2013-01-05
1
Cięcie cesarskie (sectio cesarea)
u przeżuwaczy
Katedra Rozrodu
G.J.D.
Literatura obowiązująca z tego tematu:
• Jackson P.G.G.: Położnictwo weterynaryjne. Elsevier, Urban & Partner,
Wrocław 2010
• Dejneka G.J., Niżański W., Twardoń J.: Cięcie cesarskie u bydła. Cz. I.
Wskazania i przygotowania do zabiegu. Wybór miejsca cięcia powłok
brzusznych. Magazyn Wet. 17 (12), 2008, 1248-1252.
• Dejneka G.J., Niżański W., Twardoń J.: Cięcie cesarskie u bydła. Cz. II.
Technika operacyjna. Powikłania po zabiegu. Magazyn Wet. 18 (7-8),
2009, 815-819.
Wskazania do cięcia cesarskiego Bo
• Rozwiązywanie zaistniałego
ciężkiego porodu
– skręty macicy
– dysproporcje płodowo -
matczyne
• niedojrzałości jałówek
• krzyżowanie międzyrasowe
• hipertrofia mięsni płodu
– słabe rozwarcie się szyjki macicy
– nieprawidłowości płodowe
• zaburzenia w prezentacji
• Potworkowatości
• Płody zgniłe i odęte
• Cięcie cesarskie - jako zabieg z
wyboru
– Uniknięcie spodziewanych
komplikacji porodowych (głównie
dysproporcji płodowo –
matczynych)
• predyspozycje rasowe
• zbyt wczesne dopuszczenie
jałówki do rozrodu
• niezamierzone krzyżowanie
międzyrasowe
– Przenoszenie ciąży
– Puchlina błon płodowych
– Niektóre przypadki zalegania
przedporodowego
Belgian Blue
• Jest to rasa
predysponowana do
hipertrofii mięśni
• Ponad 80 %
rozwiązywanych
cięciem cesarskim
Dysproporcje płodowo-matczyne i skręty macicy to częste
przyczyny chirurgicznego rozwiązywania ciężkiego porodu u
bydła
Zaburzenia w prezentacji (ustawieniu – usytuowaniu)
płodu mogą stanowić wskazanie do sectio cesarea
2013-01-05
2
Puchlina (wodnica) błon płodowych to rzadkie
wskazanie do sectio cesarea
Badanie samicy przed podjęciem decyzji o
zabiegu
Wskazówki prognostyczne wg Greena i wsp.
(1999)
•
Jeżeli ręka położnika może przejść (ominąć) dokoła
cielaka (obok głowy szyi i kończyn), to jest
prawdopodobne, że jest na tyle dużo miejsca, aby
płód został wydobyty przez pociąganie.
•
Jeżeli natomiast manipulacje takie nie są możliwe i
z każdym kolejnym parciem (skurczem) nie notuje
się postępów w akcji porodowej – niezbędne staje
się cesarskie cięcie
Frame (2006) proponuje dwie solidne, szybkie do
ustalenia wskazówki:
•
brak obecności główki płodu w kanale rodnym (główka nie
wystaje poprzez szyjkę do pochwy)
•
kończyny (raciczki) płodu nie są ułożone jedna przy drugiej
lecz są skrzyżowane – co świadczy o silnym naporze na barki
cielaka od strony miednicy matki
Jeżeli stwierdzi się oba te kryteria, to prognoza co do
rozwiązania porodu metodami zachowawczymi powinna
być bardzo ostrożna – poważnie natomiast rozważyć trzeba
ewentualność wykonania cesarki
Sprzęt potrzebny do operacji
•
środki dezynfekcyjne do
przygotowania pola operacyjnego
•
środki farmakologiczne (leki
anestezjologiczne, antybiotyki, płyny i
inne)
•
materiały do szycia
•
komplet narzędzi chirurgicznych
•
serwety operacyjne
•
powrozy do pętania krowy
•
sprzęt do strzyżenia i golenia pola
operacyjnego
•
przenośna lampa
Personel potrzebny do operacji
•
Obecność drugiego lekarza
(operatora) ułatwia i przyspiesza
jednak zabieg, a w przypadku
operowania na zwierzęciu leżącym,
sytuacja taka jest znacznie bardziej
komfortowa
•
Oprócz operatora (operatorów) do
zabiegu cesarskiego cięcia u bydła
niezbędny jest personel pomocniczy
– do trzymania i /lub ujarzmiania
zwierzęcia
•
Wskazana jest też dodatkowa asysta
w zakresie wyciągania i
reanimowania cielaka, oraz
zapewnienia mu opieki tuż po
urodzeniu
2013-01-05
3
Dlaczego generalnie preferowana jest lewa
strona przy laparotomii ?
• Bo żwacz działa jak „wielki tampon” zapobiegając wypadnięciu
innych narządów
• Bo znajdujące się po prawej stronie pętle jelit często wypadają
w trakcie operacji co poważnie utrudnia zabieg
• Bo po prawej stronie zachodzi konieczność nacinania nie
dającej się przesunąć dwublaszkowej sieci
Lokalizacja cięcia u krowy stojącej
Lokalizacja cięcia u krowy leżącej
Cięcie paralumbalne u krowy stojącej
2013-01-05
4
Przecięcie otrzewnej
• Otrzewną przecina
się po uprzednim
uniesieniu jej przy
pomocy pęsety
UWAGA !
Czasami przy cięciu paralumbalnym mogą być
problemy z wydobyciem ciężarnej macicy
------------------------------------
Przecięcie macicy
• Macicę przecinamy po uprzednim
częściowym wydobyciu na
zewnątrz powłok brzusznych
chwytając przy tym za części
twarde płodu (czasami jesteśmy
zmuszeni do cięcia
intraperitonealnego)
• Prowadząc cięcie na ścianie
macicy staramy się omijać
brodawki w celu uniknięcia
większych krwawień
Wydobywanie płodu przy cięciu bocznym na
krowie stojącej
Reanimacja cielaka
2013-01-05
5
Zabezpieczenie jamy macicy
Szycie macicy
• Odbywa się rutynowo wg znanych
zasad
• Nić nie powinna przechodzić
przez śluzówkę tylko obejmować
surowiczówkę i mięśniówkę
• Powinno się używać nici
wchłanianych o numerze 3 - 5
Zespalanie - schematycznie
Zespalanie powłok brzusznych
• Przebiega rutynowo –
wg znanych zasad
• Skórę można zespalać
metalowymi klamrami –
co skraca czas trwania
zabiegu
Cięcie brzuszno - boczne wg
Vandeplassche
Cięcie brzuszno - boczne
• Cięcie brzuszno – boczne ma dość
korzystną lokalizację - pod
względem topograficznym.
Operowana okolica jest
stosunkowo mało unaczyniona i
słabo unerwiona, pokłady
mięśniowe są tu dość cienkie, a
ciężarny róg macicy wraz z
płodem znajdują się blisko rany
operacyjnej
• dostęp do ciężarnej macicy i jej
wydobycie są w miarę łatwe,
nawet wtedy, gdy obecny jest
duży i/lub odęty płód
2013-01-05
6
Znieczulenie miejscowe
W przypadku cięcia brzuszno
– bocznego znieczulenie
miejscowe ma charakter
bloku odcinkowego –
zablokowanie
przewodnictwa nerwowego
poprzez wytworzenie
infiltracyjnej bariery miedzy
linią cięcia a ośrodkami
nerwowymi
Nacinanie tunica flava
Nacinanie lub rozdzielanie mięśni
Z mięśniem prostym
brzucha postępować
możną w dwojaki
sposób:
– Nacinać nożyczkami lub
skalpelem
– Rozdzielać na tępo po
uprzednim nacięciu
„okienka” ( tym
przypadku później
mięśni nie szyjemy !!!)
Przecięcie otrzewnej
Otrzewną nacina się na wysokości 1/3 dolnej
(!!), gdyż ma ona tendencję do „uciekania do
góry” co sprawia trudności w czasie szycia
Wydobywanie ciężarnej macicy
Przy wydobywaniu
macicy staramy się
chwycić za części
twarde płodu –
najczęściej za guz
piętowy i raciczkę płodu
– ponieważ większość
noworodków jest w
położeniu główkowym
Nacinanie macicy
2013-01-05
7
Wydobywanie cielęcia
Zabezpieczenie jamy macicy
Szycie macicy
Zespalanie powłok brzusznych
Szycie tunica flava
• Powięź żółta jest warstwą
oporową - musi być więc
bardzo dokładnie i mocno
zszyta
• Można szyć szwem ciągłym
lub pojedynczym, wskazane
zakładanie 2 pięter (rycina
obok)
• Materiał raczej
niewchłanialny
2013-01-05
8
Zabezpieczenie krowy po operacji
Komplikacje pooperacyjne
Cięcie cesarskie u małych przeżuwaczy
Wskazania do zabiegu i
technika operacyjna są w
zasadzie podobne jak u
bydła, choć uwypuklić tu
trzeba fakt, że u samic
wyniszczonych i słabych
cięcie jest nieopłacalne i
zdarza się, że właściciele
rezygnują w ogóle z
udzielenia pomocy
Cięcie cesarskie u małych przeżuwaczy –
lokalizacja laparotomii
Uwaga !
Szycie u owiec i kóz jest
niejednokrotnie
utrudnione przez
„papierowo” cienkie
powłoki brzuszne
K O N I E C