plik

Uwaga – Komputer i monitor są zabytkowe i ustawione na maksimum swoich możliwości

więc proszę nie zmieniać żadnych ustawień bo będzie tylko gorzej.

Instrukcja użytkowania

Kliknij na 5-tą ikonę (Show/Hide Nawigation Pane)

– otworzy się tematyczny spis materiałów

pomocniczych. Kliknięcie na wybranej pozycji spisu przywoła na ekran odpowiednią stronę.
Jeśli z lewej strony pozycji spisu jest kwadracik ze znakiem + to znaczy, że materiały
do danego tematu są podzielone na kilka stron. Kliknięcie na + spowoduje rozwinięcie
spisu tych stron.
Szerokość okna ze spisem można zmienić przesuwając pionową linię z prawej strony spisu.

Narzędzia przeglądania.

W pasku nad oknem jest dwadzieścia ikonek przywołujących różne narzędzia ułatwiające
przeglądanie dokumentu na ekranie. Ustaw kursor myszy na wybraną ikonkę, po chwili pojawi
się nazwa narzędzia często wyjaśniająca jego przeznaczenie.
Poniżej, dla najbardziej przydatnych narzędzi, podano numer ikonki tzn. położenie na pasku,
nazwę narzędzia i krótki opis do czego służy.

Show/Hide Nawigation Pane - otwiera lub zamyka okno ze spisem,

Hand Tool

- pozwala przesuwać obraz nie mieszczący się w całości
na ekranie (działa bardzo wolno);
Chwyć obraz, naciskając lewy przycisk myszy i przesuń

żądanym kierunku

Zoom In

- powiększanie obrazu
Naciśnięcie ikony i przytrzymanie przez kilka sekund
powoduje otwarcie dodatkowego okienka, z którego
można wybrać narzędzie do zmniejszania obrazu

10. Previous Page

- pokaż poprzednią stronę

11. Next Page

- pokaż następną stronę

13. Go To Previous View

- cofnięcie do wcześniej wyświetlanego obrazu .

14. Go To Next View

- przerzucenie obrazu „w przód”
Bardzo przydatne narzędzia gdy trzeba kilkukrotnie
przerzucać obraz „do tyłu” i „do przódu” np. dla
odczytania fragmentów powiększonej tabeli

16. Fit In Window

- dopasowuje wielkość obrazu do ekranu

17. Fit With

- dopasowuje szerokość obrazu do szerokości ekranu

U dołu ekranu są narzędzia do przerzucania stron, wyboru powiększenia oraz suwaki do
poziomego przesuwania widoku.

Stal konstrukcyjna niestopowa

ogólnego przeznaczenia

Stal maszynowa

PN-88/H-84020

PN-EN 10277 - 2:2002

MSt5 (St5)

E295

MSt6 (St6)

E335

MSt7 (St7)

E360

Stal konstrukcyjna niestopowa

ogólnego przeznaczenia

Stal konstrukcyjna niestopowa

na wyroby walcowane na gorąco

PN-88/H-84020

PN-EN 10025-2:2002

St0S

S185

St3S

S235

St4S

S275

Stal konstrukcyjna węglowa

wyższej jakości

Stal niestopowa do

ulepszania cieplnego

Cxx – jakościowe
CxxE, CxxR – specjalne

PN-75/H-84019

PN-EN 1083-1 + A1:1999
PN-EN 1083-2 + A2:1999

C22E C22R

C25 C25E C25R

C30 C30E C30R

C35 C35E C35R

C40 C40E C40R

C45 C45E C45R

C50 C50E C50R

C55 C55E C55R

C60 C60E C60R

Stal stopowa konstrukcyjna

do ulepszania cieplnego

Stal stopowa konstrukcyjna

do ulepszania cieplnego

PN-88/H-84030

PN-EN 10083-1+A1:1999

30G2

28Mn6

30H

34Cr4

40H

41Cr4

25HM

25CrMo4

35HM

34CrMo4

40HM

42CrMo4

34HNM

34NiCrMo6

36HNM

36CrNiMo6

38HNM

36NiCrMo4

stal konstrukcyjna niestopowa

Stal konstrukcyjna stopowa

do nawęglania

Stal stopowa

do nawęglania

PN-88/H-84030/02

PN-EN 10084-2:2002

15H

17Cr3

17CrS3

16HG

16MnCr5

16MnCrS5

20HG

20MnCr5

20MnCrS5

15HGM

18CrMo4

18CrMoS4

18HGM

18CrMo4

18CrMoS4

17HGN

16NiCr4

16NiCrS4

15HN

17CrNi6-6

17HNM

18CrNiMo7-6

Stal niestopowa do utwardzania

powierzchniowego

Stal niestopowa do

nawęglania

PN-88/H-84020

PN-EN 10025-2:2002

C10E

C10R

C15E

C15R

C22

Stal konstrukcyjna stopowa

do azotowania

Stal do azotowania

PN-89/H-84030/03

PN-EN 10085:2003

38HMJ

41CrAlMo7-10

Stal niestopowa sprężynowa

(resorowa)

Stal niestopowa specjalna

sprężynowa

PN-74/H-84032

PN-EN 10025-2:2002

C67S

C75S

C85S

Żeliwo szare

PN-92/H-83101

PN-EN 1561:2000

Żeliwo 100

Żeliwo EN-GJL-100

Żeliwo 150

Żeliwo EN-GJL-150

Żeliwo 200

Żeliwo EN-GJL-200

Żeliwo 250

Żeliwo EN-GJL-250

Żeliwo 300

Żeliwo EN-GJL-300

Żeliwo 350

Żeliwo EN-GJL-350

Żeliwo sferoidalne

PN-92/H-83123

PN-EN 1563:2000

Żeliwo 350-22

Żeliwo EN-GJS-350-22

Żeliwo 400-15

Żeliwo EN-GJS-400-15

Żeliwo 400-18

Żeliwo EN-GJS-400-18

Żeliwo 450-10

Żeliwo EN-GJS-450-10

Żeliwo 500-7

Żeliwo EN-GJS-500-7

Żeliwo 600-3

Żeliwo EN-GJS-600-3

Żeliwo 700-2

Żeliwo EN-GJS-700-2

Żeliwo 800-2

Żeliwo EN-GJS-800-2

Żeliwo 900-2

Żeliwo EN-GJS-900-2

Brązy do obróbki plastycznej

Stop miedzi z cyną do

obróbki plastycznej

PN-92/H-87050

CuSn4

1) 2) 3)

CuSn6

2) – 5)

CuSn8

1) – 5)

BK31

CuSi3Mn1

3) 6)

BA1032

CuAl10FeNi4

3) 5)

BB1T

CuBe1.7

BB2T

CuBe2

1) – 6)

PN-EN 1652:1999

PN-EN 12167:2002

PN-EN 1654:2001

PN-EN 12164:2002

PN-EN 12163:2002

PN-EN 12168:2002

PN-EN 12166:2002

Mosiądze do obróbki

plastycznej

Stop miedzi z cynkiem do

obróbki plastycznej

PN-92/H-87050

M95

CuZn5

1) 3)

M90

CuZn10

1) 3) 4)

M85

CuZn15

1) – 4)

M80

CuZn20

1) 3) 4

M70

CuZn30

1) - 4)

MO61

CuZn36Pb3

MO59

CuZn39Pb2

1) 4) – 7)

MO58A

CuZn39Pb3

4) – 7)

MO58B

CuZn40Pb2

4) – 7)

MA77

CuZn20Al2As

1) - 7)

patrz wyżej

Stopy aluminium do obróbki plastycznej

Stopy aluminium do

obróbki plastycznej

oznacz. symb. chemicznymi oznaczenia numeryczne

PN-H-88026:1979

PN-EN 573-3:1998

PA 33

EN AW-AlCuSiMg

EN AW-2014

PA 6

EN AW-AlCuMgSi(A)

EN AW-2017A

PA 24

EN AW-AlCu2,5Mg

EN AW-2017

PA 30

EN AW-Al2Mg1,5Ni

EN AW-2618A

PA 7

EN AW-AlCu4Mg1

EN AW-2024

PA 23

EN AW-AlCu4Mg1(A)

EN AW-2121

PA 1

EN AW-AlMn1

EN AW-3103

PA 5

EN AW-AlMn1Mg

EN AW-3004

PA 16

EN AW-AlMn0,5Mg0,5 EN AW-3105

PA 43

EN AW-AlMn1(C)

EN AW-5005

PA 11

EN AW-AlMg3

EN AW-5754

PA 2

EN AW-AlMg2

EN AW-5251

PA 20

EN AW-AlMg5

EN AW-5019

PA 13

EN AW-AlMg5,5Mn0,7 EN AW-5083

PA 38

EN AW-AlMgSi(A)

EN AW-6101A

PA 45

EN AW-AlMg1SiCu

EN AW-6061

PA 4

EN AW-AlSi1MgMn

EN AW-6082

PA 47

EN AW-AlZn4,5Mg1

EN AW-7020

Odlewnicze stopy aluminium

Odlewnicze stopy

aluminium

oznacz. symb. chemicznymi oznaczenia numeryczne

PN-H-88026:1979

PN-EN 573-3:1998

AK 11

EN AC-AlSi11

EN AC-44000

AK 9

EN AC-AlSi9Mg

EN AC-43300

AK 7

EN AC-ASi7Mg

EN AC-42000

AK 64

EN AC-AlSi6Cu4

EN AC-45000

AM 5

EN AC-AlCu4Ti

AM 4

EN AC-AlCu4MgTi

EN AC-21000

Klasy własności mechanicznych (tabl. 3)

dla śrub ( A ) i ( B )

- 5.6 ; 8.8 ; 10.9 ;

dla śrub ( C )

- 3.6 ; 4.6 ; 4.8 ;

(pierwsza liczba symbolu stanowi 0.01 R

, druga liczba symbolu stanowi 0.1

procentowego stosunku R

(60%, 80%, 90% ) ).

Tabl. 3. Własności mechaniczne śrub stalowych

Tabl. 4. Tolerancje gwintu

PN-EN 24014

Wyjścia i podcięcia gwintów metrycznych wg PN-89/M-82063.
Zakończenie śrub i wkrętów z gwintem metrycznym wg PN-84/M-8261.
Powłoki elektrolityczne wg PN-EN ISO 4042 : 2001.

PRZYKŁAD OZNACZENIA śruby z łbem sześciokątnym z gwintem M12
o długości L=70 mm i klasie własności mechanicznych 5.6:
Śruba z łbem sześciokątnym M12x70-5.6

PN-EN 24014
PN-EN 24017

koniec

ŚRUBY BEZ ŁBA Z GWINTEM NA CAŁEJ DŁUGOŚCI,
Z KOŃCEM STOŻKOWYM

PN-EN 27434 : 2000

Rys. Śruba bez łba, z gwintem na całej długości, z końcem stożkowym.

Tabl. 1. Wymiary śrub, mm

EN-PN 27434

Szereg średnic wkrętów: M1.2

M12.

Własności mechaniczne wkrętów stalowych powinny odpowiadać
klasie 14H lub 22H.
Wykonanie – dokładne (A) wg PN-82/M-82054/02.
Gwint klasy średniodokładnej 6g.
Powłoki elektrolityczne wg PN-EN ISO 4042:2001.

PRZYKŁAD OZNACZENIA śruby bez łba z gwintem na całej długości,
z końcem stożkowym, o wielkości gwintu d = M5, długości L = 30 mm,
klasy własności 14H:

Śruba bez łba M5x30 – 14H PN-EN 27434

koniec

ŚRUBY BEZ ŁBA Z GWINTEM NA CAŁEJ DŁUGOŚCI,
Z ROWKIEM I CZOPEM WALCOWYM DŁUGIM

PN-EN 27435 : 2000

Rys. Śruba bez łba z gwintem na całej długości, z rowkiem i czopem walcowym długim.

Tabl. 1. Wymiary śrub, mm

EN-PN 27435

Szereg średnic wkrętów: M1.6

M12.

PRZYKŁAD OZNACZENIA śruby bez łba z gwintem na całej długości,
z rowkiem i czopem walcowym o wielkości gwintu d = M5,
długości L = 30 mm, klasy własności 14H:

Śruba bez łba M5x30 – 14H PN-EN 27435

koniec

Zalecane klasy własności mechanicznych:
6; 8; 10; - dla nakrętek dokładnych (A) i średniodokładnych (B)

odmiany 1 wg PN-EN 24032:1999

9 – 12

- dla nakrętek dokładnych (A) i średniodokładnych (B)
odmiany 2 wg PN-EN 24033:1999

4; 5;

- dla nakrętek zgrubnych (C) PN-EN 24034:1999
(liczba symbolu stanowi 0.01R

Tabl. 3. Skojarzenie klas własności mechanicznych i nakrętek i śrub.

Powłoki elektrolityczne wg PN-EN ISO 4042:2001 .

PRZYKŁAD OZNACZENIA nakrętki sześciokątnej, odmiany 1,
o wielkości gwintu M10 i klasie własności mechanicznych 6:

Nakrętka M10-6

PN-EN 24032

koniec

NAKRĘTKI KORONOWE

PN-86/M-92148

Rys. Nakrętki koronowe

W zależności od kształtu korony rozróżnia się dwa rodzaje nakrętek:

- z koroną zwykłą – Z

(d = M4

M52),

- z koroną odsadzoną – K (d = M12

M150)

Tabl. 1. Wymiary nakrętek , mm

PN-86/M-92148

Szereg średnic gwintów nakrętek:M4

M64, M8x1

M150x6

Wykonanie nakrętek: dokładne (A), średniodokładne (B),
zgrubne (C)

wg PN-82/M-82054/02.

Gwint nakrętek dokładnych (A) i średniodikładnych (B)
klasy średniodokładnej 6H.
Gwint nakrętek zgrubnych (C) klasy zgrubnej 7H.

ciąg dalszy na następnej stronie

Zalecane klasy własności mechanicznych:
5; 6; 8; 10;

- dla nakrętek dokładnych (A) i średniodokładnych (B);

5; 6;

- dla nakrętek zgrubnych (C)

(liczba symbolu stanowi 0.01R

Tabl. 2. Skojarzenie klas własności mechanicznych i nakrętek i śrub.

Powłoki elektrolityczne wg PN-EN ISO 4042:2001 .

PRZYKŁAD OZNACZENIA nakrętki koronowej, rodzaju Z,
stalowej, z gwintem M10, o własnościach mechanicznych 6,
średniodokładnej (B):

Nakrętka koronowa Z M10-6-B

PN-86/M-82148

koniec

PODKŁADKI OKRĄGŁE

PN-78/M-82005

(zastąpiona przez PN-EN ISO 7191:2002(U) )

Rys. Podkładki okrągłe zgrubne

Tabl. 1. Wymiary podkładek okrągłych, mm

PN-78/M-82005

Szereg średnic podkładek do śrub i nakrętek z gwintem M1

M160

Materiał - stal węglowa wg PN-88/H-8420.
Wykonanie - zgrubne (C) wg PN-77/M-82003

PRZYKŁAD OZNACZENIA podkładki okrągłej, zgrubnej,
o średnicy d

= 25 mm, stalowej:

Podkładka 25

PN-78/M-82005

koniec

PODKŁADKI SPRĘŻYSTE

PN-77/M-82008

Rys. Podkładki sprężyste.

W zależności od kształtu przekroju poprzecznego rozróżnia się dwie
odmiany podkładek sprężystych: - lekkie (nie wyróżniane w oznaczeniu),

- zwykłe Z.

Tabl. 1. Wymiary podkładek sprężystych, mm

PN-77/M-82008

Szereg średnic podkładek lekkich do śrub i nakrętek z gwintem M2

M30

Szereg średnic podkładek zwykłych do śrub i nakrętek z gwintem M3

M36

Materiał – drut stalowy na podkładki sprężyste wg PN-84/H-84032.
Podkładki powinny być obrobione cieplnie do twardości 45

53 HRC.

Powłoki elektrolityczne wg PN-EN ISO 4042:2001.
Chropowatość powierzchni podkładek nie powinna przekraczać
parametru R

= 20

PRZYKŁAD OZNACZENIA podkładki sprężystej o średnicy d

= 10 mm,

zgrubnej (Z):

Podkładka sprężysta Z 10.2

PN-77/M-82008

koniec

SWORZNIE Z ŁBEM

PN-EN 22341:2000

Rys. Sworznie z łbem.

Rozróżnia się dwa rodzaje sworzni z łbem:

- bez otworu pod zawleczkę - A,
- z otworem pod zawleczkę - B.

Tabl. 1. Wymiary sworzni, mm

PN-EN 22341:2000

Szereg średnic sworzni d = 3

100 mm.

Materiał – stal automatowa o twardości o twardości 125

245 HV.

Powłoki elektrolityczne wg PN-EN ISO 4042:2001.
PRZYKŁAD OZNACZENIA sworznia stalowego, typu A, o średnicy
d = 10 mm i długości L = 50 mm:

Sworzeń A 10x50

PN-EN 22341

– opisanego wyżej sworznia z otworem pod zawleczkę:

Sworzeń B 10x50

PN-EN 22341

koniec

ZAWLECZKI

PN-EN 1234:2001

Rys. Zawleczka.

Tabl. 1. Wymiary zawleczek, mm

PN-EN 1234

Szereg średnic zawleczek: d = 0.6

20 mm.

Szereg długości zawleczek:

..., 5, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 18,
20, 22, 25, 28, 32, 36, 40, 45,
50, 56, 63, 71, 80, 90, 100, ...

Materiał zawleczek:

- stal - (St)
- stop miedź-cynk (CuZn)
- miedź – (Cu)
- stop aluminium - (Al.)
- stal nierdzewna austenityczna – (A)

Powłoki elektrolityczne wg PN-EN ISO 4042:2001.
PRZYKŁAD OZNACZENIA zadleczki o średnicy d

= 2 mm

i długości L = 20 mm, stalowej (St):

Zawleczka 2x20 - St

ISO 1234

koniec

KOŁKI STOŻKOWE NIEHARTOWANE

PN-EN 22339:2000

Rys. Kołek stożkowy

Tabl. 1. Wymiary kołków, mm

PN-EN 22339

Szereg średnic d = 0.6

50 mm.

L = 2.0, ..., 14, 16,18, 20, 22, 24, 26, 28, 30, 32, 35, 40, 45, 50, 55,

60, 65, 70, 75, 80, 85, 90, 95, 100, 120, 140, 160, 180, 200

Materiał – stal automatowa, twardość 125

245 HV.

Powłoki elektrolityczne wg PN-EN ISO 4042:2001.
PRZYKŁAD OZNACZENIA kołka stożkowego, niehartowanego,
typu B, o średnicy d = 10 mm i długości L = 60 mm:

Kołek stożkowy B – 10x60

PN-EN 22339

koniec

KOŁKI STOŻKOWE Z CZOPEM GWINTOWANYM
NIEHARTOWANE

PN-EN 28737:2001

Rys. Kołek stożkowy z czopem gwintowanym

Tabl. 1. Wymiary kołków, mm

PN-EN 28737

Szereg średnic d = 5.0

50 mm.

L = 40, 45, 50, 55, 60, 65, 75, 85, 100, 120, 140, 160, 190,

200, 220, 250, ..., 400

Gwint metryczny o tolerancji 6g.
Materiał – stal automatowa, twardość 125

245 HV.

Powłoki elektrolityczne wg PN-EN ISO 4042:2001.
PRZYKŁAD OZNACZENIA kołka stożkowego, niehartowanego,
z czopem gwintowanym, o średnicy d = 10 mm i długości L = 60 mm,
stalowego:

Kołek stożkowy 10x60 - St

PN-EN 28737

koniec

KOŁKI WALCOWE PN-89/M-85021

(zastąpiona przez PN-EN ISO 2338:2002(U) )

Rys. Kołki walcowe

a) wykonanie A; b) wykonanie B; c) wykonanie C.

Tabl. 1. Wymiary kołków walcowych, mm

PN-89/M-85021

Szereg średnic d = 0.6

50 mm.

L = 10, 12, 14, 16, 18, 20, 22, 24, 26, 28, 30, 32, 35, 40, 45, 50,
55, 60, 65, 70, 75, 80, 85, 90, 95, 100, 120, 140, 160, 180, 200
Wykonanie kołków: A – dokładne
.

B – średniodokładne
C – zgrubne.

Kołki zgrubne (C) – nie obrabiane cieplnie
Powłoki elektrolityczne wg PN-EN ISO 4042:2001.
PRZYKŁAD OZNACZENIA kołka walcowego,
nieobrabianego cieplnie, o średnicy d = 10 mm i długości
L = 60 mm, średniodokładnego (B):

Kołek walcowy 10x60 - B

PN-89/M-85021

koniec

KOŁKI WALCOWE Z GWINTEM WEWNĘTRZNYM

PN-89/M-85018

(zastąpiona przez PN-EN ISO 8733:2002(U) )

Rys. Kołki walcowe

a) nieobrabiane cieplnie; b) obrabiane cieplnie.

Tabl. 1. Wymiary kołków walcowych, mm

PN-89/M-85018

Wykonanie kołków – dokładne (A).
Powłoki elektrolityczne wg PN-EN ISO 4042:2001.
PRZYKŁAD OZNACZENIA kołka walcowego z gwintem
wewnętrznym,nieobrabianego cieplnie, o średnicy d = 10 mm
i długości L = 60 mm:

Kołek walcowy 10x60 PN-89/M-85018

koniec