Biały®  

1 

Polityka Gospodarcza 

 

Wykład nr 3 

Niedziela 19 paź dziernika 2003 

 
 

Polityka pienięż na 

 

Jest czę ścią składową polityki gospodarczej. Jej podmiotami są władze pań stwowe, 
reprezentowane przez banki centralne. Przedmiotem polityki pienię żnej jest kształtowanie 
systemu pienię żnego danego kraju oraz dbanie o ró wnowagę  pienię żno-towarową. 
 
Bank centralny jest instytucją pań stwową i stanowi głó wne ogniwo w całej polityce 
pienię żnej (w całym systemie bankowym). Opró cz banku centralnego wystę pują banki 
komercyjne. Banki komercyjne nie podlegają bankowi centralnemu, bank centralny ma tylko 
ogó lny nadzó r nad bankami komercyjnymi (opiniowanie powoływania banku komercyjnego 
przez bank centralny, ma pewne upoważnienia do ingerowania w niektó re dziedziny 
działalności bankó w komercyjnych) 
 
Funkcje banku centralnego 

•

  Instytucja emisyjna (emituje znaki pienię żne obowiązujące w danym kraju) 

•

  Jest „bankiem bankó w” (udziela bankom komercyjnym pożyczek, kredytó w itp.) 

•

  Jest bankiem pań stwa (wszelkie rozliczenia budżetu pań stwa odbywają się  za 

pośrednictwem oddziałó w banku centralnego) 

 
Zadaniem banku centralnego jest dbałość o ró wnowagę  pienię żno-towarową w kraju, przez 
odpowiednią politykę  emisyjną oraz przez bieżące działania banku. 
 
Podstawą do ustalania ilości pieniądza w obiegu jest szacunek (wyliczenie) ilości i wartości 
transakcji, jakie pieniądz musi obsłużyć. 
 

 

M = P * T / V 

 

M –  masa (ilość) pieniądza w obiegu 

 

 

 

P – poziom cen (przecię tny) w badanym okresie 

 

T – ilość transakcji, któ re pieniądz ma obsługiwać 

 

V – szybkość obiegu pieniądza 

 

Agregaty pieniądza: 
M

1

 = gotó wka u osó b fizycznych, pogotowie w firmach i depozyty bankowe wypłacane na 

każde żądanie (wkłady avista) 
M

2

 = M

1

 + depozyty terminowe 

M

3

 = M

2

 + depozyty terminowe w poza bankowych instytucjach 

 
Podział na M

1,

 M

2 

i M

3 

dokonany jest z punktu widzenia szybkości obiegu pieniądza. 

Każdy bank dąży do tego by udział M

1 

w obrocie pienię żnym był jak najmniejszy. 

 
Instrumenty polityki pienię żnej 
Wystę pują 3 podstawowe instrumenty polityki pienię żnej znajdujące się  w rę kach banku 
centralnego. 

 

 

Biały®  

2 

1.  Stopy dyskontowe (stopy % stosowane przez bank centralny na kredyty udzielane 

przez ten bank bankom komercyjnym). Wysokość tych stó p zależy od banku 
centralnego. 

2.  Rezerwy obowiązkowe w bankach komercyjnych (czę ść aktywó w bankó w 

komercyjnych, któ re zgodnie z prawem bankowym mogą być zamrażane w pewnej 
czę ści. 

3.  Operacje otwartego rynku – sprzedaż i kupno papieró w wartościowych prowadzona 

przez bank centralny. 

 
Punkty 1 i 2 mają charakter nakazó w dla bankó w komercyjnych, natomiast w punkcie 3 bank 
centralny wystę puje jako kupujący lub sprzedający wobec bankó w komercyjnych. 
 
W polityce pienię żnej może nastąpić konflikt interesó w, mię dzy bankiem centralnym, a 
rządem lub mię dzy bankiem centralnym, a bankami komercyjnymi. 
 
Autonomia banku centralnego 
Niezależność wobec rządu. Prezes banku centralnego nie podlega premierowi, bo nie jest 
członkiem rządu. Kadencja jego jest 6-cio letnia. Powoływany jest przez Sejm na wniosek 
prezydenta. Przy banku centralnym działa Rada Polityki Pienię żnej, jako ciało doradcze 
prezesa. Jej kadencja jest także 6-cio letnia. Jej członkowie są desygnowani przez Sejm (3 
osoby), Senat (3 osoby) i prezydenta (3 osoby). 
Autonomia banku centralnego polega na tym, że sam ocenia sytuację  gospodarczą w kraju i 
podejmuje decyzje w ramach polityki pienię żnej samodzielnie. 
 

Dekoniunktura 

Wysoka koniunktura 

 

Stopy % od kredytó w 
BC - obniż ać 

Stopy % od kredytó w 
BC - podwyż szać 

Rezerwy obowiązkowe 
w BK – obniż ać 

Rezerwy obowiązkowe 
w BK – podwyż szać 

Papiery wartościowe - 
skupuje 

Papiery wartościowe - 
sprzedaje 

 
Wpływ bankó w komercyjnych na ró wnowagę  pienię żno-towarową w kraju 

1.  Banki komercyjne pośrednio wpływają na tę  ró wnowagę , tzn. poprzez udzielanie 

kredytó w i pożyczek, a nie poprzez emisję  pieniądza gotó wkowego, gdyż emisja jest 
wyłącznym uprawnieniem banku centralnego. 

2.  Banki kredytowe mię dzy sobą mogą prowadzić operacje kredytowe i na tej podstawie 

udzielać kredytó w firmom i ludności. To także wpływa na powię kszenie ogó lnej 
kwoty pieniądza w obiegu. 

 
Kreacja pieniądza kredytowego w bankach komercyjnych 

Nazwa banku 

Nabyte depozyty 

Rezerwa obowiązkowa 10% 

Udzielone kredyty 

A 

2000 

200 

1800 

B 

1800 

182 

1620 

C 

1620 

162 

1458 

D 

1458 

≈146 

1312 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

∑  = 6190