21
2/2009 IP
a ta kże w po miesz cze niach dia gno -
stycz nych la bo ra to riów me dycz nych, jak
rów nież w izbach re cep tu ro wych ap tek
szpi tal nych i ogól no do stęp nych. Naj bar -
dziej roz po wszech nio ne są pod su fi to we, na -
ścien ne lub też prze no śne (sto ja ko we) lam -
py bez po śred nie go dzia ła nia, wy po sa żo ne
w pro mien nik oraz re flek tor, w przy pad -
ku któ rych pro mie nio wa nie UV od dzia łu -
je bez po śred nio na oto cze nie. Ich prze ci -
wień stwem są tzw. prze pły wo we lam py UV,
po sia da jące za bu do wa ne pro mien ni ki,
do któ rych prze zna czo ne do de zyn fek cji
po wie trze do star cza ne jest w spo sób wy -
mu szo ny za po mo cą sys te mu wen ty la to -
rów. W przy pad ku tych lamp szkodli we pro -
mie nio wa nie ul tra fio le to we nie jest emi -
to wa ne bez po śred nio na ze wnątrz.
Ro dzaj za sto so wa nych lamp UV ma
istot ne zna cze nie, gdyż skut ki ubocz ne pro -
wadze nia de kon ta mi na cji przy uży ciu
lamp UV bez po śred nie go dzia ła nia obej mu -
ją szko dli wy wpływ pro mie nio wa nia elek -
tro ma gne tycz ne go w za kre sie UV -C na or -
ga nizm czło wie ka, w tym przy pad ku per -
so ne lu oraz pa cjen tów. W wy ni ku szko dli -
we go dzia ła nia pro mie nio wa nia ul tra fio le -
to we go do cho dzi bo wiem, w za le żno ści
od daw ki pro mie nio wa nia, do trwa łych lub
przej ścio wych zmian w na pro mie nio nej
skó rze lub też w ob rę bie oczu. I tak, pro -
mie nio wa nie UV -C mo że wy wo łać uszko -
dze nia ro gów ki i spo jów ki oka, a w przy -
pad ku dłu go trwa łej eks po zy cji na wet za -
ćmę, na to miast od dzia ły wa nie na skó rę
czło wie ka ge ne ru je ru mień, opa rzenia,
uszko dze nia na skór ka, a w przy pad kach
skraj nych mo że być jed nym z czyn ni ków
ini cjują cych po wsta nie zmian o cha rak te -
rze no wo two ro wym.
Naj wy ższe do pusz czal ne
stę że nia i na tę że nia
Pro mie nio wa nie UV jest jed nym z czyn -
ni ków szko dli wych, dla któ rych wła ści we
norma ty wy hi gie nicz ne, w po sta ci naj wy -
ższych do pusz czal nych stę żeń i na tę żeń,
usta lo ne zosta ły w roz po rzą dze niu Mi ni -
stra Pra cy i Po li ty ki Spo łecz nej z dnia 29
li sto pa da 2002 r. w spra wie naj wy ższych
do pusz czal nych stę żeń i na tę żeń czyn ni ków
szko dli wych dla zdro wia w śro do wi sku pra -
cy (Dz. U. Nr 217, poz. 1833 z późn. zm.).
W ak cie tym usta lo no, że za gro że nie pra -
cow ni ków pro mie nio wa niem nad fio le to -
wym (nie la se ro wym) cha rak te ry zo wa ne
jest przez war to ści sku tecz ne na pro mie -
nie nia oka i skó ry, a naj wy ższa do pusz czal -
na war tość sku tecz na na pro mie nie nia
oka i skó ry w cią gu do bo we go wy mia ru cza -
su pra cy, bez wzglę du na dłu gość je go trwa -
nia, wy no si 30 J x m
-2
. Rze czą god ną uwa -
gi jest, że prze kro cze nie tak usta lo nej war -
to ści naj wy ższe go do pusz czal ne go na tę że -
nia czyn ni ka szko dli we go, ja kim jest pro -
mie nio wa nia UV, mo że na stą pić w przy pad -
ku eks po zy cji pra cow ni ka na pro mie nio wa -
nie emi to wa ne przez pro mien nik o mo cy 2
x 35 W (co jest war to ścią czę sto spo ty ka -
ną) z od le gło ści jed ne go me tra już po kil -
ku na stu se kun dach bez po śred niej eks -
po zy cji.
Jed nym z pod sta wo wych ele men tów
ochro ny przed szko dli wym wpły wem
pro mie niowa nia UV emi to wa ne go przez
lam py bak te rio bój cze jest przede wszyst -
kim wła ści wy spo sób mon to wa nia łącz -
ni ków lamp. Zgod nie z za le ce nia mi pro -
du cen tów lam py bak te rio bój cze bezpo -
śred nie go dzia ła nia (ze wzglę du na szko -
dli wość pro mie nio wa nia UV -C) wy ma ga -
ją za insta lo wa nia od dziel ne go wy łącz ni -
ka za mon to wa ne go na ze wnątrz po -
miesz cze nia lub przy wej ściu, jak naj da -
lej od lamp, tak aby pra cow ni cy nie by -
li na ra że ni na szko dli we dzia ła nie pro mie -
nio wa nia UV. Do obo wiąz ków pra co -
daw cy na le ży rów nież in for mo wa nie
pra cow ni ków o ry zy ku za wo do wym zwią -
za nym z wy stę po wa niem w śro do wi sku
pra cy pro mie nio wa nia ul tra fio le to we go
oraz wpro wa dze nie od po wied nich pro ce -
dur i roz wią zań tech nicz nych li kwidu ją -
cych lub też mi ni ma li zu ją cych wy stę pu -
ją ce ry zy ko.
Stwier dza ne
nie pra wi dło wo ści
W trak cie kon tro li pro wa dzo nych w pla -
ców kach słu żby zdro wia in spek to rzy ujaw -
nia li licz ne nie pra wi dło wo ści do ty czą ce eks -
plo ata cji źró deł pro mie nio wa nia ul tra fio -
le to we go, w tym do ty czą ce:
– in sta lo wa nia łącz ni ków lamp bak te rio -
bój czych UV bez po śred nie go dzia ła nia
wprost pod lam pa mi lub też w ich bli skim
oto cze niu – w związ ku z czym pra cow ni -
cy za łą cza ją cy lam py na ra że ni są na dzia -
ła nie pro mie nio wa nia ul tra fio le to we go,
– bra ku trwa łe go ozna ko wa nia i opi sa -
nia łącz ni ków lamp bak te rio bój czych UV,
w spo sób od ró żnia ją cy te łącz ni ki od po -
zo sta łych łącz ni ków oświe tle nio wych,
a tym sa mym wy klucza ją cy przy pad ko we
za łą cze nie lamp UV,
– bra ku pro ce dur okre śla ją cych za sa dy
bez piecz nej eks plo ata cji źró deł pro mie nio -
wa nia ul tra fio le to we go,
– nie uwzględ nie nia szko dli we go czyn -
ni ka fi zycz ne go ja kim jest pro mie nio wa nie
ul tra fio leto we w pro ce sie oce ny i do ku men -
to wa nia ry zy ka za wo do we go wy stę pu ją ce -
go na określo nych sta no wi skach pra cy
w pla ców kach słu żby zdro wia.
Zda niem in spek to rów pra cy pro wa dzą -
cych kon tro le, przy czy ną opi sa ne go po wy -
żej sta nu rze czy jest przede wszyst kim
brak świa do mo ści i do sta tecz nej wie dzy
u pra cow ni ków, osób kie ru ją cych pra -
cow ni ka mi i za rzą dza ją cych pla ców ka mi
na te mat za gro żeń zwią za nych z eks po zy -
cją na pro mie nio wa nie UV -C.
Ma jąc na to miast na uwa dze szko dli wy
wpływ pro mie nio wa nia UV na or ga nizm
ludz ki oraz licz ne do nie sie nia o wąt pli wej
sku tecz no ści de kon ta mi na cji po wierzch -
ni przy uży ciu te go pro mie nio wa nia na le -
ża ło by pro pa go wać sto so wa nie w pla ców -
kach słu żby zdro wia prze pły wo wych lamp
UV o wy so kiej wy daj no ści, któ ry mi na le -
ży w przy szło ści za stą pić lam py bez po śred -
nie go dzia ła nia.
Ra fał Wój cic ki
OIP Ka to wi ce
W pla ców kach ochro ny zdro wia
Pro mie nio wa nie UV
ja ko czyn nik szko dli wy
Ra fał Wój cic ki