Dziecko z zespołem Aspergera. 

str. 1 

Źródło: Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom  
z Ukrytymi Niepełnosprawnościami 
im. Hansa Aspergera 

Dziecko z 
ZA  

 

Dziecko przedszkolne w ZA.

 

Obraz kliniczny Zespołu Aspergera w pierwszych trzech-czterech latach życia dziecka nie jest 
jednorodny.  Pierwsze  oznaki  zaburzenia  często  trudno  odróżnić  od  bardziej  typowego 
autyzmu.  Zatem  przy  ocenianiu  małego  dziecka  autystycznego  wyraźnie  wykazującego 
normalny poziom inteligencji należy zawsze brać pod uwagę, że ostatecznie jego symptomy 
będą  bardziej  wskazywać  na  Zespół  Aspergera  niż  autyzm.  U  niektórych  dzieci  występują 
opóźnienia w rozwoju wczesnej funkcji języka, ale znikają one między 3 a 5 rokiem życia. 
Niektóre  dzieci  szczególnie  te  najinteligentniejsze,  nie  wykazują  żadnych  opóźnień 
rozwojowych oprócz  pewnych  dysfunkcji  motorycznych.  Zwykle  symptomy  ZA  wykrywa 
dopiero  dokładne  specjalistyczne  badanie  dziecka  pomiędzy  3  a  5  rokiem  życia.  Takie 
całościowe badanie może być pozytywnym doświadczeniem, zarówno dla rodziców jak i dla 
samego dziecka. 
Jest to bardzo ważne , gdyż dzieci te zwykle bardzo dobrze radzą sobie w rodzinie, natomiast 
mają kłopoty z przystosowaniem się w nowym przedszkolnym środowisku. 
 
W tym czasie mogą wystąpić problemy takie jak: 
  
 
-  tendencja  do  unikania  spontanicznych  kontaktów  lub  słaba  zdolność  do  interakcji 
społecznych, 
- problemy z podtrzymaniem prostej rozmowy lub tendencja do powtarzania się w rozmowie 
- dziwne reakcje werbalne, 
- trzymanie się sztywnych rytuałów, trudności w akceptowaniu zmian, 
- trudności w kontrolowaniu reakcji społecznych/emocjonalnych, szczególnie gniewu, agresji 
lub nadmiernego niepokoju 
- nadaktywność, 
- zatracanie się we własnych zainteresowaniach, zainteresowaniach tendencją do fiksacji na  
 poszczególnych obiektach lub przedmiotach. 
 
Chociaż wydaje się, że powyższa lista jest bardzo podobna do listy wczesnych symptomów 
autyzmu,  to  jednak  w  porównaniu  z  dziećmi  autystycznymi  dzieci  z  ZA  wykazują  większe 
zainteresowanie kontaktami z dorosłymi i innymi dziećmi, ich mowa nie odbiega tak bardzo 
od  normy  i  nie  wydają  się  tak  odmienne.  Zauważalne  są  szczególnie  dobre  zdolności 
pamięciowe, włącznie z rozpoznawaniem cyfr i liter, zapamiętywaniem różnych faktów itp. 
  

 
Młodsze dziecko szkolne z ZA

. 

  
 
 
Często zdarza się, że dziecko z ZA nie jest oceniane ani diagnozowane aż do czasu pójścia 
do  szkoły.  W  niektórych  przypadkach  występują  wcześniej  problemy  z  zachowaniem  /np. 
nadaktywność,  deficyty  uwagi,  agresja  lub  napady  złości/  oraz  niepokój o  ‘niedojrzałość’ 
społeczną.  Czasem  dzieci  te  określa  się  jako  ‘dziwne’.  Jednak  wbrew  tym  obserwacjom 

Dziecko z zespołem Aspergera. 

str. 2 

Źródło: Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom  
z Ukrytymi Niepełnosprawnościami 
im. Hansa Aspergera 

trafiają one do normalnych szkół. Często postępy dziecka w młodszych latach są dość dobre i 
zachęcające  –  dziecko  dobrze  czyta  z  pamięci  i  potrafi  całkiem  nieźle  wykonywać  proste 
operacje  matematyczne.  Gorzej  jest  natomiast  z  umiejętnościami  motorycznymi,  pisaniem  i 
kolorowaniem.  Nauczyciele  często  skarżą  się  na  ‘obsesyjne’  zainteresowania  dziecka 
wybranymi dziedzinami, co wg nich utrudnia pracę w grupie. 
 
Większość  dzieci  z  ZA  wykazuje  zainteresowanie  innymi  dziećmi,  choć  być  może  jawnie 
tego nie okazują. Mają jednak trudności z zawieraniem i utrzymywaniem przyjaźni., gdyż ich 
kontakty  z  rówieśnikami  są  stosunkowo  powierzchowne.  Często  natomiast  zwracają  się  do 
dorosłych ze względu na ich większą tolerancję. 
 
Ujawniające  się  podczas  nauki  w  szkole  podstawowej  problemy  dziecka  z  ZA  są  inne  u 
różnych dzieci : od łagodnych do poważnych i niemożliwych do zlikwidowania. 
Natężenie  tych  problemów  zależy  od  wielu  czynników,  między  innymi  od  poziomu 
inteligencji dziecka oraz natężenia innych czynników komplikujących takich jak: 
nadaktywność,  problemy  z  koncentracją  uwagi,  niepokój  ,  trudności  w  uczeniu  się,  wroga 
postawa rówieśników/odrzucenie przez grupę lub wsparcie ze strony rówieśników/.  
 

Starsze dziecko szkolne z zespołem Aspergera 
 

W szkole średniej wciąż najtrudniejszymi problemami dziecka z ZA są trudności w 
kontaktach społecznych i problemy z zachowaniem. 
W  tym  wieku  wiele  dzieci  z  ZA  wciąż  uczęszcza  do  normalnych  szkół,  w  których  ich 
specyficzne problemy rozwojowe mogą być łatwo niezauważone – szczególnie jeśli dzieci są 
inteligentne  i  nie  zachowują  się  zbyt  ekscentrycznie.  Ich  zachowanie  jest  często  mylnie 
odczytywane  przez  nauczycieli  i  rówieśników.  Nauczyciele  w  szkole  średniej  mają  mniej 
możliwości  dokładnego  poznania  swoich  uczniów i  często  przyczyn  ich  dziwnego 
zachowania czy trudności z nauką dopatrują się w kłopotach emocjonalnych lub problemach z 
motywacją. W niektórych sytuacjach np. w stołówce szkolnej , na boisku czy placu zabaw, 
uczeń  z  ZA  może  popadać  w  konflikty  z  przełożonymi,  nauczycielami,  innymi  uczniami, 
którzy  nie  są  świadomi  faktu,  iż  jego  interakcje  społeczne  mogą  być  zaburzone.  Często 
prowadzi  to  do  poważniejszych  kłopotów  wychowawczych.  W  młodym  człowieku  z  ZA 
narasta  stres,  który  ostatecznie  ujawnia  się  w  postaci  zupełnie  nieakceptowanej  społecznie 
reakcji. 
 
We  wczesnym  okresie  dojrzewania  presja  na  dopasowanie  się  do  grupy  jest  tak  duża,  a 
tolerancja wobec odmienności tak mała , że dzieci z ZA są często przez swych rówieśników 
wyłączane  z  grupy,  przedrzeźniane  i  odrzucane.  Reakcją  na  odtrącenie  są  coraz  częstsze 
napady  złości  i  agresji.  Niestety  często  dochodzi  do  tego  depresja,  a  nawet  w  niektórych 
wypadkach – ku przerażeniu rodziców - myśli samobójcze. 
 
Jeśli  u  dziecka  nie  występują  poważne  trudności  w  uczeniu  się  ,  to  jego  postępy  w  nauce 
mogą  być  całkiem  dobre,  szczególnie  w  dziedzinach,  w  których  dziecko  wykazuje  duże 
zainteresowanie.  Te  pozorne  sukcesy  nie  pozwalają  czasem  dostrzec,  że  dziecko  źle 
interpretuje  pewne  informacje,  szczególnie  dotyczące  pojęć  abstrakcyjnych  języka 
idiomatycznego.  Młody  człowiek  ma  problemy  z  koncentracją  uwagi  i  organizowaniem 
swojego  czasu.  Pomiędzy  dzieckiem  z  ZA,  które  chce  robić  wszystko  ‘po  swojemu’,  a 
nauczycielami,  którzy  wymuszają  by  zadania  były  wykonane  tak  jak  w  książce,  powstają 

Dziecko z zespołem Aspergera. 

str. 3 

Źródło: Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom  
z Ukrytymi Niepełnosprawnościami 
im. Hansa Aspergera 

często konflikty. Rodzice toczą wyczerpującą i bezowocną walkę z nauczycielami, próbując 
wyjaśniać  skomplikowane  postępowanie  swego  dziecka  nauczycielom  poszczególnych 
przedmiotów. 
 
Zwykle tolerancja na różnice indywidualne wzrasta w pewnym stopniu w późniejszych latach 
szkoły średniej. Jeśli młody człowiek z ZA nie ma kłopotów z nauką, to inni na ogół darzą go 
szacunkiem. Nastolatki z ZA potrafią nawiązać przyjaźnie z rówieśnikami, którzy podzielają 
ich zainteresowania komputerami lub fantastyką. Odpowiednio pokierowani młodzi ludzie z 
ZA rozwijają w tym wieku zdolności do socjalizacji i ogólne umiejętności ‘radzenia sobie’ w 
kontaktach z rówieśnikami, co czyni ich życie łatwiejszym i przynosi ulgę ich rodzicom. 
 
 

Reprodukaja za zgodą John Wiley & Sons Ltd.Wszystkie prawa zastrzeżone. Książkę można 
zamówić na stronie 

http://www.wiley.com

 

 
Dziękujemy  również  Gdańskiemu  Wydawnictwu  Psychologicznemu  za  udostępnienie  praw 
do tłumaczenia polskiego.Książkę można zamówić na stronie 

http://www.gwp.pl