2013-02-20

1

II semestr

czyli elementy metodologii badań 

psychologicznych

Zagadnienia w II semestrze

1. Schemat poznania naukowego a przebieg procesu badawczego w 

psychologii

Brzeziński J. (2004) Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN, str. 29-124 

2/3. Problem badawczy i hipoteza badawcza

Brzeziński J. (2004) Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN, str. 216-228 
Francuz P., Mackiewicz R. (2005) Liczby nie wiedzą skąd pochodzą. Przewodnik po 

metodologii i statystyce nie tylko dla psychologów. Lublin: Wydawnictwo KUL, str. 9-25 

4. Zmienna - definicje i rodzaje

Brzeziński J. (2004) Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN, str. 183-192 
Francuz P., Mackiewicz R. (2005) Liczby nie wiedzą skąd pochodzą. Przewodnik po 

metodologii i statystyce nie tylko dla psychologów. Lublin: Wydawnictwo KUL, str. 26-
53 

Nowak, S.(2007) Metodologia badań społecznych. Warszawa: PWN, str. 152-158 

Zagadnienia w II semestrze

5. Problematyka pomiaru

Aranowska E. (1996) Metodologiczne problemy zastosowań modeli statystycznych w 

psychologii. Teoria i praktyka. Warszawa: Studio 1, str. 12-39 

Choynowski M. (1971) Pomiar w psychologii w: J. Kozielecki (red.) Problemy psychologii 

matematycznej. Warszawa: PWN, str. 15-42 

6/7. Operacjonalizacja

Brzeziński J. (2004) Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN, str. 206-215 

Hornowska (2000) Operacjonalizacja terminów teoretycznych: czynnik, wielkość, zmienna 

w: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, tom I, Gdańsk: GWP, str. 389–
400 

8. Wskaźniki

Brzeziński J. (2004) Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN, str. 192-205 
Mokrzycki E. (2007) Do nauki przychodzi się nie tylko z pytaniami. Warszawa: Wydawnictwo 

IFiS PAN, str. 225-251

2013-02-20

2

Zagadnienia w II semestrze

9. Metody badawcze w psychologii

Brzeziński J. (2000) Badania eksperymentalne w psychologii i pedagogice. Warszawa: 

Wydawnictwo Naukowe Scholar, str. 13-55 

Hornowska E., Kowalik S., Matczak A., Nowak A., Paluchowski W. J., Stasiakiewicz M., 

Zawadzki B. (2000) Podstawowe metody badawcze w: Jan Strelau (red.), Psychologia. 
Podręcznik akademicki, tom I. Gdańsk: GWP, str. 437–522 

10. Schematy doboru próby

Brzeziński J. (2004) Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN, str. 231-248 

11/12. Plany eksperymentalne

Brzeziński J. (2004) Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN, str. 323-337 
Brzeziński J. (2000) Badania eksperymentalne w psychologii i pedagogice. Warszawa: 

Wydawnictwo Naukowe Scholar, str. 56-84 

Sułek A. (1979) Eksperyment w badaniach społecznych. Warszawa: PWN, str. 61-161 

Zagadnienia w II semestrze

13. Problematyka trafności w badaniach psychologicznych

Brzeziński J. (2004) Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN, str. 313-323 
Brzeziński J. (2000) Badania eksperymentalne w psychologii i pedagogice. Warszawa: 

Wydawnictwo Naukowe Scholar, str. 218-229 

Standardy dla testów stosowanych w psychologii i pedagogice (2007). Gdańsk: GWP, str. 

31-55 

14. Etyka w badaniach psychologicznych

Brzeziński, J. (2004). Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN, str. 125-179 

Proces badawczy

w psychologii

Etapy badania naukowego

2013-02-20

3

Badanie psychologiczne to całość, 

podzielona na etapy

Początek

• dokonanie przeglądu faktów (zebranie ich,

wstępna selekcja i ocena)

• rozpoznanie problemu (luk, niekonsekwencji,

nieadekwatności, niejasności)

1. Sformułowanie problemu 

badawczego i hipotez badawczych

• próba sformułowania nowych zależności 

i praw, które lepiej opisują rzeczywistość

2013-02-20

4

2. Określenie obrazu zmiennych 

niezależnych istotnych dla zmiennej 

zależnej

• co powoduje, że ktoś ma taki a nie inny 

charakter pisma?

– płeć?
– narodowość?
– zdrowie?
– kolejność urodzenia się w rodzinie?
– osobowość?
– asertywność?
– alkohol lub inne używki?

3. Operacjonalizacja zmiennej

• czyli nadanie zmiennym określonego sensu 

empirycznego

• inaczej: przekład z języka teoretycznego na 

język obserwacyjny

4. Wybór modelu badawczego/ 

schematu badawczego

• eksperymentalny – weryfikowana jest 

zależności przyczynowej/ zakłada manipulację 
zmiennymi niezależnymi

• korelacyjny – weryfikowane jest 

współwystępowanie zmiennych 

2013-02-20

5

5. Dobór próby z populacji

• czyli dotarcie do osób badanych

6. Wybór modelu statystycznego

• wcześniej należy uporządkować dane
• jest bezpośrednio związany z wyborem 

modelu badawczego 

7. Akceptacja lub odrzucenie hipotez

• czyli stwierdzenie czy hipoteza znalazła swoje 

potwierdzenie w badaniach czy nie

2013-02-20

6

8. Ocena, interpretacja i generalizacja 

wyników

• ocena jakości metodologicznej 

przeprowadzonych badań

• interpretacja znaczenia 

psychologicznego uzyskanego rezultatu

• generalizacja – jak bardzo uogólniane mogą 

być wnioski z zakończonych badań 

Etapy badania naukowego – wersja 

skrócona

• sformułowanie problemu
• postawienie hipotez
• operacjonalizacja zmiennych 

z hipotez

• weryfikacja hipotez
• interpretacja i generalizacja wyników

Check List (wg Townsenda)