PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO
PLANU ZAOPATRZENIA
W CIEPŁO, ENERGIĘ
ELEKTRYCZNĄ I
PALIWA GAZOWE
MIASTA LUBLINIEC
Opracowanie:
Marzec 2011
Aktualizacja Projektu Założeń
Zespół wykonawczy:
mgr inż. Jacek Mszyca
mgr inż. Marcin Trzepizur
mgr inż. Justyna Grus
Niniejsze opracowanie stanowi aktualizację Projektu założeń
do Planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną paliwa
gazowe zgodnie z art. 19
ust. 2
Ustawy z dnia 10 kwietnia
1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz.
625, Nr 104, poz. 708, Nr 158, poz. 1123 i Nr 170, poz.
1217 z późn. zm.).
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
3
Projekt założeń do planu
zaopatrzenia w ciepło, energię
elektryczną i paliwa gazowe
miasta Lubliniec
A K T U A L I Z A C J A P R O J E K T U Z A Ł O Ż E Ń
1. PODSTAWA OPRACOWANIA ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA
W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE
Ustawa Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89,
poz. 625, Nr 104, poz. 708, Nr 158, poz. 1123 i Nr 170, poz. 1217 z późn. zm.) wraz ze zmianami
wynikającymi z: Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Ustawy z dnia 8 stycznia
2010r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2010r. Nr
21, poz. 104); określających kompetencje organów administracji publicznej, określa obowiązki gmin
związane z realizacją zadania własnego gminy w zakresie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i
paliwa gazowe oraz procedury związane z wykonaniem tego obowiązku.
Zgodnie z art. 19 Ustawy, Wójt (burmistrz, prezydent miasta) zobligowany jest do opracowania
projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe oraz do jego
aktualizacji co najmniej raz na 3 lata.
Natomiast projekt planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Burmistrz
opracowuje, jeżeli plany przedsiębiorstw energetycznych nie zapewniają realizacji tych założeń.
W niniejszej części Projektu założeń, zaktualizowano akty prawne stanowiące
podstawę opracowania oraz wprowadzono zapisy związane z Ustawą z dnia
8 stycznia 2010r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz zmianie niektórych
innych ustaw.
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
4
2. WYJŚCIOWE
ZAŁOŻENIA
ROZWOJU
SPOŁECZNO-
GOSPODARCZEGO LUBLIŃCA
2.1. Podstawy merytoryczne do opracowania założeń rozwoju
społeczno-gospodarczego miasta
Podstawą do opracowaniu planu zaopatrzenia miasta w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe
są: Plan rozwoju lokalnego miasta Lubliniec na lata 2004-2013, Uchwała Nr 763/LVIII/2010 RM w L-cu
z dnia 19.10.2010 r. zmieniająca Uchwałę Nr 386/XXXIII/05 RM w L-cu z dnia 21.03.2005 r. w
sprawie przyjęcia „Planu Rozwoju Lokalnego Miasta Lubliniec na lata 2004-2013” oraz Strategia
Miasta Lubliniec na lata 2004-2015, Uchwała Nr 764/LVIII/2010 RM w L-cu z dn. 19.10.2010 r.
zmieniająca Uchwałę Nr 387/XXXIII/05 RM w L-cu z dn. 21.03.2005 r. w sprawie przyjęcia „Strategii
rozwoju miasta Lubliniec na lata 2010-2020”. Realizacja tych dokumentów spowoduje określoną
potrzebę rozwoju infrastruktury energetycznej miasta.
Wyżej wymienione dokumenty strategiczne miasta wyznaczają kierunki zagospodarowania
przestrzennego w studium uwarunkowań i planie zagospodarowania przestrzennego miasta. Planowanie
w horyzoncie czasu 15 lat w przód zawsze obarczone jest niepewnością.
Pewne elementy rozwoju miasta przedstawiane są w Miejscowym planie zagospodarowania
przestrzennego dla terenu miasta. Jednakże nie są to wystarczające informacje by można z nich
zbudować gotowe scenariusze rozwoju społeczno-gospodarczego Lublińca. Na potrzeby założeń do
planu zaopatrzenia w energię opracowano własne, ekspertyzowe scenariusze wychodząc z dostępnych
informacji i tendencji z minionych 2-4 lat oraz ogólnych prognoz i strategii społeczno-gospodarczych
rozwoju kraju dostosowanych do specyfiki miasta Lubliniec.
2.2. Uogólniona
charakterystyka
trendów
społeczno -
gospodarczych miasta
Lubliniec położony jest w północnej części województwa na
Wyżynie Śląskiej w środkowej części Garbu Woźnickiego w
dorzeczu rzeki Mała Panew. Miasto oddalone jest od stolicy
województwa, Katowic o 56 km, na zachód od Częstochowy o
35 km i 50 km od Opola. Lubliniec jest stolicą powiatu
lublinieckiego, liczy 23 314 mieszkańców (stan na lipiec 2009
roku) i zajmuje powierzchnię 89,8 km
2
.
Jest drugim, co do wielkości (po Częstochowie) miastem w
północnej części woj. śląskiego
W obrębach miasta przebiegają ciągu komunikacyjne w
relacji:
Drogi krajowej nr 46 Częstochowa – Lubliniec – Opole;
Drogi krajowej nr DK11 Bytom – Lubliniec – Kluczbork
– Poznań;
Drogi nr 906 Lubliniec – Piasek – Koziegłowy.
Przez miasto przebiegają 2 pasma osadnicze o znaczeniu
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
5
międzyregionalnym Opole – Częstochowa - Kielce i Kluczbork-Tarnowskie Góry i pasmo regionalne z
Woźnik przez Koszęcin do Lublińca.
Lubliniec spełnia funkcję przemysłowo – usługową. Największymi przedsiębiorstwami są:
Lentex S.A., produkujący wykładziny podłogowe i włókniny,
TubroCare Poland S.A. (dawniej Energoserwis), wykonuje remonty urządzeń dla energetyki oraz
produkuje elementy generatorów turbin gazowych,
Przedsiębiorstwo HOGER,
Rejonowe Przedsiębiorstwo Melioracyjne S.A.
PHU Larix Sp. z o.o.,
Hygienika S.A.
Ogólne trendy rozwoju społeczno-gospodarczego miasta wyglądają następująco:
1) Zmiany społeczno-gospodarcze w okresie transformacji generalnie należy ocenić pozytywnie.
Jednakże obok zjawisk pozytywnych wystąpiły też negatywne.
2) Do zjawisk pozytywnych zaliczyć należy:
• polepszanie się stanu technicznego sytuacji mieszkaniowej w związku z realizacją Programu
Ograniczenia Niskiej Emisji (w programie wzięło udział 416 budynków jednorodzinnych).
• wyższa od średniej krajowej (o około 11 %) przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania,
• stosunkowo duży odsetek mieszkań stanowiących zabudowę jednorodzinną (~45 %),
• wzrost liczby małych podmiotów gospodarczych (w 2008 r. wzrost ten stanowił ~2,6 % w
stosunku do 2007 r.),
• wzrost powierzchni mieszkalnej, przy jednoczesnej poprawie istniejącej infrastruktury.
3) Do zjawisk negatywnych zaliczyć należy:
• spadek salda migracji w latach 1998 - 2008 r. (o 11,7 %),
• wzrost stopy bezrobocia z 4,5% w 1998r. do ok. 5,82% w roku 2009,
• utrzymująca się tendencja zmniejszania przyrostu naturalnego (w 1998 + 0,2 %,
w 2009 – 2%),
• zatrzymanie tempa przyrostu nowych mieszkań;
(źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Lublińcu oraz Główny Urząd Statystyczny.)
W niniejszej części zaktualizowano zapisy uwzględniając zmiany demograficzno
gospodarcze od 1998r.
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
6
2.3. Scenariusze rozwoju społeczno-gospodarczego Lublińca
Na potrzeby niniejszego opracowania zdefiniowano trzy podstawowe, jakościowo różne scenariusze
rozwoju społeczno-gospodarczego Lublińca do 2020r. Są to:
Scenariusz A: stabilizacji społeczno-gospodarczej miasta, w której dąży się do zachowania
istniejącej pozycji i stosunków społeczno-gospodarczych miasta. Scenariuszowi temu nadano
nazwę "OSTRZEGAWCZY".
Scenariusz B: umiarkowany rozwój społeczno-gospodarczy miasta ukierunkowany na dążenie do
powtórzenia historycznych ścieżek rozwoju Krajów Unii Europejskiej z tempem nieco wyższym niż
mniej rozwinięte kraje "starej" Unii (Portugalia, Hiszpania, Grecja). Scenariuszowi temu nadano
nazwę "PASYWNY".
Scenariusz C: dynamiczny rozwój społeczno-gospodarczy miasta, ukierunkowany na
wykorzystanie wszelkich powstających z zewnątrz możliwości rozwojowych; globalizacja
gospodarcza, rynki finansowe, nowoczesne technologie jak również silne stymulowanie i
wykorzystanie wewnętrznych sił sprawczych. Tempo rozwoju społeczno-gospodarczego miasta
winno być większe od historycznej ścieżki rozwoju krajów Unii Europejskiej (w odpowiednim
przedziale dochodów na mieszkańca). Scenariuszowi temu nadano nazwę "AKTYWNY".
Wynikowe wielkości scenariuszy rozwoju społeczno-gospodarczego miasta posłużą w rozdziale 4 do
sporządzenia prognoz energetycznych dla każdego scenariusza.
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
7
3. OCENA STANU AKTUALNEGO I PRZEWIDYWANYCH ZMIAN
ZAPOTRZEBOWANIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA
GAZOWE
3.1.
Ogólna charakterystyka i wprowadzenie do diagnozy systemów zaopatrzenia
miasta w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe
Lubliniec należy do miast o średniej wielkości, liczba ludności w mieście wynosi ponad dwadzieścia trzy
tysiące. Podobnie jak wiele innych miast w Polsce, boryka się z szeregiem problemów technicznych,
ekonomicznych, środowiskowych i społecznych we wszystkich dziedzinach funkcjonowania miasta.
Jedną z istotnych dziedzin funkcjonowania miasta jest gospodarka energetyczna, czyli zagadnienia
związane z zaopatrzeniem w energię oraz jej użytkowaniem i gospodarowaniem na terenie miasta.
O wielkości i złożonej problematyce zagadnienia świadczą poniższe liczby:
powierzchnia miasta: 89,8 km
2
,
liczba ludności: 23.314,
zasoby mieszkaniowe w 2008r. wyniosły 8182 mieszkań (7701 w 2000r.) – 98,8 % w dobrym
stanie technicznym, 32402 izb (27958 w 2000r.) i 619300 m
2
powierzchni użytkowej (504100
m
2
w
2000r.) (wg Rocznika Statystycznego powiatów województwa śląskiego 2008r.)
przeciętna powierzchnia użytkowa jednego mieszkania w mieście Lubliniec wynosiła w roku 2007
– 75,7 m
2
, jest ona wyższa o 13% od średniej dla woj. Śląskiego, która w roku 2007 wynosiła
66,8 m
2
. (źródło „Panorama Powiatów woj. Śląskiego 2009”).
wielkość rynku ciepła (ogrzewanie,
ciepła
woda
użytkowa,
ciepło
procesowe
w
gospodarstwach domowych oraz w przemyśle itp.) w mocy 115 MW, w energii ~200 GWh (wg
obliczeń FEWE oraz danych AT Group S.A. o realizacji PONE).
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
8
RYSUNEK 1. STRUKTURA ZUŻYCIA CIEPŁA W MIEŚCIE LUBLINIEC W 2009R.
W latach 2000 – 2010 został przeprowadzony szereg termomodernizacji budynków użyteczności
publicznej (Gimnazjum Nr 1, Szkoła Podstawowa Nr 3, Przedszkole Nr 6, MDK, Szpital
Neuropsychiatryczny, Specjalistyczny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Niesłyszących i Słabo
Słyszących w Lublińcu). Spółdzielnie mieszkaniowe również przeprowadziły w tym okresie działania
mające na celu optymalizację wykorzystania energii. Spowodowało to spadek zapotrzebowania na
ciepło tych obiektów, jednakże patrząc z perspektywy całego systemu ciepłowniczego nie wykazuje on
spadku zapotrzebowania na ciepło. Sytuacja ta jest skutkiem powstania nowych powierzchni
mieszkalnych, w których wykorzystane zostało ciepło zaoszczędzone poprzez wprowadzenie
termomodernizacji.
W latach 2007 – 2009 zrealizowano Program Ograniczania Niskiej Emisji (PONE) w budownictwie
jednorodzinnym, czego skutkiem było pojawienie się odnawialnych źródeł energii (OZE)
w postaci kolektorów słonecznych, wykorzystywanych do podgrzewania ciepłej wody użytkowej.
Zaopatrzenie Lublińca w paliwa i energię stanowi znaczący rynek, którego wartość według rocznej
sprzedaży paliw i energii (poziom cen 2010) wynosi:
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
9
TABELA 1. STRUKTURA ZUŻYCIA ENERGII ORAZ WARTOŚĆ SPRZEDAŻY W LUBLIŃCU.
Bezpośrednie zużycie energii
Wa
r
tość spr
z
edaży energii
Wielkość
[GWh/rok]
Udział [%]
Wielkość
[mln zł]
Udział [%]
Ciepło sieciowe
79
26%
9,7
13%
Energia elektryczna
78
25%
42,9
59%
Gaz ziemny
40
13%
7,9
11%
Węgiel (lokalne kotłownie i
piece)
106
34%
11,6
16%
Pozostałe (olej, propan
butan)
2,4
1%
0,7
1%
Odnawialne źródła
energii
1,2
1%
-
-
RAZEM
306,6
100%
72,8
100%
Ogrzewanie budynków, ciepła woda użytkowa w gospodarstwach domowych oraz ciepło procesowe w
przemyśle itp., stanowi dominującą część rynku paliw i energii. Coraz większe znaczenie odgrywać
będzie też konkurencja między systemami energetycznymi, która może zmienić istniejącą strukturę rynku
usług związanych z dostarczaniem ciepła. Aktualnie zapotrzebowanie na nośniki energii pokrywane jest
przez:
• ciepło sieciowe 40%,
• gaz ziemny 9%,
• ogrzewanie indywidualne (węgiel, lokalne kotłownie i piece) 47%,
• energię elektryczną i inne 3 %,
• odnawialne źródła energii 1%.
Wielkość rynku energii (energia łącznie na wszystkie cele) wynosi: ilościowo 306,6 GWh (na podstawie
danych FEWE).
RYSUNEK 2. STRUKTURA ZUŻYCIA ENERGII BEZPOŚREDNIEJ W MIEŚCIE LUBLINIEC W 2009R.
Ciepło
26%
Energia
elektryczna
25%
Gaz ziemny
13%
Węgiel (lokalne
kotłownie i
piece)
34%
Pozostałe (olej,
propan butan)
1%
Odnawialne
źródła energii
1%
Ciepło sieciowe
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
10
Odbiorcami energii cieplnej w mieście są głównie: przemysł, obiekty mieszkalne jedno- i wielorodzinne
oraz obiekty użyteczności publicznej a także handel i usługi.
RYSUNEK 3. UDZIAŁ POSZCZEGÓLNYCH ODBIORCÓW W CAŁKOWITYM ZAPOTRZEBOWANIU MOCY CIEPLNEJ
(ŁĄCZNA MOC OKOŁO - 115 MW)
RYSUNEK 4. UDZIAŁ POSZCZEGÓLNYCH ODBIORCÓW W CAŁKOWITYM ZUŻYCIU CIEPŁA
(ŁĄCZNE ZUŻYCIE OKOŁO - 824 TJ)
Największy udział stanowią obiekty mieszkalne. Powierzchnia mieszkań wynosi ~619,3 tys. m
2
(wg
Rocznika Statystycznego powiatów województwa śląskiego na 2008 rok). W bilansie zapotrzebowania
ciepła, udział powierzchni mieszkalnej stanowi ~67%. Znaczący udział stanowią też budynki
użyteczności publicznej, których udział kształtuje się na poziomie 13% oraz budynki przemysłowe ~10%
(na podstawie danych Lentex oraz Turbocare).
Gospodarcze
10%
Handel i usługi
3%
Budynki
użyteczności
publicznej
11%
Przemysł
25%
Budynki
wielorodzinne
11%
Budynki
jednorodzinne
40%
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
11
Budownictwo, jako jeden z największych odbiorców energii cieplnej w mieście charakteryzuje się
zróżnicowaną strukturą zasobów mieszkalnych. Największy udział w zapotrzebowaniu na ciepło
stanowią budynki mieszkalne. Rysunek przedstawia strukturę zaspokajania obiektów mieszkalnych
w ciepło.
RYSUNEK 5. STRUKTURA SYSTEMÓW CIEPŁOWNICZYCH W OGRZEWANIU BUDYNKÓW (WG ZAPOTRZEBOWANIA MOCY)
Obiekty wielorodzinne ogrzewane węglem (piece i kotły węglowe) stanowią potencjał możliwy do
podłączenia ich do sieci cieplnej.
Badanie zanieczyszczenia atmosfery w Lublińcu zostały przeprowadzone w 2007 roku w 3 punktach
miasta przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Częstochowie. Punkty pomiarowe to: dwa
największe węzły komunikacyjne i tereny zabudowy jednorodzinnej w płd. części miasta. Pomiary
wykazywały okresowe przekroczenie dopuszczalnych norm dla pyłów, tlenku węgla, ozonu i
węglowodorów wg opracowania "Program Ochrony Powietrza dla stref województwa śląskiego”, w
których stwierdzone zostały nadnormatywne poziomy substancji w powietrzu.
Na podstawie badań przeprowadzonych w 2007 r. przez Śląską Woj. Stację Epidemiologiczną i
danych z punktów pomiarowych wynika, że miasto należy do jednego z najmniej zanieczyszczonych
w województwie. Analiza emisji wszystkich rodzajów zanieczyszczeń wskazuje, iż Lubliniec znajduje się w
strefie A. Jedynym wyjątkiem jest B(a)P, którego emisja w 2007 roku na stacji pomiarowej przy ul.
Piaskowej 56 wynosiła 1,5 ng/m
3
i nie była znacząca, ale w latach poprzednich 2005 i 2006 wynosiła
odpowiednio 6,2 i 5,9 ng/m
3
.
Stężenia zanieczyszczeń są także niższe od wartości dopuszczalnych dla strefy uzdrowiskowej.
Największe chwilowe przekroczenia występowały na węzłach komunikacyjnych, co jednoznacznie
wskazuje na decydujący wpływ spalin samochodowych na przeprowadzone pomiary. Drugim czynnikiem
mającym wpływ na zanieczyszczenie atmosfery to duża ilość lokalnych kotłowni węglowych. Na stan
powietrza w mieście mają wpływ zanieczyszczenia z terenów ościennych, w szczególności z rejonu Opola
i Katowic.
W ramach Programu Ograniczania Niskiej Emisji prowadzonego w latach 2007-2009, właściciele
domów jednorodzinnych zlokalizowanych na obszarze miasta Lublińca mogli skorzystać
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
12
z dofinansowania na modernizację węglowych źródeł ciepła, o niskiej sprawności, mających ok. 50%
udziału w rynku ciepła na terenie miasta. Są to szczególnie użytkownicy niskosprawnych pieców
ceramicznych, opalanych węglem o najbardziej niekorzystnych parametrach energetyczno –
ekologicznych. Największe zagęszczenie obiektów, do których skierowany był Program ONE,
znajdowało się na obrzeżach miasta. Ponadto mieszkańcy wymieniający źródło ciepła mogli skorzystać z
dofinansowania na montaż kolektorów słonecznych oraz ocieplenie budynku.
Poniżej przedstawiono efekty Programu ONE:
TABELA 2. EFEKTY REALIZACJI PONE.
Efekt rzeczowy [szt]
Etap
2007
Etap
2008
Etap
2009
RAZEM
Likwidacja starych nieekologicznych źródeł ciepła
169
175
72
416
Montaż nowych ekologicznych kotłów węglowych
155
156
52
363
Montaż nowych ekologicznych kotłów gazowych
14
19
19
52
Montaż nowych ekologicznych kotłów olejowych
0
0
1
1
Montaż układów solarnych
71
80
35
186
Docieplenie budynków
107
108
61
276
Program sfinansowany został ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej w Katowicach. Poziom dofinansowania na poszczególne rodzaje inwestycji przedstawiono
poniżej:
TABELA 3. POZIOM DOFINASOWANIA DZIAŁAŃ PONE
W
ari
ant
Zakres modernizacji
Przyjęte
nakłady
jednostkowe
brutto (zł)
Źródła finansowania
Środki własne
mieszkańca
Środki Urzędu
%
zł
%
zł
1
2
3
4
5
6
7
1
Zabudowa kotła na gaz, olejowego, węglowego
12 000,00
30%
3 600,00
70%
8 400,00
2
Zabudowa kolektorów słonecznych
15 000,00
30%
4 500,00
70%
10 500,00
3
Ocieplenie budynku
25 000,00
30%
7 500,00
70%
17 500,00
Efekt ekologiczny osiągnięty w ramach realizowanego Programu przestawiony został w tabeli poniżej:
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
13
TABELA 4. EFEKT EKOLOGICZNY PONE
Zanieczyszczenia
Efekt ekologiczny
faktycznie
osiągnięty
Procentowe
ograniczenie emisji
Pył [kg/a]
83371
60,62%
SO
2
[kg/a]
51644
35,25%
NO
x
[kg/a]
3169
23,49%
CO [kg/a]
151479
45,98%
CO
2
[w tys kg/a]
6458
48,18%
b-a-p [kg/a]
47
38,00%
zmniejszenie zapotrzebowania energii cieplnej [GJ/a]
21624
-
Przedstawiony efekt ekologiczny został obliczony dla obiektów, które wzięły udział w Programie (w
sumie 416 budynków jednorodzinnych). Wyliczenia zostały wykonane na podstawie założeń
przedstawionych przez WFOŚiGW w Katowicach.
Użytkowanie energii generuje również znaczące ilości zanieczyszczeń emitowanych do powietrza
atmosferycznego. Wielkość emisji S0
2
, NOx, CO i pyłu związanych z wytwarzaniem ciepła na potrzeby
miasta Lubliniec ilustruje Rysunek 6, a wielkość emisji CO
2
Rysunek 7.
RYSUNEK 6. EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ DO ATMOSFERY ZE ŹRÓDEŁ CIEPŁA W 2009R. (Z UWZGLĘDNIENIEM EFEKTÓW PONE)
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
SO
2
NOx
CO
Pył
wysoka emisja
niska emisja
Mg/rok
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
14
RYSUNEK 7. EMISJA CO
2
DO ATMOSFERY ZE ŹRÓDEŁ CIEPŁA W 2009R. (Z UWZGLĘDNIENIEM EFEKTÓW PONE)
Widoczna jest pewna dominacja źródeł węglowych o niskich emitorach (tzw. niska emisja) uwzględniając
udział mocy cieplnej poszczególnych emitorów w rynku ciepła. Udział ten wynosi odpowiednio 44% -
źródła wysokiego poziomu i 56% - źródła niskiego poziomu.
Widoczna jest również poprawa stanu niskiej emisji w stosunku do roku 2006, gdzie poziom niskiej emisji
CO
2
wynosił 78 873 Mg/rok (dane z Programu ONE dla miasta Lubliniec).
W wielu miastach udział węglowych źródeł ciepła w niskich emitorach to poważny problem i Lubliniec nie
odbiega znacząco od często obserwowanej sytuacji w kraju.
Ceny energii elektrycznej i paliw gazowych
w Lublińcu nie różnią się od cen w innych miastach.
Na podstawie danych otrzymanych z Urzędu Miejskiego, Spółdzielni Mieszkaniowych jak również od
wytwórców ciepła, a także przy przyjęciu aktualnych cen ciepła i paliw, przeprowadzono analizy
kosztów ogrzewania z różnych źródeł zasilania (Rysunek 8).
Do obliczeń przyjęto dane dla budynku o powierzchni użytkowej 1608 m
2
, zapotrzebowaniu mocy
cieplnej 0,152 MW oraz rocznym zużyciu energii cieplnej 961 GJ (jak w poprzedniej wersji planu).
Jednostkowe wskaźniki wynoszą odpowiednio 99 W/m
2
oraz 0,63 GJ/m
2
. Obliczenia przedstawiono
poniżej w tabeli:
72415
55888
50000
55000
60000
65000
70000
75000
niska emisja
wysoka emisja
Mg/rok
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
15
TABELA 5. OBLICZENIA KOSZTÓW OGRZEWANIA PRZYKŁADOWEGO BUDYNKU MIESZKALNEGO (POZIOM CEN Z 2010R.)
Wyszczególnienie
Fortum
Częstochowa
(taryfa L.1.C)
ECO Opole
(taryfa BP-
Lu)
Kotłownia
gazowa
(taryfa W-
5)
Kotłownia
olejowa
Małe
kotłownie
węglowe
Energia
elektryczna
(taryfa G12
- strefa
nocna)
[jednostka]
GJ
GJ
m3
dm3
Mg
kWh
nośnik energii
gorąca woda
gorąca
woda
gaz ziemny
olej
opałowy
lekki
węgiel -
ekogroszek
energia
elektryczna
zużycie nośnika [jednostka]
961
961
30 173
22 957
49
266 945
sprawność źródła [%]
91%
91%
82%
wartość opałowa [MJ/jedn.]
35
46
24
cena nośnika [zł/jedn.]
3,20
800
cena energii - strefa nocna
[zł/kWh]
0,2242
składnik zmienny stawki
sieciowej [zł/kWh] - strefa
nocna
0,0476
składnik stały stawki
sieciowej [zł/rok] - instalacji
3 – fazowa
78,76
stawka opłaty przejściowej
[zł/rok]
73,76
stawka jakościowa [zł/kWh]
0,0094
abonament [zł/rok]
67,78
cena gazu [zł/m3]
1,1743
stawka opłaty stałej za usł.
dystrybucji [zł/(m3/h) za h]
0,0466
stawka opłaty zmiennej za
usł. dystrybucji [zł/m3]
0,2146
abonament [zł/rok]
1098,88
moc zamówiona [m3/h]
17,18
cena za moc [zł/MW]
92476,54
72475,33
cena ciepła [zł/GJ]
29,67
29,48
opłata przesyłowa stała
[zł/MW]
45042,23
47625,27
opłata przesyłowa zmienna
[zł/GJ]
11,9
11,41
roczne koszty ogrzewania [zł]
60 851,6
57 550,6
50018,1
73 463,9
39 065,0
75 287,8
wynikowy koszt ciepła
[zł/GJ]
63,3
59,9
52,0
76,4
40,7
78,3
koszt ogrzewania [zł/m2]
37,8
35,8
31,1
45,7
24,3
46,8
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
16
RYSUNEK 8. PORÓWNANIE KOSZTÓW OGRZEWANIA PRZYKŁADOWEGO BUDYNKU DLA RÓŻNYCH SYSTEMÓW GRZEWCZYCH
(KOSZTY WG CEN NOŚNIKÓW ENERGII NA ROK 2010)
Powyższe dane wskazują na niskie koszty ogrzewania w przypadku ciepła sieciowego i gazu ziemnego
w stosunku do oleju opałowego i energii elektrycznej. Najniższy koszt ogrzewania występuje w źródle
węglowym (przy założeniu braku kosztów obsługi zewnętrznej). Wysokie koszty ogrzewania z energii
elektrycznej wynikają z wysokich kosztów eksploatacyjnych głównie kosztów energii.
W niniejszej części uwzględniono zmianę struktury zapotrzebowania na ciepło
związaną z budową nowych zasobów mieszkaniowych w Lublińcu przy ulicy M. Curie-
Skłodowskiej, termomodernizację części obiektów oraz poziom cen paliw
i energii w roku 2010.
3.1.1.
System ciepłowniczy
Scentralizowany system ciepłowniczy miasta zasilany jest z ciepłowni należącej do przedsiębiorstwa
Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o., Energetykę Cieplną Opolszczyzna S.A. (ECO S.A.) oraz
RWE
Polska Contracting Sp. z o.o.
Moc cieplna ciepłowni Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o. wynosi 17,4 MW. System ten zaopatruje
w ciepło część osiedli zabudowy wielorodzinnej w rejonie ul. Wyszyńskiego, 3 Maja, Szymanowskiego,
11-go listopada, Cebulskiego oraz obiekty: Klasztor Ojców Oblatów, budynki ZOZ-u, Jednostkę
Wojskową, szkoły i przedszkola.
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
17
W mieście oprócz scentralizowanego systemu sieciowego istnieje kilka lokalnych systemów zasilających
odbiorców mieszkalnych głównie w ciepło grzewcze oraz w nieznacznej ilości w ciepłą wodę użytkową:
obszar zasilany przez kotłownie należące do ECO S.A. (zapotrzebowanie mocy w 2010r. ok.
25 MW mocy na potrzeby technologiczne i grzewcze) obejmujący ulicę
Robotniczą oraz
Powstańców Śląskich,
obszar zasilany przez kotłownię należącą do Międzyzakładowej Spółdzielni Mieszkaniowej
ogrzewającą budynki przy ulicy Ogrodowej,
obszar zasilany przez kotłownię na terenie Szpitala Psychiatrycznego, ogrzewający budynki
przy ulicy Grunwaldzkiej oraz Żwirki i Wigury, kotłownia stanowi własność Fortum,
obszar zasilany przez kotłownię należącą do firmy
RWE Polska Contracting Sp. z o.o.
–
ogrzewającej budynki przy ulicach Paderewskiego, Oświęcimskiej, Tysiąclecia, Wojska Polskiego
i ZHP.
W niniejszej części uwzględniono dane przekazane przez odbiorców oraz
dostawców
energii.
W
opracowaniu
nie
uwzględniono
danych
o sprzedaży ciepła największego dostawcy ciepła, ze względu na brak informacji
z Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo zadeklarowało
przekazanie informacji w 2011r. Do marca 2011r. nie dostarczono żadnych danych.
3.1.2.
System gazowniczy
Właścicielem i jednocześnie eksploatatorem części urządzeń związanych z dostawą gazu na obszarze
miasta Lubliniec jest Górnośląska Spółka Gazownicza Sp. z o.o. z siedzibą w Zabrzu. Maksymalna
przepustowość stacji I° wynosi 2500 m
3
/h natomiast II° 2950 m
3
/h.
Przepustowości te nie w pełni są wykorzystane, bowiem szczytowe obciążenie w okresie zimowym wynosi
ok. 1500 m
3
/h. Na podstawie danych udostępnionych przez GSG gaz wykorzystywany jest przez 4,2
tys. odbiorców. Ogółem z gazu korzysta ponad 40 % mieszkańców miasta.
Roczne zużycie gazu w 2008 roku w gospodarstwach domowych wyniosło około 2,4 mln m
3
, natomiast
ok. 1,8 mln m
3
zużyły pozostałe sektory. Zużycie gazu na 1 osobę w gospodarstwach domowych wynosi
102,9 m
3
. Wielkość zużycia gazu w mieście daje 9% udziału w rynku ciepła (ogrzewanie, ciepła woda
użytkowa, przygotowanie posiłków w gospodarstwach domowych) i 13% udziału w całym rynku energii
w Lublińcu pod względem zużycia energii.
Magistrala gazowa wysokiego ciśnienia 2 x 500 mm, przebiega przez zachodnią część miasta oraz
stację redukcyjną przy ulicy Lisowickiej o przepustowości 2500 m
3
/h. Sieć gazowa obejmuje całość
terenów zabudowanych miasta z wyjątkiem dzielnicy przemysłowej i niektórych fragmentów luźnej
zabudowy dzielnicy Wymyślacz i rejonu Kokotka. Długość sieci gazowej wynosi 178,2 km. Liczba
bezpośrednich podłączeń prowadzących do budynków wynosi 2963 (dane na podstawie Rocznika
Statystycznego powiatów województwa śląskiego 2008).
Górnośląska Spółka Gazownicza Sp. z o.o. przewiduje dalszą rozbudowę sieci gazowej i objęcie nią
także terenów peryferyjnych Wymyślacza i nowych terenów zabudowy.
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
18
W większym stopniu zakłada się wykorzystanie gazu do celów grzewczych przez budowę lokalnych
i indywidualnych kotłowni gazowych, które winny docelowo stać się głównym źródłem ciepła za
wyjątkiem terenów objętych planowanym zasięgiem obsługi kotłowni
Fortum Power and Heat Polska
Sp. z o.o.
i kotłowni ECO S.A. na terenie Lentexu, co w znacznym stopniu winno zmniejszyć stopień
zanieczyszczenia atmosfery.
3.1.3.
System elektroenergetyczny
Jednostką odpowiedzialną za eksploatację i właścicielem urządzeń związanych z dostawą energii
elektrycznej na obszarze miasta Lubliniec jest ENION S.A. Oddział w Częstochowie, obecnie należący do
sieci Tauron. Na terenie Kokotka Operatorem Systemu Dystrybucyjnego jest Vattenfall Distribution
Poland S.A. PKP Energetyka S.A próbuje rozwijać sprzedaż i świadczyć usługi OSD w pobliżu swoich
linii kolejowych.
Łączna moc zainstalowana transformatorów 15/0,4 kV wynosi 24 MVA, natomiast wykorzystanie tej
mocy jest na poziomie 32 %. Szczytowe obciążenie wynosi około 12 MVA. Roczne zużycie energii
elektrycznej w Lublińcu wynosi ok. 78 GWh w tym na cele ogrzewania około 0,5 GWh/rok.
Zapotrzebowanie na energię elektryczną miasta pokrywane jest z wykorzystaniem linii elektrycznych
110 kV w relacji Lubliniec – Zawadzkie – Herby – Koszęcin. Zaopatrywanie w energię elektryczną
miasta z sieci przesyłowej 110 kV odbywa się poprzez GPZ 110/15 położony w dzielnicy
przemysłowej. Sieci 15 kV i część sieci nn znajdujących się w centrum miasta jest skablowana, natomiast
sieci znajdujące się na obrzeżach miasta są napowietrzne. Straty sieci rozdzielczej wynoszą około 10%.
Część zabudowy letniskowej w rejonie Posmyk Leśnica nie jest zaopatrywana w energię elektryczną.
Liczba odbiorców energii elektrycznej na terenie Lublińca wynosi ~10 tys.
Poniżej przedstawiono strukturę odbiorców wg taryf:
w grupie taryfowej B (odbiorcy zasilani napięciem wyższym niż 1 kV i nie wyższym niż 30 kV) -
14 szt.
w grupie taryfowej C (odbiorcy zasilani napięciem nie wyższym niż 1 kV) - 1321 szt.
w grupie taryfowej G11 (odbiorcy zużywający energię elektryczną na potrzeby gospodarstw
domowych - całodobowa) - 7819 szt.
w grupie taryfowej G12 (odbiorcy zużywający energię elektryczną na potrzeby gospodarstw
domowych - noc-dzień) - 869 szt.
Poniższy rysunek przedstawia zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych w powiecie w
latach 2009 - 2010. Dane wskazują na umiarkowany wzrost zużycia energii w tym czasie. W roku 2009
nastąpił wzrost zużycia energii o ok. 3,3%, podczas gdy liczba odbiorców wzrosła jedynie o 0,3%.
Podobne tendencje będą występowały na terenie miasta Lubliniec.
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
19
RYSUNEK 9. ZUŻYCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POWIECIE W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH W LATACH 2008 - 2009.
(wg Rocznika Statystycznego powiatów województwa śląskiego 2008 i 2009 – dane dla powiatu)
W niniejszej części zaktualizowano dane firm – dostawców energii i paliw.
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
20
4. PRZEDSIĘWZIĘCIA RACJONALIZUJĄCE UŻYTKOWANIE CIEPŁA,
ENERGII ELEKTRYCZNEJ I PALIW GAZOWYCH
4.1. Użytkowanie ciepła sieciowego
Mieszkalnictwo - gospodarstwa domowe
Gospodarstwa domowe są pierwszym, co do wielkości użytkownikiem ciepła, ich udział w całkowitym
zużyciu ciepła w 2009r. wynosi 67%.
Średnie jednostkowe zużycie ciepła w mieszkaniach ogrzewanych ciepłem sieciowym wynosi 0,63
GJ/m
2
/rok (174 kWh/m
2
/rok). Jednocześnie jest ok. 2 razy wyższe od obecnie wznoszonych budynków
mieszkalnych z uwagi na obowiązujące lub praktykowane w latach 1950-1980 niższe standardy
termoizolacyjności budowanych wtedy budynków.
Mieszkalnictwo, jeden z największych odbiorców ciepła w mieście, charakteryzuje się zróżnicowaną
strukturą zasobów mieszkalnych.
Zauważalna jest tendencja, że im niższy budynek tym udział węgla do celów grzewczych jest większy.
Obiekty wielorodzinne ogrzewane węglem (piece i kotły węglowe) stanowią potencjał możliwy do
podłączenia ich do sieci cieplnej.
Potencjał ekonomiczny racjonalizacji zużycia ciepła, poprzez dokonanie termomodernizacji w formie:
• izolowania cieplnego stropów nad najwyższą kondygnacją,
• izolowania cieplnego stropów piwnic,
• izolowania cieplnego ścian zewnętrznych,
• instalowania automatyki i regulacji instalacji wewnętrznych,
• instalowania termostatów przy grzejnikach.
w poniższych typach budynków, przedstawia się następująco:
• w budynkach 1-2 kondygnacyjnych
42%,
• w budynkach 3 kondygnacyjnych
44%,
• w budynkach 4-5 kondygnacyjnych
32%,
• w budynkach powyżej 6 kondygnacji
26%.
Granice racjonalizacji zużycia ciepła określono przyjmując jako kryterium wyboru pakietu przedsięwzięć
7-letni prosty okres zwrotu nakładów oraz koszt zaoszczędzenia energii nie przekraczający 80% ceny
ciepła sieciowego. Stosując się do powyższych założeń i kryteriów, oszacowany potencjał racjonalizacji
zużycia ciepła w budynkach mieszkalnych wynosi:
Potencjał zmniejszenia zużycia
ciepła [TJ/rok]
Potencjał zmniejszenia zużycia
ciepła [%]
Nakłady inwestycyjne [tys. zł]
14
~23
43 285
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
21
Dla wdrożenia powyższych racjonalizacji, opierających się na dostępnych i sprawdzonych technologiach
oraz niepowodujących wzrostu kosztów ogrzewania u użytkowników ciepła/inwestorów przedsięwzięć
termorenowacyjnych, potrzebne są nakłady inwestycyjne rzędu 43 mln zł.
Dalszy potencjał racjonalizacji zużycia ciepła od 5,8% (niskie budynki) do 17,3% (wysokie budynki)
stanowią przedsięwzięcia wymiany okien na nowe, energooszczędne. Potencjał ten w ostatnich latach
jest już częściowo wykorzystany, ale będzie nadal wykorzystywany z uwagi na proces normalnej
wymiany zużytych okien w budynkach mieszkalnych. Wymiana okien nie zawiera się w pakiecie
przedsięwzięć ekonomicznie uzasadnionych z uwagi na wysokie koszty tej operacji, co pociąga za sobą
długi okres zwrotu nakładów jak również wysoką wartość kosztu zaoszczędzenia energii.
Razem potencjał racjonalizacji zużycia ciepła w budynkach mieszkalnych Lublińca oszacowany jest na:
• opłacalne przedsięwzięcia termomodernizacji budynków
14 TJ/rok
• wymiana okien
1 TJ/rok
15 TJ/rok
Na podstawie danych uzyskanych ze spółdzielni mieszkaniowych oraz na podstawie zachowań
właścicieli indywidualnych, można spodziewać się realizacji programów termomodernizacyjnych w latach
2011-2020, w zakresie i udziale (w stosunku do liczby obiektów pozostałych do modernizacji)
zestawionym poniżej:
•
docieplenie ścian zewnętrznych -
12%,
•
docieplenie stropów nad najwyższą kondygnacją - 7,3%,
•
wymiana okien -
2,4%.
Należy spodziewać się także modernizacji instalacji wewnętrznych (izolacja, zrównoważenie
hydrauliczne instalacji), co spowoduje zmniejszeniem strat ciepła.
W prognozach energetycznych przyjęto, że do roku 2020 wystąpi racjonalizacja użytkowania ciepła,
prowadząca do obniżenia jego zużycia. Przewidywane zmiany przedstawiono poniżej:
Zm
i
a
na
w
l
a
t
ach
:
201
1
-2020
Scenariusz A
"
Ostrzega
w
czy
"
-7
,
0%
Scenariusz B
"
Pasywny"
-1
1
,0
%
Scenariusz C
"
Aktywny
"
-
13
,
0%
Biorąc pod uwagę powyższe scenariusze, zmiany zapotrzebowanie na ciepło (w stosunku do obecnego
62 TJ) dla mieszkalnictwa przedstawiono poniższej w tabeli.
Zmiana w latac
h
:
2011
-
2
0
20
Scenariusz A
"
Ostrzegawczy"
-4 TJ
Scenariusz B
"
Pasywny"
-7 TJ
Scenariusz C
"
Aktywny
"
- 8 TJ
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
22
Budynki użyteczności publicznej
Udział tej grupy użytkowników w całkowitym zapotrzebowaniu ciepła stanowi ok. 17 TJ, a więc jest
stosunkowo niewielki.
Administracja tymi budynkami prowadzona jest indywidualnie, z otrzymanych danych wynika, że
program termomodernizacyjny w budynkach użyteczności publicznej będzie prowadzony w miarę
dostępnych środków.
W latach 2000 – 2010 przeprowadzono modernizację części obiektów użyteczności publicznej. Prace
wykonywane były zgodnie z audytami energetycznymi i obejmowały pełen zakres prac
termomodernizacyjnych. Takiej modernizacji poddano m. in. budynek MOPS, Miejski Dom Kultury, Szkołę
Podstawową nr 3, Gimnazjum nr 1 i Przedszkole nr 6.
Potencjał racjonalizacji użytkowania ciepła, oszacowany na przykładzie powszechnie występującego
budynku typu szkoła przedstawia się następująco:
• automatyka (pogodowa i czasowa)
10,5%,
• regulacja sieci
6%,
• wymiana okien
8%,
• ocieplenie ścian szczytowych
4,8%,
• ocieplenie stropu nad ostatnią kondygnacją
5%.
Szacując całkowity ekonomiczny potencjał użytkowania ciepła w budynkach użyteczności publicznej
przez pryzmat opisanego budynku, wyniki przedstawiają się następująco:
• ekonomiczny potencjał użytkowania ciepła
5,1 TJ/rok (~30%),
• nakłady inwestycyjne
10138 tys. zł.
Realizację tego potencjału w zakresie budynków gminnych proponuje się przeprowadzić:
• w części przez środki własne gminy i kredyty ustawy termo modernizacyjnej (dla budynków
użyteczności publicznej od 2001 r.) w formie:
inwestycji remontowych jak dotąd,
programu termomodernizacji opartego na tzw. "mechanizmie odnawialnego finansowania
przedsięwzięć energooszczędnych".
• w części bez angażowania środków gminy drogą finansowania przez tzw. "trzecią stronę".
Potencjał racjonalizacji ciepła jest obecnie wykorzystany w niewielkim stopniu, wynika to głównie z braku
środków finansowych na te cele.
W prognozach energetycznych przyjęto (uwzględniając przyrost powierzchni użytkowej, poprawę
komfortu i racjonalizację zużycia energii), że do roku 2020 wystąpi wzrost tempa racjonalizacji
użytkowania.
Z
mi
a
n
a w latac
h
:
2011
-
2
0
20
Scenariusz A
"
Ostrzegawczy"
2,0 %
Scenariusz B
"
Pasywny"
0,0 %
Scenariusz C
"
Aktywny
"
-5,0 %
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
23
Z
mi
a
n
a w latac
h
:
2011
-
2
0
20
Scenariusz A
"
Ostrzegawczy"
+0,3 TJ
Scenariusz B
"
Pasywny"
0,0 TJ
Scenariusz C
"
Aktywny
"
-0,9 TJ
Gospodarka
Grupa ta nie jest ujęta wprost w pozycji „ciepło sieciowe” w tabeli 1, ze względu na to, że ciepło
wytwarzane jest w ramach pozostałych wymienionych tam źródeł, z czego część dostarczana jest
sieciami. Do grupy „gospodarka” zalicza się:
• Przemysł produkcyjny,
• Budownictwo,
• Transport,
• Handel, naprawy i inne.
Zapotrzebowanie na ciepło (~222 TJ) wytwarzane w większości z paliw gazowych lub węgla
kamiennego jest bezpośrednio zużywane w miejscu wytworzenia (dostarczane bezpośrednio ze źródła
do instalacji), inaczej niż w przypadku gospodarstw domowych, budynków użyteczności publicznej oraz
usług.
Grupa ta stanowi znaczny udział w całkowitym zapotrzebowaniu na energię, bo 38% z czego
największy udział ma przemysł - 66%. W przemyśle ciepło jest wytwarzane w większości bezpośrednio
z paliw gazowych lub węgla kamiennego.
Szczegółowej oceny potencjału racjonalizacji użytkowania ciepła nie można uzyskać, bowiem stopień
rozpoznania tego potencjału przez samych użytkowników jest niewielki (niewiele przedsiębiorstw ma
wykonany audyt energetyczny, który ocenia techniczno-ekonomiczne możliwości racjonalizacji zużycia
ciepła). Stąd oszacowanie ekonomicznego potencjału (dającego oszczędność kosztów energii po
wdrożeniu) racjonalizacji użytkowania ciepła w gospodarce, przeprowadzono przez przyjęcie tych
samych wielkości co dla całego kraju oraz doświadczeń zagranicznych. Wielkość tego potencjału jest
wyznaczona przez uwzględnienie zaawansowanych energooszczędnych technologii będących obecnie w
dyspozycji Inwestorów. Na tej podstawie, w scenariuszach prognoz energetycznych przyjęto następujące
zmniejszenie energochłonności gospodarki do 2020r.:
Z
mi
a
n
a w latac
h
:
2011
-
2
0
20
Scenariusz A
"
Ostrzegawczy"
do – 8%
Scenariusz B
"
Pasywny"
do – 16%
Scenariusz C
"
Aktywny
"
do – 20%
Z
mi
a
n
a w latac
h
:
2011
-
2
0
20
Scenariusz A
"
Ostrzegawczy"
-17,8 TJ
Scenariusz B
"
Pasywny"
-35,5 TJ
Scenariusz C
"
Aktywny
"
-44,4 TJ
Przy obecnym zapotrzebowaniu energii w postaci ciepła, nie oznacza to wykorzystania całego
potencjału racjonalizacji, bowiem w następnych latach należy się liczyć z dalszym rozwojem
energooszczędnych technologii, stawianych do dyspozycji Inwestorom. Poza tym warunki konkurencji na
produkty gospodarki wymuszać będą działania racjonalizacji kosztów produkcji, w tym ciepła.
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
24
Stymulowanie racjonalizacji użytkowania ciepła w gospodarce Lublińca odbywać się będzie przez
systemowe działania polityki energetycznej kraju i rola planu gminy w pobudzaniu takiej racjonalizacji
jest ograniczona.
4.2. Użytkowanie energii elektrycznej
Mieszkalnictwo – gospodarstwa domowe
Odbiorcy tej grupy, na terenie powiatu pobierają ok. 56 GWh rocznie energii z sieci
elektroenergetycznej, z czego ok. 22 GWh stanowi zużycie na terenie miasta. Potencjał ekonomiczny
racjonalizacji zużycia energii elektrycznej w gospodarstwach domowych różni się znacznie w zależności
do czego użytkowana jest energia elektryczna. Jego wielkość szacuje się następująco:
• od 10% do 25% w oświetleniu, napędach artykułów gospodarstwa domowego, pralkach,
chłodziarkach i zamrażarkach, kuchniach elektrycznych itp.
• od 25% do 40% dodatkowo od zużycia energii elektrycznej do ogrzewania pomieszczeń
(Szacuje się, że udział powierzchni mieszkalnej, ogrzewanej urządzeniami elektrycznymi, wynosi
około 2%).
Główne kierunki racjonalizacji to powszechna edukacja i dostęp do informacji o energooszczędnych
urządzeniach elektroenergetycznych, w ogrzewaniu pomieszczeń potencjał tkwi w termomodernizacji
mieszkań i budynków.
Plan zaopatrzenia w energię elektryczną gminy może oddziaływać w tym zakresie przez
doprowadzenie do utworzenia miejskiego punktu doradczego w zakresie przyjaznych środowisku
i energooszczędnych technologii użytkowania energii w budynkach, w tym również energii elektrycznej,
który mógłby być razem finansowany przez przedsiębiorstwa energetyczne, producentów urządzeń i
gminę.
W prognozach energetycznych przyjęto (uwzględniając przyrost powierzchni użytkowej, poprawę
komfortu poprzez zastosowanie w gospodarstwach domowych coraz większej liczby urządzeń
napędzanych elektrycznie oraz racjonalizację zużycia energii), że do roku 2020 wystąpi wzrost zużycia
energii elektrycznej w stosunku do obecnego (22 GWh), jak poniżej:
Z
mi
a
n
a w latac
h
:
2011
-
2
0
20
Scenariusz A
"
Ostrzegawczy"
+0%
Scenariusz B
"
Pasywny"
+15%
Scenariusz C
"
Aktywny
"
+33%
Z
mi
a
n
a w latac
h
:
2011
-
2
0
20
Scenariusz A
"
Ostrzegawczy"
0,0 GWh
Scenariusz B
"
Pasywny"
3,3 GWh
Scenariusz C
"
Aktywny
"
7,3 GWh
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
25
Budynki użyteczności publicznej
Udział tej grupy odbiorców w całkowitym zużyciu energii elektrycznej wynosi 6,9% (5,4 GWh). Potencjał
techniczny racjonalizacji zużycia energii elektrycznej zawiera się w granicach od 15% do 60%. Wyższe
wartości dotyczą tych budynków, gdzie do oświetlenia stosuje się jeszcze tradycyjne żarówki i potencjał
ten jest opłacalny (okres zwrotu 3-6 lat).
Przedsięwzięcia racjonalizacji zużycia energii elektrycznej podejmowane będą przez gospodarzy
budynków w aspekcie zmniejszania kosztów energii elektrycznej bądź często w ramach poprawy
niedostatecznego oświetlenia.
Finansowanie podobne jak w przypadku racjonalizacji zużycia ciepła:
• ze środków gminy (roczne budżety bądź mechanizm odnawialnego finansowania),
• przez finansowanie tzw. "trzecią stroną".
W prognozach energetycznych przyjęto (uwzględniając przyrost powierzchni użytkowej, poprawę
komfortu i racjonalizację zużycia energii), że do roku 2020 wystąpi tempo racjonalizacji użytkowania
energii elektrycznej jak niżej:
Z
mi
a
n
a w latac
h
:
2011
-
2
0
20
Scenariusz A
"
Ostrzegawczy"
+6%
Scenariusz B
"
Pasywny"
+15%
Scenariusz C
"
Aktywny
"
+33%
Z
mi
a
n
a w latac
h
:
2011
-
2
0
20
Scenariusz A
"
Ostrzegawczy"
0,3 GWh
Scenariusz B
"
Pasywny"
0,8 GWh
Scenariusz C
"
Aktywny
"
1,8 GWh
Gospodarka
Gospodarka jest pierwszym, co do wielkości użytkownikiem energii elektrycznej, jej udział w całkowitym
zużyciu stanowi 64,9% (50,6 GWh). W gospodarce zużycie energii elektrycznej przypada na
powtarzalne technologie energetyczne i urządzenia jak: pompy, wentylatory, kompresory, napędy,
wentylacja i klimatyzacja, transport, oświetlenie oraz specyficzne dla danej gałęzi procesy
technologiczne.
Ekonomiczny potencjał racjonalizacji użytkowania energii elektrycznej w powtarzalnych technologiach
energetycznych w przemyśle szacuje się w zakresie od 15% do 28%.
Jego wykorzystanie następuje najczęściej w drodze modernizacji procesów produkcyjnych lub drogą
wymiany zużytych lub niesprawnych urządzeń.
Stąd w prognozach energetycznych założono umiarkowane (scenariusz A) i szybsze tempo (scenariusze B
i C) wykorzystanie ekonomicznego potencjału racjonalizacji energii elektrycznej.
Z
mi
a
n
a w latac
h
:
2011
-
2
0
20
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
26
Scenariusz A
"
Ostrzegawczy"
do – 8%
Scenariusz B
"
Pasywny"
do – 16%
Scenariusz C
"
Aktywny
"
do – 20%
Poniżej przedstawiono zmienność zużycia energii elektrycznej w stosunku do zużycia 50,6 GWh.
Z
mi
a
n
a w latac
h
:
2011
-
2
0
20
Scenariusz A
"
Ostrzegawczy"
-4,0 GWh
Scenariusz B
"
Pasywny"
-8,1 GWh
Scenariusz C
"
Aktywny
"
-10,1 GWh
Przedsięwzięcia zmierzające do racjonalizacji użytkowania energii elektrycznej będą realizowane przez
poszczególne działy gospodarki samodzielnie, względnie wspólnie z przedsiębiorstwem
elektroenergetycznym.
Zgodnie z art. 16 Ustawy – Prawo energetyczne, w celu racjonalizacji przedsięwzięć inwestycyjnych,
przy sporządzaniu planów rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania
na energię, przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii są
obowiązane współpracować z przyłączonymi podmiotami oraz gminami, na których obszarze
przedsiębiorstwa te wykonują działalność gospodarczą.
4.3. Użytkowanie gazu ziemnego
Mieszkalnictwo – gospodarstwa domowe
Udział gospodarstw domowych w całkowitym zużyciu gazu to ok. 40,5% (ogrzewanie) + 16,6%
(przygotowanie posiłków, CWU) = 57,1% . Łączne zużycie gazu w 2009r. poza przemysłem, wyniosło
wg danych GUS’u 2400 tys. m
3
(zużycie na 1 mieszkańca w m
3
wynosiło 102,9).
Ekonomiczny potencjał racjonalizacji użytkowania gazu szacuje się w zakresach:
• w ogrzewaniu pomieszczeń od 25% do 40% - udział urządzeń zasilanych gazem ziemnym to
10% w całkowitym zapotrzebowaniu na ciepło w ogrzewaniu pomieszczeń mieszkalnych;
• w przygotowaniu ciepłej wody użytkowej od 10% do 25%;
• w przygotowaniu posiłków od 5% do 12%.
W prognozach przyjęto, uwzględniając przyrost powierzchni użytkowej, poprawę komfortu i
racjonalizację zużycia energii, że do roku 2020 wystąpią zmiany zużycia gazu (na ogrzewanie w
połączeniu z węglem i energią elektryczną), jak poniżej:
Ogrzewan
i
e
Zmiana w
l
atach:
20
1
1-2020
Sce
n
ariusz
A
"
O
s
trzegawczy”
-8
%
Sce
n
ariusz B
"
Pasywn
y
"
-
10
%
Sce
n
a
ri
usz C
'
"
A
ktywny
"
-
12
%
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
27
W stosunku do obecnego zużycia ok. 1,7 mln m
3
, przewidywane ilości będą kształtowały się
następująco:
Ogrzewan
ie
Zapotrzebowanie w latach:
20
1
1
-
2020
S
c
ena
r
i
u
sz
A
"
Ostrzegawczy”
1564 tys
.
m
3
Sce
n
ariusz B
"
P
asywny
"
1530 tys
.
m
3
Scenariusz C
"
A
k
tywny
"
1496 tys
.
m
3
Zużycie na cele inne niż ogrzewanie wyniosło ok. 0,7 mln m
3
. Poniżej przedstawiono scenariusze
zmienności zużycia gazu na cele inne niż ogrzewanie.
Wykorzy
s
t
a
ni
e
g
a
zu na c
e
l
e
inn
e
n
i
ż ogrz
e
wani
e
Zmi
a
n
a
w lat
ac
h:
2011-2020
Scenariusz A "Ostrzegawczy”
5%
Scenariusz B
"
Pasywny
"
8
%
Scena
ri
usz C
"
A
k
tywny
"
1
2
%
Wyk
orz
ys
t
a
ni
e
g
a
zu n
a ce
l
e
inn
e
ni
ż o
gr
zewa
ni
e
Zapotrzebowanie
w l
a
t
ac
h
:
20
11-2
02
0
Scenariusz A
"
Ostrzegawczy
665
tys
.
m
3
Scenariusz B
"
Pasywny
"
644 tys
.
m
3
Scenari
u
s
z
C
"
Aktywny
"
616 tys
.
m
3
Zwiększenie zużycia gazu na cele inne niż ogrzewanie wynika z faktu, że dynamika zmian, wynikająca z
faktu zwiększenia liczby użytkowników i wykorzystywanych urządzeń, ma większą wartość i przeciwny
znak w stosunku do dynamiki, wynikającej z racjonalizacji wykorzystania gazu.
Racjonalizacja to nie tylko osiągnięcie celu, jakim jest zmniejszenie kosztów dostarczanego ciepła, przez
zmniejszenie zużycia danego nośnika np. drogą termomodernizacji. W zależności od lokalnych
uwarunkowań, lepsze (czytaj-większe) efekty można osiągnąć, stosując konkurencyjny system
ogrzewania. Dla warunków lublinieckich przeprowadzono symulację zastąpienia grupowego węzła
ciepłowniczego przez lokalną kotłownie gazową. Przy założeniach ujętych w części szczegółowej,
poniżej przedstawiono kolejne modele zmiany źródła.
Wzrost cen gazu (aktualna taryfa gazowa - marzec 2010 roku) w stosunku do roku 1998 spowodował
spadek konkurencyjności kotłowni gazowych w stosunku do kotłowni węglowych.
Graficzne porównanie cen ciepła, jakie uzyskuje się w obecnie stosowanych systemach oraz cen
możliwych do osiągnięcia z lokalnej kotłowni gazowej, jak również porównanie jednostkowych kosztów
ciepła, obrazuje poniższy wykres.
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
28
RYSUNEK 10. PORÓWNANIE JEDNOSTKOWYCH KOSZTÓW CIEPŁA NA ROK 2010
(w obliczeniach uwzględniono jedynie koszty bezpośrednie energii)
Budynki użyteczności publicznej
Ekonomiczny potencjał racjonalizacji użytkowania gazu szacuje się w zakresach:
• w ogrzewaniu pomieszczeń od 20% do 45%;
• w przygotowaniu ciepłej wody od 15% do 30%;
• w przygotowaniu posiłków od 8% do 16%.
Zużycie gazu ziemnego w tym segmencie wyniosło 260 tys. m
3
(ok 6,2% całości zużycia gazu). Poniżej
przedstawiono scenariusze zmienności zużycia gazu w budynkach użyteczności publicznej. W prognozach
energetycznych przyjęto - uwzględniając przyrost powierzchni użytkowej, poprawę komfortu i
racjonalizację zużycia energii, że do roku 2020 wystąpi tempo racjonalizacji użytkowania gazu
ziemnego (z przeznaczeniem na ogrzewanie) jak niżej:
Zmiana w latach:
2
011
-20
2
0
Scenariusz
A "
Ostr
z
e
g
a
w
c
z
y
"
1
,
0
%
Scenariu
s
z B
"
Pa
syw
n
y"
2
,0
%
Scena
r
iusz C
"A
kt
y
wn
y"
3,
0
%
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
29
Wyk
orz
ys
t
a
ni
e
g
a
zu w budynkach użyteczności
publicznej
Zapotrzebowanie
w l
a
t
ac
h
:
20
11-2
02
0
Scenariusz A
"
Ostrzegawczy
263
tys
.
m
3
Scenariusz B
"
Pasywny
"
265 tys
.
m
3
Scenari
u
s
z
C
"
Aktywny
"
268 tys
.
m
3
Gospodarka
Gospodarka jest drugim, co do wielkości zużycia odbiorcą gazu. Jej udział w całkowitym zużyciu gazu
stanowi ok. 36,7 %. Ekonomiczny potencjał racjonalizacji użytkowania gazu szacuje się w zakresach od 5
do 40% (wyższe wartości dotyczą użytkowania gazu do wytwarzania ciepła).
W scenariuszach prognoz energetycznych przyjęto następujące zmniejszenie energochłonności działów
gospodarki lublinieckiej, wykorzystujących gaz ziemny:
Zmiana w latach:
2011-2020
Scenariusz A
"
Ostrzegawczy
"
do -8%
Scenariusz B
"
Pasywny
"
do -16%
Scenariusz C
"
Aktywny"
do -20%
Zużycie gazu przez odbiorców przemysłowych wyniosło ~1540 tys. m
3
. Poniżej przedstawiono
scenariusze zmienności zużycia gazu przez odbiorców przemysłowych.
zużycie w latach:
2011-2020
Scenariusz A
"
Ostrzeg
a
w
c
zy
"
1417
tys
.
m
3
S
cenariusz B
"
P
a
s
yw
n
y
"
1294 tys
.
m
3
Scenariusz C
"
Ak
t
yw
n
y
"
1232 tys.m
3
Reasumując, przedsięwzięcia racjonalizacji użytkowania gazu w procesach grzewczych cechuje podobna
lub zwiększona do 20% opłacalność w stosunku do innych nośników energii. Rola planu w stosunku do
tych przedsięwzięć jest taka sama jak w przypadku przedsięwzięć racjonalizacji.
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
30
5. MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA ISTNIEJĄCYCH NADWYŻEK I
LOKALNYCH ZASOBÓW PALIW I ENERGII, Z UWZGLĘDNIENIEM
SKOJARZONEGO WYTWARZANIA CIEPŁA I ENERGII ELEKTRYCZNEJ
ORAZ
ZAGOSPODAROWANIA
CIEPŁA
ODPADOWEGO
Z
INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH.
5.1. Odnawialne źródła energii
Energia geotermalna
Zasoby energii cieplnej możliwej do pozyskania z wód geotermalnych w rejonie gdzie jest położony
Lubliniec nie są określone. Należałoby przeprowadzić próbne odwierty w celu oszacowania potencjału.
Wysokie nakłady inwestycyjne i wynikający z nich koszt ciepła, związany również z wysokimi kosztami
eksploatacyjnymi instalacji geotermalnej, nie uzasadniają realizacji tego rodzaju inwestycji. Z punktu
widzenia bezpieczeństwa zasilania odbiorców ciepłownię taką należałoby wyposażyć w kocioł
szczytowy zasilany np. gazem, co dodatkowo zwiększyłoby nakłady inwestycyjne. Zastąpienie kotła
szczytowego większą liczbą otworów czerpalnych (dipoli) nie poprawia ekonomiki projektu. Koszt
wykonania jednego zespołu otworów (dipola) sięga 3.5 mln USD, czyli ok. 10 mln PLN, nie licząc kosztów
urządzeń na powierzchni (np. wymienników itp.). Budowa hipotetycznej ciepłowni geotermalnej z
wykorzystaniem dotacji zewnętrznej (grantu) na częściowe pokrycie nakładów inwestycyjnych oczywiście
poprawiłoby oczekiwane wyniki ekonomiczne.
Energia wiatrowa
Lubliniec znajduje się w strefie niekorzystnej dla lokalizacji siłowni wiatrowych. Potencjał energetyczny
wiatru na wysokości 20 m wynosi poniżej 750 kWh/m
2
. Średnia prędkość wiatru na wysokości 20 m jest
poniżej 4 m/s. Natomiast wartość graniczna dla zadziałania elektrowni wiatrowej wynosi 3 m/s.
Efektywność (czas realny) pracy elektrowni wiatrowych dla celów obliczeniowych określić można na 23%
(według ekspertów duńskich) lub 34% (według danych polskich, informacja z NFOSiGW). Potencjał
energii wiatrowej na terenie miasta jako całości nie jest znaczny.
Energia słoneczna
W polskich warunkach klimatycznych stosowanie urządzeń wykorzystujących energię słoneczną do
produkcji energii elektrycznej w układach fotowoltaicznych, hybrydowych i podobnych nie jest opłacalne.
Z punktu widzenia bilansu energetycznego miasta, zastosowanie małych - pilotowych układów tego
rodzaju nie ma znaczenia. Na przykład, w naszej strefie klimatycznej, koszt produkcji energii
elektrycznej w oparciu o zespół ogniw fotowoltaicznych może sięgać 0,6 zł/kWh, przy stosunkowo małej
mocy urządzenia.
Podobnie należy rozumieć wykorzystanie energii słonecznej w urządzeniach do produkcji ciepłej wody.
O ile dla pojedynczych budynków inwestycja w instalację do produkcji ciepłej wody użytkowej może być
interesująca dla zamożniejszych osób, o tyle z punktu widzenia zarządzania energią na obszarze miasta
inwestycje tego rodzaju nie mogą być brane pod uwagę. W oparciu o dotychczasowe obserwacje i
doświadczenia inwestorów indywidualnych, dla budynków jednorodzinnych, inwestycja w dobrej klasy
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
31
instalację do wytwarzania ciepłej wody użytkowej w oparciu o solar (kolektory słoneczne), może
osiągnąć prosty okres zwrotu nakładów rzędu 8-10 lat, jako alternatywa dla instalacji zasilanej energią
elektryczną. Od 2010 r. NFOŚIGW wprowadził program dotacji w wysokości 45% do montażu
kolektorów słonecznych na potrzeby c.w.u. To na dzień dzisiejszy (obok prowadzonego wcześniej PONE
z dofinansowaniem ze środków WFOŚIGW) jedyne możliwe źródło dofinansowania inwestycji z zakresu
OZE dla osób fizycznych. Dodatkowym źródłem finansowania mogą być środki budżetu gminy
uzyskiwane z tytułu kar i opłat środowiskowych udzielane zgodnie z przyjętym „Regulaminem
dofinansowania w formie dotacji zadań z zakresu modernizacji źródła ciepła w budynkach
mieszkalnych i mieszkaniach oraz termomodernizacji budynków położonych na terenie gminy Lubliniec.”
Energia cieków wód powierzchniowych
Na terenie i w okolicach miasta Lublińca nie istnieją warunki pozwalające na budowę urządzeń
hydroenergetycznych.
5.2. Niekonwencjonalne źródła energii
Gaz wysypiskowy
Obecnie nie pozyskuje się gazu ani z wysypiska odpadów stałych ani z oczyszczalni ścieków. W
przyszłości nie przewiduje się takiego rozwiązania, gdyż ilości pozyskanej energii byłyby znikomo małe
w całym bilansie energetycznym miasta.
Spalarnia odpadów komunalnych
Wywóz odpadów następuje na składowisko w Lipiu Śląskim na terenie przyległym do granic miasta.
Segregacja stałych odpadów mimo wielu prób jest prowadzona w ograniczonym zakresie. Roczna
produkcja odpadów stałych wynosi 5500 ton - 22600 m
3
, natomiast wywożone jest na składowisko
około 28000 m
3
.
Budowa i eksploatacja spalarni odpadów komunalnych jest przedsięwzięciem kosztownym. Określenie
warunków eksploatacji tego rodzaju instalacji jest o tyle trudne, że producenci i dostawcy
specjalistycznych urządzeń niechętnie udostępniają informacje dotyczące cen i warunków ofertowych
przed oficjalnym uruchomieniem procedury przetargowej lub inwestycyjnej. W opracowanych wcześniej
w Polsce wiarygodnych dokumentach, obejmujących wstępną analizę ekonomiczną dużych spalarni
odpadów posłużono się szacunkami kosztów inwestycyjnych w oparciu o dostępne informacje
o kontraktach realizowanych w krajach Europy zachodniej.
Ciepło odpadowe z instalacji przemysłowych
Potencjał ciepła odpadowego w przedsiębiorstwach przemysłowych winien być wykorzystany przede
wszystkim w samych przedsiębiorstwach, racjonalizując ich użytkowanie energii. Wielkość
przedsiębiorstw przemysłowych i parametry ciepła odpadowego (głównie opary i wody poprodukcyjne
o temperaturze 100-400
°C), a przede wszystkim nieustabilizowana przyszłość firm nie preferują
wykorzystania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych do zasilania systemu ciepłowniczego.
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
32
Wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła w kogeneracji.
W Lublińcu nie wytwarza się aktualnie ciepła w kogeneracji tj. w zespołach ciepłowniczo
prądotwórczych. W rekomendacjach przedstawiono opcję wytwarzania ciepła w skojarzeniu z energią
elektryczną w ciepłowni. We wcześniejszych latach analizy wykazywały, że te przedsięwzięcia na
warunki lublinieckie były nieopłacalne. W obecnych uwarunkowaniach prawno-ekonomicznych, w tym
systemie wsparcia wytwarzania energii w wysokosprawnej kogeneracji oraz dostępnych technologiach,
takie rozwiązanie może być bardzo opłacalne.
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
33
6. ZAKRES WSPÓŁPRACY Z INNYMI GMINAMI
Możliwości współpracy systemów energetycznych Lublińca z odpowiednimi systemami sąsiednich gmin
oceniono przez deklaracje sąsiednich gmin co do woli i możliwości współpracy z systemem
ciepłowniczym, gazowniczym i elektroenergetycznym Lublińca. Zwrócono się do gmin: Ciasna,
Kochanowice, Koszęcin, Pawonków, Tworóg z prośbą o przedstawienie swojego stanowiska w zakresie
celowości, potrzeby i zakresu współpracy systemów energetycznych (system ciepłowniczy,
elektroenergetyczny i gazowniczy) gmin z odpowiednimi systemami miasta Lubliniec.
Na pisma odpowiedziała tylko gmina Tworóg, która wyraziła chęć współpracy z gminą Lubliniec przy
realizacji przedsięwzięcia pod nazwą: gazyfikacja przysiółka Pusta Kuźnica.
To przedsięwzięcie należy przeanalizować w "Projekcie planu zaopatrzenia w ciepło, energię
elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec".
Można jednak stwierdzić, że w przypadku miejskiego systemu ciepłowniczego nie ma uzasadnienia dla
jego rozbudowy poza granice miasta, natomiast system elektroenergetyczny i gazowniczy obsługiwane
są przez firmy o zasięgu działania znacznie szerszym niż miasto Lubliniec i ewentualne kierunki rozwoju
powinny być przedmiotem ich własnych planów.
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
34
7. REKOMENDACJE DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ
ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE MIASTA LUBLINIEC
7.1. Cele planu
W świetle oceny stanu istniejącego kierunkowymi celami w rozwoju przyszłego zaopatrzenia miasta w
ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe w okresie krótko (do 3 lat) i średnioterminowym (do 5-10
lat) są:
a) Utrzymanie i zwiększenie bezpieczeństwa zaopatrzenia w energię miasta w
wyniku:
• zróżnicowania struktury paliw pierwotnych w wytwarzaniu ciepła, dopuszczającego w przyszłości
niedominujący udział każdego z podstawowych paliw jak węgiel kamienny, gaz ziemny, olej
opałowy i inne konwencjonalne i niekonwencjonalne nośniki energii. (Przyszła struktura paliw
pierwotnych będzie wynikiem konkurencyjności i długoterminowej dostępności paliw w ramach
krajowego systemu bezpieczeństwa paliwowego),
• uzyskania przez przedsiębiorstwa energetyczne zlokalizowane na terenie miasta, koncesji
Urzędu Regulacji Energetyki w zakresie produkcji, przesyłania i dystrybucji paliw i energii,
poprzez plany rozwojowe tych przedsiębiorstw,
• stworzenia systemu monitorowania realizacji celów miasta w zakresie zaopatrzenia w ciepło,
energię elektryczną i paliwa gazowe, w tym stanu bezpieczeństwa zaopatrzenia miasta, przy
współpracy z przedsiębiorstwami energetycznymi,
b) Zapewnienie usług energetycznych społeczności i gospodarce Lublińca po możliwie
najniższych kosztach w wyniku:
• kształtowania się cen paliw i energii i takiego rozwoju systemów energetycznych, które będą
wynikiem konkurencyjnego poziomu kosztów usług energetycznych, jak: ogrzewanie pomieszczeń,
przygotowanie ciepłej wody,
• dalszego zmniejszenia kosztów usług grzewczych przez ekonomicznie uzasadnioną
termomodernizację budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej,
• zintegrowania działań przedsiębiorstw energetycznych i odbiorców energii dla planowania
inwestycji po stronie wytwarzania i użytkowania energii zmierzających do możliwie najniższych
kosztów usług energetycznych, uwzględnione w planach rozwojowych przedsiębiorstw
energetycznych.
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
35
c) Poprawa środowiska naturalnego w wyniku ograniczenia emisji zanieczyszczeń
powietrza z tzw. źródeł ciepła niskiej emisji (kominy do 40m) przez:
• dostosowanie do standardów,
• eliminowanie węglowych domowych źródeł ciepła przez działania marketingowe i uzasadnione
ekonomicznie inwestycje sieciowe przedsiębiorstw energetycznych, wprowadzone do planów
rozwojowych przedsiębiorstw energetycznych, kontynuację Programu Ograniczania Niskiej Emisji
– ze środków WFOŚiGW jak również ze środków budżetu gminy, zgodnie z przyjętym
„Regulaminem dofinansowania w formie dotacji zadań z zakresu modernizacji źródła ciepła w
budynkach mieszkalnych i mieszkaniach oraz termomodernizacji budynków położonych na terenie
gminy Lubliniec”
• stymulowanie programów (doradztwo, dofinansowanie, itp.) ograniczania niskiej emisji
zanieczyszczeń przez miasto we współdziałaniu z przedsiębiorstwami energetycznymi,
d) Pozyskanie większej akceptacji społecznej dla systemów zaopatrzenia przez:
• działania na rzecz obniżki kosztów usług energetycznych i ich udziału w budżetach gospodarstw
domowych,
• poprawy sposobu komunikowania się władz miasta i przedsiębiorstw energetycznych ze
społeczeństwem.
7.2. Organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i
paliwa gazowe
a) Ogólnie o organizacji zaopatrzenia Lublińca
Kształt i organizację zaopatrzenia Lublińca w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe determinują:
aktualny stan własnościowy i pozycja przedsiębiorstw energetycznych na lokalnym rynku energii
miasta,
regulacje prawne w zakresie funkcjonowania energetyki kraju, w tym polityka energetyczna
państwa, Ustawa - Prawo energetyczne,
programy restrukturyzacji sektorów paliwowych i energetycznych oraz prywatyzacji
przedsiębiorstw energetycznych.
Do 2015r. można spodziewać się następującej organizacji rynku zaopatrzenia w ciepło, energię
elektryczną i paliwa gazowe:
przedsiębiorstwa dystrybucyjne: ciepłownicze, gazownicze i elektroenergetyczne działają na
określonych lokalnych i regionalnych rynkach energii,
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
36
po prywatyzacji przedsiębiorstw energetycznych istnieje potrzeba wspólnej polityki
inwestycyjnej wytwarzania i dystrybucji ciepła przez najbliższe 10 lat,
ceny nośników energii, wprawdzie regulowane przez URE, stają się kategorią ekonomiczną
i odpowiedni ich poziom zapewnia środki niezbędne na modernizację i rozbudowę systemów
energetycznych,
zasięg systemów energetycznych jest regulowany poprzez rynkowe zasady w podziale rynku
energii,
dostęp strony trzeciej do sieci pozwala na zachowanie konkurencyjnych reguł funkcjonowania
lokalnego rynku energii,
plan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczna i paliwa gazowe Lublińca wspierać będzie
organizację zaopatrzenia miasta w obszarach:
•
zintegrowania i koordynacji przedsięwzięć strony podażowej i popytowej energii dla
uzyskania możliwie najniższych kosztów usług energetycznych, przede wszystkim kosztów
ogrzewania pomieszczeń w budynkach mieszkalnych,
•
zapewnienia rozwoju infrastruktury energetycznej, głównie sieci przesyłowej i rozdzielczej
zgodnie z przewidywanym rozwojem społeczno-gospodarczym miasta (rozwój budownictwa
mieszkalnego, stref gospodarki miasta, itp),
•
likwidacji tzw. niskiej emisji w Lublińcu przez programowy rozwój sieci energetycznych i
przezbrajanie systemów grzewczych w budynkach.
b) Organizacja zaopatrzenia Lublińca w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe
Aktualna organizacja:
Na strukturę zaopatrzenia odbiorców w ciepło składają się:
scentralizowany system ciepłowniczy miasta, który zasilany jest z ciepłowni należących do
przedsiębiorstwa
Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o.,
RWE Polska Contracting Sp. z o.o.
oraz Energetyki Cieplnej Opolszczyzny S.A. (ECO).
Moc cieplna ciepłowni
Fortum
wynosi 17,4 MW. System ten zaopatruje w ciepło część osiedli
zabudowy wielorodzinnej w rejonie ul.
Wyszyńskiego, 3 Maja, Szymanowskiego, 11-go
listopada, Cebulskiego oraz obiekty: Klasztor Ojców Oblatów, budynki ZOZ-u, Jednostkę
Wojskową, szkoły i przedszkola
.
zakłady przemysłowe i usługowe produkujące ciepło na potrzeby grzewcze budynków
mieszkalnych,
źródła i sieci należące do
Energetyki Cieplnej Opolszczyzny S.A. (ECO S.A.) o mocy 25 MW
łącznie (na potrzeby technologiczne i cieplne),
zakłady przemysłowe i usługowe produkujące ciepło na potrzeby własne,
zakłady budżetowe i instytucje komunalne (szkolnictwo, służba zdrowia itp) produkujące ciepło
dla swych obiektów w kotłowniach wbudowanych, indywidualnych.
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
37
W miejskim systemie ciepłowniczym, większość potrzeb cieplnych budynków wielorodzinnych
zaspokajanych jest przez system scentralizowany. Sieci ciepłownicze na terenie miasta są własnością
Fortum. Ponadto, dużym dostawcą ciepła głównie dla obiektów przemysłowych jest przedsiębiorstwo
Energetyka Cieplna Opolszczyzny S.A., która dostarcza również ciepło dla okolicznych budynków
mieszkalnych. Dostawcą ciepła dla obiektów mieszkalnych jest również
RWE Polska Contracting
Sp. z o.o.
Rola zarządzającego systemem miejskim, a tym samym odpowiedzialność za zapewnienie
bezpieczeństwa dostaw ciepła, rozwoju własnych źródeł oraz rozwoju systemu sieciowego spoczywa na
przedsiębiorstwie
Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o., Energetyka Cieplna Opolszczyzny S.A.
(ECO) oraz
RWE Polska Contracting Sp. z o.o.
WADY I ZALETY ISTNIEJĄCEJ ORGANIZACJI
Zalety:
Brak monopolizacji rynku ciepłowniczego zarówno przez scentralizowany system ciepłowniczy
należący do
Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o.
,
Energetyki Cieplnej Opolszczyzny S.A. ,
RWE Polska Contracting Sp. z o.o. jak i innych wytwórców ciepła znajdujących się na terenie
miasta,
konkurencyjność cen ciepła, pomiędzy wytwórcami ciepła.
Wady:
brak wykorzystania rezerw mocy cieplnej kotłowni centralnej, co powoduje wyższą cenę ciepła,
aniżeli byłaby przy maksymalnym dociążeniu ciepłowni, przy nowej taryfie ciepła obejmującej
tylko teren miasta Lubliniec.
c) Propozycje opcji zaopatrzenia w ciepło miasta Lubliniec
Wyznacznikami dla opcji zmian są:
Ciepłownia miejska planuje podłączenie nowych odbiorców,
Gmina Lubliniec jest właścicielem wielu obiektów, które poparte uzasadnieniem ekonomicznym,
mogą być podłączone do miejskiego systemu ciepłowniczego.
Zakłada się możliwość modernizacji istniejących źródeł poprzez zastąpienie części urządzeń nowymi
jednostkami wytwórczymi (zachowanie istniejącego poziomu mocy) lub powiększenie o nową jednostkę.
Ze względu na istnienie mechanizmów wsparcia, nowe urządzenia mogą być oparte o technologie
kogeneracji na paliwie gazowym lub paliwie odnawialnym w postaci biomasy. Proponowane warianty
zestawiono poniżej:
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
38
Wariant I. Turbina gazowa z odzyskiem ciepła.
Planowana jednostka kogeneracji składać się będzie z:
turbiny gazowej (TG) o mocy elektrycznej ~4,5 MW,
kotła odzysknicowego (KO) o mocy cieplnej ~5,2 MW (~3,2 MW w parze oraz ~2 MW w
gorącej wodzie).
Energia elektryczna może być sprzedawana do Operatora Systemu Dystrybucyjnego.
Paliwem dla jednostki kogeneracji będzie gaz ziemny wysokometanowy z grupy E. Ponadto istnieje
możliwość dodatkowego wyposażenia kotła odzysknicowego w palniki gazowe, co da możliwość
wytwarzania ciepła w przypadku wyłączenia turbiny gazowej.
Dla pokrycia potrzeb szczytowego zapotrzebowania ciepła mogą być wykorzystane dodatkowe kotły
gazowe lub istniejące kotły węglowe.
W normalnym układzie pracy, gorące spaliny z TG, kierowane będą do KO, w którym wytwarzana
będzie para nasycona oraz gorąca woda (istnieje możliwość dopasowania kotła do potrzeb
użytkownika). Energia mechaniczna turbiny gazowej będzie napędzać generator prądu przemiennego.
Spaliny wylotowe z turbiny kierowane będą na kocioł odzysknicowy parowy. Kocioł odzyskowy ma
zabudowany dodatkowy podgrzewacz wody (ekonomizer) w drugim ciągu do dodatkowego
podgrzewu wody.
Para lub gorąca woda wytworzona w kotle odzysknicowym będzie w całości wykorzystywana na cele
grzewcze lub technologiczne.
Ten układ jest dopasowany ze względu na potrzeby energii elektrycznej miasta, natomiast w okresie
letnim problemem może być duża moc cieplna układu.
Wybór tego wariantu wiąże się z koniecznością dostarczenia gazu do planowanej jednostki siecią
gazową o długości ok. 1000m. Sieć doprowadzona będzie do ciepłowni od magistrali gazowej
wysokiego ciśnienia 2 x 500 mm biegnącej przy ul.
Lisowickiej. Ten wariant wiąże się z budową stacji
redukcyjnej 1°.
Wariant II. Kogeneracja oparta na turbinie parowej oraz kotły na biomasę.
W tym wariancie przyjęto rozwiązanie oparte na kotłach parowych, w których paliwem będzie biomasa
w postaci pellets oraz turbina parowa.
Rozpatrywany układ pozwoli na uzyskanie ciepła w postaci pary na poziomie ~7,8 MW oraz uzyskania
mocy elektrycznej turbiny ~1,5 MW. W układzie technologicznym ciepło wytwarzane może być zarówno
w postaci pary jak i gorącej wody. Energia elektryczna wytwarzana jest w generatorze napędzanym
turbiną parową. Kotły parowe będą wytwarzały parę wodną przegrzaną o parametrach
dopasowanych w projekcie do zastosowanej turbiny.
W normalnym układzie pracy, para przegrzana z kotła, będzie kierowana do turbiny parowej. Energia
mechaniczna turbiny będzie napędzać generator prądu przemiennego. Rozprężona para z turbiny,
będzie wykorzystana dla potrzeb ogrzewania.
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
39
Dla pokrycia potrzeb szczytowego zapotrzebowania ciepła mogą być wykorzystane dodatkowe kotły
na biomasę lub istniejące kotły węglowe. Sprawność całkowita układu technologicznego osiąga wartość
w granicach 85%.
Wariant III. Kotłownia na biomasę.
W tym wariancie zakłada się wybudowanie kotłowni o mocy ~14,2 MW, opalanej biomasą w postaci
zrębków lub trocin.
Urządzeniami podstawowymi kotłowi byłyby kotły na biomasę. Ponadto możliwe jest wyposażenie
kotłów w palniki olejowe, będące rezerwowym źródłem w przypadku awarii lub deficytu paliwa.
Zakłada się wyposażenie kotłów w automatyczną regulację wydajności i regulację procesu spalania.
Paliwo dostarczane jest do kotła automatycznie – z dozownika. Kotły posiadają zarówno automatyczny
zapalnik jak i urządzenie do automatycznego usuwania popiołu. Tym samym ich obsługa wymaga
minimum czasu i nakładu pracy. Kotły dostarczone będą z kompletnym oprzyrządowaniem.
Zespół kotła składa się ze:
ślimakowego podajnika paliwa,
kotła na biomasę,
wyciągu z wentylatorem i instalacją rozdzielczą z filtrami,
urządzenia do usuwania popiołu,
układu sterowania.
Cały proces spalania może być regulowany automatycznie. Materiał opałowy ładowany jest do palnika
za pomocą przenośnika ślimakowego. Paliwo w palniku transportowane jest dalej za pomocą
urządzenia podającego tak, że nawet kora czy odpady drewna zabrudzone kurzem, grudkami ziemi,
które ewentualnie ulegałyby spiekaniu, mogą być bez trudu spalone. Popiół transportowany jest do
przygotowanego kontenera.
Paliwem podstawowym będzie drewno w postaci zrębków, trocin i wiór o wielkości do 30x30x80 mm o
wilgotności do 40%. Wskazane jest by paliwo miało zawartość popiołu nie większą niż 1%, gdyż przy
takim paliwie będzie wymagana instalacja odpylania jedynie w postaci np. multicyklonu.
Poniżej zestawiono wyniki przeprowadzonej analizy, przy założeniu pracy urządzeń tylko w sezonie
grzewczym (ze względu na brak instalacji centralnej ciepłej wody użytkowej).
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
40
TABELA 6. ZESTAWIENIE WYNIKÓW SYMULACJI DLA POSZCZEGÓLNYCH WARIANTÓW (KWOTY NETTO)
Wariant 1
Wariant 2
Wariant 3
Wyszczególnienie
Turbina gazowa z
odzyskiem ciepła
5,2/ 4,5 MW
Turbina parowa -
paliwo biomasa
(pellets)
7,8/1,55 MW
Kotłownia -
paliwo biomasa
(zrębki)
14,2 MW
moc cieplna
[kW]
5 200,0
7 800,0
14 200,0
moc elektryczna
[kW]
4 500,0
1 550,0
0,0
produkcja ciepła
GJ
T
93 600
140 400
255 600
produkcja energii elektrycznej
[MWh]
18 000
6 000
0
średnia sprawność wytwarzania
[%]
85%
85%
85%
wartość opałowa paliwa
[MJ/m
3
],
[MJ/Mg]
35,0
17,0
11,0
roczne zużycie paliwa
[m3], [Mg]
5 324 370
11 200
27 300
roczny koszt paliwa
[zł]
6 888 000
6 160 000
6 825 000
koszt jednostkowy paliwa
[zł/jedn.]
1,29
550,00
250,00
taryfa dla paliwa gazowego
[-]
W - 6
udział kosztów en elekt. (metoda
fizyczna)
0,41
0,13
-
Koszt jednostkowy bezpośredni en.
elektr. (metoda fizyczna)
[zł/MWh]
98,37
136,55
Koszt jednostkowy wytwarzania
ciepła (bez amortyzacji i ekspl.)
[zł/GJ]
43,48
38,02
26,70
planowane nakłady inwestycyjne
[zł]
25 000 000
35 700 000
12 570 000
amortyzacja (łączna)
7% [zł]
1 750 000
2 499 000
879 900
amortyzacja uwzgledniona w cieple
[zł]
1 034 091
2 084 728
879 900
roczne koszty eksploatacji
[zł]
750 000
1 071 000
377 100
koszty obsługi
[zł]
930 000
930 000
930 000
Planowane koszty ogółem
[zł]
10 318 000
10 660 000
9 012 000
Koszt jednostkowy wytwarzania
ciepła bez uwzględnienia przychodów
ze świadectw pochodzenia energii
[zł/GJ]
65,14
65,80
35,26
Koszt jednostkowy wytwarzania
energii elektrycznej bez
uwzględnienia przychodów ze
sprzedaży świadectw pochodzenia
energii
[zł/MWh]
234,50
236,89
Poniżej pokazano jednostkowy koszt wytwarzania ciepła w zależności od zastosowanego wariantu.
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
41
RYSUNEK 11. ZESTAWIENIE WYNIKÓW SYMULACJI KOSZTÓW WYTWARZANIA CIEPŁA W ZALEŻNOŚCI OD ZREALIZOWANEJ OPCJI (KOSZT
NETTO)
i. Rekomendacje wyboru organizacji zaopatrzenia w ciepło
Po wykonaniu analizy techniczno-ekonomicznej powyższych opcji, której wyniki przedstawiono
w powyższej tabeli, a także po uwzględnieniu realności i terminowości wykonania poszczególnych
wariantów proponuje się co następuje:
Wariant I jest najszybszy do zrealizowania, jednak wykonanie odpowiedniego przyłącza gazu jest
uzależnione od decyzji dostawcy.
Zalety:
stosunkowo niskie nakłady inwestycyjne,
bezpieczeństwo zapewnienia dostaw ciepła oraz lokalnie energii elektrycznej.
Wadą tego rozwiązania jest stosunkowo wysoki koszt paliwa.
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
42
Wariant II, ze względu na planowane koszty wytwarzania ciepła nie jest rekomendowany do realizacji.
Wariant III jest najkorzystniejszy ze względu na cenę jednostkową ciepła.
Zalety:
niskie nakłady inwestycyjne,
niski koszt jednostkowy wytwarzania ciepła.
Wadą tego rozwiązania jest niepewność ciągłości dostaw paliw, wynikający z niestabilnego rynku
biomasy w postaci zrębek.
Warianty I oraz III są rekomendowane do Planu. Wybór wariantu wymaga szczegółowej analizy
techniczno-ekonomicznej, dlatego zachodzi konieczność ujęcia tych analiz w "Projekcie planu
zaopatrzenia miasta w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe".
7.3. Kierunki rozwoju i modernizacji poszczególnych systemów
zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe
do uwzględnienia w planie.
Potrzeba podziału rynku ciepła (ogrzewanie pomieszczeń, ciepła woda użytkowa, niskotemperaturowe
ciepło procesowe w przemyśle) pomiędzy poszczególne systemy energetyczne wynika z takich celów
miasta jak: bezpieczeństwo zaopatrzenia, skutki w środowisku naturalnym, a przede wszystkim koszty
usług energetycznych i akceptację społeczną kształtowania się kosztów.
a. Kryterium gęstości zapotrzebowania ciepła (gorąca woda) przez budynki. Perspektywa centralnego
planisty
W planowaniu zaopatrzenia nośników energii na cele ogrzewania pomieszczeń i przygotowania ciepłej
wody użytkowej system ciepłowniczy preferowany jest dla obszarów o największej gęstości
zapotrzebowania na moc i energię, przy czym dobrą dolną granicę opłacalności systemu ciepłowniczego
określono w przeszłości na 5-7 KW/m sieci i sprzedaż ciepła 10 GJ/m sieci.
Dla sieci ciepłowniczej Fortum w Lublińcu powyższe wskaźniki przedstawiają się następująco:
moc zamówiona na 1 mb sieci wypada niekorzystnie bowiem wynosi 1,33 KW/m czyli niżej niż 5
do 7 KW/m,
sprzedaż ciepła na 1 mb sieci również wypada niezbyt korzystnie bowiem wynosi 6,5 GJ/m
czyli też niżej od poziomu opłacalności 10 GJ/m.
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
43
b. Kryterium konkurencyjności rynku.
Obecnie, w aktualnych warunkach cen ciepła sieciowego i gazu należy liczyć się ze zwiększającą się
konkurencyjnością systemów ogrzewania pomieszczeń gazem, ocenianą z perspektywy użytkownika
energii/ mieszkańca budynku.
System ciepłowniczy jest wrażliwy na zmiany sprzedaży ciepła, a szczególnie na utratę wielkości
sprzedaży ciepła. Spodziewane jest zmniejszenie zapotrzebowania ciepła z uwagi na potencjał
termomodernizacji budynków. Jednakże głęboki spadek zapotrzebowania powoduje nieuchronny wzrost
jednostkowych kosztów wytwarzania i przesyłania ciepła.
Na przykład spadek zapotrzebowania na ciepło o 20% powoduje wzrost jednostkowych kosztów
o 12%, jeżeli nie wyeliminuje się zbędnych zdolności produkcyjnych źródeł ciepła.
Stąd aktualne i przyszłe relacje między jednostkowymi kosztami ogrzewania ciepłem i gazem będą się
utrzymywały, jeżeli zapotrzebowanie na ciepło nie spadnie drastycznie.
W przypadku odwrotnym pozostali przy systemie ciepłowniczym klienci musieliby płacić coraz wyższe
ceny za ciepło, nawet zakładając dopasowanie się (eliminacje zbędnych mocy źródeł ciepła) zdolności
produkcyjnych do zmniejszającego się zapotrzebowania.
Dlatego też w interesie miasta, przedsiębiorstwa ciepłowniczego i społeczeństwa jest zachowanie
istniejącego stanu posiadania rynku ciepła i podłączaniu nowych odbiorców.
c. Bezpieczeństwo w zakresie dostawy paliw i gazu.
Bezpieczeństwo ciepła sieciowego wytwarzanego na węglu w Ciepłowni centralnej zależy tylko od
stabilności dostaw węgla krajowego.
Bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego uzależnione jest od stabilności dostaw gazu z Rosji oraz stopnia
zróżnicowania dostaw gazu z importu.
Zwiększone zagospodarowanie gazu w Lublińcu winno pójść raczej w kierunku zagospodarowania części
rynku węglowego tzw. niskiej emisji lub w centralnym źródle w przypadku kogeneracji.
Z drugiej strony stosunkowo niewielka różnica ciepła sieciowego w stosunku do gazu może powodować
zwiększanie się udziału tego paliwa na terenie Lublińca.
W zakresie planowania przyłączania nowych odbiorców do sieci gazowej, w przypadku realizacji
wariantu I proponuje się rozbudowę stacji redukcyjnej mieszczącej się na ul. Lisowickiej do
przepustowości Q = 3500 m
3
/h, a następnie przyłączenie ciepłowni do sieci gazowniczej, bądź
przyłączenie do sieci wysokiego ciśnienia 2 x 500 mm biegnącej przy ul. Lisowickiej, co wiąże się z
koniecznością budowy stacji redukcyjnej I°.
W zakresie współpracy z gminami proponuje się przeanalizować i wprowadzić do planu zgłoszoną chęć
współpracy z gminą Tworóg w przedsięwzięciu pod nazwą: gazyfikacja przysiółka Pusta Kuźnica.
Konieczność wykonania tej analizy daje kolejny powód do opracowania "Projektu planu do
zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec".
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
44
d. Likwidacja tzw. niskiej emisji zanieczyszczeń powietrza w Lublińcu.
W latach 2007-2009 w ramach Programu Ograniczania Niskiej Emisji zmodernizowano źródła ciepła w
416 budynkach jednorodzinnych.
W dalszym zmniejszeniu tzw. niskiej emisji zanieczyszczeń powietrza w Lublińcu podstawowe znaczenie
będzie miała zmiana sposobu ogrzewania budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej z
węglowego (piece, kotły) na wysokosprawne i przyjazne środowisku ogrzewania gazem, olejem i
energią elektryczną. Dla przedsiębiorstw energetycznych jest do zagospodarowania rynek ciepła
przypadający na źródła węglowe rozproszone o mocy poniżej 1 MW.
Problem zmiany systemów ogrzewania w starej substancji mieszkaniowej jest związany często
z potrzebą remontów kapitalnych średnich budynków i trafia na wrażliwe pole regulowanych czynszów,
niewystarczających do pokrycia dużego zakresu remontów czy inwestycji termomodernizacyjnych.
W rozwiązaniu problemu niskiej emisji zanieczyszczeń w budynkach mieszkalnych i użyteczności
publicznej nakładają się decyzje:
indywidualne preferencje wyboru oraz możliwości finansowe innych użytkowników,
programów remontowych komunalnych i energetycznych w pozyskaniu nowych rynków
sprzedaży,
funduszy ekologicznych: gminy, województwa, narodowego itp. na dofinansowanie
przedsięwzięć redukcji emisji zanieczyszczeń powietrza.
Zakres przedsięwzięć należy określić w Planie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczna i paliwa
gazowe.
Zaleca się także zintegrowanie i zharmonizowanie programów inwestycyjnych przedsiębiorstwa
ciepłowniczego oraz spółdzielni i związków mieszkaniowych dla wykorzystania pełnego efektu
modernizacji sieci ciepłowniczej i termomodernizacji budynków.
Termomodernizacja budynków mieszkalnych osiągnie efekt zmniejszenia kosztów ogrzewania
pomieszczeń w przypadku:
zwiększenia termoizolacyjności przegród zewnętrznych budynku,
uzyskania możliwości dopasowania zasilania budynku z sieci ciepłowniczej do chwilowego,
obniżonego przez termomodernizację zapotrzebowania ciepła.
W planie zaopatrzenia winno się skorelować programy działań ciepłowni Fortum, ECO S.A. i
spółdzielni/wspólnot mieszkaniowych, tak by przy termomodernizacji budynku wymieniony w tym samym
czasie lub w pełni zautomatyzowany był węzeł cieplny.
Równocześnie w długoterminowych planach działania koniecznym jest dopasowanie zdolności
wytwórczych źródeł ciepła tak by w przypadku, gdyby nastąpił spadek zapotrzebowania na ciepło,
rosnące koszty stałe w pełni wykorzystanego majątku nie pogarszały lub zniweczyły efekt
termomodernizacji budynków.
e. Bezpieczeństwo w zakresie dostaw energii elektrycznej
W ramach zapewnienia bezpieczeństwa w zakresie dostaw energii elektrycznej planowana jest budowa
drugiego GPZ’u w okolicach ulicy Spokojnej (na obszarze miejskiej oczyszczalni miejskiej).
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
45
8. USTALENIA.
A.
Ocenia się stan zaopatrzenia miasta Lubliniec w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe
ogólnie, jako zróżnicowany a szczególnie:
pod względem zaopatrzenia:
technicznego (pewność, powszechność, dostępność) jako zadowalający niestwarzający
generalnych zagrożeń w ciągu najbliższych 5 - 10 lat,
ekonomicznego, jako ostrzegawczy z uwagi na możliwość wystąpienia w przeciągu 2-3 lat
progresywnego wzrostu kosztów ciepła przy konieczności stosowania taryfy lokalnej gdyby
zachowano aktualne obciążenie kotłowni,
pod względem cen ciepła, energii elektrycznej i gazu ziemnego oraz kosztów usług
energetycznych szczególnie w ogrzewaniu pomieszczeń jako zadowalający, z uwagi na niższe
ceny ciepła niż w innych aglomeracjach w kraju,
pod względem obciążenia środowiska naturalnego przez miejskie systemy energetyczne jako
ulegający ciągłej poprawie, jednak dalej przeciętny głównie z powodu zanieczyszczeń
powietrza ze źródeł, tzw. niskiej emisji czyli z pieców i kotłów domowych oraz lokalnych kotłowni
opalanych węglem i stosunkowo jeszcze dużego udziału tych źródeł ciepła w ogrzewaniu
budynków i przygotowania ciepłej wody użytkowej na obszarze miasta,
pod względem akceptacji społecznej dla miejskich systemów energetycznych, jako uciążliwy
z powodu znaczącego udziału rachunków za dostarczone nośniki energii w budżetach
gospodarstw domowych.
B.
W zakresie organizacji i planowania zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe miasta Lubliniec w horyzoncie średnioterminowym (5-10 lat) przyjmuje się cele, to jest głównie:
utrzymanie poziomu bezpieczeństwa zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe w stanie nie gorszym od istniejącego tj. zapewniającym powszechność i pewność
zasilania odbiorców, przez zrestrukturyzowanie systemu ciepłowniczego w zakresie tworzenia
zdolności technologicznej i ekonomicznej do rozwoju tego systemu,
racjonalizację kosztów usług energetycznych (ogrzewanie pomieszczeń, przygotowanie ciepłej
wody użytkowej, ciepło procesowe w gospodarstwach domowych, przemyśle itp.) przez
utrzymanie cen ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych na poziomie nie przekraczającym
średniej ceny jak w podobnych do Lublińca miastach oraz ekonomicznie uzasadnioną termo
i energo-modernizacje budynków i urządzeń odbiorców,
poprawę jakości powietrza przez ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł
niskiej emisji, głównie w centralnych dzielnicach miasta o:
- pyłu: 10 ÷ 20%,
- dwutlenku siarki: 15 ÷ 20%,
- tlenków azotu: 5 ÷ 10%.
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
46
poprawę sposobu komunikowania się ze społeczeństwem, zmierzającą do uzyskania większej
akceptowalności systemów zaopatrzenia miasta w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe.
C.
W realizacji celów miasta odnośnie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe
preferuje się wariant zdecentralizowany, w którym miasto przez założenia i plan spełnia rolę
koordynatora w rozwoju poszczególnych systemów energetycznych przez:
1) przejęcie bezpośredniego zarządzania i odpowiedzialności za rozwój systemów na rzecz
niezależnych przedsiębiorstw energetycznych,
2) integrowanie programów inwestycyjnych przedsiębiorstw energetycznych przez plan
zaopatrzenia miasta w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe,
3) zapewnienie rozwoju sieci energetycznych na obszarze miasta przez miejscowy plan
zagospodarowania przestrzennego,
4) nieangażowania się miasta we własność przedsiębiorstw energetycznych poza ewentualnym w
komunalizacji systemu ciepłowniczego.
D.
Gmina Lubliniec, przy współpracy przedsiębiorstw energetycznych, zorganizuje system
monitorowania:
a) realizacji ustaleń planów miasta i planów rozwojowych przedsiębiorstw energetycznych na
terenie miasta Lubliniec,
b) zgodności realizacji planów rozwojowych przedsiębiorstw energetycznych z ustaleniami "Założeń
do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec",
c) zakresu, standardu i kosztów usług energetycznych, w tym wdrażanie programów i
współfinansowanie przez przedsiębiorstwa energetyczne przedsięwzięć i usług zmierzających do
zmniejszenia zużycia paliw i energii u odbiorców i stanowiących ekonomiczne uzasadnienie
uniknięcia budowy nowych źródeł energii i sieci,
d) aktualnego i prognozowanego zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe.
E.
Przystępuje się do realizacji planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe
w zakresie rozwinięcia założeń do planu miasta, ukierunkowującego plany rozwoju przedsiębiorstw
energetycznych i działania gminy, a w szczególności:
1) możliwości realizacji rozwoju systemu ciepłowniczego zmierzającego do osiągnięcia możliwie
najniższych kosztów usług ciepłowniczych i zdolnego do konkurencji z innymi systemami
energetycznymi,
2) ograniczenia obciążenia środowiska naturalnego miasta poprzez likwidację istniejących kotłowni
i palenisk indywidualnych na paliwa stałe.
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
47
3) koordynacji i zgodności planów modernizacyjnych przedsiębiorstw energetycznych z planami
termomodernizacyjnymi dużych grup odbiorców (spółdzielnie mieszkaniowe, administracje
nieruchomości),
4) wariantowych modeli działań organów samorządu lokalnego, wspomagającego procesy
termomodernizacyjne dużych grup odbiorców ciepła.
F.
W tworzeniu ładu energetycznego poprzez ekonomicznie i społecznie uzasadniony podział rynku
energii związanego z zaopatrzeniem miasta w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe przyjmuje
się zasadę:
1) stymulowania przedsięwzięć zmierzających do wymiany przemysłowych źródeł ciepła poniżej
5MW na ekologiczne oraz na obszarach gdzie gęstość zapotrzebowania mocy jest poniżej 5
MW/km
2
, na rzecz stosowania ciepła sieciowego, energii elektrycznej, paliw gazowych i
ciekłych, tam gdzie koszty usług energetycznych danego systemu będą najniższe.
2) ekonomicznej konkurencyjności sieciowych systemów energetycznych w usługach energetycznych
(ogrzewanie pomieszczeń, przygotowanie ciepłej wody użytkowej, ciepło procesowe), w których
te systemy mogą być fizycznie stosowane z uwzględnieniem preferencji dla systemu
ciepłowniczego,
3) miasto stwarza możliwości utrzymania miejskiego systemu ciepłowniczego i stworzenie warunków
powiększenia ilości jego odbiorców, co w przyszłości będzie skutkowało zmniejszeniem kosztów
wytwarzania ciepła, a co za tym idzie zmniejszeniem cen ciepła dla odbiorców ciepła
sieciowego.
G.
Gmina Lubliniec przygotuje i wdroży program racjonalizacji kosztów energii w budynkach
użyteczności publicznej i komunalnych, które stanowią obciążenie budżetu miasta poprzez:
inwentaryzację zasobów miasta,
określenie sposobu zarządzania kosztami energii,
stworzenie i realizację programu działania, w tym finansowania przedsięwzięć w oparciu
o środki budżetowe gminy lub finansowane przez inwestorów obcych (trzecią stronę), oparte na
powstającym w mieście mechanizmie odnawialnego finansowania energooszczędnych inwestycji.
H.
W ramach strategii społeczno-gospodarczej, gmina prowadzić będzie politykę zmierzającą do
zmniejszenia przeciętnych rocznych kosztów ogrzewania z miejskiego systemu ciepłowniczego, do
poziomu konkurencyjności na rynku ciepła.
I.
Uchwalone przez Radę Miasta Lubliniec założenia do planu obowiązują na okres do 2020r.
włącznie.
J.
Nadzór nad realizacją założeń sprawuje Burmistrz Miasta.
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Lubliniec
Strona
48
BIBLIOGRAFIA
1. Ustawa Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r.
Nr 89, poz. 625, Nr 104, poz. 708, Nr 158, poz. 1123 i Nr 170, poz. 1217 z późn. zm.) wraz
ze zmianami wynikającymi z: Ustawy z dnia 4 grudnia 1997 r. o zmianie ustawy – Prawo
budżetowe, Ustawy z dnia 8 stycznia 2010r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz
zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2010r. Nr 21, poz. 104).
2. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku.
3. Plan rozwoju lokalnego miasta Lublińca na lata 2004-2013, Uchwała Nr 763/LVIII/2010 RM w
L-cu z dnia 19.10.2010 zmieniająca Uchwałę Nr 386/XXXIII/05 RM w L-cu z dnia 21.03.2005
w sprawie przyjęcia „Planu Rozwoju Lokalnego Miasta Lublińca na lata 2004-2013”.
4. Strategia Miasta Lublińca na lata 2004-2015, Uchwała Nr 764/LVIII/2010 RM w L-cu z dn.
19.10.2010 zmieniająca Uchwałę Nr 387/XXXIII/05 RM w L-cu z dn. 21.03.2005r. w sprawie
przyjęcia „Strategii rozwoju miasta Lublińca na lata 2010-2020.
5. Projekt planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy
Lubliniec; Wykonawcy FEWE dr inż. Sławomir Pasierb, mgr inż. Jerzy Wojtulewicz prowadzący:
mgr inż. Marek Kołodziejczyk.
6. Rocznik Statystyczny powiatów województwa śląskiego 2008 r.
7. Program ochrony powietrza dla stref woj. śląskiego, w których stwierdzone zostały
ponadnormatywne poziomy substancji w powietrzu
8. Korespondencja z przedsiębiorstwami zainteresowanymi tworzeniem ładu energetycznego
miasta:
- Dom Pomocy Społecznej,
- Dom Kombatanta;
- ECO OPOLE S.A.;
- Lentex S.A.;
- Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy dla Niesłyszących i Słabowidzących;
- Wojewódzki Szpital Neuropsychiatryczny im. Dr. Emila Cyrana w Lublińcu;
- Enion S.A.;
- Turbo Care S.A.;
- Urząd Gminy Tworóg;
- Vattenfall Distribution Poland S.A.;
- Wojskowa Agencja Mieszkaniowa.
