotach – otwierania 
pudełka)  



 

Skinner - Warunkowanie sprawcze (instrumentalne) – doświadczenie na szczura  
  Wzmocnienie pozytywne 
  Wzmocnienie negatywne  
  Kara  



 

Bandura - Modelowanie (teoria społecznego uczenia); nauczyciele są modelami (ich osobowość, 
postawa, gestykulacja – to są najsilniejsze kanały wychowawcze (Lalka Bobo) 



 

Uczenie się samorzutne – rozwijanie zainteresowań; jest to forma samowychowania  
 

      DYSKURSY ZAINTERESOWAŃ DYNAMIKI 

 

 

   

Dyskursy zainteresowań dynamiki  

 

 

 

Dyskursy zainteresowań dynamiki  

 

   

wpisujące się w paradygmat    

 

 

 

wpisujące się w paradygmat  

 

   

dyskursu modernistycznego    

 

 

 

dyskursu postmodernistycznego  

 
 

   

rozwój zainteresowań    

 

 

 

 

rozwój zainteresowań  

 

   

zdeterminowany biologicznie    

 

 

 

zdeterminowany środowiskowo 

 
 

  uniwersalny profil dynamiki zainteresowań  

 

 

wielość profili dynamiki zainteresowań  

 
 



 

w przedszkolu nauczyciel powinien dawać jak najwięcej możliwości na wypróbowanie nowych rzeczy i rozwój  

zainteresowań  



 

na etapie szkoły nauczyciel powinien diagnozować i stymulować zainteresowania uczniów  

 

3) 

SOCJOLOGICZNE KONTEKSTY WYCHOWANIA  

1.  Socjologiczna interpretacja uczenia się  



 

Badanie zbiorowości ludzkich i mechanizmy je konstytuujące  



 

Socjalizacja: teoria równowagi społecznej i teoria konfliktu społecznego (dlaczego tak się dzieje, że 
niektórzy nie odnoszą sukcesu chociaż powinni)  

2.  Uczenie się jako proces, dla którego układem odniesienia jest środowisko społeczne  

 

5 

 

3. 

Społeczny konstruktywizm

: 



 

Peter Berger & Thomas Luckmann „Social Construction of Reality”  
a) 

Schematy typizujące

 (porządkuje rzeczywistość; klasyfikacja indywidualna; my klasyfikujemy i 

inni nas klasyfikują)  

b) 

Instytucjonalizacja

 porządkuje wzory percepcyjne – każdy z nas interpretuje specyficznia, tak 

jak dana instytucja (np. nauczyciele, urzędnicy)  

 

4. 

Teoria reprodukcji kulturowej

:  



 

Pierre Bourdieu  
a) 

Kapitał kulturowy

 (niski, wysoki; dziedziczny po rodzicach)  

b) 

Habitus

 (kultura, w której dobrze się czujemy)  

5. 

Teoria reprodukcji ekonomicznej

: 



 

Samuel i Hubert Gintis  
a)  System edukacyjny jako przestrzeń reprodukcji ekonomicznej (niski kapitał kulturowy  niski 

kapitał ekonomiczny; dziedziczone)  

6. 

Teoria technologicznego determinizmu

:  



 

digitariat

 (te dzieci co mają dostęp do technologii) & 

proletariat

 (te dzieci, które nie mają dostępu 

do technologii)  



 

rzeczywistość rozszerzania  

7. 

Dyskursy w teorii wychowawczej

: 



 

determinizm technologiczny

 – rozwój techniki zmienia człowieka w sposób niekontrolowany  



 

cyborganizacja

 – kontrolowane zamienianie człowieka poprzez technikę