„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

 
 
 
 
 

MINISTERSTWO  EDUKACJI 

NARODOWEJ 

 
 
 

 
 
 
Marcin Biernaczyk 
 
 
 
 
 

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony 
przeciwpoŜarowej i ochrony środowiska

 

632[01].O1.01

 

 
 

 
 
Poradnik dla ucznia 
 
 
 
 
 
 

 

 
 
 
 

 
 
 

Wydawca 

                       

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy 
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

1

Recenzenci: 

mgr inŜ. Ireneusz Kocoń 
mgr inŜ. Andrzej Zych 

 
 
 
Opracowanie redakcyjne: 
mgr inŜ. Marcin Biernaczyk 
 
 
 
Konsultacja: 
mgr inŜ. Andrzej Zych 
 
 
 
 
 
 
Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  632[01].O1.01, 
„Przestrzeganie  przepisów  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy,  ochrony  przeciwpoŜarowej  
i  ochrony  środowiska”,  zawartej  w  modułowym  programie  nauczania  dla  zawodu  rybak 
ś

ródlądowy. 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 

Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom  2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

2

SPIS TREŚCI 

 

1.

 

 Wprowadzenie 

3 

2.

 

 Wymagania wstępne 

5 

3.

 

 Cele kształcenia 

6 

4.

 

 Materiał nauczania 

7 

4.1.  Bezpieczeństwo i higiena pracy 

7 

 4.1.1.  Materiał nauczania 

7 

 4.1.2.  Pytania sprawdzające 

9 

 4.1.3.  Ćwiczenia 

9 

 4.1.4.  Sprawdzian postępów 

10 

4.2.  Ratownictwo i pierwsza pomoc 

11 

 4.2.1.  Materiał nauczania 

11 

 4.2.2.  Pytania sprawdzające 

22 

 4.2.3.  Ćwiczenia 

22 

 4.2.4.  Sprawdzian postępów 

24 

4.3.  Ochrona przeciwpoŜarowa 

25 

 4.3.1.  Materiał nauczania 

25 

 4.3.2.  Pytania sprawdzające 

27 

 4.3.3.  Ćwiczenia 

27 

 4.3.4.  Sprawdzian postępów 

28 

4.4.  Ochrona środowiska i przepisy weterynaryjne 

29 

 4.4.1.  Materiał nauczania 

29 

 4.4.2.  Pytania sprawdzające 

32 

 4.4.3.  Ćwiczenia 

32 

 4.4.4.  Sprawdzian postępów 

32 

5.

 

 Sprawdzian osiągnięć 

33 

6.   Literatura 

38 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

3

1. WPROWADZENIE 
 

Poradnik  ten  będzie  Ci  pomocny  w  przyswajaniu  wiedzy  o  bezpieczeństwie  i  higienie 

pracy, przepisach ochrony przeciwpoŜarowej oraz przepisach ochrony środowiska. 

W poradniku zamieszczono: 

−−−−

 

wymagania  wstępne  –  wykaz  umiejętności,  jakie  powinieneś  mieć  juŜ  ukształtowane, 
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,  

−−−−

 

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem, 

–

 

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia załoŜonych celów 
kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej, 

–

 

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy juŜ opanowałeś określone treści, 

–

 

ć

wiczenia,  które  pomogą  Ci  zweryfikować  wiadomości  teoretyczne  oraz  ukształtować 

umiejętności praktyczne, 

–

 

sprawdzian postępów, 

–

 

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie 
materiału całej jednostki modułowej, 

–

 

literaturę uzupełniającą. 

 

Szczególną  uwagę  powinieneś  zwrócić  na  rozdział  dotyczący  ratownictwa  i  pierwszej 
pomocy gdyŜ informacje w nim zawarte mogą uratować Ŝycie tak w pracy jak i poza nią. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

4

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
 

Schemat układu jednostki modułowej 

 

Moduł 632[01].O1 

Podstawy techniki 

 

632[01].O1.01 

Przestrzeganie przepisów 

bezpieczeństwa i higieny 

pracy, ochrony 

przeciwpoŜarowej oraz 

ochrony środowiska  

 

632[01].O1.02 

Stosowanie surowców   

i materiałów w rybactwie 

 

632[01].O1.03 

Zastosowanie urządzeń 

hydrotechnicznych 

 

632[01].O1.04 

Zastosowanie maszyn  

i urządzeń w rybactwie 

 

632[01].O1.05 

Stosowanie przepisów ruchu 

drogowego 

 

 

632[01].O1.06 

 Stosowanie technik kierowania 

ciągnikiem rolniczym  

i wykonywanie czynności 

kontrolno-obsługowych 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE 

 

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: 

−

 

wyszukiwać informacje w internecie, 

−

 

korzystać z róŜnych źródeł informacji, 

−

 

współpracować w grupie. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

6

3. CELE KSZTAŁCENIA 
 

W wyniku procesu kształcenia powinieneś umieć: 

–

 

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące obsługi maszyn, urządzeń 
i pojazdów stosowanych w rybactwie, 

–

 

zastosować przepisy sanitarno-weterynaryjne, 

–

 

zastosować przepisy ochrony środowiska, 

–

 

zastosować przepisy ochrony przeciwpoŜarowej, 

–

 

postąpić zgodnie z instrukcją przeciwpoŜarową w sytuacji zagroŜenia poŜarem, 

–

 

dobrać  środki  ochrony  indywidualnej  do  rodzaju  wykonywanej  pracy  oraz  istniejących 
warunków, 

–

 

określić warunki pracy przy niskich temperaturach, 

–

 

określić warunki połowu spod lodu, 

–

 

zastosować zasady bezpiecznego posługiwania się urządzeniami rybackimi, 

–

 

zastosować zasady bezpiecznej organizacji pracy na wodzie, 

–

 

dobrać i posłuŜyć się sprzętem ratowniczym i ratunkowym, 

–

 

przewidzieć zagroŜenia związane z uŜytkowaniem maszyn i sprzętu rybackiego, 

–

 

określić  sposoby  przechowywania  narzędzi,  maszyn  i  pojazdów  stosowanych  
w rybactwie, 

–

 

scharakteryzować rodzaje opatrunków, środków odkaŜających i sposoby ich stosowania, 

–

 

określić zasady postępowania przy oparzeniach, 

–

 

udzielić pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach, 

–

 

wykonać opatrunek w przypadku skaleczenia lub złamania, 

–

 

udzielić pierwszej pomocy osobom poraŜonym prądem oraz piorunem, 

–

 

wykonać sztuczne oddychanie i masaŜ serca. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA 

 

4.1. Bezpieczeństwo i higiena pracy 
 

4.1.1. Materiał nauczania 

 

Aktem  prawnym  regulującym  kwestie  związane  z  bezpieczeństwem  i  higieną  pracy  

w  rybactwie  śródlądowym  jest  Rozporządzenie  Ministra  Rolnictwa  z  dnia  4  lutego  1980  
w  sprawie  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy  w  rybactwie  śródlądowym.  Rozporządzenie  to 
określa  zasady  uŜytkowania  sprzętu  rybackiego  oraz  określa  warunki  pracy  na  lodzie  
i  połowów  przy  uŜyciu  prądu  elektrycznego.  Oraz  ustawa  z  dnia  26  czerwca  1974  „Kodeks 
pracy” wraz z późniejszymi zmianami. 
 

Praca  na  wodzie  i  lodzie  powinna  być  wykonywana  w  zespołach  co  najmniej  dwu 

osobowych,  a  pracownicy  powinni  być  przeszkoleni  w  zakresie  zasad  ratowania  tonących  
i udzielania pomocy przedmedycznej. 
 

Pracownik  powinien  być  wyposaŜony  w  odzieŜ  roboczą,  a  podczas  pracy  na  lodzie 

równieŜ w osobisty sprzęt ratunkowy. 

 
JeŜeli  pracownik  naraŜony  jest  na  działanie  intensywnych  opadów  atmosferycznych  lub 

wody  (rybacy)  powinien  wybrać  ubiór  z  grupy  odzieŜy  chroniącej  przed  wodą  (odzieŜ 
wodochronna). W zaleŜności od występującego zagroŜenia stosowane są  płaszcze, peleryny, 
ubrania lub kombinezony. Na odzieŜ chroniącą przed wodą stosowane są najczęściej tkaniny 
powleczone  kauczukiem,  polichlorkiem  winylu,  poliuretanem  ale  równieŜ  nowoczesne 
paroprzepuszczalne  materiały.  Zarówno  materiały  jak  i  konstrukcja  odzieŜy  powinna 
zapewniać  jej  wodoszczelność.  Wymagania  dla  odzieŜy  wodochronnej  przedstawia  norma 
PN-90/P-84675. 
 
Przewiduje ona dwa rodzaje odzieŜy wodochronnej: 

−−−−

 

podwyŜszonej  wodoszczelności  –  odzieŜ  nadająca  się  do  prac  w  kontakcie  z  wodą  
o działaniu intensywnym (intensywne opady, uderzenie fal, strugi wody bieŜącej), 

−−−−

 

normalnej  wodoszczelności  –  kontakt  z  mokrymi  przedmiotami,  nieintensywne  opady 
deszczu, rozpryski wody. 

Parametrem  charakteryzującym  właściwości  ochronne  materiałów  jest  wodoszczelność, 

która  dla  odzieŜy  o  podwyŜszonej  wodoszczelności  powinna  wynosić  co  najmniej  150  hPa, 
natomiast  dla  odzieŜy  o  normalnej  wodoszczelności  –  przynajmniej  100  hPa.  Taką  samą 
wodoszczelność  powinny  wykazywać  szwy  bezpośrednio  naraŜone  na  działanie  wody. 
OdzieŜ  wodoochronna  powinna  mieć  moŜliwie  najmniejszą  ilość  szwów.  W  miejscach 
naraŜonych  na  przemakanie  stosowanie  szwów  nie  jest  wskazane,  a  w  przypadku  gdy 
występują  –  naleŜy  je  uszczelnić.  Kieszenie  powinny  być  uszczelnione  patkami  lub  taśmą 
samosczepną.  W  celu  określenia  wpływu  odzieŜy  wodoochronnej  na  odczucia  uŜytkownika 
związane  z  komfortem  cieplnym,  wyznaczany  jest  –  opór  przenikania  pary  wodnej  Ret 
[(m

2

*Pa)/W] – charakteryzujący właściwości biofizyczne materiałów. Na podstawie własnych 

prac  badawczych  oraz  informacji  zawartych  w  normach  europejskich  w  Centralnym 
Instytucie  Ochrony  Pracy  przyjęto  następującą  klasyfikację  materiałów  przeznaczonych  na 
odzieŜ  wodoochronną  pod  względem  oporu  przenikania  pary  wodnej,  a  więc  wpływu 
materiałów na odczucie cieplne związane z komfortem cieplnym: 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

8

 

Ret <= 10 [(m

2

*Pa)/W] 

materiały bardzo dobre 

10 < Ret <= 20 [(m

2

*Pa)/W] 

materiały dobre 

20 < Ret <= 150 [(m

2

*)/W] 

materiały o średnim poziomie 

Ret > 150 [(m

2

*Pa)/W] 

materiały niezadowalające 

 

 
Podobnie jak w przypadku odzieŜ naleŜy pracownikowi zapewnić obuwie umoŜliwiające 

pracę  w  warunkach  skrajnie  wysokiej  wilgotności,  a  w  okresie  zimowym  umoŜliwiającą 
równieŜ  utrzymanie  stałej  temperatury.  W  przypadku  połowów  przy  uŜyciu  prądu 
elektrycznego obuwie musi posiadać równieŜ właściwości izolacji elektrycznej. 

 
Szczególną ostroŜność naleŜy zachować podczas prac na wodzie. Łodzie (statki) powinny 

być  szczelne,  a  w  razie  wystąpienia  przecieków  naleŜy  je  niezwłocznie  usunąć  lub  wycofać 
łódź  z  eksploatacji.  Zabrania  się  naprawiania  łodzi  oraz  sprzętu  połowowego  na  wodzie 
podczas  silnego  wiatru  lub  innych  warunków  stwarzających  dodatkowe  niebezpieczeństwo. 
W  razie  wystąpienia  warunków  niekorzystnych  naleŜy  spłynąć  do  najbliŜszego  brzegu  
i dopiero tam dokonać niezbędnych napraw. Dlatego teŜ motorowe łodzie rybackie powinny 
być bezwzględnie wyposaŜone w wiosła, które w razie awarii układu napędowego umoŜliwią 
spłynięcie  do  brzegu.  Nie  naleŜy  tankować  łodzi  motorowych  „na  wodzie”  w  celu 
uzupełnienia  paliwa  naleŜy  spłynąć  do  brzegu.  Silniki  na  motorowych  łodziach  rybackich 
powinny być sprawne i nie posiadać wycieków zarówno paliwa jak i substancji smarujących. 

 
W  przypadku  stosowania  podczas  prac  melioracyjnych  koparek  pływających  powinny 

one  być  wyposaŜone  w  łódź,  koła  i  kamizelki  ratunkowe  oraz  w  liny,  kotwicę  i  wyciągarkę 
mechaniczną. 

Przed uruchomieniem samojezdnego sprzętu naleŜy sprawdzić stan techniczny: 

−−−−

 

układu hamulcowego, 

−−−−

 

instalacji rozruchowej i oświetleniowej, 

−−−−

 

układu kierowniczego, 

−−−−

 

zespołu jezdnego, 

−−−−

 

układu zawieszenia narzędzi i zespołu transportowego. 

W kabinie operatora sprzętu mogą przebywać jedynie osoby które ten sprzęt obsługują. 
Urządzenia  mechaniczne  wykorzystywane  w  rybactwie  powinny  być  wyposaŜone  

w  osłony  zespołów  i  części  ruchomych  mogących  stwarzać  zagroŜenie  dla  osób 
obsługujących ten sprzęt. Osłon tych nie naleŜy zdejmować w czasie pracy urządzenia. 

Podczas kaŜdej przerwy w pracy naleŜy wyłączyć urządzenia mechaniczne.  
Wszystkie  urządzenia  mechaniczne  powinny  być  wyposaŜone  w  instrukcję  ich 

uŜytkowania. Instrukcja ta powinna być bezwzględnie wykonywana. 

Maszyny  i  narzędzia  do  prac  powinny  być  przechowywane  w  miejscach  zadaszonych 

oraz w sposób zapobiegający okaleczeniu ludzi lub zwierząt. 

 
Trapy  i  pomosty  słuŜące  do  cumowania  łodzi  lub  przy  których  znajdują  się  sadze 

powinny być wyposaŜone w  balustradę o wysokości co najmniej 1,1 m, jeśli są uŜytkowane 
takŜe w porze nocnej powinny być oświetlone.  

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

9

Osoby  pracujące  na  wodzie  powinny  być  wyposaŜone  w  kamizelki  asekuracyjne  lub 

ratunkowe,  a  ponadto  łodzie  powinny  być  wyposaŜone  w  koła  ratunkowe  (jedno  na  dwóch 
członków załogi) oraz bosak, który moŜna podać osobie, która wypadła za burtę. 

W przypadku osób pracujących na lodzie kaŜdy powinien być wyposaŜony w rzutkę oraz 

haki umoŜliwiające wyciągnięcie się na lód. 

Zakład pracy powinien być wyposaŜony w apteczkę pierwszej pomocy 
Zakład  pracy  powinien  systematycznie  kontrolować  stan  sprzętu  ratunkowego,  a  raz  do 

roku dokonywać pełnego przeglądu technicznego uŜytkowanego sprzętu rybackiego. 

 

Połowy i praca na lodzie 
 

Niewolno  dokonywać  połowów  gdy  grubość  przezroczystego  lodu  jest  mniejsza  niŜ  

12  cm  (lód  nieprzezroczysty  jest  słabszy  od  lodu  przezroczystego  dlatego  naleŜy  zachować 
szczególną  ostroŜność  podczas  prac  na  takim  lodzie).  Natomiast  gdy  lód  osiągnie  grubość 
minimum  25  cm  moŜna  stosować  podczas  połowów  pojazdy  mechaniczne  (samochody, 
ciągniki).  W  przypadku  spadku  temperatury  poniŜej  18°C  naleŜ  zaprzestać  połowów.  Grupa 
połowowa dokonująca połowów z lodu powinna być wyposaŜona w sprzęt ratunkowy (rzutkę 
długości 50 cm). Otwory wykonane w lodzie powinny zostać oznakowane i zabezpieczone. 
 
Połowy przy pomocy prądu elektrycznego  
 

Połowy  przy  pomocy  prądu  elektrycznego  moŜna  prowadzić  gdy  temperatura  powietrza 

jest wyŜsza niŜ minus 15°C i niŜsza niŜ plus 35°C. Bezwzględnie naleŜy zaprzestać połowów 
podczas deszczu ze względu na ryzyko poraŜenia prądem. Łodzie do połowów elektrycznych 
nie  mogą  być  wykonane  z  materiałów  przewodzących  prąd  (np.  aluminium,  stal)  i  powinny 
być  oznakowane  tablicami  informującymi  o  metodzie  połowu.  Podobnie  naleŜy  oznakować 
miejsce  elektrycznego  połowu  z  brzegu.  Elektryczne  narzędzie  połowowe  musi  posiadać 
waŜne  świadectwo  sprawności  technicznej  którego  okres  waŜności  nie  moŜe  przekraczać 
jednego  roku.  W  przypadku  zestawu  połowowego  umieszczonego  na  łodzi  musi  on  być 
wyposaŜony  w  podest  automatycznie  przerywający  przepływ  prądu  elektrycznego  
w momencie gdy nie znajduje się na nim rybak. Kierownik grupy połowowej musi posiadać 
uprawnienia  do  obsługi  elektrycznych  urządzeń  połowowych,  a  przed  przystąpieniem  do 
połowu  ma  obowiązek  przeszkolić  pracowników  w  zakresie  obsługi  elektrycznych  urządzeń 
połowowych.  Przeszkolenie  to  powinno  być  udokumentowane.  Zabrania  się  uczestnictwa  
w połowach elektrycznych osób niepełnoletnich. 

 

4.1.2. Pytania sprawdzające 

 

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń. 

1.

 

Jaka jest minimalna liczba pracowników wykonujących pracę na lodzie? 

2.

 

Jakiego typu odzieŜ powinno się stosować w rybactwie? 

3.

 

Jakie  dokumenty  naleŜy  posiadać  aby  prowadzić  odłowy  przy  uŜyciu  prądu 
elektrycznego? 

 

4.1.3. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 
 

Zapoznaj się ze środkami ochrony osobistej oraz dobierz je stosownie do rodzaju pracy. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

10

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

zapoznać się z rodzajami środków ochrony osobistej, 

2)

 

zapoznać  się  z  przepisami  dotyczącymi  ilości  środków  ochrony  osobistej  przy  pracach 
wykonywanych na wodzie i lodzie, 

3)

 

zaszeregować środki ochrony osobistej w zaleŜności od rodzaju wykonywanej pracy, 

4)

 

dobrać środki ochrony osobistej do pracy na lodzie, 

5)

 

uzasadnić dlaczego wybrałeś takie a nie inne środki ochrony osobistej. 
 
WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

przepisy BHP w rybactwie, 

−

 

plansze z róŜnego rodzaju środkami ochrony osobistej, 

−

 

dostęp do Internetu (zalecany), 

−

 

arkusz papieru i długopis, 

−

 

ś

rodki ochrony osobistej. 

 
Ćwiczenie 2 
 

Dobierz odzieŜ ochronną w zaleŜności od warunków pracy 

 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

scharakteryzować rodzaje odzieŜy ochronnej, 

2)

 

dobrać odzieŜ do pracy na wodzie i na lodzie, 

3)

 

uzasadnić swój wybór,  

4)

 

omówić róŜnice w wybranej odzieŜy. 
 
WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

arkusze papieru,  

−

 

plansze z róŜnego rodzaju odzieŜą ochronną, 

−

 

dostęp do Internetu (zalecany), 

−

 

odzieŜ ochronna. 

 

4.1.4. Sprawdzian postępów 

 
Czy potrafisz: 

 

Tak 

 

Nie 

1)

 

określić podstawowe zasady BHP stosowane w rybactwie? 

 

 

2)

 

rozróŜnić pojęcia normalnej i podwyŜszonej wodoszczelności? 

 

 

3)

 

dobrać środki ochrony osobistej? 

 

 

4)

 

dobrać odzieŜ roboczą w zaleŜności od warunków w jakich 
wykonywany jest połów? 

 

 

5)

 

zastosować przepisy dotyczące połowów przy uŜyciu prądu 
elektrycznego? 

 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

11

  

4.2. Ratownictwo i pierwsza pomoc 

  

4.2.1. Materiał nauczania 

 
 
Ś

rodki opatrunkowe 

Rodzaje opatrunków  

−−−−

 

Opatrunek osłaniający  

−−−−

 

Opatrunek uciskowy  

−−−−

 

Opatrunek obłoŜeniowy  

−−−−

 

Opatrunek procowy (stosowany tylko przy urazach nosa)  

Pierwszy  rodzaj  opatrunku  stosujemy  tylko  na:  otarcia,  poparzenia,  rany  mózgoczaszki, 

urazy oka, wytrzewienie. Jak sama nazwa mówi ma tylko za zadanie osłaniać miejsce urazu, 
ewentualnie  zbierać  to  co  moŜe  z  rany  wyciekać  (krew,  płyny  ustrojowe).  Tego  typu 
opatrunek 

jest 

jednym 

z 

najprostszych. 

Na 

miejsce 

urazu 

kładziemy 

gazik  

i  w  zaleŜności  od  wielkości  urazu  albo  obandaŜowujemy  bandaŜem  dzianym  zwykłymi 
kolistymi  obwojami  lub  jak  to  coś  małego  to  przyklejamy  plastrem.  Kiedy  mamy  do 
czynienia z odłamkiem w oku to oprócz oka które zostało uszkodzone musimy zabandaŜować 
teŜ drugie oko które nie powinno się teŜ ruszać. Powodem takiego postępowania jest budowa 
oka ludzkiego. 

W  przypadku  wytrzewienia,  wydostania  się  organu  na  zewnątrz  ciała(  najczęściej  są  to 

jelita  w  wyniku  działania  jakiegoś  ostrego  narzędzia),  jedyne,  co  moŜemy  zrobić  to  załoŜyć 
czysty opatrunek zabezpieczony folią ( gaza obklejona ze wszystkich stron folia). W Ŝadnym 
wypadku nie próbujemy wyciągać tego co jest w ciele ani wpychać do środka ! 

 

 

 

Rys. 1. Opatrunek osłaniający [17] 

 

Opatrunek  uciskowy  jak  sama  nazwa  wskazuje  słuŜy  do  tamowania  krwi  z  Ŝył  i  tętnic. 

Nie  ma  on  nic  wspólnego  z  opaską  zaciskową.  Co  do  samego  opatrunku:  na  miejsce  urazu 
kładziemy  gazę  jak  wszędzie  gdzie  mamy  do  czynienia  z  krwią.  Następnie  wzdłuŜ  miejsca 
zranienia  kładziemy  coś,  co  będzie  stanowić  ucisk  (moŜe  to  być  np.  rolka  zwiniętego 
bandaŜa,  jakiś  gruby  długopis  ),  cała  sztuka  w  tym  przypadku  polega  na  obandaŜowaniu 
zestawu i ucisku. BandaŜowanie wykonujemy standardowo - koliście. 

 

 

 

Rys. 2. Opatrunek uciskowy [16] 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

12

Opatrunek  obłoŜeniowy  jest  stosowany,  gdy  w  ranę  wbiło  się  coś  dość  głęboko  np. 

gwóźdź  w  dłoń,  duŜy  kawałek  szkła  w  przedramię  itd.  Ciało  obce  pełni  w  takiej  ranie  rolę 
korka  hamującego  wypływ  krwi,  więc  w  Ŝadnym  przypadku  nie  próbujmy  go  wyciągać 
samemu.  Jeśli  ciało  obce  jest  małe  to  sprawę  moŜna  rozpatrzeć  zdroworozsądkowo  
i  spróbować  wyciągnąć,  ale  przy  większych  ciałach  obcych  lepiej  Ŝeby  zrobił  to  lekarz. 
Opatrunek  tego  typu  zbudowany  jest  z  gazy  oraz  czegoś,  co  stabilizuje  ciało  obce  np.  dwie 
rolki bandaŜa ułoŜone wzdłuŜ. Wszystko razem obandaŜowujemy. W przypadku gdyby ciało 
obce wystawało nad stabilizacje bandaŜujemy tak, aby go nie przyginać i nie przemieścić, co 
mogłoby  spowodować  pogłębienie  urazu.  Kości  w  przypadku  złamań  otwartych  traktujemy 
jak ciała obce w ranie i stosujemy opatrunek obłoŜeniowy.  

 

 

 

Rys. 3. Opatrunek obłoŜeniowy [17]

 

 
Opatrunek  procowy  umoŜliwia  zabandaŜowanie  nosa  bez  konieczności  bandaŜowania 

całej  głowy. Wykonuje   się go z rozciętego na obu końcach bandaŜa. Wolne końce bandaŜa 
zawiązuje się z tyłu głowy lub za uszami. 

 

 

 

Rys. 4. Opatrunek procowy [17]

 

 
Rany, złamania, krwotoki, oparzenia. 
 
Rany  
 

Ranami  nazywamy  uraz  mechaniczny,  powodujący  uszkodzenie  bądź  przerwanie 

ciągłości skóry i/lub tkanek leŜących pod nią. 
Dzielimy je na zamknięte i otwarte. 
Rany zamknięte 

Jest to uszkodzenie głębszych warstw skóry i/lub tkanek leŜących głębiej z zachowaniem 

ciągłości  warstwy  powierzchownej.  Taki  rodzaj  urazu  najczęściej  powstaje  w  wyniku 
uderzenia tępym przedmiotem. Głęboko w skórze z uszkodzonych naczyń wydostaje się krew 
i powstaje tzw. siniak. 
 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

13

Objawy: 

−−−−

 

powierzchnia  skóry  nienaruszona,  ale  ze  zmienionym  zabarwieniem  (ciemno-niebieskie, 
fioletowe), 

−−−−

 

obrzęk, 

−−−−

 

ból, 

−−−−

 

jeśli  doszło  do  uszkodzenia  duŜego  naczynia,  moŜe  powstać  krwiak.  Najczęściej 
towarzyszy on złamaniom.  

Postępowanie: 

Przy niewielkich obraŜeniach – brak specjalnego postępowania. 

Gdy powstaje obrzęk: 

−−−−

 

ucisnąć  i  schłodzić  uszkodzone  miejsce  (przyłoŜyć  lód  lub  polewać  zimną  wodą).  Takie 
postępowanie powoduje obkurczenie naczyń i zmniejszenie krwawienia, 

−−−−

 

unieść  uszkodzoną  część  ciała  (kończynę);  zmniejsza  to  dopływu  krwi  i  tym  samym 
narastanie obrzęku,  

−−−−

 

unieruchomić; zmniejsza to krwawienie i ból.  

Rany otwarte 

Rana  otwarta  to  taka,  w  której  ma  miejsce  przerwanie  ciągłości  skóry,  co  sprzyja 

zabrudzeniu i zakaŜeniu rany oraz krwawieniu. 
Postępowanie: 

−−−−

 

gdy  występuje  krwawienie  –  tamować  przez  przyłoŜenie  jałowego  opatrunku 
bezpośrednio na ranę i uciśnięciu go,  

−−−−

 

unieruchomienie uszkodzonej części ciała (kończyny) – zmniejsz to krwawienie i ból,  

−−−−

 

zabezpieczenie  oderwanych  lub  amputowanych  części  ciała.  Nieoderwane  do  końca 
części  ciała  naleŜy  przyłoŜyć  w  swoje  oryginalne  miejsce  i  przybandaŜować. 
Amputowane  –  zabezpieczyć  w  jałowej  gazie  i  przetransportować  w  wilgoci  i  chłodzie 
z chorym do szpitala (UWAGA! Nigdy nie zamraŜać!),  

−−−−

 

jeŜeli w ranie widoczne są narządy wewnętrzne, np. jelita, nie wolno odprowadzać ich do 
jamy brzusznej, moŜne jedynie przykryć je jałową, wilgotną gazą,  

−−−−

 

jeŜeli  w  ranie  widoczne  są  wbite  w  nią  ciała  obce,  np.  pręt,  nóŜ  itp.  to  nie  wolno  ich 
wyjmować – ryzyko masywnego krwotoku!  

 
Złamania, skręcenia, zwichnięcia  
 

Złamanie jest to przerwanie ciągłości kości. 

Podział złamań: 

−−−−

 

zamknięte – nie ma przerwania ciągłości skóry w okolicy uszkodzonej kości,  

−−−−

 

otwarte  –  uszkodzona  jest  takŜe  skóra;  w  tym  przypadku  zawsze  przyjmujemy,  Ŝe  rana 
jest zakaŜona!  

KaŜdemu złamaniu moŜe towarzyszyć krwawienie, dlatego szczególnie przy złamaniach 

duŜych  kości  np.  udowej  naleŜy  przewidywać  moŜliwość  rozwinięcia  się  wstrząsu 
hipowolemicznego. 
Objawy złamania: 

−−−−

 

ból,  

−−−−

 

obrzęk i zmiana zabarwienia skóry (zasinienie),  

−−−−

 

zniekształcenie kończyny (wygięcie w nienaturalny sposób, skrócenie),  

−−−−

 

przy złamaniu otwartym – widoczne kości i tkanki je otaczające,  

−−−−

 

utrata funkcji złamanej kończyny,  

−−−−

 

czasami  słyszalne  tarcie  o  siebie  odłamów  kostnych.  Uwaga!  NIE  WOLNO  poruszać 
złamaną  kończyną,  by  to  sprawdzić,  poniewaŜ  złamane,  ostre  końce  kości  mogą 
spowodować uszkodzenie naczyń i nerwów biegnących w pobliŜu!  

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

14

Skręcenie  

Jest  to  uszkodzenie  struktur  okołostawowych  (więzadeł,  torebki  stawowej  itp.).  Nie 

towarzyszy mu uszkodzenie kości. Najczęściej skręcenie ma miejsce w obrębie następujących 
stawów: 

−−−−

 

barkowo-obojczykowego,  

−−−−

 

palców,  

−−−−

 

odcinka szyjnego kręgosłupa,  

−−−−

 

kolanowego,  

−−−−

 

skokowego.  

Objawy skręcenia: 

−−−−

 

ból,  

−−−−

 

obrzęk oraz zmiana zabarwienia skóry (zasinienie),  

−−−−

 

zniekształcenie stawu na skutek narastającego obrzęku,  

−−−−

 

utrata ruchomości stawu.  

Zwichnięcie 

Jest  to  przemieszczenie  przylegających  do  siebie  powierzchni  stawowych.  MoŜe 

towarzyszyć  mu  uszkodzenie  torebki  stawowej.  Pomiędzy  przemieszczone  powierzchnie 
stawowe  mogą  dostać  się  tkanki  miękkie,  co  zdecydowanie  utrudnia  nastawienie 
zwichniętego  stawu.  Zwichnięciu  moŜe  towarzyszyć  uszkodzenie  sąsiadujących  naczyń  
i nerwów, podobnie jak w złamaniu. 
Zwichnięcia (urazowe) najczęściej dotyczą następujących stawów: 

−−−−

 

ramiennego,  

−−−−

 

łokciowego,  

−−−−

 

palców,  

−−−−

 

skokowego.  

Objawy zwichnięcia: 

−−−−

 

ból,  

−−−−

 

zniekształcenie stawu,  

−−−−

 

przymusowe ułoŜenie,  

−−−−

 

zasinienie kończyny, ochłodzenie, brak wyczuwalnego tętna – obwodowo w stosunku do 
zwichnięcia – jeśli ma miejsce ucisk na naczynia,  

−−−−

 

brak  czucia,  poraŜenie  kończyny  –  obwodowo  w  stosunku  do  zwichnięcia  –  jeśli  ma 
miejsce uszkodzenie nerwów.  

W kaŜdym z przedstawionych powyŜej trzech przypadkach postępowanie praktyczne jest 

podobne,  dlatego  w  razie  wątpliwości  na  miejscu  zdarzenia  nie  ma  potrzeby  ustalenia 
właściwego rozpoznania – czy jest to złamanie, skręcenie, czy zwichnięcie. 
Postępowanie – przy złamaniach, skręceniach i zwichnięciach: 
1.

 

Usunięcie odzieŜy znad miejsca uszkodzenia, moŜna rozciąć,  

2.

 

Jeśli są obecne rany – przykrycie jałowym opatrunkiem,  

3.

 

Jeśli jest obecne krwawienie – zatamowanie,  

4.

 

Stabilizacja  uszkodzonej  kończyny  poprzez  unieruchomienie  w  pozycji  w  jakiej  się 
znajduje.  Nastawienie  kończyny  moŜe  spowodować  dodatkowe  powikłania  między 
innymi  nasilenie  krwawienia,  uszkodzenie  naczyń  i  nerwów  oraz  –  przy  złamaniach 
zamkniętych – moŜliwość spowodowania złamania otwartego!  

Zasada unieruchomienia jest następująca: 

−−−−

 

przy złamaniach – unieruchamia się dwa sąsiadujące stawy,  

−−−−

 

przy uszkodzeniach stawu – unieruchamia się staw i sąsiadujące z nim kości,  

−−−−

 

przy  złamaniach  kończyn  –  palce  ZAWSZE  muszą  być  widoczne  dla  zapewnienia 
kontroli prawidłowego ukrwienia kończyny!  

−−−−

 

jeśli na miejscu zdarzenia nie ma materiału do unieruchomienia to:  

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

15

−−−−

 

jeśli złamana jest kończyny górna moŜna ją unieruchomić, mocując do tułowia,  

−−−−

 

jeśli  złamana  jest  kończyny  dolna,  moŜna  ją  unieruchomić  razem  z  drugą  kończyną 
dolną,  

−−−−

 

materiał stosowany do unieruchamiania musi być przymocowany za pomocą np. bandaŜa 
lub  chust  i  dzieli  się  na  miękki  –  części  odzieŜy,  poduszki  –  oraz  sztywny  np.  elementy 
drewniane, metalowe itp.  

Unieruchamiając  kończynę,  materiał  usztywniający  najlepiej  jest  w  miarę  moŜliwości 

wymodelować i dopasować do kształtu uszkodzonej kończyny. 
Korzyści wynikające z unieruchomienia: 

−−−−

 

zmniejszenie  ból  na  zasadzie  braku  ruchów  uszkodzonej  kończyny  (wyeliminowanie 
tarcia odłamów kostnych),  

−−−−

 

zmniejszenie powikłań – obrzęku, krwawień itp. 

 
Krwotoki  
 
Dzielimy go na zewnętrzny i wewnętrzny. 

Jeśli  nie  zostanie  zatamowany,  moŜe  dojść  do  znacznej  utraty  krwi  co  w  konsekwencji 

najczęściej prowadzi do rozwinięcia wstrząsu hipowolemicznego. 
Krwotok zewnętrzny 

Nie ma trudności w jego rozpoznawaniu, widać wypływającą z rany krew. 

Postępowanie: 

−−−−

 

ocena stanu poszkodowanego: świadomości, oddechu, tętna,  

−−−−

 

wezwanie pomocy,  

−−−−

 

nałoŜenie jałowego opatrunku i uciśnięcie miejsca krwawienia,  

−−−−

 

umocowanie  opatrunku  bandaŜem;  kontynuować  ucisk  do  ustania  krwawienia.  Taki 
opatrunek nazywamy opatrunkiem uciskowym (nie mylić z opaską uciskową!),  

−−−−

 

jeśli  opatrunek  przesiąka  krwią  –  dołoŜyć  kolejne  warstwy  nie  zdejmując  starego  i  nie 
zwalniając ucisku,  

−−−−

 

jeśli krwawienie nadal nie ustaje, unieść krwawiącą kończynę nie zwalniając ucisku,  

−−−−

 

unieruchomić krwawiącą kończynę,  

−−−−

 

jeśli  powyŜsze  metody  zawodzą  –  zastosować  ucisk  na  tętnice  powyŜej  miejsca 
krwawienia  (tętnica  ramienna  poniŜej  dołu  pachowego  na  kończynie  górnej  albo  tętnica 
udowa w pachwinie na kończynie dolnej),  

−−−−

 

w  ostateczności  stosować  opaskę  uciskową;  powinna  być  stosowana  raczej  w  bardzo 
cięŜkich urazach jak amputacje lub zmiaŜdŜenia.  

UŜycie opaski uciskowej nie jest zbyt bezpieczne;  

potencjalne powikłania: 

−−−−

 

uszkodzenie  nerwów,  mięsni  bądź  naczyń  krwionośnych  (głównie  przy  stosowaniu  zbyt 
wąskiej opaski!),  

−−−−

 

martwicy  tkanek  połoŜonych  obwodowo  od  opaski  (gdy  załoŜona  jest  zbyt  długo  
i dojdzie do niedokrwienia).  

Zakładając opaskę naleŜy pamiętać, Ŝe: 

−−−−

 

nie wolno zakładać jej na kończynach poniŜej łokci lub kolan oraz nigdy nie na tułowiu,  

−−−−

 

naleŜy  stosować  szeroki  bandaŜ  albo  podłoŜyć  pod  wąski  szeroki  opatrunek  (aby 
powierzchnia ucisku była jak największa),  

−−−−

 

nie naleŜy poluźniać raz załoŜonej opaski uciskowej,  

−−−−

 

opaska musi być widoczna przez cały czas, nie wolno jej przykrywać,  

−−−−

 

naleŜy opisać opaskę hasłem „opaska uciskowa” oraz godziną jej załoŜenia.  

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

16

Technika zakładania opaski uciskowej: 

−−−−

 

powyŜej miejsca krwawienia ratownik kilkukrotnie owija kończynę szerokim bandaŜem,  

−−−−

 

końce bandaŜa wiąŜe tak, aby moŜna było włoŜyć w węzeł kawałek drewna (np. gałąź, kij),  

−−−−

 

umocowuje w węźle gałąź/kij i obraca nią tak długo, aŜ krwawienie ustąpi,  

−−−−

 

końce kija/gałęzi przymocowuje tak, aby nie doszło do jego poluźnienia (i tym samym do 
ponownego krwawienia!), 

−−−−

 

opisuje opaskę uciskową.  

Krwotok wewnętrzny 

W przeciwieństwie do krwotoku zewnętrznego, tutaj nie ma miejsca wypływ krwi z rany 

na zewnątrz ciała. 
Rozpoznanie: 
Na podstawie objawów mogących świadczyć o krwotoku: 

−−−−

 

zmiana zabarwienia skóry (ciemnoniebieskie-fioletowe), zwane potocznie „siniakiem”, 

−−−−

 

wymiotowanie  krwią  bądź  oddawanie  smolistych  stolców  to  często  objaw  krwawienia 
z wrzodu Ŝołądka lub dwunastnicy,  

−−−−

 

oddawanie  stolca  podbarwionego  krwią  –  krwawienie  z  końcowego  odcinka  przewodu 
pokarmowego,  

−−−−

 

oddawanie moczu podbarwionego krwią – krwawienie z układu moczowego,  

−−−−

 

wykrztuszanie wydzieliny podbarwionej krwią lub krwi – krwawienie z płuc,  

−−−−

 

powiększenie  się  obwodu  brzucha,  zasinienie  pod  którymś  z  łuków  Ŝebrowych  – 
krwawienie z narządów jamy brzusznej (wątroby, śledziony),  

−−−−

 

krwawienie  towarzyszące  złamaniom  zamkniętym;  moŜe  towarzyszyć  temu  obrzęk  
i zasinienie.  

Postępowanie: 

−−−−

 

ocena stanu poszkodowanego – świadomości, oddechu, tętna,  

−−−−

 

wezwanie pomocy,  

−−−−

 

zbadanie poszkodowanego i ustalenie rozpoznania,  

−−−−

 

przy krwawieniu wewnątrz kończyn – unieruchomienie,  

−−−−

 

ułoŜenie  poszkodowanego  w  pozycji  przeciwwstrząsowej  (z  lekko  uniesionymi 
kończynami dolnymi),  

−−−−

 

okrycie poszkodowanego,  

−−−−

 

okresowa kontrola parametrów Ŝyciowych,  

−−−−

 

NIE podawać poszkodowanemu niczego doustnie.  

Krwawienie z nosa 
Przyczyny: 

−−−−

 

urazy twarzoczaszki,  

−−−−

 

choroby krwi, np. hemofilia,  

−−−−

 

nadciśnienie tętnicze,  

−−−−

 

zapalenie zatok obocznych nosa,  

−−−−

 

infekcje górnych dróg oddechowych,  

−−−−

 

zmieniona śluzówka (np. w zbyt częstym uŜywaniu kropli do nosa!).  

Postępowanie: 

−−−−

 

przy  podejrzeniu  złamaniu  podstawy  czaszki  (w  wywiadzie  uraz  głowy,  widoczny 
wypływ  krwi  z  uszu  i  nosa)  naleŜy  unieruchomić  głowę  i  przykryć  miejsce  krwawienia 
(nos,  uszy)  jałowym  opatrunkiem,  bez  ucisku.  Nie  tamować  wypływu  krwi  i  płynu 
mózgowo-rdzeniowego, 

−−−−

 

gdy nie podejrzewamy urazu czaszki:  

A. poszkodowany nieprzytomny: 

−−−−

 

wezwać pomoc,  

−−−−

 

udroŜnić drogi oddechowe,  

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

17

−−−−

 

skontrolować  zawartość  jamy  ustnej  (krew  moŜe  spływać  po  tylnej  ścianie 
gardła), 

−−−−

 

stosować ucisk na skrzydełka nosa do ustania krwawienia,  

−−−−

 

sprawdzać oddech i krąŜenie.  

B. poszkodowany przytomny: 

−−−−

 

posadzić  poszkodowanego,  uspokoić 

go, 

pochylić  do  przodu  (aby 

poszkodowany nie połykał bądź nie zakrztusił się krwią),  

−−−−

 

stosować ucisk na skrzydełka nosa do ustania krwawienia,  

−−−−

 

przyłoŜyć  zimny  opatrunek  (lód)  bezpośrednio  na  nos  i  na  szyję  w  miejscu 
przebiegu duŜych naczyń. 

 
Oparzenia 

Oparzeniami nazywamy uszkodzenia skóry i tkanek wskutek działania ciepła lub zimna, 

Ŝ

rących  substancji  chemicznych,  prądu  elektrycznego,  promieni  słonecznych  –  UV, 

promieniowania  (RTG,  UV  i  innych  ekstremalnych  czynników  promiennych).  Przy 
rozległych  oparzeniach  uraz  oparzeniowy  staje  się  bardzo  cięŜką  chorobą  ogólnoustrojową 
mogącą prowadzić do śmierci 

Rozległość  i  głębokość  oparzenia  zaleŜy  przede  wszystkim  od  wysokości  temperatury, 

stęŜenia substancji Ŝrącej oraz czasu działania czynnika szkodliwego.  

Mamy trzy stopnie oparzeń:  

−−−−

 

Stopień  I  –  obejmuje  jedynie  naskórek.  Poszkodowany  zgłasza  ból,  uczycie  pieczenia, 
a następnie swędzenie. Patrząc widzimy zaczerwienienie skóry.  

−−−−

 

Stopień  II  –  obejmuje  całą  grubość  naskórka  i  powierzchnie  skóry  właściwej. 
Poszkodowany  odczuwa  ból  i  swędzenie,  pojawiają  się  pęcherze  z  przezroczystym 
płynem wewnątrz (nie przekuwać!)  

−−−−

 

Stopień  III  –  zwęglenie,  poszkodowany  nie  odczuwa  bólu  (zniszczone  zakończenia 
nerwowe). Miejsce oparzenia III stopnia ma kolor białawy, szarawy lub czarny.  

NaleŜy  pamiętać,  Ŝe  jeśli  występuje  III  stopień  oparzenia,  to  wokół  niego  występuje 

równieŜ II i I .  

Dla  potrzeb  klinicznych  wprowadzono  sposób  oznaczania  oparzeń  poprzez  zmierzenie 

jego powierzchni. Stosuje się tu miedzy innymi tzw. regułę dłoni. Mówi ona o tym, Ŝe dłoń 
poszkodowanego to 1% jego powierzchni ciała.  
 
Postępowanie przy oparzeniach termicznych  

−−−−

 

chronić siebie samego przed płomieniem, dymem, gazami i innymi niebezpieczeństwami,  

−−−−

 

jeśli na poszkodowanym pali się ubranie nie pozwalamy Ŝeby biegał! Przewracamy go na 
ziemię i gasimy kocem gaśniczym,  

−−−−

 

jak  najszybciej  ściągamy  ubranie  nasiąknięte  gorącym  płynem  lub  parą  bez  odrywania 
odzieŜy na siłę przylepionych do skóry bądź w nią wtopionych!,  

−−−−

 

zdejmujemy biŜuterię i zegarek,  

−−−−

 

nie przekuwać powstałych pęcherzy i nie zdejmować uszkodzonego naskórka!!!,  

−−−−

 

nie stosować Ŝadnych środków dezynfekujących, maści ani kremów,  

−−−−

 

zastosować w miarę moŜliwości opatrunki hydroŜelowe,  

−−−−

 

zabezpieczyć przed nadmiernym wychłodzeniem, 

−−−−

 

przy  utracie  przytomności  poszkodowanego  sprawdzamy  czy  oddycha  i  układamy  go 
w pozycji bocznej ustalonej,  

−−−−

 

wezwać pomoc, 

−−−−

 

i co najwaŜniejsze... Poszkodowanemu NIGDY nie podajemy śADNYCH leków! 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

18

Ratowanie osób poraŜonych prądem 
 

W  celu  udzielenia  pomocy  osobie  poraŜonej  prądem  naleŜy  najpierw  uwolnić 

poszkodowanego spod napięcia, naleŜy jednak pamiętać aby samemu nie zostać poraŜonym. 
Najłatwiejszym  i  najlepszym  sposobem  jest  wyłączenie  obwodu,  którego  częścią  stał  się 
poszkodowany,  poprzez  wyłączenie  wyłącznika,  wyjęcie  wtyczki  czy  wykręcenie 
bezpieczników.  JeŜeli  nie  znamy  miejsca,  w  którym  znajdują  się  te  elementy,  uwalniamy 
poszkodowanego  poprzez  odciągnięcie  go  od  urządzenia  na  którym  nastąpiło  przebicie. 
NaleŜy  przy  tym  pamiętać  o  zabezpieczeniu  się  przed  poraŜeniem  prądem  poprzez 
zastosowanie materiałów izolacyjnych takich jak filia czy guma. JeŜeli poraŜenie nastąpiło na 
drodze  ręka  nogi  moŜna  próbować  uwolnić  poszkodowanego  poprzez  wsunięcie  materiału 
izolacyjnego  pod  jego  stopy.  W  przypadku  połowów  elektrycznych  prowadzonych  z  łodzi 
przy  zastosowaniu  zestawu  klasycznego  przystawka  –  agregat  wyłącznikiem  prądu  jest 
wyłącznik  przechyłowy  w  agregacie.  W  razie  jego  niezadziałania  naleŜy  posłuŜyć  się 
wyłącznikiem  głównym  agregatu  lub  wcisnąć  przycisk  powodujący  przerwanie  obwodu 
wysokiego  napięcia  świec  agregatu.  Po  uwolnieniu  poszkodowanego  spod  wpływu  prądu 
elektrycznego naleŜy się spodziewać jego upadku, a co za tym idzie odniesienia dodatkowych 
obraŜeń. NaleŜy wiec w miarę moŜliwości do tego nie dopuścić. W razie poraŜenia prądem na 
łodzi  upadek  moŜe  spowodować  wypadnięcie  poszkodowanego  za  burtę  i  wychłodzenie 
organizmu,  co  zwiększa  skutki  szoku  wywołanego  poraŜeniem,  lub  w  skrajnym  przypadku 
spowodować utonięcie. 
Bezpośrednio po uwolnieniu poszkodowanego spod napięcia naleŜy: 

−−−−

 

jeŜeli poszkodowany krwawi – zatamować krwawienie 

−−−−

 

sprawdzić droŜność dróg oddechowych  

−−−−

 

zdecydować jakiej pomocy doraźnej naleŜy udzielić poszkodowanemu(sposób udzielania 
pomocy poszkodowanemu musi być uzaleŜniony od jego stanu). 

 
PoraŜony prądem musi być zbadany przez lekarza. 
 
Ratowanie osób zagroŜonych utonięciem 
 

Tonącemu  naleŜy  zawsze  udzielić  pomocy  ale  w  granicach  moŜliwości  ratującego.  

W  przypadku,  w  którym  osoba  zagroŜona  utonięciem  jest  przytomna  naleŜy  w  miarę 
moŜliwości  podać  jej  przedmioty  posiadające  durzą  pływalność  (najlepiej  koło  ratunkowe)  
w  przypadku  ratowania  z  łódki  moŜna  podać  wiosło  czy  bosak,  osoby  nie  posiadające 
przeszkolenia  ratowniczego  ratowanie  bezpośrednie  poprzez  podpłynięcie  do  tonącego 
powinny stosować jedynie w ostateczności gdyŜ ten sposób ratowania naraŜony jest na duŜe 
ryzyko związane z tym, iŜ tonący w obawie przed śmiercią chwyta się kurczowo, z niezwykłą 
siłą  wszystkiego,  co  w  jego  mniemaniu  moŜe  przynieść  mu  pomoc  i  ocalenie.  Takie 
zachowanie  tonącego  bywa  niejednokrotnie  przyczyną  utonięcia  wraz  z  ratującym, 
pozbawionym swobody ruchu. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

19

 

 

Rys. 5. Podawanie koła ratunkowego [11] 

 

 

 

Rys. 6. Ratowanie poprzez podanie ręki [11] 

 

 

 

Rys. 7. Ratowanie z łodzi poprzez podanie wiosła [11] 

 

Po  wyciągnięci  poszkodowanego  na  brzeg  naleŜy  ustalić  w  jakim  stanie  poszkodowany 

się  znajduje  i  w  zaleŜności  od  tego  zastosować  odpowiedniej  techniki  udzielania  pomocy. 
NiezaleŜnie  od  jego  stanu  naleŜy  odizolować  go  od  podłoŜa  zapobiegając  utracie  ciepłoty 
ciała. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

20

Tonący  musi  być  zbadany  przez  lekarza  gdyŜ  osoba  do  której  płuc  dostała  się  woda 

(zwłaszcza  słona)  moŜe  ulec  (pomimo  iŜ  wydaje  się  Ŝe  wszystko  jest  dobrze)  późniejszemu 
uduszeniu poprzez wydzielanie się wody z krwi do płuc. 
 
Udzielanie pomocy przedmedycznej 
 

Pomocy  naleŜy  udzielić  szybko  i  sprawnie  bez  zbędnego  przyglądania  się 

poszkodowanemu czy poszukiwania osób mogących pomóc. JeŜeli w pobliŜu nie ma innych 
osób  naleŜy  wezwać  pomoc  poprzez  telefon  komórkowy  lub  jeśli  go  nie  posiadamy  naleŜy 
wzywać pomocy krzykiem nie wolno pozostawić poszkodowanego bez opieki ani przerywać 
akcji  ratunkowej.  W  przypadku  gdy  na  miejscu  wypadku  znajduje  się  więcej  osób  naleŜ 
wyznaczyć  konkretne  osoby  do  wezwania  pogotowia  czy  pomoc  przy  poszkodowanym 
(mówienie do tłumu „niech ktoś wezwie karetkę” zazwyczaj nie odnosi sukcesu). 
 
W przypadku gdy poszkodowany jest przytomny pomocy udzielamy w następujący sposób: 
 

NaleŜy  rozluźnić  ubranie  poszkodowanego  w  okolicach  szyi,  klatki  piersiowej  i  brzuch  

w  celu  ułatwienia  oddychania  oraz  ułoŜyć  go  w  pozycji  tzw.  Bocznej  ustalonej  na  kocu  lub 
innym  materiale  zapobiegającym  utracie  ciepłoty  ciała.  Poszkodowany  powinien  w  tej 
pozycji  czekać  na  przybycie  lekarza  (poszkodowany  musi  być  zbadany  przez  lekarza). 
Udzielający  pomocy  musi  cały  czas  kontrolować  stan  poszkodowanego  aby  w  przypadku 
pogorszenia się jego stanu udzielić mu niezbędnej pomocy. 
 
W przypadku gdy poszkodowany jest nieprzytomny jednak sam oddycha pomocy udzielamy 
w następujący sposób: 
 

Nie wolno pozostawić osoby nieprzytomnej w pozycji na wznak gdyŜ mogła by się ona 

udusić  własnymi  wydzielinami.  Podobnie  jak  w  przypadku  osoby  przytomnej  naleŜy 
odizolować  od  podłoŜa,  rozluźnić  ubranie  i  ułoŜyć  w  pozycji  „bocznej  ustalonej”.  Ponadto 
naleŜ  sprawdzić  czy  w  jamie  ustnej  poszkodowanego  nie  ma  Ŝadnych  ciał  obcych,  które  by 
mogły utrudniać oddychanie. Poszkodowany musi w tej pozycji czekać na przybycie lekarza. 
Udzielający  pomocy  musi  cały  czas  kontrolować  stan  poszkodowanego  aby  w  przypadku 
zatrzymania oddechu natychmiast rozpocząć dalsze czynności ratownicze. 
 
W  przypadku  gdy  poszkodowany  jest  nieprzytomny  i  nie  oddycha  pomocy  udzielamy  
w następujący sposób: 
 

W  tym  stanie  u  poszkodowanego  powietrze  nie  dochodzi  do  płuc  jednak  serce  tłoczy 

krew  z  resztkami  tlenu  do  narządów  ciała.  Pomimo  to  stopniowo  wzrasta  niedotlenienie 
mózgu.  Tętno  na  tętnicach  szyjnych  jest  wyczuwalne  jednak  nie  moŜna  zaobserwować 
objawów oddychania. Stopniowo narasta sinica twarzy. 

Poszkodowanego naleŜy ułoŜyć w pozycji na wznak, rozluźnić ubranie w okolicach szyi  

i klatki piersiowej, sprawdzić czy w jamie ustnej nie znajdują się ciała obce mogące utrudniać 
przepływ  powietrza  i  rozpocząć  sztuczne  oddychanie.  Czynności  ratownicze  naleŜy 
wykonywać  do  czasu  przywrócenia  samodzielnego  oddechu  lub  przejęcia  poszkodowanego 
przez personel medyczny. 
 
W  przypadku  gdy  poszkodowany  jest  nieprzytomny,  nie  oddycha  i  zatrzymana  jest  akcja 
serca pomocy udzielamy w następujący sposób: 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

21

Organizm  poszkodowanego  znajduje  się  w  stanie  silnego  niedotlenienia.  Mózg 

pozbawiony  tlenu  szybko  zamiera  powodując  z  upływem  czasu  tzw.  śmierć  kliniczną.  Nie 
widać objawów oddychania, a tętno na tętnicach  szyjnych jest niewyczuwalne. Barwa skóry 
staje się bladoszara a źrenice powiększają się. 

Poszkodowanego naleŜy ułoŜyć w pozycji na wznak na twardym podłoŜu, rozluźnić mu 

ubranie  w  okolicach  szyi  i  klatki  piersiowej,  sprawdzić  czy  w  jamie  ustnej  nie  znajdują  się 
ciała  obce  mogące  utrudniać  przepływ  powietrza  i  przystąpić  do  pośredniego  masaŜu  serca  
i  sztucznego  oddychania.  Czynności  ratownicze  naleŜy  wykonywać  do  czasu  przywrócenia 
samodzielnego  oddechu  i  akcji  serca  lub  przejęcia  poszkodowanego  przez  personel 
medyczny. 
 
Technika prowadzenia sztucznego oddychania 
 

Ratujący  klęka  mniej  więcej  na  wysokości  głowy  poszkodowanego  leŜącego  w  pozycji 

„na wznak”.  

–  NaleŜy  sprawdzić  czy  w  jamie  ustnej  poszkodowanego  nie  znajdują  się  ciała  obce  

i w razie czego je usunąć. 

– NaleŜy odchylić silnie głowę poszkodowanego przytrzymując jedną  ręką czoło, drugą 

natomiast  przytrzymując  Ŝuchwę.  Odpowiednie  ułoŜenie  głowy  ma  duŜe  znaczenie  dla 
swobodnego  przepływu  powietrza  do  płuc.  W  przypadku  złego  ustawienia  głowy  ratujący 
będzie  wtłaczał  powietrze  do  Ŝołądka  a  nie  do  płuc  czego  jedynym  skutkiem  moŜe  być 
zwrócenie treści Ŝołądka na ratującego.  

– Sztuczne oddychanie wykonujemy metodą usta – usta lub usta – nos  
W  przypadku  techniki  usta  –  usta  musimy  kontrolować  aby  nos  poszkodowanego  był 

szczelnie  zamknięty,  w  przypadku  techniki  usta  –  nos  naleŜy  dociskać  dolną  szczękę  do 
górnej aby wdmuchiwane powietrze nie uciekało. 

Ratujący  po  wdmuchnięciu  powietrza  powinien  szybko  cofnąć  głowę  obserwując 

równocześnie  czy  klatka  piersiowa  poszkodowanego  się  unosi.  NaleŜy  wykonywać  12 
wdmuchnięć  powietrza  na  minutę  co  odpowiada  normalnemu  rytmowi  oddychania.  Zbyt 
głębokie  wdechy  wykonywane  przez  ratującego  mogą  doprowadzić  u  niego  do 
hiperwentylacji  płuc  i  w  konsekwencji  do  omdlenia.  JeŜeli  ratujący  poczuje  szum  w  uszach  
i mroczki przed oczami, powinien na chwilę wstrzymać oddech aŜ do ustąpienia objawów. 

Sztuczne  oddychanie  naleŜy  prowadzić  aŜ  do  pojawienia  się  u  poszkodowanego 

samoistnego  oddechu  lub  przejęcia  poszkodowanego  przez  personel  medyczny.  Kiedy 
czynności  oddechowe  wracają  do  normy,  poszkodowanego  układa  się  w  pozycji  bocznej 
ustalonej i nadal bacznie obserwuje. 
 
Technika prowadzenia pośredniego masaŜu serca 
 
Wykonując masaŜ serca powinniśmy: 

−−−−

 

ułoŜyć chorego na twardym podłoŜu z odchyloną do tyłu głową  

−−−−

 

umieścić nałoŜone na siebie dłonie w 1/3 dolnej części mostka tak, aby palce były lekko 
uniesione  do  góry  i  nie  uciskały  Ŝebra;  ręce  powinny  być  wyprostowane  
w stawach łokciowych, a barki prostopadle nad dłońmi.  

−−−−

 

wywierać nacisk na mostek powodując jego uginanie się na głębokość 4–5 cm następnie 
zwalniać nacisk jednak bez odrywania dłoni od mostka  

−−−−

 

prowadzić masaŜ serca z częstością 80/minutę  

−−−−

 

prowadzić  jednocześnie  sztuczną  wentylację1  ratownik:  na  kaŜde  15  uciśnięć  mostka  2 
wdmuchnięcia  powietrza  2  ratowników:  na  kaŜde  15  uciśnięć  mostka  2  wdmuchnięcie 
powietrza 

NaleŜy pamiętać aby uciśnięcia mostka oraz wdmuchnięcie powietrza nie były jednoczesne. 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

22

4.2.2. Pytania sprawdzające 

 

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń. 

1.

 

Co to jest opatrunek uciskowy? 

2.

 

Jaki opatrunek stosujemy przy oparzeniach?  

3.

 

Jak sprawdzamy tętno u poszkodowanego? 

4.

 

Kiedy wykonujemy masaŜ serca? 
 

4.2.3. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Wykorzystaj sprzęt ratunkowy zgodnie z przeznaczeniem. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

wysłuchaj zasad zachowania się nad wodą i na łodzi, 

2)

 

zapoznać się z instrukcją obsługi sprzętu ratunkowego, 

3)

 

wykonaj rzut kołem i rzutką ratunkową, 

4)

 

podpłyń  łodzią  wiosłową  do  oznaczonego  obszaru  i  podejmij  „poszkodowanego”  do 
łodzi. 

 
WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

terenowe stanowisko pracy (jezioro, staw), 

−

 

łódź wiosłowa, 

−

 

sprzęt ratunkowy (koła i rzutki ratunkowe) wraz z instrukcją obsługi, 

−

 

pływaki mające na celu udawanie „poszkodowanego”. 

 
Ćwiczenie 2 

Opatrz ranę i załóŜ właściwy opatrunek. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

zapoznać się z materiałem dotyczącym rodzajów opatrunków, 

2)

 

wybrać  odpowiedni  opatrunek  w  zaleŜności  od  rodzaju  obraŜenia  (rodzaj  obraŜenia 
przypisuje kaŜdej grupie nauczyciel), 

3)

 

załoŜyć opatrunek na dany rodzaj obraŜenia. 

 
WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

materiały dydaktyczne dotyczące udzielania pierwszej pomocy, 

−

 

materiały opatrunkowe, 

−

 

tablice przedstawiające rodzaje opatrunków. 

 
Ćwiczenie 3 
 

Usztywnij złamaną kończynę. 
 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

23

 
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

zapoznać się z materiałem dotyczącym sposobów usztywniania złamanych kości, 

2)

 

wybrać  odpowiedni  opatrunek  w  zaleŜności  od  miejsca  złamania  (miejsce  złamania 
przypisuje kaŜdej grupie nauczyciel), 

3)

 

załoŜyć opatrunek na podane miejsce złamania. 

 
WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

materiały dydaktyczne dotyczące udzielania pierwszej pomocy, 

−

 

materiały opatrunkowe, 

−

 

materiały do usztywniania złamanych kości 

−

 

tablice przedstawiające rodzaje opatrunków. 

 
Ćwiczenie 4 
 

Opisz postępowanie przy poraŜeniu prądem i piorunem oraz poparzeniu. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

zapoznać się z materiałem dotyczącym sposobów udzielania pomocy osobom poraŜonym 
prądem, 

2)

 

opisać czynności jakie naleŜy wykonać zanim zacznie się udzielać pomocy bezpośredniej 
osobie poraŜonej prądem, 

3)

 

wykonać opatrunek poparzonego miejsca. 

 
WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

materiały  dydaktyczne  dotyczące  udzielania  pierwszej  pomocy  osobom  poraŜonym 
prądem, 

−

 

materiały opatrunkowe, 

−

 

arkusz papieru 

−

 

tablice przedstawiające rodzaje opatrunków. 

 
Ćwiczenie 5 
 

Wykonaj sztuczne oddychanie i masaŜ serca. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

zapoznać  się  z  materiałem  dotyczącym  wykonywania  sztucznego  oddychania  i  masaŜu 
serca, 

2)

 

sprawdzić stan poszkodowanego, 

3)

 

wykonać sztuczne oddychanie i masaŜ serca. 

 
WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

materiały dydaktyczne dotyczące wykonywania sztucznego oddychania i masaŜu serca, 

−

 

„fantom” do wykonywania sztucznego oddychania i masaŜu serca. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

24

4.2.4. Sprawdzian postępów 
 

Czy potrafisz: 

 

Tak 

 

Nie 

1)

 

zastosować odpowiedni opatrunek do rodzaju obraŜenia? 

 

 

2)

 

udzielić pomocy osobie poraŜonej prądem? 

 

 

3)

 

opatrzyć złamanie kości? 

 

 

4)

 

udzielić pomocy osobie popaŜonej? 

 

 

5)

 

udzielić pomocy tonącemu? 

 

 

6)

 

wykonać pośredni masaŜ serca? 

 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

25

4.3. Ochrona przeciwpoŜarowa 

 
4.3.1. Materiał nauczania 

 

Ustawa  z  dnia  24  sierpnia  1991  r.  o  ochronie  przeciwpoŜarowej  zobowiązuje 

„właściciela,  zarządcę  lub  uŜytkownika  budynku,  obiektu  lub  terenu”  do  zapewnienia  jego 
ochrony  przeciwpoŜarowej  między  innymi  poprzez  wyposaŜenie  go  w  sprzęt  poŜarniczy  
i  ratowniczy  oraz  środki  gaśnicze  zgodnie  ze  szczegółowymi  zasadami  określonymi  
w odrębnych przepisach. 

Rozporządzenie  Ministra  Spraw  Wewnętrznych  z  dnia  16  czerwca  2003  r.  w  sprawie 

ochrony  przeciwpoŜarowej  budynków,  innych  obiektów  budowlanych  i  terenów  (Dz.  U.  
z  roku  2003  nr  121  poz.  1138  z  późn.  zm.).  Nakłada  na  właścicieli,  zarządców  oraz 
uŜytkowników  obiektów,  budynków  lub  terenów  obowiązek  wyposaŜenia  ich  w  podręczny 
sprzęt  gaśniczy  i  agregaty  gaśnicze,  które  zwane  są  potocznie  „podręcznym  sprzętem 
gaśniczym”.  Ilość  tego  sprzętu  zaleŜy  od  powierzchni  obiektu,  wielkości  obciąŜenia 
ogniowego,  kategorii  zagroŜenia  ludzi,  zagroŜenia  wybuchem.  Rodzaje  sprzętu  uzaleŜniony 
jest od rodzaju obiektu, występujących materiałów oraz urządzeń i instalacji. 

Wspomniane  rozporządzenia  MSW  wymaga  takŜe,  aby  podręczny  sprzęt  gaśniczy 

poddawany  był  badaniom  i  czynnościom  konserwacyjnym  zgodnie  z  zasadami  określonymi 
przez  producentów  oraz  z  wytycznymi  zawartymi  w  Polskich  Normach.  Czynności 
konserwacyjne  powinny  być  prowadzone  nie  rzadziej  niŜ  raz  na  rok,  a  przeprowadzać  je 
powinny  osoby  legitymujące  się  uprawnieniami,  czyli  świadectwem  ukończenia  kursu 
konserwatorów podręcznego sprzętu gaśniczego.  

Polskie  Normy  wyróŜniają  w  zaleŜności  od  zawartego  w  gaśnicy  środka  gaśniczego 

następujące typy gaśnic:  

−−−−

 

gaśnice płynowe,  

−−−−

 

gaśnice pianowe,  

−−−−

 

gaśnice proszkowe,  

−−−−

 

gaśnice śniegowe CO

2

,  

−−−−

 

gaśnice halonowe. 

Ze  względu  na  bardzo  niską  temperaturę  nie  naleŜy  gasić  płonących  ludzi  gaśnicami 

ś

niegowymi,  a  ze  względu  na  toksyczność  nie  naleŜy  równieŜ  do  tego  celu  stosować  gaśnic 

halonowych.  Najlepszym  rozwiązaniem  podczas  gaszenia  ludzi  jest  zastosowanie  koca 
gaśniczego  wykonanego  z  tkaniny  niepalnej,  który  dociskamy  do  poszkodowanego,  dzięki 
czemu ograniczamy dostęp tlenu niezbędnego do reakcji spalania 

Kolor zbiornika ze środkiem gaśniczym powinien być  czerwony,  a na jego powierzchni 

powinny  znajdować  się  pola  opisowe  przylegające  do  siebie,  umiejscowione  na  etykiecie  
z  obramowaniem  lub  wykonane  w  postaci  nadruku.  Pola  opisowe  powinny  być  tak 
umiejscowione,  aby  moŜna  było  je  odczytać  takŜe  wtedy,  gdy  gaśnica  znajduje  się  na 
wieszaku. W polach opisowych powinny znajdować się następujące informacje: 

−−−−

 

wyraz „GAŚNICA”,  

−−−−

 

typ i wielkość znamionową napełnienia gaśnicy,  

−−−−

 

dane dotyczące skuteczności gaśniczej,  

−−−−

 

instrukcje obsługi w postaci jednego lub kilku rysunków,  

−−−−

 

piktogramy grup poŜarów, do gaszenia których przeznaczona jest gaśnica,  

−−−−

 

ostrzeŜenia  dotyczące  zagroŜeń  związanych  z  toksycznością  i  gaszeniem  przedmiotów 
będących pod napięciem elektrycznym  

−−−−

 

informacja, Ŝe gaśnica po kaŜdym uruchomieniu powinna być napełniona,  

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

26

−−−−

 

informacja,  Ŝe  gaśnica  powinna  być  regularnie  kontrolowana    (moŜna  podać  czasookres 
kontroli),  

−−−−

 

informacja  o  zastosowanym  środku  gaśniczym,  a  w  szczególności  informacje  
o  zastosowanych  dodatkach  i  ich  zawartości    procentowej  w  gaśnicach  ze  środkiem 
gaśniczym na bazie wody,  

−−−−

 

informacja o czynniku napędowym (jeŜeli jest zastosowany),  

−−−−

 

numer lub znak certyfikatu krajowego,  

−−−−

 

oznaczenie gaśnicy stosowane przez producenta,  

−−−−

 

temperatury graniczne,  

−−−−

 

jeŜeli jest wymagana, to takŜe informacja o odporności na zamarzanie, 

−−−−

 

nazwa i adres odpowiedzialnego za gaśnicę. 

 

 

Rys. 8. Pole opisowe gaśnicy. [15] 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

27

PoŜary umownie zostały podzielone na następujące grupy:  

−−−−

 

grupa  A  –  poŜary  ciał  stałych  pochodzenia  organicznego,  takich  jak  drewno,  papier, 
tkaniny,  

−−−−

 

grupa  B  –  poŜary  cieczy  palnych:  benzyn,  olejów,  tłuszczów,  lakierów  oraz  poŜary 
substancji topiących się, np. parafiny,  

−−−−

 

grupa C – poŜary gazów palnych typu propan, acetylen, gaz ziemny,  

−−−−

 

grupa D – poŜary metali lekkich, takich jak magnez, sód,  

−−−−

 

indeks  E  –  to  poŜary  w  grupach  od  A  do  D  w  obrębie  urządzeń  i  instalacji  działających 
pod napięciem 

Przy doborze sprzętu gaśniczego powinny obowiązywać następując zasady:  

−−−−

 

do gaszenia poŜarów grupy A stosuje się gaśnice płynowe lub pianowe, 

−−−−

 

do gaszenia poŜarów grupy B stosuje się zamiennie gaśnice płynowe, pianowe, śniegowe 
lub proszkowe, 

−−−−

 

do gaszenia poŜarów grupy C stosuje się gaśnice proszkowe lub śniegowe, 

−−−−

 

do gaszenia poŜarów grupy D stosuje się gaśnice proszkowe przeznaczone do tego celu, 

−−−−

 

do  gaszenia  poŜarów  poszczególnych  grup  z  indeksem  E  stosuje  się  zamiennie  gaśnice 
ś

niegowe lub proszkowe. 

 
4.3.2. Pytania sprawdzające 

 
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń. 

1.

 

Czy gaśnicą śniegową moŜna gasić człowieka? 

2.

 

Jakiego rodzaju opisy powinna mieć gaśnica?  

3.

 

Co to są poŜary typu D? 

 

4.3.3. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 
 

Zlikwiduj źródło ognia. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

wysłuchać zasad zachowania się w przypadku poŜaru, 

2)

 

zapoznać się z instrukcją uŜytkowania sprzętu przeciwpoŜarowego, 

3)

 

ugasić, stosując dostępne środki przeciwpoŜarowe, kontrolowany ogień, 

4)

 

wyjaśnić wybór zastosowanych środków gaśniczych. 

 
WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

materiały dydaktyczne dotyczące ochrony przeciwpoŜarowej, 

−

 

instrukcje obsługi środków gaśniczych, 

−

 

ś

rodki gaśnicze, 

−

 

przestrzeń, na której moŜna rozpalić kontrolowany ogień. 

 

Ćwiczenie 2 
 

Wykorzystaj właściwy sprzęt gaśniczy.  

 
 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

28

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

zapoznać się z materiałem dotyczącym sprzętu gaśniczego, 

2)

 

ustalić jakiego rodzaju materiały palne znajdują się na stanowisku do którego naleŜy 
dobrać sprzęt gaśniczy, 

3)

 

dobrać odpowiedni sprzęt gaśniczy, 

4)

 

uzasadnić dokonany wybór. 

 
WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

materiały dydaktyczne dotyczące rodzajów środków gaśniczych, 

−

 

opisy stanowisk do których naleŜy dobrać środki gaśnicze, 

−

 

arkusz papieru. 

 
4.3.4. Sprawdzian postępów 
 

Czy potrafisz: 

 

Tak 

 

Nie 

1)

 

rozróŜnić rodzaje gaśnic? 

 

 

2)

 

rozróŜnić rodzaje poŜarów?  

 

 

3)

 

dobrać środki gaśnicze do danego stanowiska pracy? 

 

 

4)

 

uŜytkować środki gaśnicze? 

 

 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

29

4.4. Ochrona środowiska i przepisy weterynaryjne 

 
4.4.1. Materiał nauczania 

 

KaŜdy  uŜytkownik  rybacki  poprzez  swoje  działania  powinien  utrzymywać  środowisko 

wodne  w  stanie  równowagi  biologicznej.  Poprzez  zabiegi  odłowów  i  zarybień  naleŜy  nie 
tylko  intensyfikować  „dochód”  lecz  takŜe    dąŜyć  do  zachowania  bioróŜnorodności  zwierząt 
wodnych.  Zabiegami  mającym  na  celu  podtrzymanie  istniejących  zasobów  rybackich  wód 
ś

ródlądowych  jest  wprowadzenie    wymiarów  i  okresów  ochronnych  czy  minimalnych 

wielkości  oczek  w  narzędziach  połowowych.  Sprawy  te  reguluje  Rozporządzenie  Ministra 
Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 listopada 2001 r. w sprawie połowu ryb oraz warunków 
chowu,  hodowli  i  połowu  innych  organizmów  Ŝyjących  w  wodzie,  wraz  z  późniejszymi 
zmianami. 

Niedozwolony jest połów ryb i raków, których długość mierzona od początku głowy do 

najdalszego  krańca  płetwy  albo  tarczy  ogonowej  nie  przekracza  wymiaru  ochronnego,  który 
wynosi dla: 

 

1 

bolenia (Aspius aspius L.) 

40 cm 

2 

brzanki (Barbus petenyi Heckel) 

20 cm 

3 

brzany (Barbus barbus L.) 

40 cm 

4 

brzany karpackiej (Barbus cyclolepis Heckel) 

20 cm 

5 

certy (Vimba vimba L.) 

30 cm 

6 

głowacicy (Hucho hucho L.) 

70 cm 

7 

jazia (Leuciscus idus L.) 

25 cm 

8 

jelca (Leuciscus leuciscus L.) 

15 cm 

9 

klenia (Leuciscus cephalus L.) 

25 cm 

10  lina (Tinca tinca L.) 

25 cm 

11  lipienia (Thymallus thymallus L.) 

30 cm 

12  łososia (Salmo salar L.) 

35 cm 

13  miętusa (Lota lota L.): 

a)

 

w  rzece  Odrze  od  ujścia  rzeki  Warty  do  granicy  z  wodami 
morskimi 

b)

 

 w pozostałych wodach 

 
30 cm 
 
25 cm 

14  pstrąga potokowego (Salmo trutta m. fario L.) 

a)

 

w rzece Wiśle i jej dopływach od jej źródeł do ujścia rzeki San 
oraz w rzece San i jej dopływach  

b)

 

w  rzece  Odrze  i  jej  dopływach  od  granicy  państwowej  z 
Republiką  Czeską  do  ujścia  rzeki  Bystrzycy  oraz  w  rzece 
Bystrzycy i jej dopływach  

c)

 

w pozostałych wodach 

 
25 cm 
 
25 cm 
 
 
30 cm 

15  rozpióra (Abramis ballerus L.) 

25 cm 

16  sandacza (Stizostedion lucioperca L.) 

45 cm 

17  sapy (Abramis sapa Pallas) 

25 cm 

18  siei (Coregonus lavaretus L.) 

35 cm 

19  sielawy (Coregonus albula L.) 

18 cm 

20  suma (Silurus glanis L.) 

70 cm 

21  szczupaka (Esox lucius L.) 

45 cm 

22  świnki (Chondrostoma nasus L.) 

25 cm 

23  troci (Salmo trutta m. trutta L.) 

35 cm 

24  troci jeziorowej (Salmo trutta m. lacustris L.) 

50 cm 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

30

25  węgorza (Anguilla anguilla L.) 

40 cm 

26  wzdręgi (Scardinius erythrophthalmus L.) 

15 cm 

27  raka błotnego (Pontastacus leptodactylus Esch.) 

10 cm 

28  raka szlachetnego (Astacus astacus Esch.) 

a)

 

samicy 

b)

 

samca 

 
12 cm 
10 cm 

 

Niedozwolony  jest  połów  ryb  i  raków  w  okresach  ochronnych,  z  zastrzeŜeniem  ust.  2, 

ustanowionych dla: 
 
1 

brzany (Barbus barbus L.) – od dnia 1 stycznia do dnia 30 czerwca 

2 

brzany karpackiej (Barbus cyclolepis Heckel) – od dnia 15 marca do dnia 15 lipca 

3 

certy (Vimba vimba L.): 

a) w rzece Wiśle od zapory we Włocławku do jej ujścia – od dnia 1 września do dnia 

30 listopada 

b) w rzece Wiśle powyŜej zapory we Włocławku i w pozostałych rzekach – od dnia  

1 stycznia do dnia 30 czerwca 

4 

głowacicy  (Hucho  hucho  L.),  lipienia  (Thymallus  thymallus  L.)  –  od  dnia  1  marca  do 
dnia 31 maja 

5 

łososia (Salmo salar L.): 

a)  w  rzece  Wiśle  i  jej  dopływach  powyŜej  zapory  we  Włocławku  –  od  dnia  

1 października do dnia 31 grudnia; w pozostałym okresie obowiązuje zakaz połowu 
w czwartki, piątki, soboty i niedziele 

b) na odcinku rzeki Wisły od zapory we Włocławku do jej ujścia – od dnia 1 grudnia 

do końca lutego; w okresie od dnia 1 marca do dnia 31 sierpnia obowiązuje zakaz 
połowu w piątki, soboty i niedziele 

c) w pozostałych rzekach — od dnia 1 października do dnia 31 grudnia 

6 

miętusa  (Lota  lota  L.)  –  z  wyjątkiem  rzeki  Odry  od  ujścia  rzeki  Warty  do  granicy  
z wodami morskimi – od dnia 1 grudnia do końca lutego 

7 

pstrąga potokowego (Salmo trutta m. fario L.): 

a) w rzece Wiśle i jej dopływach od jej źródeł do ujścia rzeki San, w rzece San i jej 

dopływach – od dnia 1 września do dnia 31 stycznia 

b)  w  rzece  Odrze  i  jej  dopływach  od  granicy  państwowej  z  Republiką  Czeską  do 

ujścia rzeki Bystrzycy oraz w rzece Bystrzycy i jej dopływach – od dnia 1 września 
do dnia 31 stycznia 

c) w pozostałych wodach – od dnia 1 września do dnia 31 grudnia 

8 

siei (Coregonus lavaretus L.) i sielawy (Coregonus albula L.) – od dnia 15 października 
do dnia 31 grudnia 

9 

sandacza (Stizostedion lucioperca L.) – od dnia 1 marca do dnia 31 maja 

10  sapy (Abramis sapa Pallas) – od dnia 1 kwietnia do dnia 31 maja 
11  suma (Silurus glanis L.): 

a) w rzece Odrze od ujścia rzeki Warty do granicy z wodami morskimi — od dnia 1 

marca do dnia 30 maja 

b) w pozostałych wodach — od dnia 1 listopada do dnia 30 czerwca 

12  szczupaka (Esox lucius L.): 

a) w rzekach i zbiornikach zaporowych — od dnia 1 stycznia do dnia 30 kwietnia 
b) w pozostałych wodach — od dnia 1 marca do dnia 30 kwietnia 

13  świnki (Chondrostoma nasus L.) — od dnia 1 stycznia do dnia 15 maja 
14  troci (Salmo trutta m. trutta L.): 

a)  w  rzece  Wiśle  i  jej  dopływach  powyŜej  zapory  we  Włocławku  —  od  dnia  1 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

31

października  do  dnia  31  grudnia;  w  pozostałym  okresie  obowiązuje  zakaz  połowu  
w czwartki, piątki, soboty i niedziele 

b) na odcinku rzeki Wisły od zapory we Włocławku do jej ujścia – od dnia 1 grudnia 

do końca lutego; w okresie od dnia 1 marca do dnia 31 sierpnia obowiązuje zakaz 
połowu w piątki, soboty i niedziele 

c) w pozostałych rzekach – od dnia 1 października do dnia 31 grudnia 

15  troci jeziorowej (Salmo trutta m. lacustris L.) – od dnia 1 września do dnia 31 stycznia 
16  raka  szlachetnego  (Astacus  astacus  Esch.)  i  raka  błotnego  (Pontastacus  leptodactylus 

Esch.) – od dnia 15 października do dnia 15 marca dla samców i od dnia 15 października 
do dnia 31 lipca dla samic 
 
JeŜeli pierwszy albo ostatni dzień okresu ochronnego dla określonego gatunku ryb lub raków 

przypada w dzień ustawowo wolny od pracy, okres ochronny ulega skróceniu o ten dzień. 

 
Raków  pręgowatych  (Orconectes  limosus  Raf.),  raków  sygnałowych  (Pacifastacus 

leniusculus Dana) oraz ryb z gatunków trawianka (Perccottus glenii Dyb.), czebaczek amurski 
(Pseudorasbora  parva)  i  sumik  karłowaty  (Ictalurus  nebulosus)  po  złowieniu  nie  naleŜy 
wpuszczać ani do łowiska, w którym je złowiono, ani do innych wód. 

 
Wielkość oczek sieci w rybackich narzędziach połowowych słuŜących do połowu: 

1) sielawy – nie moŜe być mniejsza niŜ 18 mm, 
2) węgorza – nie moŜe być mniejsza niŜ 12 mm, 
3) uklei i stynki – nie moŜe być mniejsza niŜ 6 mm, 
4) ryb na przynętę – nie moŜe być mniejsza niŜ 5 mm

.

 

  

W  przypadku  produkcji  ryb  w  obiektach  hodowlanych  (stawy,  sadze,  obiegi  zamknięte) 

powyŜsze  przepisy  nie  mają  zastosowania.  Stosuje  się  natomiast  przepisy  weterynaryjne, 
 a w szczególności Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 października 
2004  w  sprawie  szczegółowych  wymagań  weterynaryjnych  dla  prowadzenia  działalności 
w zakresie chowu i hodowli zwierząt akwakultury i rozrodu ryb. 

Osoba  prowadząca  produkcję  ryb  w  warunkach  kontrolowanych  ma  obowiązek 

zapewnienia wydzielonego miejsca do: 

−−−−

 

zmiany odzieŜy ochronnej, 

−−−−

 

mycia rąk,  

−−−−

 

wykonywania czynności weterynaryjnych. 

JeŜeli w gospodarstwie znajdują się budynki wyposaŜone w urządzenia do rozrodu ryb to  

w  wejściu  i  wyjściu  do  pomieszczeń,  w  których  te  urządzenia  się  znajdują,  umieszcza  się 
matę nasączoną produktem biobójczym. 

W  kaŜdym  gospodarstwie  hodowlanym  naleŜy  prowadzić  dokumentację  zawierającą  

informacje dotyczące: 

−−−−

 

ilości  i  gatunku  wprowadzonych  na  teren  gospodarstwa  Ŝywych  zwierząt  lub  produktów 
akwakultury, 

−−−−

 

miejsca ich pochodzenia, 

−−−−

 

nazwy firmy lub nazwy dostawcy, jego siedziby i adresu, 

−−−−

 

daty wprowadzenia na teren gospodarstwa, 

−−−−

 

ilości i gatunku wyprowadzonych z terenu gospodarstwa Ŝywych zwierząt lub produktów 
akwakultury, 

−−−−

 

miejsca ich przeznaczenia, 

−−−−

 

nazwy firmy lub nazwy odbiorcy, jego siedziby i adresu, 

−−−−

 

daty wyprowadzenia z terenu gospodarstwa, 

−−−−

 

przeprowadzonych badań, 

−−−−

 

ś

nięć zwierząt akwakultury, 

−−−−

 

przeprowadzanego leczenia. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

32

Zwierzęta  akwakultury  wprowadzone  do  handlu  muszą  posiadać  weterynaryjne 

ś

wiadectwo zdrowia. 

W  przypadku  akwakultury  nie  stosuje  się  obecnie  przepisów  dotyczących  dobrostanu 

zwierząt. 

Podczas  uŜytkowania  w  rybactwie  urządzeń  mechanicznych  z  napędem  spalinowym 

naleŜ  zwrócić  szczególną  uwagą  na  ich  stan  techniczny  a  w  szczególności  na  moŜliwość 
powstanie  wycieków  paliwa,  substancji  smarujących  i  płynów  chłodniczych.  Ze  względu  na 
moŜliwość  zanieczyszczenia  środowiska  zabrania  się  tankowania  paliwa  „na  wodzie”. 
Zabrania się takŜe płukania i wyrzucania opakowań po paliwie czy substancjach smarujących. 
Wymiana  smarów  i  olejów  powinna  być  wykonywana  w  miejscu  specjalnie  do  tego 
przeznaczonym,  a  utylizacja  zuŜytych  smarów  i  olejów  powinna  być  wykonana  przez  firmę 
specjalizującą się w utylizacji odpadów szkodliwych.  

 
4.4.2. Pytania sprawdzające 

 

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń. 

1.

 

Jaki jest wymiar ochronny okonia? 

2.

 

Jaki jest okres ochronny szczupaka? 

3.

 

Jaką minimalną wielkość oczek powinny mieć sieci do połowu sielawy? 

4.

 

Czy  przepisy  dotyczące  wymiarów  i  okresów  ochronnych  dotyczą  takŜe  obiektów 
hodowlanych?  

5.

 

Jakie dane powinno się mieć kupując ryby do hodowli? 

 

4.4.3. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 
 

Podaj wymiary i okresy ochronne ryb. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

wysłuchać  przepisów  związanych  z  wymogami  weterynaryjnymi  dotyczącymi  hodowli 
ryb, 

2)

 

zapoznać się z przepisami dotyczącymi ochrony ryb, 

3)

 

podać wymiary okresy ochronne ryb łowionych w podanym przez nauczyciela 
gospodarstwie. 

 
WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

materiały dydaktyczne dotyczące ochrony ryb, 

−

 

dostęp do Internetu, 

−

 

arkusz papieru.

 

 
4.4.4. Sprawdzian postępów 

 
Czy potrafisz: 

 

Tak 

 

Nie 

1)

 

podać wymiary i okresy ochronne ryb? 

 

 

2)

 

podać minimalne wielkości oczek sieci do połowu ryb? 

 

 

3)

 

prowadzić dokumentację gospodarstwa hodowlanego? 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

33

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ 

 
INSTRUKCJA DLA UCZNIA 

1.

 

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 

2.

 

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 

3.

 

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 

4.

 

Test  zawiera  20  zadań.  Do  kaŜdego  zadania  dołączone  są  4  moŜliwości  odpowiedzi. 
Tylko jedna jest prawidłowa. 

5.

 

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce 
znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie 
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 

6.

 

Zadania  wymagają  prostych  obliczeń,  które  powinieneś  wykonać  przed  wskazaniem 
poprawnego wyniku.  

7.

 

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 

8.

 

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie 
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 

9.

 

Na rozwiązanie testu masz 45 min. 

Powodzenia!

 

 
 

Materiały dla ucznia: 

−−−−

 

instrukcja, 

−−−−

 

zestaw zadań testowych, 

−−−−

 

karta odpowiedzi. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

34

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 
1.  Praca na wodzie i lodzie powinna być wykonywana w zespołach co najmniej 

a)

 

1 osobowych. 

b)

 

2 osobowych. 

c)

 

3 osobowych. 

d)

 

5 osobowych. 

 
2.  OdzieŜ robocza uŜywana w rybactwie powinna być 

a)

 

odblaskowa. 

b)

 

trudno określić. 

c)

 

nie jest wymagana odzieŜ robocza. 

d)

 

o podwyŜszonej wodoszczelności. 

 

3.  Łodzie rybackie powinny być 

a)

 

pomalowane. 

b)

 

niezatapialne. 

c)

 

szczelne. 

d)

 

wykonane z laminatu. 

 

4.  Połowy  na  lodzie  moŜna  prowadzić  gdy  grubość  przezroczystego  lodu  nie  jest  mniejsza 

niŜ 
a)

 

8 cm. 

b)

 

12 cm. 

c)

 

15 cm. 

d)

 

18 cm. 

 

5.  Kierownik grupy połowowej łowiącej przy pomocy prądu elektrycznego musi posiadać 

a)

 

uprawnienia do obsługi elektrycznych urządzeń połowowych. 

b)

 

ś

wiadectwo zdrowia. 

c)

 

uprawnienia elektryka. 

d)

 

prawo jazdy. 

 

6.  Opatrunek procowy stosuje się do opatrywania 

a)

 

ran szarpanych. 

b)

 

krwotoków tętniczych. 

c)

 

złamanych kości. 

d)

 

nosa. 

 

7.  W przypadku uszkodzenia Ŝył stosuje się opatrunek 

a)

 

uciskowy. 

b)

 

obłoŜeniowy. 

c)

 

procowy. 

d)

 

osłaniający. 

 

8.  W przypadku złamania naleŜy 

a)

 

nastawić złamaną kość. 

b)

 

załoŜyć opaskę uciskową. 

c)

 

załoŜyć opatrunek osłaniający. 

d)

 

unieruchomić złamaną kość wraz z przyległymi stawami. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

35

9.  W przypadku poparzenia naleŜy 

a)

 

podać leki przeciwgorączkowe. 

b)

 

schładzać poparzone miejsce wodą przez 15 minut. 

c)

 

zdezynfekować miejsce oparzenia.  

d)

 

usunąć wtopioną w ranę odzieŜ. 

 
10. W przypadku poraŜenia prądem naleŜy 

a)

 

wezwać elektryka. 

b)

 

przytrzymać osobę poraŜoną prądem aby nim nie „rzucało”. 

c)

 

uwolnić poszkodowanego spod napięcia. 

d)

 

polać poszkodowanego wodą. 

 

11. PoraŜony prądem 

a)

 

moŜe jeździć samochodem. 

b)

 

moŜe pracować dalej. 

c)

 

powinien zaŜyć leki. 

d)

 

musi być zbadany przez lekarza. 

 
12. W przypadku zagroŜenia utonięciem naleŜy 

a)

 

wskoczyć do wody i udzielić bezpośredniej pomocy. 

b)

 

naleŜy udzielić pomocy w granicach moŜliwości ratującego. 

c)

 

nie zbliŜać się do tonącego bo moŜe on stanowić zagroŜenie. 

d)

 

nie naleŜy interweniować lecz czekać aŜ pojawi się ratownik. 

 

13. Po wyciągnięciu poszkodowanego z wody naleŜy 

a)

 

ustalić w jakim stanie się znajduje i udzielić mu niezbędnej pomocy. 

b)

 

bezzwłocznie rozpocząć masaŜ serca. 

c)

 

pójść szukać pomocy. 

d)

 

podać alkohol w celu rozgrzania. 

 

14. W przypadku gdy poszkodowany jest nieprzytomny i nie oddycha naleŜy 

a)

 

poczekać aŜ oddech sam wróci. 

b)

 

ocucić nieprzytomnego przez polanie go zimną wodą. 

c)

 

zastosować masaŜ serca. 

d)

 

zastosować sztuczne oddychanie. 
 

15. Do gaszenia ludzi na których płonie ubranie stosuje się 

a)

 

gaśnice halonowe. 

b)

 

gaśnice śniegowe. 

c)

 

koce gaśnicze. 

d)

 

piasek. 

 
16. Gaśnica powinna 

a)

 

wisieć w miejscu niedostępnym dla dzieci. 

b)

 

być postawiona w miejscu niewidocznym. 

c)

 

być wypełniona co najmniej 10 kg środka gaśniczego. 

d)

 

być poddawana badaniom co najmniej raz w roku. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

36

17. Wymiar ochronny leszcza wynosi 

a)

 

15 cm. 

b)

 

20 cm. 

c)

 

25 cm. 

d)

 

leszcz nie ma wymiaru ochronnego. 

 
18. Sandacza nie moŜna łowić w 

a)

 

styczniu. 

b)

 

kwietniu. 

c)

 

lipcu. 

d)

 

październiku. 

 
19. Ryby odławiane na ośrodku hodowlanym muszą 

a)

 

być wymiarowe. 

b)

 

nie być w okresie ochronnym. 

c)

 

być smaczne. 

d)

 

Ŝ

adne z powyŜszych.  

 
20. Wielkość oczek sieci rybackich stosowanych do połowu węgorzy  nie moŜe bić mniejsza 

niŜ 
a)

 

5 mm. 

b)

 

6 mm. 

c)

 

12 mm. 

d)

 

18 mm. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

37

KARTA ODPOWIEDZI 

 
Imię i nazwisko ............................................................................... 
 

Przestrzeganie  przepisów  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy,  ochrony 
przeciwpoŜarowej i ochrony środowiska  

 
Zakreśl poprawną odpowiedź 
 

Nr  

zadania 

Odpowiedzi 

Punkty 

1. 

a 

b 

c 

d 

 

2. 

a 

b 

c 

d 

 

3. 

a 

b 

c 

d 

 

4. 

a 

b 

c 

d 

 

5. 

a 

b 

c 

d 

 

6. 

a 

b 

c 

d 

 

7. 

a 

b 

c 

d 

 

8. 

a 

b 

c 

d 

 

9. 

a 

b 

c 

d 

 

10. 

a 

b 

c 

d 

 

11. 

a 

b 

c 

d 

 

12. 

a 

b 

c 

d 

 

13. 

a 

b 

c 

d 

 

14. 

a 

b 

c 

d 

 

15. 

a 

b 

c 

d 

 

16. 

a 

b 

c 

d 

 

17. 

a 

b 

c 

d 

 

18. 

a 

b 

c 

d 

 

19. 

a 

b 

c 

d 

 

20. 

a 

b 

c 

d 

 

Razem: 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

38

6. LITERATURA 

 
1.

 

Rozporządzenie  Ministra  Rolnictwa  z  dnia  4  lutego  1980  w  sprawie  bezpieczeństwa  
i higieny pracy w rybactwie śródlądowym 

2.

 

Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpoŜarowej 

3.

 

Rozporządzenie  Ministra  Spraw  Wewnętrznych  z  dnia  16  czerwca  2003  r.  w  sprawie 
ochrony przeciwpoŜarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów 

4.

 

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 listopada 2001 r. w sprawie 
połowu  ryb  oraz  warunków  chowu,  hodowli  i  połowu  innych  organizmów  Ŝyjących  
w wodzie 

5.

 

Rozporządzenie  Ministra  Rolnictwa  i  Rozwoju  Wsi  z  dnia  7  października  2004  
w  sprawie  szczegółowych  wymagań  weterynaryjnych  dla  prowadzenia  działalności  
w zakresie chowu i hodowli zwierząt akwakultury i rozrodu ryb 

6.

 

Chapleau W. Ratownictwo medyczne. Poradnik kieszonkowy. Wrocław 2004 

7.

 

Jakubaszki J. ABC Resuscytacji. wyd. II Wrocław 2006 

8.

 

Jakubaszki J. Ratownik medyczny. Wrocław 2003 

9.

 

Błasić P., Chadaj M., Kurek K. Ratownictwo wodne. Pruszyński i S-ka 

10.

 

Stanula A. Poradnik instruktora WOPR. ZW WOPR wyd. II 2005 

11.

 

Materiały szkoleniowe WOPR 

12.

 

www.wopr.pl 

13.

 

www.ratownictwo.win.pl 

14.

 

www.ratownictwo.waw.pl 

15.

 

www.interpoz.republika.pl 

16.

 

http://czkw.kielce.uw.gov.pl/ 

17.

 

www.operon.com.pl/www/get_file.php?plik=205.pdf