PowerPoint Presentation

CEL WEBINARIUM

Webinarium kierowane jest do przedsiębiorców i zespołów

zarządzających technologicznymi start-upami, którzy rozważają

pozyskanie kapitałów od funduszy Venture Capital.

Jego celem jest objaśnienie struktury i najważniejszych elementów

dokumentów: Listu Intencyjnego (Term Sheet) oraz Umowy

Inwestycyjnej i Porozumienia Wspólników (Investment & Shareholders

Agreement).

ZAKRES WEBINARIUM

Cel i standardowe zapisy

Listu Intencyjnego (Term Sheet)

Elementy składowe

Umowy Inwestycyjnej

i jej załączników:

•

Umowa Inwestycyjna i Porozumienie Wspólników

(Investment & Shareholders Agreement)

•

Umowa Spółki lub Statut (Articles of Association/Statute)

•

Oświadczenia i Zapewnienia

(Representation & Warranties)

•

Umowa o przeniesienie IP do Spółki

(Technology Transfer Agreement)

•

Umowa pożyczki konwertowalnej na udziały/akcje

(Convertible loan)

List Intencyjny (Term Sheet) to dokument zawierający podsumowanie istotnych,

biznesowych warunków transakcji, który stanowi podstawę przygotowania umowy

inwestycyjnej.

•

Potwierdza osiągnięcie porozumienia co do kluczowych warunków

transakcji, w tym w szczególności warunków finansowych

•

Sygnalizuje szereg ustaleń, które zostaną zapisane w umowie

inwestycyjnej w bardziej sformalizowany sposób

•

Zawiera zasady przeprowadzenia prawnej i finansowej analizy (badania

business & legal due diligence)

•

Zawiera zobowiązanie do zachowania poufności oraz ograniczoną czasowo

klauzulę wyłączności

•

Term Sheet nie stanowi prawnie wiążącej umowy ani oferty, nie tworzy

zobowiązania inwestycyjnego po stronie Inwestora

•

Może być podstawą roszczeń odszkodowawczych w przypadku naruszenia

niektórych istotnych warunków zawartych w TS (przede wszystkim

zobowiązań do zachowania poufności i wyłączności)

LIST INTENCYJNY

(TERM SHEET)

Umowa Inwestycyjna i Porozumienie Wspólników (Investment & Shareholders

Agreement) to prawne i wiążące odzwierciedlenie ustaleń zawartych w Term Sheet.

Umowa zawiera postanowienia regulujące zasady przeprowadzenia inwestycji

(wartość inwestycji, warunki transz inwestycyjnych, opis przeznaczenia środków z

inwestycji) oraz harmonogram ich wydatkowania, jak również zasady ponoszenia

przez strony odpowiedzialności za wykonanie zobowiązań przewidzianych w umowie.

Umowa zawiera typowe dla VC postanowienia dotyczące m.in. ograniczenia

zbywalności udziałów/akcji przez założycieli (lock-up), opcje typu put i call,

postanowienia gwarantujące ochronę wyceny inwestycji (anti-dilution, korekta

wyceny).

UMOWA INWESTYCYJNA I

POROZUMIENIE WSPÓLNIKÓW

Załącznik 1:

UMOWA/STATUT SPÓŁKI

Dokument regulujący zakres, przedmiot i sposób funkcjonowania Spółki.

W szczególności zawierający zapisy o wysokości i sposobie obejmowania udziałów

przez wspólników, zasady rozporządzania udziałami przez wspólników (w tym

dodatkowe prawa Funduszu, takie jak klauzule tag along i drag along, prawo

pierwszeństwa) i zasady udziałów wspólników w zyskach.

Umowa/Statut określają strukturę organizacyjną Spółki, organy i ich kompetencje.

W szczególności zasady uprawnień poszczególnych akcjonariuszy Spółki w tym

Funduszu dotyczących funkcjonowania i podejmowania decyzji przez jej

podstawowe organy takie jak zarząd spółki, rada nadzorcza i zgromadzenie

wspólników/akcjonariuszy.

Załącznik 2:

OŚWIADCZENIA I ZAPEWNIENIA

SPÓŁKI I WSPÓLNIKÓW

Załącznik do Umowy zawierający oświadczenia Spółki, w którą zamierza

zainwestować Fundusz gwarantujące, że wspólnicy Spółki przekazali w procesie

negocjacji inwestycji wszystkie istotne informacje, które mogą mieć wpływ na

kondycje prawną, finansową lub operacyjną Spółki.

Funkcja składanych przez Spółkę i jej wspólników Oświadczeń i Zapewnień

polega na dokonaniu finalnej ‚inwentaryzacji’ wszystkich istotnych zdarzeń, które

mają wpływ na kondycję Spółki, a które mogły pozostać niezidentyfikowane

podczas due diligence.

Ten załącznik stanowi instrument zmniejszenia ryzyka dokonywania inwestycji

przez Fundusz.

Załącznik 3:

TRANSFER IP DO SPÓŁKI

Umowa przenosząca prawa własności intelektualnej należące do

założycieli/wspólników Spółki na Spółkę, w związku z dokonywaną inwestycją

kapitałową Funduszu, o ile nie zostały wcześniej prawidłowo przez Spółkę nabyte.

Umowa ta stanowi część dokumentacji inwestycyjnej tylko w przypadku, gdy prawa

IP do technologii nie są własnością Spółki, w tym w szczególności gdy:

•

Inwestycja jest dokonywana w nowo powstającą Spółkę, zakładaną wraz z

osobami, które są właścicielami praw własności intelektualnej do technologii;

•

Inwestycja jest dokonywana w istniejącą Spółkę, zaś w wyniku due diligence

stwierdzono, że prawa własności intelektualnej do technologii nie zostały

skutecznie przeniesione i pozostają własnością wspólników lub istnieją

wątpliwości co do skuteczności przeniesienia tych praw.

STRUKTURA

LISTU INTENCYJNEGO

(TERM SHEET)

ISTOTNE BIZNESOWE ELEMENTY TERM SHEET (1)

Treść Listu Intencyjnego jest formułowana i przedstawiana Spółce i jej wspólnikom

przez Fundusz.

List Intencyjny podpisują wszyscy wspólnicy Spółki, zarówno czynnie zaangażowani w

jej działalność, jak i wspólnicy pasywni. Stanowi to gwarancję dla Funduszu, że

wszyscy wspólnicy wyrazili zgodę na warunki współpracy zawarte w Term Sheet, oraz

zapewnia płynność przeprowadzenia inwestycji, szczególnie w tych etapach, które

wymagają współdziałania wszystkich wspólników.
Do istotnych elementów Term Sheet należą:
•

Zdefiniowanie stron przyszłej Umowy

•

Ogólne warunki inwestycji

•

Zdefiniowanie celu inwestycji

•

Wycena Spółki dokonana na podstawie biznesowego due diligence

•

Wielkość inwestycji i liczba obejmowanych akcji (udziałów)

•

Warunki i wielkość kolejnych transz inwestycji (w tym inwestycji uzupełniającej

w wyniku korekty wyceny)

•

Termin i warunki wyjścia Funduszu z inwestycji

•

Wstępne warunki przeprowadzenia transakcji

STRUKTURA

LISTU INTENCYJNEGO

(TERM SHEET)

ISTOTNE BIZNESOWE ELEMENTY TERM SHEET (2)

•

Określenie zasad corporate governance:

•

Opis struktury udziałowców przed i po inwestycji Funduszu

•

Ustalenie katalogu praw przyznanych Funduszowi osobiście jako wspólnikowi

w Spółce w celu sprawowania nadzoru właścicielskiego (uprzywilejowanie

udziałów, prawo do powołania członków władz)

•

Warunki podejmowania uchwał przez organy Spółki etc.

•

Określenie ogólnych warunków praw ochronnych dla Funduszu:

•

Ograniczenia zbywalności udziałów/akcji, ochrona przed rozwodnieniem,

pay to play, korekta inwestycji w razie zmiany wyceny, lock-up

•

Ogólne zapisy call i put realizujące opcje wyrównawcze struktury

procentowej udziałów w Spółce w szczególnych przypadkach jakie mogą się

zdarzyć w przyszłości

•

Określenie ogólnych warunków wynagrodzenia dla zarządzających Spółką

•

Określenie ogólnych warunków opcji dla kluczowych pracowników Spółki

STRUKTURA

LISTU INTENCYJNEGO

(TERM SHEET)

INNE ELEMENTY TERM SHEET

•

Harmonogram działań określający terminy negocjacji, przeprowadzenia

finansowego i prawnego due diligence, biznes planu, umowy inwestycyjnej,

objęcia udziałów

•

Zasady podziału kosztów, które mogą być związane z prowadzeniem działań

przedinwestycyjnych

•

Klauzula poufności, dająca gwarancję pomysłodawcom, że informacje, pomysły,

know-how i technologie przekazane na dalszych etapach negocjacji nie zostaną

przekazane do podmiotów do tego nieuprawnionych

•

Klauzula wyłączności, zobowiązująca Spółkę i jej wspólników do powstrzymania się

od negocjowania inwestycji z innymi funduszami.

WYCENA PRE MONEY

•

Ustalona wycena wartości udziałów Pomysłodawców/Udziałowców Spółki przed

podniesieniem w niej kapitału przez fundusz Venture Capital

WYCENA POST MONEY

•

Wycena Spółki po dokonaniu wpłat przez fundusz = Pre Money + Wpłata Kapitału

ELEMENTY ZAPISÓW

UMOWY INWESTYCYJNEJ

I POROZUMIENIA WSPÓLNIKÓW

Umowa inwestycyjna jest podpisywana po zakończeniu procesów due diligence i

stwierdzeniu satysfakcjonującego wyniku tego procesu.

ELEMENTY BUDOWY UMOWY INWESTYCYJNEJ

I POROZUMIENIA WSPÓLNIKÓW:

•

Oznaczenie stron Umowy

•

Definicje podstawowych pojęć i skrótów

•

Przedmiot Umowy

•

Warunki zawieszające

•

Przepisy przejściowe

•

Działania po przeprowadzeniu inwestycji

•

Opcje dla kluczowych pracowników

DEFINICJE

W Umowie zawiera się definicje pojęć, które mogły by być odmiennie interpretowane

przez strony w przypadku sporów. W szczególności należy dokładne określić pojęcia i

wskaźniki do dokonania wszelkich obliczeń umożliwiających wykonanie w przyszłości

praw z opcji lub praw ochronnych.

AKCJE UPRZYWILEJOWANE (PREFERRED SHARES)

•

Fundusze Venture Capital obejmują w spółkach w które inwestują akcje

uprzywilejowane (preferred shares) co do ich upłynnienia (zwykle nie posiadają

uprzywilejowania co do głosów ani dywidendy).

Istota tej klasy akcji polega na tym, że wspólnicy Spółki wyrażają zgodę na

uzyskanie korzyści ekonomicznych ze sprzedaży udziałów lub dywidendy

dopiero gdy fundusz Venture Capital w wyniku sprzedaży swoich udziałów lub

otrzymaniu dywidendy otrzyma zwrot zainwestowanych przez siebie kwot

powiększonych o ustaloną minimalna stopę zwrotu (hurdle rate)

•

Funkcją akcji uprzywilejowanych jest zapewnienie, że pierwsze środki

otrzymane przez Spółkę i/lub jej akcjonariuszy w wyniku sprzedaży aktywów

Spółki lub akcji w Spółce trafią do akcjonariusza Venture Capital a następne

będą dzielone proporcjonalnie do posiadanego procentowego udziału w Spółce.

MINIMALNA STOPA ZWROTU (HURDLE RATE)

• O wysokość ustalonej minmalnej stopy zwrotu powiększa się

(kapitalizuje) wartość dokonanych przez fundusz inwestycji w Spółkę,

którą to kwotę fundusz otrzymuje w pierwszej kolejności w wyniku

realizacji akcji uprzywilejowanych .

ELEMENTY ZAPISÓW

UMOWY INWESTYCYJNEJ

I POROZUMIENIA WSPÓLNIKÓW

WARUNKI ZAWIESZAJĄCE:

•

Inwestycja wiążę się z lokatą kapitału przez Fundusz, dlatego uzależnia się jej

przeprowadzenie od spełnienia się pewnych warunków we wskazanych ramach

czasowych od daty podpisania Umowy.

•

Przykładowe warunki zawieszające:

•

Uzyskanie odpowiednich zgód administracyjnych i korporacyjnych

na przeprowadzenie inwestycji

•

Brak zajścia znaczących negatywnych zmian w znanej inwestorowi

kondycji Spółki

•

Przeniesienie praw IP (własności przemysłowej) na Spółkę

•

Pozyskanie dodatkowego finansowania przez Spółkę.

ELEMENTY ZAPISÓW

UMOWY INWESTYCYJNEJ

I POROZUMIENIA WSPÓLNIKÓW

PRZEPISY PRZEJŚCIOWE (STANDSTILL PERIOD)

Stanowią zapisy regulujące kwestie postępowania stron w okresie przejściowym, tj.

między podpisaniem Umowy, a spełnieniem się warunków zawieszających

uruchomienia etapów inwestycyjnych.

W tym celu wprowadza się z zastrzeżeniem odpowiednie sankcje:
•

postanowienia nakazujące utrzymanie aktualnego, znanego Inwestorowi, stanu

organizacyjnego i finansowego Spółki,

•

Postanowienia zakazujące przenoszenia i obciążania udziałów/akcji Spółki,

•

Postanowienia zobowiązujące wspólników do zawiadomienia Funduszu o

wszystkich posiedzeniach i zgromadzeniach organów Spółki

i informowania o treści podjętych decyzji i uchwał

•

Postanowienia dotyczące uzyskania zgody Funduszu na przeprowadzanie przez

Spółkę transakcji przekraczających ustaloną w umowie kwotę.

ELEMENTY ZAPISÓW

UMOWY INWESTYCYJNEJ

I POROZUMIENIA WSPÓLNIKÓW

OCHRONA PRZED ROZMYCIEM

Często stosowanym zapisem w dokumentach inwestycyjnych jest zabezpieczenie

przed rozmyciem

(ANTI-DILUTION PROTECTION)

•

Mechanizm ten zabezpiecza inwestorów przed sytuacją, w której posiadany

przez nich udział kapitałowy mógłby ulec rozmyciu w wyniku oferowania w

kolejnych etapach finansowania udziałów/akcji po cenie niższej, niż zapłacili

pierwotni inwestorzy (tzw. down round)

•

Mechanizm ten zapewnia wyższą konwersję akcji preferowanych na akcje

zwykłe w przypadku wystąpienia powyższej sytuacji.

Czasami wraz z ochroną przed rozmyciem stosuje się dodatkowy mechanizm:

PAY-TO-PLAY

•

Wymusza on na inwestorach uczestnictwo w kolejnych etapach finansowania

down round (z reguły pro rata) w celu uzyskania prawa do ochrony przed

rozmyciem (anti-dilution protection).

ELEMENTY ZAPISÓW UMOWY

INWESTYCYJNEJ POROZUMIENIA

WSPÓLNIKÓW (1)

OPCJE CALL I PUT

•

Opcja put –prawo jednej strony do żądania, aby druga strona nabyła jej

akcje/udziały, na ustalonych wcześniej warunkach, połączone z

zobowiązaniem drugiej strony do zbycia akcji/udziałów na rzecz strony

uprawnionej

•

Opcja call – prawo jednej strony do żądania, aby druga strona zbyła swoje

akcje /udziały na rzecz strony uprawnionej, na ustalonych wcześniej

warunkach, połączone z zobowiązaniem drugiej strony do nabycia

akcji/udziałów od strony uprawnionej.

W umowach inwestycyjnych wykorzystywane do mechanizmu wyrównawczego

(adjustment mechanizm) poziomu procentowego udziału w Spółce w wypadku

wystąpienia innych niż zakładane scenariuszy rozwoju biznesowego Spółki.

OPCJA ZAKUPU-SPRZEDAŻY (BUY-SELL)

Połączenie opcji put i call. Opcja ta polega na przyznaniu Funduszowi prawa

żądania, aby pozostali wspólnicy zbyli na jego rzecz wszystkie swoje akcje/udziały

po cenie i na warunkach zaoferowanych przez Fundusz. Pozostali wspólnicy mogą

zwolnić się z tego zobowiązania poprzez nabycie wszystkich akcji/udziałów

Funduszu po cenie i na warunkach zaoferowanych przez Fundusz.

Opcja buy-sell ma na celu ułatwienie wyjścia inwestora ze Spółki w przypadku, gdy

przez określony czas nie udało się przedsięwzięcia korzystnie sprzedać.

ELEMENTY ZAPISÓW UMOWY

INWESTYCYJNEJ POROZUMIENIA

WSPÓLNIKÓW (2)

ZAKAZ ZBYWANIA (LOCK-UP)

Postanowienia ustanawiające okres, w którym główni udziałowcy Spółki zobowiązani

są do niezbywania jej udziałów/akcji. Zazwyczaj zobowiązanie obowiązuje do

momentu wyjścia Funduszu z inwestycji poprzez IPO (pierwszą ofertę publiczną) lub

zbycia całego pakietu udziałów/akcji w transakcji na rynku niepublicznym. Zniesienia

takiego zobowiązania jest przewidziane w Umowie z związku z IPO Spółki. Fundusz

może zezwolić na przeniesienie udziałów/akcji w okresie zakazu zbywania w

określonych w umowie okolicznościach.

WSTRZYMANIE WYPŁAT DYWIDENDY

Zapis przewidujący przenoszenie całości zysku Spółki w pierwszym okresie po

dokonaniu inwestycji (np. w ciągu pierwszych trzech lat obrotowych) na kapitał

zapasowy Spółki i nie wypłacanie go wspólnikom. Po upłynięciu tego okresu do

wypłaty dywidendy muszą zostać spełnione dodatkowe warunki, np.:
•

Osiągnięcie ustalonego poziomu przychodów w Spółce, utrzymującego się przez

kilka kwartałów rozliczeniowych

•

Osiągnięcie zwrotu z dokonanej inwestycji Funduszu w ustalonej wysokości.

ELEMENTY ZAPISÓW UMOWY

INWESTYCYJNEJ POROZUMIENIA

WSPÓLNIKÓW (2)

OKREŚLENIE ZASAD CORPORATE GOVERNANCE

Zasady corporate governance definiują kwestie:

•

Kompetencje organów Spółki i relacje między organami

•

Zasady zatrudniania kadry menedżerskiej

•

Opracowywanie biznes planów i sprawozdań

•

Programy motywacyjne dla kluczowych pracowników spółki,

w tym opcje menadżerskie

•

Zasady działania w przypadku utraty zdolności kierowania Spółką przez

zarząd.

Fundusz z zasady jest mniejszościowym udziałowcem, stąd też istotne w określeniu

zasad corporate governance jest zapewnienie Funduszowi określonych uprawnień

w celu zapewnienia, aby kluczowe decyzje dotyczące działalności Spółki

podejmowane były przy udziale lub za zgodą Funduszu. Jest to najczęściej

realizowane poprzez udział przedstawicieli Funduszu w organach Spółki (przede

wszystkim Radzie Nadzorczej), jak również ustalenie katalogu uchwał, które

wymagają dla swej ważności głosu Funduszu za przyjęciem takiej uchwały.

Załącznik 1:

UMOWA/STATUT SPÓŁKI (1)

PRAWO PIERWSZEŃSTWA NABYCIA (RIGHT OF FIRST REFUSAL)

Postanowienia przyznające akcjonariuszom lub udziałowcom pierwszeństwo w

przypadku zamiaru zbycia udziałów/akcji przez jednego z akcjonariuszy/

udziałowców. Do cech szczególnych tego zapisu należy:
•

Wymóg zaoferowania akcjonariuszowi, któremu przysługuje prawo pierwszeństwa

nabycia akcji na takich samych warunkach transakcji, jakie wspólnik zbywający

proponuje stronie trzeciej

•

Przysługujące akcjonariuszom prawo do skorzystania z prawa pierwszeństwa w

określonym terminie od dnia złożenia oferty przez Wspólnika zbywającego.

Zapis ten jest jednym z instrumentów kontroli Funduszu nad niezmiennością składu

wspólników w Spółce. Odgrywa on szczególnie istotne znaczenie w inwestycjach

kapitałowych w start-upy technologiczne, zbudowane najczęściej w oparciu o
kompetencje kluczowych wspólników i założycieli Spółki

Załącznik 1:

UMOWA/STATUT SPÓŁKI (2)

ZAPISY ZAPEWNIAJĄCE FUNDUSZOWI MECHANIZMY WYJŚCIA Z

INWESTYCJI:

KLAUZULE TYPU „TAG ALONG”

Zapisy uprawniające Fundusz do przyłączenia się do zbycia akcji /udziałów

realizowanego przez innego wspólnika Spółki na tych samych warunkach. Zapis ten

zabezpiecza Fundusz przed niepożądaną zmianą wspólnika w Spółce i umożliwia

wyjście z inwestycji w takim przypadku.

KLAUZULE TYPU „DRAG ALONG”

Zapis zawierający zobowiązanie pozostałych wspólników do sprzedaży akcji/udziałów

Spółki po cenie i na warunkach wynegocjowanych przez drugą stronę na żądanie

Funduszu, jeżeli otrzyma on ofertę nabycia wszystkich udziałów w Spółce od strony

trzeciej. Zapis umożliwia Funduszowi wyjście z inwestycji w przypadku otrzymania

oferty na 100% akcji/udziałów Spółki.

Załącznik 1:

UMOWA/STATUT SPÓŁKI (3)

DO ISTOTNYCH ELEMENTÓW OŚWIADCZEŃ I ZAPEWNIEŃ

NALEŻĄ M.IN.

•

Oświadczenie dotyczące istniejącego zadłużenia Spółki

•

Oświadczenie dotyczące majątku Spółki, w szczególności w zakresie

praw własności intelektualnej

•

Oświadczenie dotyczące prowadzonych bądź zagrażających sporów

sądowych

•

Oświadczenie dotyczące stanu prawnego Spółki w kontekście przepisów

podatkowych

•

Oświadczenie o zasadach prowadzenia ksiąg rachunkowych i realizacji

przepływów pieniężnych w Spółce.

Konsekwencją złożenia niepełnych lub nieprawdziwych oświadczeń wspólników w

przypadku wystąpienia zdarzeń negatywnie wpływających na kondycję finansową

Spółki może być żądanie przez Fundusz podwyższenia jego udziału kapitałowego

w Spółce do wartości wyrównującej zmniejszenie się wartości Spółki przyjętej do

obliczenia wielkości inwestycji.

Załącznik 2:

OŚWIADCZENIA I ZAPEWNIENIA

SPÓŁKI i WSPÓLNIKÓW

PRZEDMIOT UMOWY

Przedmiotem umowy według ustalenia stron mogą być patenty, wnioski patentowe,

przyszłe patenty związane z technologią będącą przedmiotem umowy, prawa

autorskie, znaki towarowe, wzory użytkowe, niepatentowalne wynalazki oraz

tajemnice handlowe, które są istotne dla działalności Spółki.

ZAKRES PRZENOSZONYCH PRAW

Umowa określa wyczerpująco pola eksploatacji przenoszonych praw IP. Zawiera także

postanowienie o obowiązku wspólników do przeniesienia na Spółkę praw IP na polach

eksploatacji nieznanych w momencie podpisania umowy.

PRZENIESIENIE PRAW ZALEŻNYCH

Umowa zawiera zobowiązanie wspólników do przeniesienia na Spółkę wszystkich praw

zależnych (tj. praw do opracowania, tłumaczenia czy modyfikacji dzieła stanowiącego

przedmiot praw IP).

Załącznik 3:

ELEMENTY UMOWY

TRANSFERU IP DO SPÓŁKI

CONVERTIBLE LOAN (POŻYCZKA SPŁACANA POPRZEZ

POTRĄCENIE Z WPŁATĄ NA AKCJE LUB UDZIAŁY)

Sposób dokonania inwestycji (najczęściej jednej z kolejnych transz inwestycyjnych),

poprzez udzielenie Spółce pożyczki, która jest spłacana wraz z odsetkami poprzez

potrącenie wierzytelności z niej wynikającej, z wierzytelności Funduszu wobec

Spółki z tytułu objęcia akcji/udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym Spółki,

na określonych w umowie, preferencyjnych warunkach.

Postanowienie określające zasady udzielenia pożyczki konwertowalnej zawierają

m.in.
•

Warunki sposobu przeliczenia pożyczki na liczbę udziałów/akcji

•

Termin i warunki dokonania potrącenia

•

Sposób zabezpieczenia pożyczki.

Potrącenie (konwersja) odbywa się na podstawie odrębnego porozumienia,

zawieranego po objęciu przez Fundusz akcji/udziałów w podwyższonym kapitale

zakładowym.

Załącznik 4:

CONVERTIBLE LOAN