KOSMETYKA
DERMATOLOGIA
36
Zagrożenia wirusowe i bakteryjne
Chroń siebie i swoich
klientów
Fot.:
iStock
©
/plr
ang
W trakcie zabiegów przeprowadzanych
w gabinecie istnieje ryzyko zakażeń
bakteryjnych i wirusowych skóry.
Choroby te mogą być przekazane
między klientami lub między
klientem a osobą wykonującą
zabieg. Podstawową
zasadą, która zmniejsza
ryzyko zakażeń, jest
niewykonywanie
zabiegów na skórze
zmienionej chorobowo.
Najpoważniejszym
zagrożeniem jest ryzyko
zakażenia wirusami HVB, HVC
i HIV poprzez kontakt z krwią
zakażonej osoby. W pierwszej
części artykułu zostaną omówione
najczęstsze choroby skórne spowodowane
przez bakterie i wirusy, a w drugiej
(w kolejnym wydaniu BEAUTY FORUM)
zasady BHP, które minimalizują ryzyko
zakażeń.
BEAUTY FORUM POLSKA 12/2012
CHOROBY BAKTERYJNE
Zakażenia gronkowcowe
Zapalenie mieszka włosowego
(Folliculitis)
Zapalenie może być powierzchow-
nym lub głębokim zakażeniem miesz-
ków włosowych. Ograniczone zapa-
lenie mieszka włosa to
folliculitis,
jeśli zaś towarzyszy mu odczyn zapal-
ny otaczającej skóry, wówczas zmiany
takie określamy jako
perifolliculitis.
Zapalenie mieszków włosowych wy-
stępuje najczęściej na twarzy i kończy-
nach. Zapalenie występuje w postaci
krosty, często przebitej włosem i oto-
czonej rąbkiem zapalnym. Zakażone
włosy dają się łatwo usunąć, ale ist-
nieje skłonność do tworzenia nowych
BEAUTY FORUM POLSKA 12/2012
37
KOSMETYKA
DERMATOLOGIA
zmian. Zmiany mogą być
rozsiane lub zgrupowane.
Wykwity tworzą się szybko
– w ciągu kilkunastu godzin.
Ewolucja pojedynczej zmia-
ny trwa kilka dni. Jeżeli stan
zapalny jest nasilony, mo-
że mu towarzyszyć powięk-
szenie węzłów chłonnych.
Objawy podmiotowe są nie-
znaczne, a stan ogólny cho-
rych dobry. Nieliczne zmiany
wymagają jedynie leczenia
miejscowego antybiotyka-
mi np. w postaci aerozolów.
W przypadku rozległych
zmian zaleca się antybio-
tyki doustne wg antybio-
gramu. Zapalenie miesz-
ków włosowych może stać
się procesem przewlekłym
w okolicach owłosionej skó-
ry twarzy (figówka –
syco-
sis). Okres trwania choro-
by jest wielomiesięczny lub
wieloletni. Niekiedy mogą
powstać zanikowe blizny, ale
w większości włosy odrastają.
Leczenie:
jest
bardzo
trudne
i długotrwałe. Zaleca się antybiotyki
miejscowo i ogólnie.
Czyrak (
Furunculus)
Czyrak występuje jako ostro ograniczo-
ny, tkliwy uciskowo, okołomieszkowy
zapalny guzek najczęściej umiejscowio-
ny na szyi, klatce piersiowej, twarzy i po-
śladkach. Pierwotny guzek po upływie
4–6 dni przeistacza się w krostę z cen-
tralną martwicą. Po paru dniach tkanka
martwicza oddziela się w postaci rop-
nego czopa martwiczego. Pozostawia to
na ogół niewielką bliznę. Zmiany mogą
mieć charakter nawrotowy (czyraczność
–
furunculosis). Sprzyjają temu choroby
przemiany materii, a zwłaszcza cukrzy-
ca, choroby nerek, niedobory immuno-
logiczne, a także ogólne wyniszczenie.
Czyraki gromadne (
carbunculi) są
zgrupowaniem czyraków z szerzeniem
się zakażenia w tkance podskórnej,
w skutek czego dochodzi do głębo-
kiego zropienia tkanek głębiej położo-
nych z pozostawieniem dużej blizny.
Leczenie: leczenie pojedynczego czyra-
ka polega na stosowaniu rozgrzewają-
cych kompresów – np. ichtiolowego, co
ułatwia wykształcenie się zmiany i jej
samoistne opróżnienie. Skórę w okoli-
cy czyraka i nad samym czyrakiem trze-
ba często dezynfekować. Po wykształ-
ceniu się czopa martwiczego można go
naciąć w celu jego usunięcia (uwaga,
aby nie rozsiać zakażenia) oraz stosuje
się maści z antybiotykami. Zawartość
czyraka, która nie wyjdzie na zewnątrz,
ulega wchłonięciu. Czyraków nie nale-
ży wyciskać, gdyż powoduje to wciska-
nie zakażonej treści w tkanki, a więc
poszerzanie i zaostrzanie zmian zapal-
nych. Wskazaniem do antybiotykotera-
pii ogólnej jest czyrak w okolicy nosa
lub środkowej części twarzy, jak rów-
nież czyraki, którym towarzyszy gorącz-
ka, oraz czyraczność.
Zakażenia mieszane: paciorkowcowo-
-gronkowcowe
Liszajec zakaźny
(
Impetigo contagiosa)
Liszajcem zakaźnym nazywamy powierz-
chowne zakażenie skóry, które obja-
wia się ropnymi pęcherzami
o bardzo wiotkiej pokrywie
i krótkim okresie trwania.
Jest to najczęściej zakażenie
mieszane (> 70 proc. przy-
padków) wywołane przez
gronkowce i/lub pacior-
kowce. Zakażeniu sprzyjają
wszelkie mikrourazy skóry.
Na
liszajca
zakaźnego
chorują głównie dzieci.
Choroba szerzy się przez
kontakt bezpośredni, jak
również przez przedmio-
ty codziennego użytku (np.
ręczniki, ubrania). Czasami
bakterie pochodzą z błon
śluzowych jamy nosowo-
-gardłowej i rozprzestrze-
niają się poprzez kichanie
i opróżnianie nosa. U do-
rosłych czynnikiem sprzyja-
jącym jest również brak hi-
gieny. Choroba jest bardzo
zakaźna i sprzyjają jej wszel-
kie zbiorowiska (np. przed-
szkole). Ropne pęcherze są
powierzchowne i w związku
z tym mają wiotką pokrywę, która szyb-
ko pęka. Wtedy wydzielina zasycha
w charakterystyczne miękkie miodowo-
żółte strupy, które dominują w obra-
zie klinicznym. Najczęstsza lokalizacja
to okolice nosa, ust (zajady) i okoli-
ce płytek paznokciowych. Nowe wy-
kwity powstają wokół już istniejących
w wyniku samowszczepiania. Choroba
rozpoczyna się nagle i trwa kilka–kil-
kanaście dni, jednak w przypadkach
nieleczonych może trwać kilka tygo-
dni. Ustępuje bez pozostawienia blizn.
W trakcie trwania liszajca zakaźnego
nie ma objawów ogólnych ani dole-
gliwości podmiotowych. Może wystą-
pić powiększenie okolicznych węzłów
chłonnych. Sporadycznie może zdarzyć
się powikłanie w postaci kłębuszkowe-
go zapalenia nerek, jeżeli infekcja była
spowodowana szczepami uszkadzają-
cymi nerki. Jeżeli istnieje choćby naj-
mniejsze podejrzenie kliniczne, należy
wykonać badanie moczu.
Leczenie: przeważnie wystarczy leczenie
zewnętrzne. Stosuje się między innymi
mupirocynę, kwas fusydowy, bacytracy-
Chcesz wiedzieć więcej?
Zapraszamy na wykład dr Kamili
Padlewskiej „Czego nie widać gołym
okiem – zagrożenia wirusowe i bak-
teryjne w gabinecie kosmetycznym”,
który odbędzie się podczas 16. Targów
BEAUTY FORUM w Warszawie. Więcej
szczegółów znajdziesz na www.beau-
ty-fairs.com.pl
KOSMETYKA
DERMATOLOGIA
38
BEAUTY FORUM POLSKA 12/2012
nę i neomycynę. Leczenie stosuje się
do ustąpienia zmian, zwykle 7–10 dni.
Ponadto należy usunąć strupy. Pomocne
są wilgotne kompresy, ale nie należy do-
puścić do maceracji skóry, ponieważ mo-
że dojść do rozszerzenia choroby. Trzeba
koniecznie pamiętać o ograniczeniu sze-
rzenia się zakażenia na inne osoby (np.
każdy z członków rodziny ma swój ręcz-
nik, obcinamy krótko paznokcie itp.).
W razie niepowodzenia w leczeniu ze-
wnętrznym lub przy występowaniu bardzo
nasilonych zmian należy zastosować an-
tybiotykoterapię doustną (półsyntetyczne
penicyliny, makrolidy lub cefalosporyny).
Liszajec zakaźny należy różnicować
z tzw. zliszajcowaceniem (
impetiginisa-
tio), czyli zakażeniem wtórnym różnych
chorób skórnych (np. opryszczki, atopo-
wego zakażenia skóry). Wtedy dodatkowo
do leczenia podstawowego, w zależności
od nasilenia nadkażenia, włącza się anty-
biotyki do stosowania zewnętrznego lub
doustnego.
CHOROBY WIRUSOWE
SKÓRY
Opryszczka zwykła
Jest chorobą, w której występują zmia-
ny w postaci drobnych nawracają-
cych pęcherzyków, umiejscowionych
głównie na granicy błon śluzowych
i skóry. Przyczyną opryszczki jest wi-
rus HSV (skrót od nazwy angielskiej
herpes simplex virus). Wyróżnia się
dwa typy wirusów opryszczki zwy-
kłej: HSV1 i HSV2. Ten pierwszy jest
odpowiedzialny za zmiany głównie
w jamie ustnej, na wargach, twarzy, tu-
łowiu i kończynach. Ten drugi powodu-
je głównie zmiany w obrębie narządów
płciowych. Bardzo dużo osób jest zaka-
żonych wirusem opryszczki, przy czym
infekcja utrzymuje się w postaci utajo-
nej w ciągu całego życia, a jej objawy
są prowokowane chorobami, np. prze-
biegającymi z podwyższoną temperatu-
rą. Również przegrzanie ciała (np. opa-
lanie) lub oziębienie może powodować
nawrót opryszczki. U osób dorosłych
przebieg opryszczki jest krótkotrwały
(6–10 dni). Niekiedy pojawienie się pę-
cherzyków jest poprzedzone 2–3-dnio-
wym pieczeniem i niewielką bolesno-
ścią. Pojawiające się drobne pęcherzyki
na podłożu zapalnym mają tenden-
cję do grupowania się. Początkowo są
one wypełnione treścią surowiczą, na-
stępnie ropną i pokrywają się w ciągu
kilku dni strupami. Jak wspomniano
na początku, zmiany wywołane przez
HSV1 najczęściej lokalizują się na twa-
rzy, szczególnie wargach oraz błonach
śluzowych jamy ustnej, gdzie zwykle
stwierdza się dość bolesne nadżerki po
pęcherzykach. Czasem może być zajęta
rogówka. Zmiany te są wtedy bolesne
i uporczywe, i mogą pozostawić upo-
śledzenie wzroku. Zmiany rozsiane
na skórze mogą nie być charaktery-
styczne i są często nierozpoznawane.
Opryszczka wykazuje dużą skłonność
do nawrotów, zazwyczaj w tych samych
Fot.:
iStock
©
/Y
uriAr
curs3,
Lev
entKonuk,
Wikipedia
-Ev
anherk
BEAUTY FORUM POLSKA 12/2012
39
KOSMETYKA
DERMATOLOGIA
miejscach, zwłaszcza na błonach ślu-
zowych jamy ustnej i narządów płcio-
wych. Nawroty są częste u kobiet
w okresie miesiączki.
Leczenie: w zmianach mało nasilo-
nych wystarcza leczenie miejscowe osu-
szające i odkażające. Leki miejscowe
o działaniu przeciwwirusowym, jak np. acy-
klowir, powinny być stosowane już w okre-
sie pieczenia poprzedzającego wystąpienie
pęcherzyków i często, co 2 godziny. Leki te
działają jedynie na wirusy w okresie repli-
kacji, czyli namnażania, i nie zapobiegają
nawrotom. Leczenie ogólne znajduje za-
stosowanie w przypadkach nawracających,
uporczywych, niezależnie od lokalizacji,
a zawsze w przypadku zmian w okoli-
cy narządów płciowych. Leki przeciw-
wirusowe podaje się wtedy doustnie,
a w cięższych przypadkach można je podać
dożylnie.
Brodawki zwykłe
Potocznie zwane kurzajkami, są grud-
kami o nierównej powierzchni, barwy
szarobrunatnej lub zbliżonej do koloru
skóry, wielkości od kilku do kilkunastu
milimetrów. Brodawki mogą być poje-
dyncze, ale najczęściej są mnogie, nie-
kiedy wykazują skłonność do grupowa-
nia i zlewania się. Umiejscowione są
najczęściej na palcach rąk, niekiedy mo-
gą znajdować się pod płytką paznokcio-
wą, wtedy mogą być bolesne. Utrzymują
się długo, nawet wiele lat. Nowe bro-
dawki powstają w otoczeniu zmiany
pierwotnej lub w miejscach odległych
w wyniku samoprzeszczepiania się wiru-
sa. Mogą ustępować samoistnie, co jest
częstsze w przypadku usunięcia jednej
lub kilku z nich.
Leczenie: najczęściej wykonuje się ły-
żeczkowanie, czyli zabieg w znieczule-
niu miejscowym polegający na zdrapa-
niu brodawki. Jest to najprostsza i mało
bolesna metoda, niepowodująca blizn.
Krioterapię ciekłym azotem stosuje się
do pojedynczych brodawek w części dło-
niowej. Trzeba pamiętać, że nie wolno jej
stosować w okolicy paznokci, bo może
dojść do uszkodzenia łożyska i deforma-
cji paznokcia. Krioterapia jest zabiegiem
bolesnym i trzeba czekać kilka tygodni na
zagojenie się rany. Metody elektrokoagu-
lacji i laseroterapii są bardzo bolesne,
a źle wykonane mogą pozostawić blizny.
Również w żadnym wypadku nie można
ich stosować w okolicy paznokci. Tam,
gdzie łyżeczkowanie jest niemożliwe do
wykonania, stosuje się lakiery lecznicze.
Są to preparaty, w których skład wcho-
dzą substancje złuszczające, jak również
przeciwwirusowe. Leczenie lakierami jest
jednak długotrwałe.
Brodawki płaskie (młodocianych)
Są zazwyczaj licznymi, rozsianymi, pła-
skimi, jakby nałożonymi na skórę, gład-
kimi grudkami. Są na ogół nieznacz-
nie wyniosłe ponad powierzchnię skóry
i niewiele różniące się barwą od oto-
czenia. Najczęstszym ich umiejscowie-
niem są grzbiety rąk oraz dolne części
twarzy i czoło, ale mogą również wy-
stępować w innych okolicach. Brodawki
często układają się linijnie w miejscu za-
drapania. Jest to tzw. objaw Koebnera.
Utrzymywanie się brodawek płaskich
jest rozmaicie długie. Na ogół zmia-
ny ustępują samoistnie. Długotrwałe
ich utrzymywanie się wskazuje na ob-
niżoną odporność. Ustępowanie prze-
biega w sposób bardzo charaktery-
styczny, ponieważ wszystkie wykwity
równocześnie ulegają zaczerwienieniu
i obrzękowi, po czym brodawki znikają
w ciągu kilku tygodni.
Leczenie: stosuje się preparaty złusz-
czające.
Mięczak zakaźny
Są to twarde półprzezroczyste guzki,
wielkości 2–6 mm, barwy masy perło-
wej, z zagłębieniem w części środko-
wej, z którego przy ucisku wydobywa
się kaszkowata treść. Zakaźność mię-
czaka jest bardzo duża. Zwykle jest du-
żo wykwitów. Najczęstszym umiejsco-
wieniem jest skóra rąk, twarzy i okolic
narządów płciowych, ale mogą one
występować wszędzie, nawet na bło-
nach śluzowych. Czas utrzymywania
się zmian jest kilkumiesięczny. Zmiany
zwykle ustępują samoistnie, nie pozo-
stawiając blizn.
Leczenie: stosuje się zwykle łyżeczkowanie
lub mechaniczne wyciskanie treści. Zawsze
po zabiegu należy stosować nalewkę jo-
dową.
Wiedza i bezpieczeństwo
W kolejnym wydaniu autorka pod-
powie, w jaki sposób zminimali-
zować ryzyko zakażeń i jak dbać
o bezpieczeństwo klientów i własne
zdrowie. W drugiej części artyułu cze-
ka na Was wiele ciekawych informacji
m.in. o sposobach dezynfekcji i steryli-
zacji narzędzi.
dr n. med. Kamila Padlewska | Specja-
lista dermatolog. Wieloletni pracownik
Kliniki Dermatologicznej Uniwersytetu
Medycznego w Warszawie. Obecnie profesor Wyższej
Szkoły Zawodowej Kosmetyki i Pielęgnacji Zdrowia
w Warszawie, kierownik studiów podyplomowych
spa i wellness.