NIEEŁNOSPRAWNOŚC W SWIETLE  TEORII PSYCH. 

UPOŚLEDZIENIE WG WHO - utrudnienia życiowe wywołane przez bariery środowiska fizycznego i 
społecznego 

USZKODZENIE WG WHO- zaburzenie lub wada normalnej struktury lub czynności organizmu 

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ wg WHObrak lub osłabienie zdolności funkcjonalnych i/lub aktywności 
życiowej 

Na niepełnosprawność można patrzeć w dwojaki sposób  

a) subiektywny ( o sobie inni o mnie) 

 b) obiektywnie (patrzenie 1-uniwersalne 2-precyzyjne 3- uzasadnione-poparte wiedzą ) 

KRYTERIA OCENY NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W 2 MODELACH  

1-  MODEL MEDYCZNY – niepełn. To efekt uszkodzenia organizmu  

- jest to defekt utrudniający życie  
- jednostka ma kłopoty z przystosowaniem  
- należy się jej opieka społeczna i leczenie rehabilitacyjne- celem zlikwidowania bądź 
ograniczenia istniejących uszkodzeń  
 
RODZAJE NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W TYM MODELU : 
UKŁ 
RUCHOWEGO 

NARZĄDÓW 
ZMYSŁU 

NARZĄDÓW 
WEWNĘTRZN. 

UKŁ. 
NERWOWEGO 

DODATKOWE 
USZKODZENIA 

-amputacja 
konczyn 
-Zanik mięsni 
- raumatyzm 

wiadomo 

wiadomo 

Choroby 
psychiczne 

-amputacja 
-wszczep 
ślimakowaty 
-transplantacja 

 
 

2-  MODEL SPOŁECZNY- niepełn wynika z utraty ważnych życiowych zdolności , umiejętności, 

pozbawia człowieka szans na osiągnięcie takiej samej pozycji społecznej  jaka byłaby 
osiągnięta gdyby nie doszło do uszkodzenia 

 

REAKCJA OS NIEPEŁN NA USZKODZENIE 
ORGANIZMU 

MECHANIZM ZAPRZECZANIA- mechanizm wstępnego reagowania na uszk. Organizmu. Osoba przez 
to utrzymuje wcześniejszy wizerunek siebie. Nawet jeśli posiada swiadomosc swojego aktualnego 
stanu zdrowia to bagatelizuje znaczenie uszkodzenia ciała  dla dalszego zycia lub przyjmuje pogląd o 

jego tymczasowości. Przez ten mechanizm nastepuje opóźnienie konfrontacji z własna niepeln. 
 

MECHANIZM POZNAWCZY-  gł akcentowane w tym podejściu jest poczucie niepewności – dotyczb\y 
aktualnego stanu zdrowia i szans na przyszlosc. „Pacjent jest traktowany jako osoba chora”(wow) 
„która podlega  procesowi leczenia” jak stopniowo kobnczy się leczenie i zaczyna proc rehabilitacji os. 
Niepełn wchodzi w okres moratorium (jest już nie w pełni pacjentem ale jeszcze nie w pełni osob. 
Niepełn) z tym łączy się niepewność co do dalszego losu oraz akceptacja przejścia ze statusu osoby 
zdrowej do osoby niepełnosp. 

RELACJA „Niepełnosprawność – UPOŚLEDZENIE 
SPOŁECZNE” 

Emocje wywoływane u osob pełnosprawnych przez pojawienie się os. Niepełno.: 

REAKCJE:   

1 TROSKI –współczucie, niesienie pomocy 

2 ODRZUCENIA – dystans celem uniknięcia lęku, obrzydzenia wstydu. Segregacja 
,izolowanie os. Niepełnosprawnych (w placówkach) 

Te dwie reakcje biorą się ze stanu permanentnej frustracji wywołanym, (pogorszeniem budżetu 
domowego(brak możliwości zarobkowania przez os. Plus koszty zwiąż z chorobą, rehabilitacja 
Niepełn.  , ciagla opieka(pieluchy , karmienie, rehabilitacja), niemożnością wyjścia etc.) , wiec 
konflikty , niechęć do os niepełno.Poza tym nie trzeba mieć bezpośredniego kontaktu z osob 
niepelnosprawna żeby czuc niechęć do tych osob- wynikac to może z utartych przekonan,  
stereotypow ( w PL steretypowa osoba niepełnosprawna jest : samotna, lekliwa, słaba  skryta), ale to 
samo może sklaniac do checi niesienia pomocy (bo przecież sa takie biedne ) 

JAKOSĆ ŻYCIA – ustalany by okreslic w jaki soposob konkretny rodzaj niepełn utrudnia 
funkcjonowanie społeczne. 

TEORIA WIELOWYMIAROWYCH ROZBIEZNOSCI W JAKOSCI ZYCIA  zaproponowanie 6 kryteriów 
oceny jakości życia (STR 281) koncepcja tylko częściowo potwierdzona…BLA BLA 

 

SYTUACJA PSYCHOLOGICZNA OSOBY NIEPEŁN. 

KONCEPCJA –PRZYSTOWANIA DO NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Wg niej gł problem osoby niepeł to 
zaakceptowanie własnego kalectwa  w ramach tej teorii zostały wyróżnione 3 etapy przystosowania 
do kalectwa: 

1-  Kryzys nowości- zaskoczenie załamanie przebiegu przewidywanego zycia, szok emocjonalny , 

działa nieracjonalnie, ogranicza aktywnośc do minimum 

2-  Kryzys wartości – związany z ocena samego siebie, os niepełno nie akceptuje własnego 

kalectwa ale nie chce tracić dobrego mniemania o sobie 

3-  Kryzys rzeczywisty na podlozu warunków ekonomicznych( mniejsze przychody większe 

wydatki) społecznych- trudności z przemieszczaniem się- poczucie izolacji i osamotnienia. 
 

PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY PROCESU REHABILITACJI 

 

Jako pierwsza powstala REHABILTACJA KOMPENSACYJNA – usuwa braki fizyczne, zajmuje 
się cialem, profesjonalna 

 

Potem ADAPTACYJNA- przygotowanie do wlaczenia osoby niepeln w normalne życie  
społeczne + zwrócenie uwagi na osobę tym dotknięta a nie tylko na jej ciało 

 

Trzecie : PODEJSCIE INTEGRACYJNE- włączenie „całego „ społeczeństwa w rehabilitacje, jest 
skupiona na osobach niepełnosprawnych i pełnosprawnych w równym stopniu 

 

A także REHABILTACJA ŚRODOWISKOWA – dostarczenie pomocy do środowiska osob, msc 
zamieszkania  

 

Oraz REHABILITACJA AKTYWNA- uwypukla znaczenie własnej aktywności i niezależności 
życiowej osoby niepełnosprawnej , próba opanowania jak największej liczby umiejętności 
związanych z samoobsługą  

 

REHABILTACJA ROZWOJOWA – podmiotowość os niepełn, to one decydują jak powinna 
przebiegać ich rehabilitacja , tworzone grupy samopomocowe, profesjonaliści sa bardziej 
doradcami i partnerami