2012-01-21 

1 

Choroby jamy ustnej a nowe 

mierniki stanu zdrowia populacji 

 

Nowe miary obciążeń zdrowotnych 

HDI (Human Development Inex) -

Wskaźnik Rozwoju 

Ludzkości 

YLL (Years of Life Lost) 

– Utrata Lat Życia 

YLD (Years Lived with Disability) - 

Lata przeżyte w 

niepełnosprawności 

DALY (Disability Adjusted Life Years) - 

Utrata Lat Życia 

Skorygowana Niepełnosprawnością 

HALE (Health Adjusted Life Expectancy) -Oczekiwana 

Długość Życia w Zdrowiu  

DALE (Disability Adjusted Life Expectancy) -Oczekiwana 

Długość Życia Skorygowana Niepełnosprawnością 

QALY (Quality Adjusted Life Years) -

Długość Życia 

Skorygowana o Jakość 

 HRQL (Health Related Quality of Life) -

Jakość Życia 

Związana ze Zdrowiem i Chorobą  

 

HDI (Human Development Inex)  

Wskaźnik Rozwoju Ludzkości 

Wskaźnik pomiaru osiągnięć poszczególnych krajów w 

zakresie rozwoju i dobrobytu ludności 

zbudowany z 3 składników: długie i zdrowe życie, 

wykształcenie, dochód na osobę w rodzinie 

      

(każdy stanowi 1/3 wskaźnika) 

 

max = 1 

 

HDI dla Polski = 0,841 (35 miejsce na 175) 

 

najwyższy HDI:   Norwegia = 0,944 

 

najniższy HDI: 

Sierra Leone = 0,255 

YLL (Years of Life Lost) 

 Utrata Lat Życia 

Wyliczana jako iloczyn liczby zgonów i przeciętnego dalszego 
trwania życia  dla wieku w którym nastąpił zgon. W przypadku 
zgonu w dzieciństwie liczba lat utraconych jest korygowana  
(zmniejszana) ze względu na mniejszą wagę przypisywaną 
okresowi życia w dzieciństwie  

YLL = N x L 
 
gdzie: 
N = Liczba zgonów 
L = przeciętne dalsze trwanie życia dla wieku, w którym nastąpił zgon  (w 
latach) 
 
 

YLD (

Years Lived with Disability, Years Lost due to Disability

 

)  

Lata przeżyte w niepełnosprawności / Utrata Lat Życia 

spowodowana Niepełnosprawnością

  

   

YLD = I x DW x L 

 

Gdzie:  
• YLD = Lata przeżyte w niepełnosprawności 
• I = liczba przypadków choroby 
• DW = waga choroby 
• L = średni czas trwania choroby (lata) 

 

Wyliczana jako iloczyn liczby przypadków choroby i średniego 
czasu jej trwania oraz wagi przypisanej chorobie w zależności 
od ciężkości schorzenia (0 – zupełne zdrowie, 1- zgon) 

Wskaźnik pomiaru obciążenia chorobami w populacji 
• łączy: długość życia, obniżenie jakości życia 

związanego z niepełnosprawnością i inwalidztwem 

• przydatny do identyfikacji głównych przyczyn obciążenia 

chorobami i alokacji środków na zwalczanie tych przyczyn 

• 1 DALY = utrata 1 roku życia w zdrowiu 

  

może być spowodowana umieralnością lub inwalidztwem: 

 

DALY= YLL+YLD 

 

• odniesiono do max przeżycia mężczyzn (80 lat) i kobiet 

(82,5) w Japonii 

• globalna utrata DALY w 1990 = 1,6 miliarda lat 
   

(89% -

kraje rozwijające się, 11% kraje rozwinięte) 

   

(66% -

przedwczesna umieralność, 34% inwalidztwo) 

 

DALY (Disability Adjusted Life Years) 

Utrata Lat Życia Skorygowana Niepełnosprawnością 

2012-01-21 

2 

 

DALY (Disability Adjusted Life Years) 

Utrata Lat Życia Skorygowana Niepełnosprawnością 

Wady: 
• zmieniające się obciążenia chorobami i różny ich wpływ 

na DALY 

1990 - 

za najważniejsze przyczyny wskazujące na utratę 

DALY wskazywano: zakażenia układu oddechowego, 
choroby biegunkowe, przyczyny okołoporodowe 

2020 - 

wzrost znaczenia chorób cywilizacyjnych: choroba 

wieńcowa, depresja, wypadki drogowe 

• metoda wymaga dobrych jakościowo i kompletnych 

danych o sytuacji zdrowotnej czasami trudnych lub 
niemożliwych do uzyskania (kraje III świata) 

• przypisanie osobom niepełnosprawnym wagi <1 

odbierane jest jako akt dyskryminacji 

HALE (Health Adjusted Life Expectancy) 

Oczekiwana Długość Życia w Zdrowiu 

Wskaźnik komplementarny do DALY 
• przedstawia liczbę lat, którą człowiek przeżywa w 

zdrowiu 

• odzwierciedla stan zdrowia ludności w poszczególnych 

krajach 

 

Polska HALE dla mężczyzn =   63,1  dla kobiet =   68,5 

  Szwecja   

 

           71,9   

 

74,8 

  Sierra Leone 

 

 

27,2   

 

29,9 

 

Najstarszy ze stosowanych wskaźników łączących 

umieralność i jakość życia 

• wartość 1 = pełnia życia; 0 = zgon 
• 1 QALY = 1 rok życia w pełnym zdrowiu 
• nie określa się go na podstawie wcześniej 

przygotowanych tabel lecz dla każdego badania jakość 
życia oceniana jest oddzielnie na podstawie preferencji 
badanych grup (pacjentów, lekarzy, populacji ogólnej) 

QALY (Quality Adjusted Life Years) 

Długość Życia Skorygowana o Jakość 

HRQL (Health Related Quality of Life) 

Jakość Życia Związana ze Zdrowiem i Chorobą 

Narzędzie umożliwiające pomiar subiektywnie odczuwanego 

poziomu jakości życia 

• pozwala zrozumieć w jaki sposób choroba wpływa na szeroko 

pojęte funkcjonowanie pacjenta (społeczne, zawodowe, 
fizyczne, poznawcze) 

• do pomiaru HRQL najczęściej stosuje się kwestionariusz  
  SF-36, 

pytania dotyczące subiektywnych odczuć, zachowań i 

przeżyć związanych z chorobą; podzielone są na grupy 
opisujące funkcjonowanie pacjenta (społeczne, zawodowe, 
fizyczne, poznawcze), stan zdrowia i stan psychiczny 

• stan emocjonalny w HRQL oceniany jest przez HAD 

(Hospital Anxiety and Depression Scale) -

skalę stworzoną by 

wykryć lęk i depresję u pacjentów nie pozostających przed 
opieką psychiatryczną