Autyzm a upośledzenie umysłowe

Autyzm a upośledzenie umysłowe

Wielu rodziców zastanawia się, czy po diagnozie autyzmu może się okazać coś jeszcze?

Niestety tak – w przypadku dzieci autystycznych (z wyraźnym odróżnieniem od dzieci z

Zespołem Aspergera) należy się spodziewać opóźnienia umysłowego bądź upośledzenia

umysłowego. Najwięcej dzieci obarczonych jest upośledzeniem w stopniu umiarkowanym i

znacznym, najmniej – upośledzeniem w stopniu lekkim. Stąd też zwykło się określać autyzm

jako niepełnosprawność sprzężona (najczęściej z upośledzeniem umysłowym).

O tym jak poważny będzie stopień tego upośledzenia w dużym stopniu decyduje moment, w

którym pojawiają się pierwsze symptomy autyzmu (im wcześniej tym gorsze rokowania)

nasilenie zachowań typowo autystycznych (im większe jest to nasilenie tym większy poziom

upośledzenia umysłowego) oraz czas w którym została podjęta wczesna interwencja.

Ponadto uważa się, iż stopień upośledzenia u osób autystycznych jest raczej stały. Dotyczy to

szczególnie upośledzenia w stopniu umiarkowanym, znacznym i głębokim. Natomiast pewne

zmiany możliwe są w zakresie upośledzenia w stopniu lekkim.

Jak do tej pory nie ma zgodności w świecie nauki czy upośledzenie jest pierwotne czy wtórne

względem autyzmu. Najwięcej jednak naukowców jest zdania, iż upośledzenie jest jednak

skutkiem pojawienia się zaburzeń autystycznych.

Należy jednak zdawać sobie sprawę z tego, iż obraz kliniczny upośledzenia w autyzmie różni

się od obrazu klinicznego upośledzenia w jednostki nieautystycznej. Jak zauważa E. Pisula,

różnice te dotyczą przede wszystkim jakości zaburzeń a nie ilości. Dzieci autystyczne

przejawiają bowiem głębsze zaburzenia zdolności werbalnych; zabawy symbolicznej czy

1 / 4

Autyzm a upośledzenie umysłowe

zdolności adaptacyjnych.

Co ciekawe, dzieci autystyczne upośledzone nawet w stopniu głębszym, nie ujawniają w swoim

wyglądzie tego stanu. Pomimo poważnych deficytów poznawczych, sprawiają wrażenie

inteligentnych, mają ładne i harmonijne twarze.

W poniższej tabeli zaprezentowane zostały różnice pomiędzy autyzmem a upośledzeniem

umysłowym, wyodrębnione przez T. Peetersa.

Autyzm

Upośledzenie umysłowe

Komunikacja werbalna i niewerbalna nie służy do kontaktów interpersonalnych. Język mówiony i komunikacja niewerbalna są zaburzone

Mowa służy do komunikacji interpersonalnej. Rozumienie mowy zależy od stopnia upośledzenia umysłowego. Komunikacja niewerbalna kompensuje ograniczone możliwości ekspresji słownej

Zaburzony rozwój społeczny nie odpowiadający wiekowi umysłowemu

2 / 4

Autyzm a upośledzenie umysłowe

Rozwój społeczny odpowiedni do wieku umysłowego

Sprawia poważne problemy wychowawcze w związku ze specyficznymi zachowaniami, stereotypiami – jest to niezależne od ilorazu inteligencji posiadane przez dziecko

Problemy z trudnymi zachowaniami i stereotypiami są uzależnione od głębokości upośledzenia umysłowego – poważne problemy jedynie w przypadku najgłębiej upośledzonych

Rozwój następuje skokami, jest nieharmonijny. Częste regresy

Rozwój jest harmonijny i systematyczny, ograniczony jedynie stopniem upośledzenia

T. Peeters Autyzm. Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym w Gdańsku, Gdańsk 1996,

s. 21.

Należy również mieć na uwadze, iż dzieci autystyczne upośledzone umysłowo będę przejawiać

mniejszy zakres i poziom kompetencji społecznych niż dzieci upośledzone w tym samym

stopniu ale nieautystyczne.

3 / 4