Geologia___kompletne

Diament – może być bezbarwny lub czarny. Powstaje w temperaturze 500

C oraz pod

ciśnieniem 15000 atm.

Łupliwość – zdolność minerałów do pękania pod wpływem uderzenia lub nacisku na części
ograniczone płaskimi powierzchniami zwanymi powierzchniami przełamu. Jest to własność
kierunkowa, uwarunkowana strukturą sieciową minerałów. Nie występuje wśród minerałów
bezpostaciowych. Wyróżniamy 5 stopni łupliwości:

łupliwość doskonała – minerał łupie się łatwo pod naciskiem paznokcia; idealnie
gładkie powierzchnie łupliwości; typowa dla minerałów blaszkowych,

łupliwość bardzo dobra – minerał rozpada się na odłamki ograniczone prawidłowymi
ścianami przypominającymi ściany kryształu naturalnego,

łupliwość wyraźna – pękanie wzdłuż różnych powierzchni łupliwości; pojawiają się też
przełamy,

niewyraźna – ściany płaskie należą do rzadkości,

bardzo niewyraźna – nie można dostrzec płaszczyzn łupliwości.

Przełam – podzielność według niepłaskich powierzchni. Wykazują go minerały, które nie
posiadają łupliwości. Rozpadają się pod wpływem czynników mechanicznych według
krzywych powierzchni minerałów. Wyróżniamy różne przełamy:

muszlowy,

haczykowaty,

zadziorowaty,

równy,

cukrowaty,

ziemisty.

MAKROSKOPOWE CECHY OPTYCZNE MINERAŁÓW

Barwa – związana jest ze zdolnością pochłaniania światła białego; wyróżniamy minerały:

bezbarwne (achromatyczne),

barwne (idiochromatyczne),

zabarwione (allochromatyczne).

Rysa (barwa rysy) – barwa proszku uzyskanego po zarysowaniu minerału.

Połysk – powstaje odbicie światła od powierzchni minerału. Jest tym silniejsza im większą
wartość ma odbicie światła. Wyróżniamy połyski:

metaliczny,

MAKROSKOPOWE ROZPOZNAWANIE MINERAŁÓW

Minerał – jednorodny składnik skorupy ziemskiej o charakterze fazy krystalicznej, powstały w
wyniku  procesów  geologicznych.  Cechuje  się  określonym  stechiometrycznym  składem
chemicznym i właściwościami fizycznymi, a także krystaliczną strukturą sieciową.
Skała  –  naturalne  skupienie  kilku  minerałów,  rzadziej  jednego,  powstałe  pod  wpływem
różnych  procesów  geologicznych.  Minerały,  które  odgrywają  większą  rolę  w  budowie  skał
nazywamy minerałami skałotwórczymi. Ze względu na sposób powstania skały dzielimy na:

magmowe – stanowią produkt zastygania magmy, tj. ognistopłynnej masy
powstającej w głębszych częściach skorupy ziemskiej

osadowe  –  powstają  na  powierzchni  skorup  ziemskiej  (litosfery),  są  zwykle
produktami  niszczenia  różnego  typu  skał  starszych.  Powstają  w  wyniku  wytrącenia
minerałów  z  roztworu  wodnego,  jak  również  ze  szczątków  organizmów  roślinnych  i
zwierzęcych. Dlatego też dzieli się je na skały:

•

klastyczne,

•

chemiczne,

•

organogeniczne.

metamorficzne  (przeobrażone)  –  są  one  pochodzenia  magmowego  lub  osadowego,
które  w  wyniku  działania  różnych  czynników  dostały  się  w  głębsze  części  skorupy
ziemskiej  i  tam  pod  wpływem  zwiększonego  ciśnienia  i  temperatury  uległy
przeobrażeniom,  czyli  daleko  idącym  zmianom  swej  pierwotnej  budowy  i  składu
mineralnego  jednak  bez  upłynnienia.  Zaliczamy  tu  utwory  metasomatyczne
zmienione w kontakcie z intruzjami.

Postać krystalograficzna – jest razem 32 układów. Minerały uzyskują budowę
charakterystyczną (łupliwość, przełam).

Kształty minerałów:

regularne

izometryczne

włókniste

beczułkowate

itp.

Minerały tworzą się w wyniku krystalizacji magmy (zmienia się ona pod wpływem
temperatury).

Właściwości fizyczne minerałów:
1. właściwości skalarne (niezależne od kierunku badań):

gęstość

ciepło topnienia

pojemność elektryczna

Porfirowa – obecność większych ziaren minerałów (prakryształów) na tle
bezpostaciowego ciasta skalnego. W skałach wylewnych charakterystyczne są np.
andezyt, porfir.

Tekstura – sposób rozmieszczenia składników w skale. Wyróżniamy tekstury:

bezładna – brak jakiegokolwiek uporządkowania.

kierunkowa – ułożenie składników wykazuje regularność. Wyróżniamy fluidalną,
potokową.

Masywne (zbite) – minerały wypełniają całą przestrzeń.

Porowate – powstałe w wyniku odgazowania krystalizującej magmy. Wyróżniamy
pęcherzykowatą, gąbczastą: >50% porowatości, np. pumeks.

MAKROSKOPOWE ROZPOZNAWANIE SKAŁ MAGMOWYCH

Skały głębinowe mają zawsze strukturę pełnokrystaliczną, a wylewne porfirową lub

szklistą.  Skały  zasadowe  są  zwykle  ciemne,  kwaśne  jasne.  W  skałach,  w  których  nie
występuje kwas nie może być granit.

Klasa perydotytu
Reprezentowana  głównie  przez  skały  głębinowe  (perydotyt,  dunit,  pirokseny  i  pikryt).  Skały
zasadowe,  niemal  czarne,  drobnoziarniste.  W  Polsce  występują  na  głębokości  600  m  w
Rajgrodzie.

Klasa gabra i bazaltu
Reprezentowana przez skały głębinowe (gabro, noryt i anortozyt), wylewne (bazalt, melafir) i
żyłowe  (diabaz).  Bazalty  są  idealnie  czarne.  Melafir  wykazuje  fioletowy  odcień  barwy,
strukturę migdałowcową. Diabazy szare lub zielono – szare, struktura porfirowa. Minerały tej
klasy mają teksturę zbitą, przełam nierówny lub gładki (diabazy cukrowaty).

Klasa diorytu i andezytu
Skały obojętne, głębinowe. Dioryt ma strukturę pełnokrystaliczną, barwę szarą, ciemnoszarą
lub prawie czarną w zależności od koncentracji  piroksenów i amfiboli. Zawiera szare blaszki
biotytu.  Andezyt  ma  barwę  szarą.  Prakryształy  tworzy  piroksen  i  amfibol.  Strukturą
porfirowa, ciasto skalne stanowią jasne plagioklazy.

Klasa sjenitu i trachitu
Skały obojętne, nasycone krzemionką, głębinowe. Sjenit - struktura pełnokrystaliczna; barwa
czerwonawa, różowa lub szara. Często przypomina granit, ale ma mniej lub wcale kwarcu (do
10%).  Skład:  różowy  lub  czerwony  ortoklaz,  plagioklazy,  biotyt  i  amfibol.  Biały  albit  i

jednej płaszczyźnie), sprężysty, powierzchnie przełamu postrzępione. Muskowit barwa biała,
lub biało – srebrzysta; w cienkich płytkach prawie bezbarwny. Biotyt czarny, zielonkawy,
brunatno – czarny, czerwonawy; wielkość blaszek od ułamka mm

do kilku mm

pregmatytach (skały żyłowe). Biotyt i muskowit rozpadają się na minerały wtórne
(mieszaninę illitu, chlorytu i tlenków żelaza). Łyszczyki występują także w skałach osadowych
i metamorficznych.
4. grupa skaleni

Są białe, czerwone lub mięsisto czerwone – zależnie od barwnika, tzw. pyłu

hematytowego (Fe

). Połysk szklisty, pokrój kryształów grubotabliczkowy, łupliwość

doskonała  w  jednym  kierunku,  twardość  6.  Kryształy  dochodzą  do  kilku  cm  średnicy.  W
skałach  żyłowych  osobniki  dochodzą  do  kilkunastu  m.  Wietrzejące  skalenie  potasowe
przechodzą w minerał ilasty – kaolinit. Ortoklaz i mikroklin występują w skałach głębinowych,
sanidyn  w  skałach  wylewnych.  Ortoklaz  biały,  różowy  lub  mięsisto  czerwony.  Szlachetną
odmianą jest zielony amazonit K[Al

]. Drugą grupę skaleni stanowią plagioklazy. Tworzą

szereg członów w zależności od udziału w ich budowie albitu i anortytu. Albit jest biały,
pozostałe

plagioklazy

szare,

zielono-szare

szaro-zielone.

Pokrój

kryształów

grubotabliczkowy.  Cechą  niektórych  plagioklazów  (np.  labradoryt)  jest  iryzacja  światła
powodująca  specyficzną  grę  barw  zielonawo  –  niebieskich.  Skalenie  występują  w  skałach
nasyconych  i  przesyconych  krzemionką  (kwaśne  i  obojętne),  a  także  w  skałach  osadowych
(głównie piaskowce).
5. grupa skaleniowców

Charakteryzują się składem zbliżonych do skaleni, ale mają niższy udział krzemionki w

stosunku do glinu. Spotyka się je w skałach magmowych niedosyconych krzemionką. Łatwo
wietrzeją więc są trudne do makroskopowej identyfikacji.
6. grupa krzemionki

Minerały najbardziej odporne na wietrzenie mechaniczne i naturalne. W

temperaturze 1715

C krystalizuje najbardziej szlachetny kwarc – krystalobalit. Odmiana o

barwie żółtej – cytryn, czarnej – morion, fioletowej – ametyst, bezbarwnej – kryształ górski.
Wszystkie kwarce dają tłusty przełam. Kwarc składa się z szeregu minerałów polimorficznych,
tj. przyjmujących różne postacie krystalograficzne w zależności od temperatury. Wyróżniamy
kwarc wysokotemperaturowy (krystalobalit) i niskotemperaturowy (ß – kwarc; krystalizuje w
temp. 573

C w układzie trygonalnym; pospolity minerał skałotwórczy). Twardość wzorcowa

7, łupliwości nie ma. Charakteryzuje się przełamem muszlowym. Połysk na ścianach szklisty,
na powierzchni przełamu tłusty. Jest odporny na wietrzenie fizyczne i chemiczne. Rozpuszcza
się tylko w kwasie fluorowowodorowym. Występuje pospolicie w skałach magmowych
przesyconych krzemionką oraz osadowych i metamorficznych.
7. grupa oliwinów

Oliwin jest zielony (chryzolit), twardość 7. Występuje w skałach głębinowych

zasadowych (gabro) i wylewnych magmowych (bazalt). Przekształca się w serpentyn.

Karta dokumentacyjna otworu wiertniczego zawiera profil litologiczny otworu, wykonany na
osi  pionowej  z  dokładnym  umiejscowieniem,  charakterystyką    i  opisem  makroskopowym
poszczególnych  warstw  oraz  dane  dotyczące  położenia  i  charakteru  zwierciadła  wody
gruntowej.
Lokalizacja  wierceń  uzależniona  jest  od  charakteru  opracowania,  potrzeb  planowania,
wielkości  i  charakteru  obiektu  budowlanego,  oceny  warunków  geologiczno-inżynierskich.
Otwory  lokalizujemy  w  punktach,  które  wybieramy  po  dokładnej  analizie  materiałów  i
morfologii terenu. Jeśli nie przeprowadzono takiej analizy, należy je rozmieścić  w regularnej
siatce  kwadratów  lub  równobocznych  trójkątów.  Maksymalna  odległość  nie  powinna  być
większa niż 30 metrów.
Jeśli  opracowanie  dotyczy  rejonu  projektowanego  obiektu  zlokalizowanego  na  planie
sytuacyjno-wysokościowym, wówczas wiercenia lokalizuje się w zasadzie wokół jego obrysu,
a  tylko  w  przypadku  obiektów  o  dużych  powierzchniach  lokalizuje  się  je  wewnątrz
budynków. Aby zmniejszyć liczbę wykonywanych otworów badawczych należy je wykonywać
w kilku rzutach, z których każdy zagęszcza obserwację z poprzedniego rzutu. Jeżeli otwory I-
go  lub  I-szych  rzutów  potwierdzają  przewidywane  uprzednio  nieskomplikowane,  proste
warunki  geologiczno  –  inżynierskie  możemy  wówczas  zrezygnować  z  następnych  wierceń.
Przy  wykopach  powyżej  3  m  wykonujemy  dodatkowe  wiercenia  aby  wykryć  gleby
osuwiskowe, gleby nośne.

WARUNKI I FORMY UŁOŻENIA NIEZABURZONYCH GRUNTÓW OSADOWYCH

Wyróżnia się dwa rodzaje środowisk sedymentacyjnych:

morskie – zajmują największe przestrzenie na powierzchni kuli ziemskiej

lądowe – dominują osady:

rzeczne (fluwialne)

jeziorne (limniczne)

lodowcowe (glacjalne)

eoliczne

pustynne

Mają większe znaczenie w budownictwie niż środowisko morskie.

Środowisko sedymentacji morskiej:

osady pochodzą z lądu, nazywają się osadami terrygenicznymi (terra – ziemia),
naniesione do morza z lądu przez rzeki, wiatr, lodowiec;

osady utworzone na dnie z resztek życia organicznego, bądź powstające w wyniku
procesów biologicznych organizmów morskich (osady biologiczne);

Linia biegu warstwy – krawędź przecięcia się stropu lub spągu warstwy z płaszczyzną
poziomą.
Upad warstwy – kąt dwuścienny mierzony w płaszczyźnie pionowej między stropem lub
spągiem warstwy a płaszczyzną poziomą.

ZASADY SPORZĄDZANIA PRZEKROJÓW GEOLOGICZNO-INŻYNIERYJNYCH

Konieczne jest opracowanie

mapy dokumentacyjnej, zawierającej lokalizację wykonanych wyrobisk,

profilu geologicznego wyrobisk budowlanych,

zestawienie danych geologicznych i inżynierskich odnośnie do rozpoznanego podłoża
(przy danych hydrologicznych odnośnie do poziomu i rodzaju występujących wód
podziemnych),

- danych geodezyjnych.

W praktyce geologicznej, a szczególnie geologiczno-inżynieryjnej, mamy do czynienia z
przekrojami zestawionymi w oparciu o dane uzyskane w czasie wykonywania wierceń.
Do sporządzenia przekroju potrzebne są następujące rodzaje dokumentów

karty dokumentowanych otworów,

plan sytuacyjno-wysokościowy z naniesioną lokalizacją wykonanych wierceń,

dane geodezyjne,

wyniki badań rozpoznania utworów geologicznych.

Zaburzenia ciągłe - fałd

1. fałd stojący
2. fałd obalony

Lessy:
Osady powstałe w wyniku wywiewania najdrobniejszych cząstek z pustyni i przenoszone na
odległości dochodzące do tysięcy kilometrów. Charakteryzują się strukturą makroporowatą.
Zbudowane są z ziarn kwarcu spojonych CaCO

. Powstają one na obszarach zlodowaceń.

Materiał  jest  unoszony  przez  wiatr  i  osypuje  się  na  powierzchnię.  Lessy  są  osadami
zapadowymi.  Jako  grunty  są  niezwykle  niebezpieczne  dla  budownictwa  ze  względu  na
możliwość  utraty  struktury  pod  wpływem  działania  wody  lub  obciążeń  powyżej
wytrzymałości struktury.

OBIEG WODY W PRZYRODZIE

Strefa aeracji – przewietrzanie wody.
Strefa kapilarna – najbardziej potrzebna roślinom (inaczej ryzosfera).
Strefa wahań – odpowiada dopływowi i odpływowi wód w różnych okresach.
Strefa saturacji – nasycenia wodą.

Źródła zasilania wód podziemnych:

infiltracja z opadów,

infiltracja z koryta rzeki,

sztuczna infiltracja ze studni chłonnej,

sztuczna infiltracja z rurociągu nawadniającego.

Ochrona wody obejmuje warstwę przypowierzchniową, bo woda z warstw poniższych nie
nadaje się do picia.

STATECZNOŚĆ ZBOCZY

Analiza stateczna zboczy i masywów gruntowych, ma duże znaczenie w projektowaniu
nasypów, wyrobisk, grobli. Zagadnienie stateczności jest bardzo często zadaniem ogólnej
teorii wytrzymałości granicznej gruntów, ale mającym istotne cechy wynikające ze specyfiku
gruntów przy naruszeniu ich równowagi. Stateczność zboczy jest działem statyki.
Głównymi przyczynami naruszenia równowagi zboczy jest:

grupa procesów degradacyjnych,

naruszenie równowagi.

Ad a)
Procesy degradacyjne przebiegają wolno, często w sposób niezauważalny, zależą od
warunków meteorologicznych i fizyko-geologicznych, a także od właściwości powierzchni
zbocza i zwykle nie są przedmiotem zainteresowań mechaniki gruntów
Ad b)

OSADY ALUWIALNE

Utwory  składane  przez  rzekę  na  dnie  łożyska  lub  jego  brzegach  nazywamy  aluwiami.
Transport  w  rzece  odbywa  się  głównie  w  okresach  powodzi.  Kiedy  woda  opadnie  i  jej
prędkość zmniejszy się - następuje osadzanie się materiału, a  na dnie rzeki powstają ławice
żwirów,  piasków  i  namułów.  Osadzany  materiał  jest  warstwowany  nieregularnie  ,  ale
warstwa  jest zawsze pochylona w kierunku prądu.
Kąt pochylenia stanowi kąt stoku naturalnego, który zależy od  granulacji materiału, stopnia
zaokrąglenia  powierzchni,  siły  prądu  i  gęstości  ośrodka.  W  wodzie  jest  mniejszy  niż  w
powietrzu i wynosi od 15-25 stopni.
W  rzece  tworzą  się  osady  o  różnym  stopniu  rozdrobnienia  od  głazów  przez  żwiry,  piaski,
muły,  iły  do  madów.  W  górnym  biegu  rzeki  przeważa  materiał  gruboziarnisty  tj.  głazy,
kamienie, żwiry i gruboziarniste piaski. W biegach nizinnych rzek osadza się materiał drobny,
piaszczysty  a  w  starorzeczach  osadzają  się  cząstki  pyłowe  (muły),  iły  i  mady,  które  składają
się w znacznej części z substancji organicznych rozłożonych przez wody gnilne rzeki.
Bliżej  ujścia  rzeki  ilość  drobnych  cząstek  wzrasta  i  tworzą  się  ławice  namułów  o  coraz
drobniejszych cząstkach . W utworach deltowych  znajdują się domieszki organiczne wskutek
czego  mają  one  często  charakter  gruntów  organicznych  np.  namuły  piaszczyste,  namuły
gliniaste.  W  starorzeczach  charakterystycznych  dla  dojrzałych  rzek  płynących  w  zatokach
występuje akumulacja roślinna i tworzą się torfy.
Dużą  trudnością  w  budowie  tras  komunikacyjnych  i  obiektów  liniowych  (np.  rurociągi,
gazociągi,  itp.)  stanowią  stożki  napływowe,  które  mogą  być  ruchome.  Przejście  tras  przez
stożki  napływowe  wymaga  odpowiednich  badań  geotechnicznych  oraz  zastosowania
właściwych  rozwiązań  konstrukcyjnych.  Grubość  osadów  rzecznych  może  być  znaczna  i
budowle  wymagać  mogą  w  takich  przypadkach  głębokich  posadowień  i  fundamentów
specjalnych.  Np.  miąższość  osadów  delty  Mississippi  dochodzi  do  30  m,  Gangesu  do  80  m,
Nilu  do  97  m,  Padu  do  170  m.  Cechą  charakterystyczną  dolin  rzecznych  jest  V-kształtna
dolina. Meandry to zakola rzek zwykle w gruntach najmniej odpornych na działanie wody.
Typy erozji:

boczna

wgłębna (aż do osiągnięcia bazy erozyjnej)

wsteczna (powstają wodospady)

Kaptaż – zjawisko polegające na tym, że źródła jednej rzeki przechwyci inna rzeka.

W delcie powstają starorzecza, gdzie dominuje frakcja organiczna. Ganges wytworzył deltę o
szerokości 600 km.

Procesy endogeniczne – dążą do wyrównania powierzchni Ziemi (rzeki tworzące delty).
Procesy egzogeniczne – różnicują powierzchnię Ziemi (wybuchy wulkanów, trzęsienia Ziemi).

Torfowisko:

torf niski – hipnowy,

Dokumentowanie:

Prace terenowe

a. pomiarowe

1. geodezyjne i fotogrametryczne

b. geologiczne

1. kartowanie geologiczne
2. profilowanie wyrobisk
3. nadzór, dozór

Roboty geologiczne

a. górnicze

1. powierzchniowe
2. podziemne

b. wiertnicze

1. ręczne i mechaniczne
2. sondy rdzeniowe

Badania polowe

a. geofizyczne

1. sejsmiczne
2. geoelektryczne
3. inne metody geofizyczne

b. hydrogeologiczne

1. obserwacje wahania zwierciadła wody
2. pobieranie próbek wody

c. geologiczno - inżynierskie

1. badania makroskopowe
2. pobieranie próbek
3. sondowanie dynamiczne i statyczne

Badania laboratoryjne

a. badania podłoża

1. gruntów
2. skarp
3. wody

ZŁOŻONOŚĆ BUDOWY GEOLOGICZNEJ

1. Procesy geomorfologiczne:

proste - powierzchnia terenu pozioma , brak wcięć erozyjnych,

złożone - powierzchnia terenu pochylona lub falista,

bardzo skomplikowane.

2. Ustalenie procesów geodynamicznych

proste - brak procesów geodynamicznych,

złożone - bliskość skarp,

bardzo skomplikowane - obecność osuwisk , tereny górnicze.

3. Warunki hydrogeologiczne:

proste - jeden poziom wód o znanej zmienności wód,

złożone - więcej niż jeden poziom wód, wahania zmienne,

bardzo skomplikowane - kilka poziomów, duże, zmienne wahania.

4. Złożoność budowy geologicznej:

proste - warstwy poziome, poziomy litologiczne, nie występują grunty
organiczne,

złożone - zmiany facjalne, różna miąższość , duże zmiany stanów gruntów,

bardzo skomplikowane - budowa fałdowo-łuskowa, uskoki w podłożu.

Sumując wszystkie punkty możemy określić stopień zróżnicowania podłoża:

proste - 4 punkty,

złożone - 5–7 punktów,

bardzo skomplikowane - więcej niż 7 punktów.

- powierzchnia po której osunęły się skały
- osuwisko
- skały nienaruszone przez osuwisko
- szczeliny inicjalne w górnej części zbocza osuwiskowego sygnalizujące niebezpieczeństwo
dalszego osuwania się zbocza

Kategorie osuwisk:
Wyznaczamy trzy kategorie geotechniczne stateczności zboczy:

kategoria I obejmuje:

skarpy wykopów do wysokości 1,5 m, nienawodnione,

skarpy nasypów do wysokości 3 m,

zbocza z gruntów sypkich lub spoistych bez śladów osuwisk do wysokości
6 m, niezabudowanych.

kategoria II obejmuje:

skarpy wykopów do 4,5 m, nienawodnione,

skarpy wykopów do wysokości 2,5 m, przy obecności wody,

skarpy nasypów do 8 m,

zbocza z gruntów sypkich i spoistych do kilkunastu metrów bez śladów
osuwisk, niezabudowanych,

zbocza skalne i zwietrzelinowe niezależnie od wysokości o nachyleniu do 15°,
bez śladów osuwisk, przeznaczone do zagospodarowania.

kategoria III obejmuje:

głębokie wykopy,

nasypy o wysokości powyżej 8 m.

Pełzanie - bardzo wolne przemieszczanie się (1m w ciągu roku), u góry szczeliny, pęknięcia,
które się „rozsypują”.

1) pełzanie kończące się w zasięgu rys
2) układ rozpełzywania w dowolne strony
3) spełzywanie z dwóch stron
4) tworzą się haki zboczowe

Zsuwy - charakteryzują się powierzchnią poziomą.
Osuwiska klasyczne - powierzchnia pod kątem wzdłuż powierzchni krzywoliniowych.
Spływy - powierzchnia wzdłuż równoległej do linii morfologicznej.
Obrywy i osypy - wynikają z procesów erozji.

Zbocze - forma geometryczna powstała w sposób naturalny, składa się z:
- korony zbocza kończącej się krawędzią górną,
- kąt nachylenia pomiędzy poziomą a kierunkiem skłonu,
- krawędź dolna, gdzie zaczyna się podnóże zbocza,
- zasięg oddziaływania w głąb podłożą- pomiędzy podstawą skarpy a krawędzią dolną,

PUNKTY BADAWCZE

Badania laboratoryjne wykonuje się tylko sporadycznie w celu sprawozdania oznaczeń
makroskopowych.

Rodzaj i liczbę niezbędnych punktów badawczych oraz ich rozmieszczenie ustala się zależnie

od stopnia wstępnego rozpoznania geologicznego terenu, warunków gruntowych i wodnych oraz
projektowania zabudowy.

Nowe punkty sytuuje się zwykle od 2 do 3 m (niezbędne minimum to 1 m) poza obrysem

budynku, a w przypadku budowli wielonawowych również w osiach słupów wewnętrznych. Dla
jednego budynku o powierzchni mniejszej niż 600 m

należy wykopać co najmniej trzy otwory

wiertnicze lub wykopy badawcze względnie sondowania. Dla obiektów o powierzchni większej niż
600 m

liczbę otworów lub wykopów należy zwiększyć zgodnie z „Tablicą 2”, przy czym odległość

między nimi nie powinna przekraczać od 30 do 50 m.
Dla

obiektów

liniowych

odległość

między

punktami

badawczymi

nie

powinna

przekraczać 100 m.

Tablica 1 – stopnie złożoności warunków geotechnicznych

Proste warunki gruntowe

- jednorodne, genetyczne i litologiczne równoległe warstwy gruntów dobrej nośności,
- poziom wody gruntowej poniżej projektowanego poziomu posadowienia,
- brak niekorzystnych zjawisk geologicznych

Złożone warunki gruntowe

- niejednorodne, nieciągłe warstwy zmienne wykształcenie genetyczne i litologiczne,
- występowanie warstw gruntów słabych w tym organicznych i nasypów niekontrolowanych,
- poziom wody gruntowej w poziomie posadowienia lub wyżej,
- brak niekorzystnych zjawisk geologicznych (czynnych procesów geologicznych).

Skomplikowane warunki gruntowe

- występowanie niekorzystnych zjawisk geologicznych (zjawiska i formy krasowe, osuwiskowe, sufozyjne),
- szkody górnicze,
- obszary delt.

Tablica 2 – Liczba punktów badawczych przy badaniach podłoża w kategorii I, w zależności od powierzchni

projektowanej zabudowy; podane liczby oznaczają łączną liczbę punktów badawczych

Liczba punktów dla powierzchni zabudowy w m

do 600

od 600 do 1.500

od 1.55 do 5.000

od 5.000 do 20.000

więcej niż 20.000

od 3 do 5

od 5 do 8

od 8 do 12

od 12 do 18

od 5 do 7 – na każdy

następny ha

Przyjęte do projektu dane sprawdza się wówczas w wykopie budowlanym. W dokumentacjach
wielostadiowych, gdy nie jest określona lokalizacja obiektu, wykonuje się badania wstępne jako
badania kategorii I niezależnie od zróżnicowania podłoża.

Przykłady konstrukcji, które mogą być zaliczone do kategorii I:

jedno- lub kondygnacyjne budynki o prostej konstrukcji i budynki rolnicze przy
maksymalnym obciążeniu obliczeniowym na słup równym 250 kN, a na ściany 100
kN/m, na fundamentach bezpośrednich, palowych lub na studniach,

ściany oporowe i zabezpieczenia wykopów, gdy różnica poziomów nie przekracza 2
m,

płytkie

wykopy

powyżej

zwierciadła

wody

niewielkie

nasypy

wysokości 3 m.

Badania kategorii I obejmują:

rozpoznanie gruntów zalegających w poziomie posadowienia,

rozpoznanie gruntów do poziomu posadowienia w celu ustalenia prawidłowej
organizacji robót ziemnych,

określenie profilu gruntowego od 2 do 3 m poniżej poziomu posadowienia,

ustalenie zwierciadła, wahań poziomu wody gruntowej i jej agresywności.

Rozpoznanie warunków geotechnicznych kategorii I odbywa się zazwyczaj na podstawie:

dokumentacji archiwalnych,

małośrednicowych wierceń geotechnicznych,

obserwacji studni lub innych punktów umożliwiających ustalenie poziomu wód
gruntowych i agresywności środowiska.

Dokumentacja  badań  geotechnicznych  kategorii  I  składa  się  z  części  opisowej,  planu  sytuacyjnego
zawierającego  lokalizację  budowli  i  punktów  badań  geotechnicznych,  profili  i  przekrojów
geotechnicznych  z  naniesionymi  danymi  o  gruntach  i  poziomach  wód  gruntowych  oraz  ewentualne
zestawienia profili archiwalnych wierceń i wykonanych w trakcie badań polowych.

kategoria II

Obejmuje konstrukcje i fundamenty nie podlegające szczególnemu zagrożeniu, w prostych lub
złożonych warunkach gruntowych przy mało skomplikowanych przypadkach obciążenia. Konstrukcje
te są przeważnie projektowane i wykonywane z zastosowaniem powszechnie stosowanych metod.
Przykłady konstrukcji, które mogą być zaliczone do kategorii II:

powszechnie spotykane konstrukcje posadowienia bezpośrednio, a także na
fundamentach płytowych lub palowych,

ściany oporowe wyższe niż w kategorii I lub inne konstrukcje oporowe utrzymujące
grunt lub wodę,

przyczółki i filary mostowe oraz nabrzeża,

nasypy i budowle ziemne, poza kategorią I,

nawierzchnie lotnisk o sztywnej i podatnej konstrukcji,

kotwy gruntowe i inne konstrukcje kotwiące,

tunele w twardych niespękanych skałach, nie wymagające pełnej szczelności lub
spełnienia innych specjalnych warunków.

kategoria III

Obejmuje obiekty bardzo duże czy rzadko występujące, wrażliwe na osiadania, konstrukcje w
skomplikowanych warunkach gruntowych lub konstrukcje obarczone nadzwyczajnym ryzykiem nawet
w prostych lub złożonych warunkach, obiekty na obszarach działania czynnych procesów
geologicznych, czynnych szkód górniczych, konstrukcje zagrażające środowisku.
Przykłady konstrukcji, które mogą być zaliczone do kategorii III:

budowle o szczególnie dużych obciążeniach, budynki wysokie,

budynki z wielokondygnacjowymi podziemiami,

zapory i inne konstrukcje działające w warunkach dużych różnic ciśnień wody,