background image

5. JAK GŁĘBOKO FUNDAMENT ? ( "Murator" 2/97 )

Ze  względu   na   warunki   gruntowo   -  wodne   dom   nie   może  być  posadowiony  zbyt  płytko,  a

posadowienie zbyt głębokie - gdy nie jest  uzasadnione względami użytkowymi - niepotrzebnie
zwiększa koszty budowy. Podjęcie właściwej decyzji umożliwia dokumentacja geotechniczna.

O głębokości posadowienia fundamentów decydują:

względy użytkowe (dom z piwnicą lub bez),

poziom występowania gruntów nośnych,

poziom występowania wody gruntowej,

zasięg strefy przemarzania,

posadowienie budynków przyległych.

Z PIWNICĄ CZY BEZ ?

W   pierwszym   etapie   projektowania   decydują   względy   użytkowe   (oczywiście   oprócz

finansowych:   wykonanie   piwnicy   to   około   30   %   całkowitego   kosztu   budowy   domu
jednorodzinnego).   Jeżeli   działka   jest   niewielka,   zwykle   planuje   się   podpiwniczenie.   W   części
podziemnej   budynku   znajduje   się   garaż,   kotłownię,   pralnię   ale   też   saunę   czy   pomieszczenia
rekreacyjne.

Gdy buduje się piwnice fundamenty zwykle oparte są w podłożu na głębokości 2.50 ÷ 2.80 m

pod   poziomem   terenu.   Płytsze   posadowienie   wymusza   wyniesienie   piwnic   znacznie   powyżej
poziomu terenu. Zazwyczaj nie wpływa to korzystnie na wygląd domu.

Jeżeli   dysponujemy   wystarczająco   dużą   działką   warto   zrezygnować   z   piwnic.   Wykonanie

wykopu oraz izolacja podziemnych ścian piwnic zwiększają koszty w stosunku do analogicznych
powierzchni naziemnych.

GRUNTY NOŚNE

Czynnikiem decydującym o głębokości posadowienia jest głębokość zalegania nośnych warstw

gruntu. Jeśli pod powierzchnią terenu występują grunty o małej nośności zdarza się, że taniej jest
posadowić fundamenty głębiej na twardym, nośnym podłożu niż wymienić lub wzmocnić słaby
grunt. Wybór powinien być wykonany na podstawie fachowej analizy ekonomicznej. Gruntami o
małej nośności mogą być grunty organiczne, torfy lub namuły, niezagęszczone grunty nasypowe
(czyli wbudowane w teren przez człowieka), plastyczne gliny czy iły lub luźne piaski.

WODA GRUNTOWA

Szczególnie istotne znaczenie ma głębokość występowania wody gruntowej. Należy pamiętać o

wahaniach zwierciadła wody gruntowej i o jej maksymalnych poziomach. Maksymalny poziom
wody w gruncie powinien być określony w dokumentacji geotechnicznej, przygotowanej dla terenu
budowy.   Jeżeli   istnieje   niebezpieczeństwo   zalewania   lub   zawilgocenia   piwnic,   rezygnuje   się   z
budowy podpiwniczenia albo podwyższa się poziom posadowienia, automatycznie windując dom
do   góry.   Można   też   zastosować   technologie   zapewniające   szczelność   piwnic.   W   tym   celu
wykorzystuje   się   betony  szczelne   lub   specjalne   materiały  izolacyjne.   Można   stosować   jedno   i
drugie. Są to jednak rozwiązania drogie.

Większość   informacji   potrzebnych   do   określenia   głębokości   posadowienia   znajduje   się   w

dokumentacji geotechnicznej. Przystępując do projektowania domu, należy dokładnie zapoznać się
z   taką   dokumentacją.   Przykładem   niedokładnego   jej   przeczytania,   a   w   konsekwencji   złego

background image

zaprojektowania głębokości posadowienia budynku, jest jedna z budów w Warszawie. Na terenie
osiedla woda gruntowa występowała na zmiennej głębokości. Różnice wysokości przewyższały 0.5
metra. Projektanci nie dostrzegli tego faktu i zaprojektowali posadowienie wszystkich domów na tej
samej   głębokości.   Niefortunnie   przyjęto,   jako   obowiązujący  na   całym  terenie,   głębszy  poziom
zalegania wody. Po wykonaniu wykopów okazało się, że są one zalewane przez wodę. Trzeba było
częściowo zasypać wykop, a nawieziony grunt odpowiednio zagęścić. Dodatkowe prace opóźniły
budowę i zwiększyły nakłady.

GŁĘBOKOŚĆ PRZEMARZANIA GRUNTU

Głębokość przemarzania gruntu decyduje o poziomie posadowienia niepodpiwniczonego domu.

W gruntach wysadzinowych fundamenty muszą opierać się w podłożu poniżej strefy przemarzania.

Grunty wysadzinowe to takie, które zawierają więcej niż 10 % drobnych cząstek (mniejsze od

0.02 mm). Niewysadzinowymi gruntami są wszystkie piaski, z wyjątkiem części piasków pylastych
oraz piasków gliniastych - piaski gliniaste zaliczane są do grupy gruntów spoistych.

W centralnej Polsce w podłożu zbudowanym z iłu czy gliny, fundamenty muszą być oparte na

głębokości   nie   mniejszej   niż   1.0   metr.   Warunek   ten   nie   musi   być  spełniony,  gdy  fundamenty
opierają   się   w   piaskach.   Według   obowiązujących   w   Polsce   przepisów,   w   gruntach
niewysadzinowych wymagane jest zagłębienie fundamentów równe 0.5 metra. Często zapomina się
o tej możliwości i fundamenty schodzą do głębokości jednego metra.

Jeszcze   do   niedawna   niepodpiwniczone   budynki   wznoszone   w   piaszczystych   terenach

posadawiano   płytko.   Oglądałem   w   tym   roku   dom   w   podwarszawskim   Otwocku,   którego
fundamenty znajdowały się na głębokości od 0.4 do 0.8 metra ppt. Tak płytkie posadowienie jest
charakterystyczne dla wielu domów z okresu międzywojennego. Także lekkie budynki szkieletowe
z powodzeniem mogą być posadowione na głębokości 0.5 m.

DOM SĄSIADA

O   głębokości   fundamentowania   decyduje   również   głębokość   posadowienia   sąsiednich

budynków. Jest to istotne, gdy projektowany budynek będzie przylegał do budynku istniejącego lub
będzie   usytuowany   blisko   niego.   Wykop   bezpośrednio   przy   istniejącym   budynku   musi   być
wykonany   z   odpowiednimi   zabezpieczeniami.   Każdego   roku   zdarzają   się   wypadki,   często
śmiertelne, w nieumiejętnie wykonanych wykopach.

Dr inż. Krzysztof Traczyński.