2009-12-17
1
ELEMENTY ORBITY KEPLEROWSKIEJ
Dane dodatkowe: współrzędne elipsoidalne obserwatora – B, L, H
duża półoś orbity – a
mimośród orbity – e
rektascensja węzła
wstępującego orbity –
nachylenie orbity
do równika – i
argument perygeum -
ω
ωω
ω
moment przejścia przez
perycentrum (UTC) – t
p
moment na który
wyznaczamy pozycję (UTC) – t
(anomalia średnia M – łączy t
p
i t)
ELEMENTY ORBITY KEPLEROWSKIEJ
duża półoś orbity – a
mimośród orbity – e
rektascensja węzła
wstępującego orbity –
nachylenie orbity
do równika – i
argument perygeum -
ω
ωω
ω
moment przejścia przez
perycentrum (UTC) – t
p
moment na który
wyznaczamy pozycję (UTC) – t
elementy opisujące kształt
elipsy orbitalnej
elementy opisujące
położenie płaszczyzny
orbity w przestrzeni
elementy opisujące
orientację orbity w tej
płaszczyźnie i położenie ciała
na orbicie dla danej epoki
(anomalia średnia M – łączy t
p
i t)
Dane dodatkowe: współrzędne elipsoidalne obserwatora – B, L, H
2009-12-17
2
UKŁAD HORYZONTALNY
Wysokość h to kąt środkowy pomiędzy
wektorem wodzącym do danego
obiektu, a płaszczyzną horyzontu
(odległość zenitalna z to dopełnienie
wysokości do 90
°
). Wysokość zawiera
się w granicach <-90
°
, 90
°
>. Oś układu
zdefiniowana jest kierunkiem linii
pionu w miejscu obserwacji.
Azymut A to kąt dwuścienny utworzony
przez płaszczyznę południka
przechodzącego przez punkt północy N
oraz płaszczyznę południka
przechodzącego przez dany obiekt (kąt
mierzony w płaszczyźnie horyzontu na
wschód – zgodnie z ruchem wskazówek
zegara ). Azymut zawiera się
w granicach <0
°
, 360
°
>.
Azymut i wysokość zmieniają się
na skutek ruchu obrotowego
Ziemi.
WYZNACZENIE WSPÓŁRZĘDNYCH HORYZONTALNYCH NA
PODSTAWIE ELEMENTÓW ORBITY
1) Obliczenie anomalii średniej (odległość kątowa od
perycentrum do fikcyjnego punktu poruszającego się po
orbicie ze średnią prędkością kątową n):
( )
p
t
t
n
M
−
⋅
=
°
sek
3
a
n
µ
=
GM
=
µ
gdzie:
n – średnia prędkość kątowa satelity
;
- parametr grawitacyjny.
2009-12-17
3
WYZNACZENIE WSPÓŁRZĘDNYCH HORYZONTALNYCH NA
PODSTAWIE ELEMENTÓW ORBITY
2) Obliczenie anomalii mimośrodowej z równania Keplera:
;
E
e
M
E
sin
⋅
+
=
Metoda iteracyjna:
M
E
=
0
i
i
E
e
M
E
sin
1
⋅
+
=
+
WYZNACZENIE WSPÓŁRZĘDNYCH HORYZONTALNYCH NA
PODSTAWIE ELEMENTÓW ORBITY
3) Obliczenie współrzędnych ciała niebieskiego w układzie
związanym z orbitą:
;
(
)
0
'
sin
'
cos
'
=
=
−
=
z
E
b
y
e
E
a
x
2
1 e
a
b
−
=
Układ orbitalny jest układem kartezjańskim prawoskrętnym
(wnętrze obracającej się prawej dłoni zakreśla łuk od osi OX
do OY, a kciuk wyznacza kierunek osi OZ), oś X jest
skierowana do perycentrum, oś Z jest prostopadła do
płaszczyzny orbity.
Perycentrum – punkt na orbicie ciała niebieskiego okrążającego
dany obiekt, znajdujący się w miejscu największego zbliżenia ciała
do tego obiektu.
2009-12-17
4
WYZNACZENIE WSPÓŁRZĘDNYCH HORYZONTALNYCH NA
PODSTAWIE ELEMENTÓW ORBITY
4) Transformacja układu orbitalnego do układu niebieskiego:
=
⇒
=
z
y
x
z
y
x
x
x
'
'
'
'
⋅
−
⋅
−
⋅
−
=
'
'
'
)
(
)
(
)
(
z
y
x
i
z
y
x
z
x
z
ω
R
R
R
układ orbitalny układ równikowy (
αααα
,
δδδδ
)
Macierze obrotów:
−
=
−
−
=
−
−
=
−
1
0
0
0
cos
sin
0
sin
cos
)
(
cos
sin
0
sin
cos
0
0
0
1
)
(
1
0
0
0
cos
sin
0
sin
cos
)
(
ω
ω
ω
ω
ω
z
x
z
i
i
i
i
i
R
R
R
WYZNACZENIE WSPÓŁRZĘDNYCH HORYZONTALNYCH NA
PODSTAWIE ELEMENTÓW ORBITY
4) Transformacja układu orbitalnego do układu niebieskiego:
Współrzędne równikowe:
2
2
tan
tan
y
x
z
x
y
+
=
=
δ
α
Układ równikowy równonocny jest
układem kartezjańskim prawoskrętnym
(wnętrze obracającej się prawej dłoni
zakreśla łuk od osi OX do OY, a kciuk
wyznacza kierunek osi OZ), oś X jest
skierowana do punktu Barana.
Rektascenzja jest mierzona przeciwnie
do ruchu wskazówek zegara od osi X,
na podstawie analizy znaku X i Y należy
określić prawidłową jej wielkość.
X
Y
αααα
X>0 Y>0
X<0 Y>0
X<0 Y<0
X>0 Y<0
2009-12-17
5
WYZNACZENIE WSPÓŁRZĘDNYCH HORYZONTALNYCH NA
PODSTAWIE ELEMENTÓW ORBITY
5) Transformacja układu równikowego do geocentrycznego
układu godzinnego:
α
−
=
S
t
S
L
S
S
S
UTC
GR
GR
+
=
⇒
Współrzędne godzinne:
S
– czas gwiazdowy średni
αααα
– rektascensja
-
przybliżone
przeliczenie
czasów
(z pominięciem różnicy UT1-UTC oraz
założeniem, że
)
L
≅
λ
α
−
+
+
+
=
L
S
t
t
t
TU
UTC
UTC
S
0
79
365,242198
Uproszczone ćwiczenie nr 5:
h
t
S
24
,
0
∈
WYZNACZENIE WSPÓŁRZĘDNYCH HORYZONTALNYCH NA
PODSTAWIE ELEMENTÓW ORBITY
6) Obliczenie ortokartezjańskich geocentrycznych
współrzędnych godzinnych:
δ
δ
δ
sin
'
sin
cos
'
cos
cos
'
⋅
=
⋅
⋅
−
=
⋅
⋅
=
r
Z
t
r
Y
t
r
X
S
S
r – wektor wodzący ciała niebieskiego w układzie równikowym
(
)
2
2
2
z
y
x
r
+
+
=
Układ równikowy godzinny także jest
układem kartezjańskim prawoskrętnym.
Kat godzinny jest mierzony zgodnie z
ruchem wskazówek zegara od osi X
wskazującej południk miejscowy – stąd
znak minus przy współrzędnej Y’.
X
Y
t
X>0 Y>0
X<0 Y>0
X<0 Y<0
X>0 Y<0
2009-12-17
6
WYZNACZENIE WSPÓŁRZĘDNYCH HORYZONTALNYCH NA
PODSTAWIE ELEMENTÓW ORBITY
WYZNACZENIE WSPÓŁRZĘDNYCH HORYZONTALNYCH NA
PODSTAWIE ELEMENTÓW ORBITY
7) Obliczenie ortokartezjańskich topocentrycznych
współrzędnych godzinnych:
(
)
(
)
[
]
B
H
e
N
Z
Z
Y
Y
B
H
N
X
X
GRS
T
T
T
sin
1
'
'
cos
'
2
'
'
'
80
⋅
+
−
⋅
−
=
=
⋅
+
−
=
N – promień krzywizny przekroju poprzecznego
B
e
a
N
GRS
GRS
2
2
80
80
sin
1
⋅
−
=
2009-12-17
7
WYZNACZENIE WSPÓŁRZĘDNYCH HORYZONTALNYCH NA
PODSTAWIE ELEMENTÓW ORBITY
8) Obliczenie topocentrycznych współrzędnych godzinnych:
( ) ( )
2
'
2
'
'
'
'
'
'
tan
tan
T
T
T
T
T
S
Y
X
Z
X
Y
t
+
=
−
=
δ
X
Y
t
X>0 Y>0
X<0 Y>0
X<0 Y<0
X>0 Y<0
Układ równikowy godzinny także
jest układem kartezjańskim
prawoskrętnym.
Kat godzinny jest mierzony
zgodnie z ruchem wskazówek
zegara od osi X wskazującej
południk miejscowy, na podstawie
analizy znaku X i Y należy określić
prawidłową wielkość t.
WYZNACZENIE WSPÓŁRZĘDNYCH HORYZONTALNYCH NA
PODSTAWIE ELEMENTÓW ORBITY
9) Obliczenie topocentrycznych współrzędnych
horyzontalnych:
h
A
t
S
,
'
,
'
⇒
δ
(np. trójkąt paralaktyczny)
Należy narysować ten trójkąt i zastanowić się jak on wygląda
(czy t>12h) i w zależności od tego wyznaczyć wartość azymutu
i odległości zenitalnej (wysokości).