Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

978

dr Andrzej Potoczek
Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy

Zarządzanie logistyczne w procesie rozwoju jednostki terytorialnej

- niektóre aspekty teorii i praktyki

Wstęp

Analizując specyfikę funkcjonowania współczesnej administracji publicznej wyraźnie

dostrzegamy jej zaangażowanie na rzecz rozwoju jednostek terytorialnych, co wymaga

stosowania szerokiego zakresu organizatorskich form działania i dostosowanych do tego

instrumentów z jednoczesnym uwzględnieniem tworzenia warunków dla partycypacji

społecznej. Dlatego też proces rozwoju lokalnego i regionalnego powinien się opierać na

stosowaniu szerokiego zakresu działań o charakterze organizatorskim uwzględniających

teoretyczne i praktyczne aspekty zarządzania publicznego. Podejmowanie w tym zakresie

przedsięwzięć wymaga zainicjowania i rozwoju aktywności samorządu w różnych obszarach

działalności, jak też stosowania szeregu różnorodnych metod i instrumentów

uwzględniających specyfikę układu terytorialnego, w tym uwzględnienia zasad zarządzania

logistycznego. Jest to związane z coraz większym nastawieniem na świadczenie przez

samorząd usług publicznych, jak też maksymalizację zadowolenia klienta, oraz poprawę

jakości życia mieszkańców. Niezwykle istotne staje się zatem w praktyce działań władz

publicznych zarządzanie logistyczne oraz możliwości jego wykorzystania dla osiągania

zamierzonych celów. Stale rozszerzający się zakres aktywności administracji oraz

wzmacnianie jej funkcji koordynacyjnych wymaga doboru i stosowania odpowiednich metod

i instrumentów działania, a także systematycznego poszukiwania optymalnych rozwiązań

zapewniających skuteczność podejmowanych działań. Jednym z kierunków poszukiwań

wydaje się być współcześnie odniesienie do doświadczeń z zakresu zarządzania logistycznego

wraz z doskonaleniem umiejętności programowania, w tym postrzegania strategii rozwoju

jako narzędzia zarządzania logistycznego w układzie terytorialnym. Przedstawione

w opracowanym materiale zagadnienia odnoszą się do teorii i praktyki rozwoju lokalnego

i regionalnego z uwzględnieniem uwarunkowań i wymogów zarządzania logistycznego.

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

979

1.

Obszary aktywności samorządu terytorialnego na rzecz rozwoju lokalnego

i regionalnego

Współczesny samorząd podejmując działania na rzecz rozwoju jednostek terytorialnych

zaangażowany jest w inicjowanie i rozwijanie różnych form i rodzajów aktywności. Wynika

to z jednej strony ze specyfiki jednostek administracyjnych, które można postrzegać jako

organizacje, z drugiej zaś ze stale zmieniających się uwarunkowań zewnętrznych.

Podejmowane rodzaje aktywności determinują metody działania samorządu jak też generują

potrzebę doboru i stosowania odpowiednich instrumentów wpływania na proces rozwoju

lokalnego i regionalnego. Zasadna zatem wydaje się systematyczna analiza charakteru i

zakresu

aktywności

władz

lokalnych

i

regionalnych,

jak

też

ocena

stanu

i specyfiki uwarunkowań zewnętrznych co pozwala na projektowanie nowych,

odpowiadających aktualnym i przyszłym potrzebom form i metod działania. Analizując

specyfikę funkcjonowania współczesnej administracji publicznej wyraźnie dostrzegamy jej

zaangażowanie na rzecz rozwoju jednostek terytorialnych. Wymaga to stosowania szerokiego

zakresu organizatorskich form działania i dostosowanych do tego instrumentów

z jednoczesnym uwzględnieniem tworzenia warunków dla partycypacji społecznej.

Tak więc proces rozwoju lokalnego i regionalnego powinien się opierać na

stosowaniu szerokiego zakresu działań o charakterze organizatorskim uwzględniających

teoretyczne i praktyczne aspekty zarządzania publicznego z założeniem realizowania

rozległego obszaru usług publicznych w celu poprawy poziomu jakości życia. Znajomość

oraz umiejętność doskonalenia, jak i poszerzania zakresu form działania samorządu w sferze

kreowania procesu rozwojowego, tworzy warunki dla racjonalizacji tego procesu z punktu

widzenia oczekiwań i uwarunkowań społeczno-gospodarczych. Staje się także ważnym

elementem kształtowania i rozwijania działań jednostki terytorialnej jako współczesnej

i nowoczesnej organizacji. Podjęcie wysiłku przeglądu i zwięzłego opisu niektórych form

aktywności sektora publicznego w odniesieniu do kształtowania potencjału rozwojowego

może mieć istotne znaczenie dla poznania, a następnie oceny i analizy funkcjonowania

administracji, jak też dla przewidywania możliwych zmian w systemie administrowania oraz

poszukiwania najbardziej optymalnych metod i instrumentów działania. Dotychczasowe

pojęcia oraz rozwiązania odnoszone do sektora administracji publicznej przestają być

wystarczające, co generuje potrzebę zaplanowania oraz dokonania zmian dostosowujących

administrację publiczną do współczesnych wymagań. Najogólniej można to ująć

w określeniu, iż współczesna administracja bardziej zarządza niż administruje a także

powinna być nastawiona na wytyczanie kierunków działań, a nie na bezpośrednią realizację

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

980

zadań. Stąd potrzeba wykreowania określonego punktu wyjścia dla odniesienia się do

tendencji zmian w obszarze aktywności administracji na rzecz kreowania rozwoju lokalnego

i regionalnego przy założeniu jak najpełniejszego uczestnictwa różnych grup interesariuszy,

optymalnego wykorzystania zasobów oraz integracji potencjałów.

Rozwój jednostek terytorialnych związany jest z wysiłkiem skierowanym na proces

planowania i zarządzania przy wykorzystaniu odpowiednio zaprojektowanych metod i

instrumentów oddziaływania. Dla zapewnienia skuteczności podejmowanych działań należy

uwzględnić specyfikę funkcji, jakie samorząd terytorialny realizuje na rzecz polityki lokalnej

i regionalnej oraz występujące w tym zakresie uwarunkowania jak też przewidywane kierunki

zmian i przekształceń aktywności władz publicznych na rzecz rozwoju. Podstawowym

zadaniem współczesnego samorządu w odniesieniu do kształtowania społeczno-

gospodarczych i przestrzennych walorów jednostki terytorialnej jest aktywne zaangażowanie

w proces rozwoju, pojmowany jako ciąg długotrwałych zmian, które mają charakter celowy

i ukierunkowane są na zamierzoną poprawę stanu istniejącego. Podejmowanie w tym zakresie

przedsięwzięć wymaga zainicjowania i rozwoju aktywności samorządu w różnych obszarach

działalności w sferze przestrzennej, społeczno-gospodarczej, czy kulturowej, jak też

stosowania szeregu różnorodnych metod i instrumentów uwzględniających specyfikę układu

terytorialnego. Ciągły proces rozwoju jednostek terytorialnych mierzony przekształceniami

przestrzeni, rozrastaniem się jednostek osadniczych, wzrostem problemów demograficznych,

zmieniającą się liczbą podmiotów gospodarczych i instytucji publicznych, wymaga od władz

samorządowych stosowania między innymi zasad zarządzania logistycznego. Wydaje się, że

wykorzystywanie logistyki w procesie zarządzania jednostką terytorialną, gdzie skupia się

znaczący potencjał ekonomiczny i społeczny, może zapewnić ich sprawne funkcjonowanie,

a także decydować o powodzeniu rozwoju społeczno-gospodarczego. Z tego punktu widzenia

istotne staje się zarządzanie rozwojem, obejmujące podniesienie poziomu konkurencyjności

jednostki terytorialnej, a także poprawę poziomu jakości życia mieszkańców, które dokonuje

się przy użyciu różnych instrumentów oddziaływania władz samorządowych na

społeczeństwo, gospodarkę i przestrzeń w jednostce terytorialnej.

Wybór instrumentów zarządzania rozwojem musi uwzględnić wiele czynników

między innymi: skuteczność działania, szybkość, możliwości finansowe podmiotów

stosujących dany instrument, kompetencje, a także występujące bariery formalno-prawne,

rzeczowe i społeczne. Ponadto należy zwrócić uwagę na stosowane lub przewidywane

w danych warunkach metody zarządzania, rozumiane jako systematycznie powtarzane

sposoby działań umożliwiające osiągnięcie założonych celów rozwoju.

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

981

Ważnym obszarem aktywności jest też polityka publiczna realizowana na poziomie

lokalnym i regionalnym. Aktywność w tym zakresie leży po stronie poszczególnych wspólnot

samorządowych, które kształtują cele oraz zakres polityki publicznej.

Zarówno

koncepcje

jak

i

konkretne

działania

w tym zakresie są bardzo zróżnicowane co warunkowane jest specyfiką każdej jednostki

terytorialnej, a także charakterem zidentyfikowanych problemów i dziedzin życia społeczno-

gospodarczego wymagających określonego rodzaju wsparcia.

Najbardziej szerokim i wielokierunkowym rodzajem polityki publicznej jest

prowadzona przez samorząd polityka rozwoju oraz polityka przestrzenna, jako system

zintegrowanych przedsięwzięć planistycznych wraz z procesem ich wdrażania. Istotnym

elementem jest tutaj szeroko pojmowane partnerstwo społeczne oraz instytucjonalne, co

umożliwia połączenie podejmowanych działań z potrzebami i oczekiwaniami środowiska, jak

też pozwala na włączenie przedstawicieli sfery społecznej, gospodarczej czy publicznej

w realizację podejmowanych przedsięwzięć.

Prowadząc określoną politykę rozwoju władze publiczne oddziałują bezpośrednio lub

pośrednio na strukturę, tempo oraz kierunki kształtowania sytuacji partnerów społeczno-

gospodarczych

1

. W tym przypadku można mówić o interwencjonizmie samorządowym,

który można podzielić na interwencjonizm regionalny i lokalny. Aktywność poszczególnych

płaszczyzn interwencjonizmu zależeć będzie od istnienia i skutecznego wykorzystania

odpowiednich narzędzi

2

. Zasadniczo część problemów jakie stają przed gospodarką

regionalną i lokalną posiada charakter długofalowy, co powoduje, że nie można liczyć na ich

samodzielne rozwiązanie, zwłaszcza w kontekście specyfiki określonego układu

terytorialnego. Dlatego też konieczne staje się inicjowanie i wspieranie przedsięwzięć

zgodnych z preferencjami i wartościami oraz perspektywicznymi zamierzeniami

rozwojowymi. Znaczącym czynnikiem rozwoju interwencjonizmu samorządowego jest

zjawisko mobilności posiadanych zasobów oraz potrzeba udostępnienia ich potencjalnym

inwestorom. Kolejna sprawa to umacnianie pozycji konkurencyjnej jednostki terytorialnej.

Jednym z najważniejszych założeń nowo projektowanej polityki spójności na lata

2014-2020 jest szerokie uwzględnienie w jej ramach wymiaru terytorialnego. Podejście

terytorialne będące jedną z podstawowych zasad programowania na lata 2014-2020, oznacza

1

A. Sztando „Strategia rozwoju gospodarczego gminy jako element lokalnego otoczenia

przedsiębiorstwa,, [w]Gospodarka lokalna w teorii i praktyce, Prace Naukowe AE we Wrocławiu N-755,
Wrocław 1997

2

Zob. S.L.Bogdziński Lokalna polityka gospodarcza Toruń, 1994, s. 45, S. Dudzik Działalność

gospodarczą samorządu terytorialnego. Problematyka prawna, Kraków 1998

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

982

odejście od postrzegania obszarów przez pryzmat granic administracyjnych na rzecz

definiowania ich na podstawie potencjałów i barier rozwoju poszczególnych terytoriów.

Wymiar terytorialny polityki rozwoju powinien być płaszczyzną koordynacji wyznaczonych

celów i działań podejmowanych w zakresie poszczególnych dziedzin, a polityka rozwoju

oparta o zasadę zintegrowanego podejścia terytorialnego powinna wspierać proces

wzmacniania spójności celów i działań rozwojowych widocznych przede wszystkim na

poziomie lokalnym. Terytorialny wymiar polityki rozwoju wynika z roli, jaka przypisana jest

do dynamicznych relacji funkcjonalno-przestrzennych i jest związany z koniecznością zmiany

sposobu współdziałania władz samorządowych na rzecz rozwoju przekraczającego tradycyjne

granice formalnych podziałów administracyjnych. Terytorialny aspekt polityki będzie

realizowany m.in. przez określenie (wyznaczenie) obszarów funkcjonalno-przestrzennych

związanych z procesami gospodarczymi, społecznymi i przyrodniczymi celem lepszego

wykorzystania endogenicznych czynników rozwoju. Wspomniane działania podejmowane

przez władze publiczne posiadają zasadnicze znaczenie dla kształtowania się

konkurencyjności jednostki terytorialnej, a także są bezpośrednio związane z dążeniem do

zwiększania jej spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej. W aktualnych warunkach

i przy uwzględnieniu współczesnych kierunków i tendencji polityki rozwoju szczególnego

znaczenia nabiera proces kształtowania i wzmacniania potencjału konkurencyjnego jednostek

terytorialnych. W tym kontekście konkurencyjność jest rozumiana jako zdolność do

wytwarzania trwałego wzrostu wartości dodanej i wynikającej stąd poprawy jakości życia

3

.

Jest też postrzegana jako stan, któremu służą działania zmierzające do poprawy spójności

w wymiarze społecznym, ekonomicznym i terytorialnym. Podstawowym warunkiem

konkurencyjności jest działalność gospodarcza realizowana z sukcesem, za który uważa się

wzrastający poziom dochodów i poziomu życia realizowane w warunkach otwartego rynku

produktów i usług produkowanych przez dany kraj. Poziom życia pojawia się tu jako

ostateczny rezultat konkurencyjności. Zdolność konkurencyjna jest oceniana na podstawie

czynników charakteryzujących wielkość, strukturę i wykorzystanie zasobów produkcyjnych,

system społeczno-ekonomiczny, politykę ekonomiczną oraz otoczenie w wymiarze

krajowym i europejskim. Ważne jest odniesienie się do działań związanych z dochodzeniem

do określonego poziomu konkurencyjności w ramach procesu dziejącego się w czasie.

3

R. Chmielewski, M. Trojanek, Czynniki określające konkurencyjność układów przestrzennych (regionów

i miast).[w:]:Podstawy gospodarczej polityki miasta. Studium Poznania, część II. red. Domański R. Biuletyn
Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, z. 187. 1999.

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

983

Skuteczne działanie w konkurencyjnym środowisku wymaga nieustannego rozwoju

potencjału oraz budowania przewag konkurencyjnych umożliwiających współzawodnictwo

w zakresie poprawiania efektywności gospodarowania i podnoszenia jakości życia.

Dotychczasowe przewagi konkurencyjne, oparte przede wszystkim o niskie koszty pracy,

tracą znaczenie. Konieczne jest w związku z tym wypracowanie nowych atutów, co zmusza

do podjęcia wysiłku modernizacji i oparcia działania na wszechstronnej innowacyjności,

polegającej na poszukiwaniu i wdrażaniu innowacji organizacyjnych, procesowych,

technologicznych, produktowych czy marketingowych. Szanse i możliwości owej

modernizacji, a także kształtowania długookresowej pozycji konkurencyjnej regionu zależeć

będę zarówno od zdolności adaptacyjnej podmiotów gospodarczych, jak i od wielu innych

kluczowych czynników wewnętrznych charakteryzujących jednostkę terytorialną. Sprostanie

rosnącym wymaganiom modernizującego się społeczeństwa staje się wyzwaniem i bodźcem

rozwojowym dla jednostek samorządu terytorialnego, co będzie wymagało aktywnej polityki

inwestycyjnej, prowadzonej głównie na szczeblu lokalnym, szerokiego wykorzystania

potencjału społecznego, jak też podjęcia działań zdolnych do zaspokojenia rosnących potrzeb

i aspiracji mieszkańców. Proces modernizacji regionu mający stanowić główny obszar

działań na rzecz poprawy jego pozycji konkurencyjnej powinien wynikać z uświadomionej

potrzeby przebudowy i zasadniczego przyspieszenia, które mogą być związane ze zmianą

profilu społeczno-gospodarczego województwa, wydobyciem walorów dotąd słabo

eksponowanych albo nie uważanych za „lokomotywy rozwoju”, względnie może wiązać się

z wykreowaniem całkiem nowych walorów oraz wizerunku województwa. Istotne staje się

tutaj wyprzedzające przygotowanie przestrzeni województwa do nadchodzących zmian oraz

rozpoznanie dotychczas nie dostrzeganych nisz rozwojowych.

Proces ten powinien być

oparty o planowanie rozwoju skupiające się na tworzeniu warunków do kreowania innowacji

korzystnych dla regionu, wspieraniu inicjatyw partnerów społeczno-gospodarczych,

rozbudowie zdolności oraz tworzeniu sprzyjającego klimatu dla wprowadzania zmian. W tym

kontekście istotna staje się specjalizacja regionu, co będzie warunkować jego tendencje

rozwojowe, a także budować przewagę konkurencyjną. W tym kontekście pojawia się idea

inteligentnej specjalizacji jako element nowej polityki Unii Europejskiej wobec regionów,

zgodnie z którą regiony muszą wykazać swoje mocne i słabe strony, i rozwijać się ze

szczególnym naciskiem na innowacje. Określenie kierunku specjalizacji, będącej zadaniem

samorządu województwa, pozwoli na skoncentrowaniu posiadanych zasobów na kilku

kluczowych priorytetach. Konieczne staje się zatem przeanalizowanie własnych zasobów

w celu identyfikacji obszarów o największym potencjale wzrostu, a następnie stworzenie

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

984

optymalnych warunków dla ich sprawnego działania. Koordynatorem i inicjatorem działań

w tym zakresie będzie samorząd województwa, przy ścisłej współpracy z samorządami

lokalnymi, partnerami społecznymi, a także środowiskami naukowymi, biznesowymi

i instytucjami publicznymi.

Celem

podejmowanych

działań

powinno

być

optymalne

wykorzystanie

zidentyfikowanych potencjałów regionu poprzez możliwie najlepsze dopasowanie kierunków

rozwoju nauki i kształcenia do specyficznych uwarunkowań społeczno-gospodarczych

województwa, w ramach trójkąta: nauka – edukacja – gospodarka co pozwoli na skierowanie

interwencji publicznej na odpowiednie inicjatywy i projekty realizowane w tym obszarze.

Wdrożenie inteligentnej specjalizacji powinno prowadzić do wzmocnienia pozycji

konkurencyjnej regionu oraz jego przekształceń ( modernizacji) w kierunku obranej

(docelowej) specyfiki, innej niż wynikająca z obecnych doświadczeń i uwarunkowań

rozwoju.

2.

Logistyczny kontekst zarządzania w sferze publicznej

W kontekście wspomnianych obszarów aktywności

sektora publicznego zarządzanego

przez władze samorządowe różnych szczebli w układach terytorialnych, potrzebna jest

logistyka, co wiąże się z dużym zakresem samodzielności w podejmowaniu przez samorząd

terytorialny inicjatyw w zakresie zarządzania różnorodnymi procesami społeczno-

gospodarczymi i koniecznością ich koordynowania. Województwa, powiaty, a zwłaszcza

gminy postrzegane mogą być jako swego rodzaju „przedsiębiorstwa”, mające zaspokoić

wszystkie potrzeby mieszkańców, którzy postrzegają się jako klienci samorządów

4

. Jest to

związane z coraz większym nastawieniem na świadczenie przez samorząd usług publicznych,

jak też maksymalizację zadowolenia klienta oraz poprawę jakości życia mieszkańców.

Niezwykle istotne staje się zatem w praktyce działań władz publicznych zarządzanie

logistyczne oraz możliwości jego wykorzystania dla osiągania zamierzonych celów. W takim

ujęciu logistyka stanowi swoistą część prowadzonej przez samorządy polityki rozwoju

a władze publiczne są podmiotami owej logistyki. Zarządzanie jednostką terytorialną

wymaga sprawnego prowadzenia działań w wielu niejednokrotnie często przeciwstawnych

obszarach, co wynika z odmiennego pojmowania idei oraz zadań i funkcji wspólnot

samorządowych przez mieszkańców oraz środowisko gospodarcze, jak też organizacje

społeczne. Wymienione grupy podmiotów mają niejednokrotnie zupełnie odmienne cele

4

J. Kaźmierski, Władze samorządowe a zarządzanie logistyczne w mieście i regionie [w] Współczesne

Zarządzanie, Nr3/2010

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

985

i zróżnicowane interesy, a także własną infrastrukturę co powoduje, że organy publiczne

realizujące funkcję zarządzania rozwojem muszą szukać kompromisowych rozwiązań. Należy

podkreślić, że administracja publiczna może występować w roli koordynatora procesów

logistycznych dokonujących się w obszarze jednostki terytorialnej

5

. W obrębie zarządzania

logistycznego bardzo istotną kwestię stanowi rozwój przestrzenny jednostek terytorialnych co

staje się szczególnie istotne z punktu widzenia kreowania polityki terytorialnej. Jest to ważne

ze względu na konieczność łączenia potencjałów oraz wspólne rozwiązywanie problemów

o charakterze społeczno-ekonomicznym, gospodarczym i przestrzennym. Połączenie działań

oraz kumulowanie wysiłków funkcjonujących dotąd osobno układów terytorialnych może

rodzić szereg problemów, a zarazem stanowić szansę na przyspieszenie rozwoju

i wzmocnienie potencjału konkurencyjnego jednostek terytorialnych. W związku z tym

władze publiczne stosujące w praktyce zasady zarządzania logistycznego mają możliwość

integrowania działań oraz poszczególnych środowisk społeczno-gospodarczych za pomocą

różnego typu powiązań funkcjonalnych o charakterze gospodarczym, społecznym,

kulturowym czy komunikacyjnym, ściśle powiązanych z polityką przestrzenną.

Wprowadzanie praktycznych aspektów zarządzania logistycznego w gospodarce lokalnej

i regionalnej wymaga od władz samorządowych aktywnego i systematycznego włączenia się

w realizację związanych z tym zadań gdyż są one najważniejszym podmiotem

odpowiedzialnym za rozwój logistycznej aktywności w układzie terytorialnym. Należy

podkreślić, że działania prowadzone przez władze samorządowe w zakresie rozwoju

i stymulacji procesów logistycznych można zaliczyć do szeroko pojętej polityki lokalnej

i regionalnej, która jest określana jako świadoma i celowa działalność organów władzy

publicznej, prowadząca do rozwoju lokalnego i regionalnego, a więc do ogólnego

wzmacniania pozycji konkurencyjnej danego obszaru.

W związku z tym wszelkie działania mające na celu aktywizację logistyczną jednostki

terytorialnej powinny przebiegać w sposób usystematyzowany i z zachowaniem odpowiedniej

hierarchii celów, tak aby zminimalizować ryzyko niepowodzenia. Jednocześnie przebieg

procesów logistycznych w rozwoju gminy, powiatu lub regionu powinien polegać na

realizacji przez władze samorządowe konkretnych zadań, które można usytuować w ramach

trzech podstawowych sfer rozwoju danego obszaru administracyjnego a mianowicie

6

:

1. Sfera społeczna, obejmująca zagadnienia zmian zachodzących w obrębie społeczeństwa,

5

J. Kaźmierski, Logistyka a rozwój regionu, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, 2009

6

J. Kaźmierski, Władze samorządowe a zarządzanie logistyczne w mieście i regionie [w] Współczesne

Zarządzanie, Nr3/2010

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

986

począwszy od zmian w mentalności ludzkiej, aż po specjalistyczne szkolenia

w zakresie nowoczesnych technik logistycznych.

2. Sfera ekonomiczna, obejmująca nie tylko kwestie czysto finansowe, ale także zagadnienia

promocji regionu i różnorodne sposoby przyciągania inwestorów.

3. Sfera funkcjonalno-przestrzenna, dotycząca głównie zagospodarowania przestrzennego,

co stanowi zagadnienie spójne z rozwojem lokalnym i regionalnym oraz problematyką

współpracy jednostek samorządowych.

Wydaje się, że współcześnie zadania samorządów powinny dotyczyć przede

wszystkim przygotowania ludzi na zmiany, jakie niesie ze sobą wprowadzenie

i upowszechnienie logistyki. Trzeba bowiem pamiętać, że jakościowy rozwój zasobów

ludzkich jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na rozwój lokalny

i regionalny. Z tego względu należy też odnieść się do problematyki zaufania społecznego

jako czynnika w procesie rozwoju lokalnego i regionalnego opartego na partycypacji

sprzyjającej rozwiązywaniu problemów występujących w życiu społecznym, politycznym

i gospodarczym. Staje się to istotne ponieważ dla konsekwentnej realizacji podjętych działań

niezbędne jest eliminowane wszelkiej niepewności a podstawą rozwijania aktywnej

społeczności jest podmiotowość, która potrzebuje stabilności i transparentności. Ważne jest

w związku z tym podkreślenie znaczenia oraz korzyści z zaufania, które powinno wzmacniać

stabilność lokalnego systemu społecznego. Współcześnie wysoki poziom zaufania

społecznego odgrywa niezmiernie ważną rolę w procesach rozwojowych a zaufanie do osób,

które mają reprezentować społeczeństwo stanowi istotny czynnik kształtowania decyzji

związanych z realizacją władzy publicznej

7

. Pozwala to na zwiększenie szansy wykreowania

kierunków oraz zbudowania programów działań odzwierciedlających realne potrzeby

społeczności zamieszkującej dany obszar.

Efekty współpracy na rzecz rozwoju w dużej mierze zależne są od praktycznego

wymiaru zaufania, które kształtuje postawy obywatelskie oraz decyduje o kształcie

i charakterze wzajemnych relacji pomiędzy jednostkami i grupami oraz środowiskami

społecznymi

8

.

Ze względu na specyfikę rozwoju jednostki terytorialnej należy zwrócić uwagę na

ekonomiczny wymiar zaufania w kontekście budowania zdolności do rywalizacji społeczno-

gospodarczej. Z punktu widzenia rozwoju jednostki terytorialnej niezwykle istotne znaczenie

7

P.Paxton, Is social capital deelining in the United States A multiple indicator assessment, The American

Journal of Sociology t.105 nr 1 1999

8

R.Inglehart Trustwell being and democracy w M.E.Warren (red) Democracy and trust, New York,Cambridge,

Cambridge University Press

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

987

odgrywają więzi społeczne będące ważnym elementem mechanizm wzajemnego

wzmacniania. Wraz z procesem modernizacji, zmienia się charakter i typ więzi społecznych,

które tworzymy z innymi ludźmi

9

. Pojawia się w związku z tym potrzeba podejmowania

działań o charakterze koordynacyjnym zakładających jednocześnie inicjowanie i ewaluację

określonego typu przedsięwzięć. W tej sytuacji logistyka z uwagi na jej funkcje

koordynacyjne wydaje się być szczególnie predysponowana do optymalnego kształtowania,

relacji pomiędzy różnymi typami przedsięwzięć a także związanych z nimi procesów. Zakres

działań logistycznych jest tutaj w zasadzie nieograniczony, a logistyka publiczna może

obejmować zarówno system działań związanych z kształtowaniem różnego typu więzi

społecznych, jak też szeroki zakres usług publicznych w ich wymiarze społecznym,

technicznym i administracyjnym.

Z tego punktu widzenia ważna staje się umiejętność przygotowania a następnie

wdrażania strategii rozwoju umożliwiającej koordynację działań w jednostkach

samorządowych oraz stanowiącej określoną koncepcję systemowego działania, polegającą na

sformułowaniu zbioru perspektywicznych celów rozwojowych i ich modyfikacji w zależności

od zmieniających się uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych oraz optymalne

wykorzystanie i rozmieszczenie przestrzenne zasobów. Z punktu widzenia teorii i praktyki

programowania rozwoju wydaje się, że najbardziej optymalne podejście do opracowania lub

aktualizacji strategii rozwoju powinno opierać się na zidentyfikowaniu i dokładnym

określeniu uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych odpowiadających specyfice danej

jednostki terytorialnej, a przeprowadzeniu diagnozy społeczno-gospodarczej obszaru objętego

strategią wraz z analizą sytuacji pod kątem mocnych i słabych stron. Kolejna sprawa to

określenie potencjałów rozwojowych oraz określenie obszarów strategicznej interwencji

w ujęciu przestrzennym i problemowym, a także dokonanie prognozy trendów rozwojowych

w okresie objętym strategią. Następnie niezbędne jest określenie celów rozwojowych

odpowiadających horyzontowi czasowemu strategii, jak też wyznaczenie kierunków

interwencji (priorytetów) strategii. Niezwykle istotne staje się wyznaczenie systemu

wskaźników realizacji wyznaczonych celów oraz wypracowanie systemu realizacji strategii

uwzględniającego :

- podmioty zaangażowane w realizację strategii,

- instrumenty planistyczne o charakterze operacyjnym,

9

K. Newton, Social and Political Trust in Established Democracies. W: P. Norris (red.), Critical Citizens.

Global Support for Democratic Government, Oxford:Oxford University Press 1999

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

988

- mechanizmy koordynacyjne,

- instytucje oraz rozwiązania w systemie polityki rozwoju na poziomie lokalnym lub

regionalnym.

Elementem kończącym proces przygotowania są ramy finansowe realizacji strategii.

Należy podkreślić, że opracowanie strategii rozwoju jest współcześnie swoistą

odpowiedzią władz publicznych na potrzeby samorządnego gospodarowania na swoim

terenie. Zarazem należy przyjąć, że strategie rozwoju, będąc instrumentem zarządzania

strategicznego, powinny być również traktowane jako narzędzie zarządzania logistycznego

w obszarze danej jednostki samorządowej. Łącząc w sobie problematykę gospodarczą,

społeczną, przestrzenną i ekologiczną, strategie pozwalają na analizę relacji między tymi

sferami pod kątem całościowych korzyści, szans i zagrożeń rozwoju jednostki terytorialnej,

co jest w istocie cechą zarządzania logistycznego. Konieczne jest jednak podejmowanie

systematycznych działań na rzecz upowszechnienia idei zarządzania logistycznego

w systemie planowania i zarządzania rozwojem jednostek terytorialnych. Ważne jest także

podejście władz samorządowych do problematyki rozwoju, zakładające długotrwały

i długofalowy proces przekształceń społeczno-gospodarczych i przestrzennych. Przy takim

podejściu niezwykle przydatnym narzędziem realizacji jest zarządzanie strategiczne

uwzględniające i wykorzystujące zasady logistyki.

Podsumowanie

Stale rozszerzający się zakres aktywności administracji oraz wzmacnianie jej funkcji

koordynacyjnych wymaga doboru i stosowania odpowiednich metod i instrumentów działania

a także systematycznego poszukiwania optymalnych rozwiązań zapewniających skuteczność

podejmowanych działań. Znajomość oraz umiejętność doskonalenia, jak i poszerzania zakresu

form działania samorządu w sferze kreowania procesu rozwojowego, tworzy warunki dla

racjonalizacji tego procesu z punktu widzenia oczekiwań i uwarunkowań społeczno-

gospodarczych. Jednym z kierunków poszukiwań staje się w związku z tym odniesienie do

doświadczeń z zakresu zarządzania logistycznego. Niezwykle istotne jest zatem wdrażanie

zasad zarządzania logistycznego wraz z możliwościami jego wykorzystania dla osiągania

zamierzonych celów. W takim ujęciu logistyka stanowić może swoistą część prowadzonej

przez samorządy polityki rozwoju, a władze publiczne stają się jej podmiotami. Pojawia się w

związku z tym konieczność integrowania różnorodnych działań a władze samorządowe

podejmując wysiłek stymulacji procesów logistycznych winny szukać kompromisowych

rozwiązań dla zapewnienia realizacji celów w obszarze świadczenia usług publicznych.

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

989

The Logistics Management in the development of subdivision

- some aspects of the theory and the practice

Summary

Widening the scope of the government activity and strengthening its coordination

functions requires a selection and applying of appropriate methods and the tools for the action

as well as a systematic search for the optimal solutions to ensure the effectiveness of the taken

action. Knowledge and ability to improve and widening the range of forms of the local

government’s action in the area of the creation of development process creates the conditions

for the rationalization of that process from the point of view of the expectations and the socio-

economic conditions. One of the avenues of research is a reference to the experience in the

field of logistics management. The implementation of the principles of logistics management

with the potential of its use for achieving the desired objectives is essential. In this approach,

logistics can be carried out by a specific part of the local development policy and public

authorities are the actors in that process. There is therefore the need to integrate a variety of

activities and local government effort to stimulate the logistics processes should look for

compromise solutions to ensure that the objectives in the field of public service.

Literatura

1. S. L. Bogdziński, Lokalna polityka gospodarcza, Toruń 1994

2. R. Chmielewski, M. Trojanek, Czynniki określające konkurencyjność układów

przestrzennych (regionów i miast).[w:]:Podstawy gospodarczej polityki miasta. Studium

Poznania, część II. red. Domański R. Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania

Kraju PAN, z. 187. 1999.

3. S. Dudzik, Działalność gospodarcza samorządu terytorialnego. Problematyka prawna,

Kraków 1998

4. R. Inglehart, Trustwell being and democracy w M.E.Warren (red) Democracy and trust,

New York, Cambridge, Cambridge University Press

5. J. Kaźmierski, Logistyka a rozwój regionu, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, 2009

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

990

6. J. Kaźmierski, Władze samorządowe a zarządzanie logistyczne w mieście i regionie [w]

Współczesne Zarządzanie, Nr3/2010

7. K. Newton, Social and Political Trust in Established Democracies. W: P. Norris (red.),

Critical Citizens. Global Support for Democratic Government, Oxford:Oxford University

Press 1999

8. P. Paxton, Is social capital deelining in the United States A multiple indicator assessment,

The American Journal of Sociology t.105 nr 1 1999

9. A. Sztando, „Strategia rozwoju gospodarczego gminy jako element lokalnego

otoczenia przedsiębiorstwa,, [w]Gospodarka lokalna w teorii i praktyce, Prace Naukowe

AE we Wrocławiu N-755, Wrocław 1997