1
oprac. Justyna Kowalczyk
Ontologia
Wykład 4 – 28.X. 2008r.
Dr Adam Bastek
1.
Niedefiniowalność bycia
wg budowy:
•
Nierównościowe
w oparciu o „Elementy logiki prawniczej. Definicje, podziały i typy argumentacji” pod
red.
Edwarda Nieznańskiego, Tomasza Chodkowskiego, Korduli Świętorzeckiej i Anny Wójtowicz,
oraz o „Logika praktyczna” Zygmunta Ziembińskiego,
– nie składają się z ‘Dm + łącznik + Ds’
brak przekładności
Indukcyjna
warunek wstępny i warunek indukcyjny
warunek wstępny
– tylko niektóre zakresy podrzędne w stosunku do
tego, co miało być definiowane,
rekurencyjna (rekursywna)
warunek indukcyjny -
wskazuje się na pozostałe zakresy ale nie
bezpośrednio (nie wykrywamy ich) poprzez wykonanie relacji z
jakich powstają one do tych wykreowanych uprzednio warunkach
wstępnych
aksjomatyczna
(przez postulaty)
Dm umieszcza się w szeregu zdań (postulatów) wyrazy znane
odbiorcy;
w szeregu zdań (postulatów) uniwersalny termin, który mamy
zdefiniować, a pozostałe wyrazy są już znane co pozwala domyślić
się znaczenia tego terminu,
w szeregu występuje termin definiowany
odbiorca powinien domyśleć się z kontekstu
ostensywne
– nie definicja lecz procedura postępowania,
np. „To jest monitor” – przez wskazywanie,
2. Błędy w definiowaniu
•
Ignotum per ignotum( łac., log. (wyjaśniać, określać) nieznane przez nieznane; względny
błąd log. w definiowaniu, polegający na objaśnianiu pojęcia definiowanego (definiendum)
za pomocą pojęć definiujących (definiens) niezrozumiałych dla odbiorców)
Przykłady:
1. Dusza jest to pierwsza entelechia ciała.
2. Bycie bytu jest to nicościowanie się nicości.
•
Circulus in definiendo(łac.) log. błąd polegający na definiowaniu jakiegoś wyrażenia za
pomocą tego samego wyrażenia; błędne koło w definiowaniu.)
Przykłady:
1. Logika jest to nauka o poprawnym rozumowaniu - Poprawne rozumowanie to takie, które
przebiega wedle ściśle określonych reguł - Ściśle określone reguły wyznacza logika.
błędne koło bezpośrednie – idem per idem
2
Przykłady:
1. Okrąg jest to zbiór punktów oddalonych dokładnie o zadaną odległość od środka okręgu.
2. Dialektologia jest to nauka o dialektach.
A
jest B
A
A jest
A
C
błędne koło pośrednie
A
jest BC
B jest DE
D jest
A
F
•
Błędy nieadekwatności (w definicji sprawozdawczych)
→
Definicja za szeroka
•
Definicja jest za szeroka, gdy definiens jest zakresowo nadrzędny
względem definiendum.
Przykłady:
1.
Adwokat jest to osoba wykonująca zawód prawnika.
Błąd: za szeroki definiens - istnieją osoby wykonujące zawód prawnika, które nie są adwokatami, np.
prokurator czy sędzia.
2
Krowa jest to ssak roślinożerny.
Błąd: za szeroki definiens - istnieją roślinożerne ssaki, nie będące krowami, np. owca.
→
Definicja za wąska
•
Definicja jest za wąska, gdy definiens jest zakresowo podrzędny
względem definiendum,
Przykłady:
1. Marynarz jest to osoba pływająca na statku handlowym.
Błąd: za wąski definiens - istnieją osoby pływające np. na statkach pasażerskich, wojennych.
2. Robotnik jest to pracownik fizyczny zatrudniony w przedsiębiorstwie państwowym.
Błąd: za wąski definiens - istnieją pracownicy fizyczni zatrudnieni np. w przedsiębiorstwach
prywatnych.
→
Definicja za wąska i za szeroka zarazem
→
Zakresy wykluczają się
•
Definicja zawierająca błąd przesunięcia kategorialnego
jest to taka definicja, której człony (definiendum i definiens) pozostają do
siebie w zakresowym stosunku wykluczania.
Przykłady:
7. Piękno jest to piękna młoda kobieta.
Błąd: wykluczanie się zakresów - ani piękno nie jest piękną młodą kobietą ani piękna młoda kobieta nie
jest pięknem. Zakresy definiendum i definiensa mówią o zupełnie innych klasach przedmiotów,
D-
MM
D - s
D-m
3
definiendum jest przedmiotem abstrakcyjnym (idealnym) a definiens jest przedmiotem realnie
istniejącym. Strukturalnie przedmioty te należą do różnych kategorii: idealnych własności i konkretów.
8. Sprawiedliwość to tyle, co wszystkie uczynki sprawiedliwe.
Błąd: wykluczanie się zakresów - ani sprawiedliwość nie jest sumą uczynków sprawiedliwych, ani
suma uczynków sprawiedliwych nie tworzy sprawiedliwości. Zakresy definiendum i definiensa mówią
o zupełnie innych klasach przedmiotów, definiendum jest przedmiotem abstrakcyjnym (idealnym), a
definiens jest zbiorem zdarzeń realnie istniejących.
9. Adwokat jest prawnikiem pracującym jako prokurator
3. Niedefiniowalność „bycia” w świetle „Sein Und Zeit”
postać definicji jaką ma na uwadze Heidegger, gdy pisze o niedefiniowalności „bycia”:
równościowe (wyraźne)
sprawozdawcze
realne
Wniosek
: każda równościowa, sprawozdawcza, realna, klasyczna definicja bycia jest „błędna”
- z czego to wynika?
Definicja Klasyczna:
BYCIE JEST ...
bycie = jest
„Bycie nie może być. Gdyby był, to nie byłby już byciem lecz bytem.”
w oparciu o M. Heidegger, „Kanta teoria o byciu, Znaki drogi”
OCZYWISTOŚĆ BYCIA
Bycie wydaje się powszechnie zrozumiałe
„Jednakże, ta powszechna zrozumiałość ukazuje jedynie niezrozumiałość. Uwidacznia, że w każdym
odnoszeniu się do bytu jako bytu i byciu ku niemu a priori tkwi zagadka”
w oparciu o M. Heidegger „Bycie i czas”
Ilustracja niezrozumiałej zrozumiałości:
•
Bóg jest
istnienie
•
Ziemia jest
bycie (stale) obecnym
•
Odczyt jest w sali wykładowej
odbywanie się
•
Ten mężczyzna jest ze Szwabii
pochodzenie
•
Puchar jest ze srebra
zostanie/bycie wykonanym
•
Chłop jest w polu
praca
•
On jest umierający
stawanie w obliczu śmierci
•
Ponad wszystkimi szczytami jest cisza
brak parafrazy
w oparciu o M. Heidegger „Wstęp do metafizyki”
TRZY UPRZEDZENIA WG HEIDEGGERA – konkluzje
1.
nie wiadomo jak dotrzeć do sensu bycia
2.
nie wiadomo nawet jak o nie zapytać
NIEMOC SEINFRAGE
Seinfrage
– pytanie bycia
D - m
D - s
4
BYT
DAS SEINDE
TO, CO (za każdym
razem jest)
POZIOM
ONTYCZNY
RÓŻNICA ONTOLOGICZNA – umiejętność odróżniania jednego od drugiego
BYCIE
SEIN
JEST
POZIOM
ONTOLOGICZNY
Heideggerowska ontologia = fenomenologia
uczeń Husserla
Husserl:
•
dotrzeć do istoty rzeczy
redukcja fenomenologiczna
coś trzeba wziąć w nawias, żeby rzeczy ujawniły się takimi, jakimi są naprawdę
dążenie do obiektywizmu
wiedza bezzałożeniowa
ś
wiadomość transcendentalna (czysta świadomość)
konstytuuje transcendentalną przedmiotowość