35
Szkoła Konstruktorów
E l e k t r o n i k a d l a W s z y s t k i c h
gdy listonosz przyniesie list polecony lub eme−
ryturę i trzeba pokwitować odbiór. Wtedy drzwi
i zasuwa pozostaną otwarte minutę, może nawet
więcej. Niektórzy na tę okoliczność dodali
przycisk wyłączający sygnalizator na kilkana−
ście, kilkadziesiąt sekund. Można po prostu za−
prosić listonosza za próg i zamknąć drzwi, moż−
na też ustawić czas opóźnienia na dwie czy trzy
minuty. Nawet w takich przypadkach nie widzę
uzasadnionej potrzeby stosowania drugiego
czujnika, kontrolującego uchylenie drzwi.
Jeden z Kolegów słusznie zwrócił uwagę, że
prosty układ opóźniający przy okazji przypomi−
na też o konieczności zamknięcia zasuwy za−
mka przy wychodzeniu z domu, ale pod warun−
kiem, że czas zwłoki jest krótki (sprawdził, że
w ciągu kilku sekund pokonuje schodami kilka
pięter w dół i raczej nie usłyszy sygnalizatora).
Warto też wspomnieć o istotnym problemie
praktycznym: czy monitorowana zasuwa, jako
część zamka, jest zamknięta, gdy nikogo z do−
mowników nie ma w domu? Jeśli byłaby to od−
dzielna zasuwa, zamykana tylko od środka, pro−
ściutki sygnalizator będzie pracował przez cały
czas nieobecności domowników. Stałby się więc
sygnalizatorem nieobecności domowników, co
niewątpliwie byłoby niedopuszczalnie poważną
wadą. W takim wypadku należałoby zmodyfiko−
wał układ, by sygnalizator działał tylko przez
ograniczony czas, na przykład 20...30 sekund.
Wśród nadesłanych rozwiązań z dodatko−
wym czujnikiem uchylenia drzwi zabrakło mi
takiego, który odzywałby się króciutko w chwi−
li zamykania drzwi i ciągle po czasie 10s, jeśli
krótki sygnał nie zmobilizuje domownika do za−
mknięcia drzwi. Co bardzo ważne, ten króciutki
sygnał byłby wskaźnikiem sprawności baterii.
Tylko jeden z uczestników wspomniał o tej waż−
nej sprawie, jaką jest kontrola stanu baterii.
Uwagi końcowe
Bardzo się cieszę, że zadanie 61 zmobilizowało
przynajmniej czterech uczestników do działań
praktycznych, w tym do zaprojektowania i wy−
konania płytek drukowanych po raz pierwszy
w życiu. Ze względu na prostotę zadania, ma−
ksymalna liczba punktów wynosi 5, a nagród
jest mniej niż zwykle. Więcej jest natomiast
drobnych upominków dla najmłodszych uczest−
ników. Nagrody i upominki otrzymują: Bartło−
miej Radzik, Krzysztof Kraska, Mariusz
Chilmon, Maciej Grzybek, Łukasz Referda,
Paweł Broda, Bartek Czerwiec, Michał Kazi−
but, Marek Osiak, Paweł Kowalski i Adam
Robaczewski. Gratuluję wszystkim uczestni−
kom wymienionym w artykule z nazwiska i za−
chęcam do udziału w kolejnych zadaniach.
Wasz Instruktor Piotr Górecki
C
C
C
C
o
o
o
o
tt
tt
u
u
u
u
n
n
n
n
ii
ii
e
e
e
e
g
g
g
g
rr
rr
a
a
a
a
?
?
?
?
− S
Szzkkoołłaa K
Koonnssttrruukkttoorróów
w kkllaassaa IIII
Rozwiązanie zadania 61
W EdW 3/2001 pokazany był schemat sygnali−
zatora świateł, nadesłany jako rozwiązanie jed−
nego z poprzednich zadań Szkoły. Schemat ten
można zobaczyć na rysunku A.
Zadanie w zasadzie nie było trudne, ale
nadeszło wiele odpowiedzi nietrafnych. Przy−
czyną była nieznajomość instalacji samochodo−
wej i błędne założenia co do roli układu.
Przede wszystkim warto przypomnieć, że
nie należy szeregowo łączyć diody migającej
i brzęczyka. Przy szeregowym połączeniu nie−
których egzemplarzy uzyskiwany sygnał dźwię−
kowy będzie cichy i może nie wystarczyć do
wywołania reakcji kierowcy. Inne egzemplarze
dadzą głośny, ciągły dźwięk, a dioda migająca
nie będzie pracować, tylko zaświeci ciągłym
światłem. Wielu uczestników słusznie zwróciło
na to uwagę. Ale to nie wszystko. Usterki doty−
czą sposobu włączenia tranzystorów.
Aby przeanalizować schemat, warto doryso−
wać kilka współpracujących elementów. Pełniej−
szy układ pracy pokazany jest na rysunku B.
W punkcie A dodatnie napięcie z akumulatora po−
jawia się po włączeniu świateł. W punkcie B na−
pięcie takie pojawia się po przekręceniu kluczyka
w stacyjce. W spoczynku w punktach tych wystę−
puje potencjał masy. Inaczej jest z punktem C.
Lampka w kabinie samochodu jest jednym koń−
cem na stałe dołączona do plusa zasilania. Za−
świeca się, gdy otwarte drzwi spowodują zwarcie
jednego z wyłączników drzwiowych i dołączenie
drugiego wyprowadzenia żarówki do masy.
Oznacza to, że w stanie spoczynkowym
w punkcie C występuje pełne napięcie akumula−
tora; zmniejsza się ono do zera po otwarciu drzwi.
Tranzystor T2 podczas pracy silnika skutecz−
nie zewrze bazę tranzystora T1 do masy i unie−
możliwi włączenie brzęczyka – nie może to być
więc układ przypominający o potrzebie zaświe−
cenia świateł na czas jazdy. Jeśli punkt A rzeczy−
wiście ma być dołączony do obwodu świateł mi−
jania, a punkt B do stacyjki, układ może jedynie
przypominać o wyłączeniu świateł po skończo−
nej jeździe. Brak napięcia w punkcie B (wyłą−
czenie stacyjki) przy zaświeconych światłach
powinien uruchomić sygnalizator.
Jeśli tak, to jaką rolę ma pełnić w układzie
tranzystor T3?
Prawdopodobnie pomysłodawca sądził, że
lampka oświetlająca wnętrze jest włączona tak
samo, jak żarówki świateł mijania (sterowana
„od strony plusa”), i że sygnalizator odezwie się
dopiero po spełnieniu trzech warunków:
− włączone światła
− wyłączona stacyjka
− otwarte drzwi
Zapewne przypuszczał, że przy zamkniętych
drzwiach w punkcie B występuje potencjał ma−
sy, dzięki czemu przewodzący tranzystor T3
uniemożliwi otwarcie tranzystora T1 i zadziała−
nie brzęczyka.
Błąd wynika z nieznajomości instalacji sa−
mochodowej. Aby układ działał po spełnieniu
wszystkich strzech warunków wystarczy, by
tranzystor T3 był typu NPN – patrz rysunek C.
A
B
Punktacja Szkoły Konstruktorów
Marcin Wiązania Gacki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Krzysztof Kraska Przemyśl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Bartłomiej Radzik Ostrowiec Św. . . . . . . . . . . . . . . . 23
Dariusz Knull Zabrze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Łukasz Cyga Chełmek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Maciej Jurzak Rabka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Jakub Kallas Gdynia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Ryszard Milewicz Wrocław. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Artur Filip Legionowo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Jacek Konieczny Poznań. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Michał Pasiecznik Świdnica Śl. . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Filip Rus Zawiercie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Mariusz Chilmon Augustów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Mariusz Ciołek Kownaciska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Arkadiusz Zieliński Częstochowa . . . . . . . . . . . . . . 12
Radosław Koppel Gliwice. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Marcin Malich Wodzisław Śl. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Jarosław Chudoba Gorzów Wlkp. . . . . . . . . . . . . . . 10
Piotr Dereszowski Chrzanów . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Dariusz Drelicharz Przemyśl . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Rafał Stępień Rudy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
