ENDOMETRIOZA 

ENDOMETRIOZA 

– WAŻNY 

PROBLEM KLINICZNY I SPOŁECZNY 

ENDOMETRIOZA TO OBECNOŚĆ TKANKI PODOBNEJ DO 

BŁONY ŚLUZOWEJ MACICY POZA MACICĄ 

 
DOTYCZY 6-10% KOBIET W WIEKU REPRODUKCYJNYM 
 
PONAD POŁOWA KOBIET I NASTOLATEK 

DIAGNOZOWANYCH W KIERUNKU ZESPOŁU 
BÓLOWEGO MIEDNICY MNIEJSZEJ I 9%-50%* KOBIET 
DIAGNOZOWANYCH LAPAROSKOPOWO W KIERUNKU 
NIEPŁODNOŚCI MA ENDOMETRIOZĘ

 

* W RÓŻNYCH BADANIACH 

   

 

 

 

 

 

 

2 

TEORIE POWSTAWANIA 

ENDOMETRIOZY 

SAMPSON, 1927 – teoria wstecznego miesiączkowania  
i wszczepiania się komórek endometrium 
 
MEYER, 1919; GRÜNWALD, 1942; DONNEZ, 1995 – 

teorie metaplastyczne 

 
OBECNIE DOMINUJE KONCEPCJA SAMPSONA  
+ 
DYSFUNKCJA UKŁADU IMMUNOLOGICZNEGO  
   

 

 

 

 

 

 

3 

TRZY TYPY ENDOMETRIOZY 

(PODZIAŁ KLINICZNY) 

WSZCZEPY (ZMIANY NIECYSTYCZNE) – 

ENDOMETRIOZA POWIERZCHOWNA 

 
TORBIELE (ZMIANY CYSTYCZNE) - ENDOMETRIOMA 
 
GUZKOWA (ZMIANY GRUCZOLAKOWATE) – 

ENDOMETRIOZA GŁĘBOKO NACIEKAJĄCA 

  W TYM GUZKI W BLIŹNIE PO CIĘCIU CESARSKIM 

4 

4 

CZYNNIKI RYZYKA 

ANOMALIE PRZEWODÓW MŰLLERA 
EKSPOZYCJA ŚRÓDMACICZNA NA DIETYLOSTILBESTROL 
PRZEDŁUŻONA EKSPOZYCJA NA ENDOGENNY 

ESTROGEN 

KRÓTKIE I OBFITE CYKLE MIESIĄCZKOWE, CZĘSTE CYKLE 
EKSPOZYCJA NA ZWIĄZKI CHEMICZNE ZABURZAJĄCE 

UKŁAD HORMONALNY 

HISTORIA RODZINNA WYSTĘPOWANIA ENDOMETRIOZY 
RASA KAUKASKA 

 

5 

OBJAWY  

BOLESNE KRWAWIENIA MIESIĄCZKOWE 
OGRANICZENIE PŁODNOŚCI LUB NIEPŁODNOŚĆ 
DYSPAREUNIA 
DYSCHEZIA I DOLEGLIWOŚCI BÓLOWE OKOLICY 

ODBYTNICY 

KRWAWIENIA Z ODBYTNICY 
BÓL W BOCZNEJ CZĘŚCI JAMY BRZUSZNEJ,  
UCZUCIE PEŁNOŚCI 

6 

6 

OBJAWY C.D. 

NERWOBÓLE, ZABURZENIA CZUCIOWE I MOTORYCZNE 

– NERW KULSZOWY I ZASŁONOWY 

(POD)OSTRY BRZUCH (?) 
KOLKA NERKOWA LUB MOCZOWODOWA 
DYSURIA I POLLAKISURIA 
POD- LUB NIEDROŻNOŚĆ JELIT 
NIEREGULARNY RYTM WYPRÓŻNIEŃ 
OBJAWY Z INNYCH MIEJSC I NARZĄDÓW 

7 

7 

ROZPOZNANIE 

KLINICZNE – NIE!  
 
OPERACYJNE (LAPAROSKOPOWE  
I LAPAROTOMIJNE) -  JAKO DIAGNOZA, KTÓRA 

WYMAGA WERYFIKACJI - TAK 

 
HISTOPATOLOGICZNE – JAKO POTWIERDZENIE 

DIAGNOZY - TAK! 

8 

8 

DIAGNOZA RÓŻNICOWA 

SCHORZENIE 

PODSTAWA RÓŻNICOWANIA 

ZAKAŻENIE W MIEDNICY MNIEJSZEJ 

TRIADA BADAŃ: WYWIAD, OGLĄDANIE, 
WYMAZY 

ZAPALENIE PRZYDATKÓW 

OBRAZ KLINICZNY 

CIĄŻA EKTOPOWA 

ZATRZYMANIE MIESIĄCZKI, TESTY 
WYKRYWAJĄCE BETA-HCG, USG-TV 

TORBIELE JAJNIKÓW 

USG-TV 

ZROSTY WEWNĄTRZBRUSZNE 

WYWIAD – ZABIEGI (CAVE infekcje; sama 
endometrioza!) 

TYŁOZGIĘCIE MACICY 

BADANIE GINEKOLOGICZNE 

GRUPA PRZYCZYN OSTREGO BRZUCHA 
   ZAPALENIE WYROSTKA ROBACZKOWEGO 

RÓŻNE 
   OBRAZ KLINICZNY 

9 

9 

LECZENIE BÓLU NA TLE 

ENDOMETRIOZY 

ZACHOWAWCZE – uwolnienie od dokuczliwych 

objawów (estrogeny i progestageny - OC, octan 
medroksyprogesteronu, danazol, analogi Gn-RH, ; 
levonorgestrel, Mifepriston, inhibitory aromatazy). 

 
OPERACYJNE - w zasadzie też zachowawcze (lokalne 

wycięcie zmian, nie rozległe operacje) 

• z wyjątkiem przypadków zaawansowanych zmian  
• w przypadku nieskuteczności pozostałych metod 

10 

LECZENIE NIEPŁODNOŚCI NA 

TLE ENDOMETRIOZY 

 
ZACHOWAWCZE – NIEOPERACYJNE (GONADOTROPINY 

+ INSEMINACJA WEWNĄTRZMACICZNA LUB 
AGONISTA GNRH + ZAPŁODNIENIE IN VITRO) 

 
ZACHOWAWCZE – OPERACYJNE (ABLACJA ZMIAN I 

ZNISZCZENIE ZROSTÓW) 

 
 

11 

ZALETY I WADY LECZENIA 

ZACHOWAWCZEGO 

ZALETY: 
- nie obciąża fizycznie pacjenta tak jak operacja 
WADY: 
- nie likwiduje schorzenia 
- objawy z grupy menopauzalnych wywołane 

spadkiem stężenia estrogenów (konieczność 
suplementacji – leczenie hybrydowe: efekt poprawy 
nie zawsze)  

-   kosztowna 

12 

LECZENIE OPERACYJNE 

 
 

TYLKO LECZENIE OPERACYJNE POZWALA UZYSKAĆ 

TRWAŁE ZMNIEJSZENIE DOLEGLIWOŚCI, 

POPRAWĘ PŁODNOŚCI  

I POPRAWĘ JAKOŚCI ŻYCIA PACJENTEK Z 

ENDOMETRIOZĄ. 

13 

NAJ… ENDOMETRIOZA 

Najczęstszy wiek chorych – <20-44 lat 
Najczęstsza postać – wszczepy otrzewnowe 
Najczęstsze miejsce występowania – otrzewna 

miednicy (tylna dolna część otrzewnej) 

Najczęstszy objaw – ból w miednicy mniejszej 
Najlepsze leczenie – operacja 

 
 

14