B T2 - sys bank 1213 [tryb zgodności]

Bank

jest przedsi

biorstwem usługowym skupuj

cym

pieni

dz od depozytariuszy i sprzedaj

cym go

kredytobiorcom;

wiadczy usługi z zakresu obrotu

pieni

ęż

nego, kredytowego i kapitałowego. Bank spełnia

nast

puj

ce funkcje :

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

-płatnika (w imieniu swoich klientów);
-agenta ( zarz

dza własno

klienta);

-gwaranta spłaty zobowi

swoich klientów;

-po

rednika mi

dzy po

yczkobiorcami a depozytariuszami;

-instrumentu w realizacji polityki gospodarczej kraju (regulowanie
poda

y pieni

dza poprzez działalno

ść

banku centralnego).

System bankowy to całokształt instytucji bankowych, a
tak

e normy okre

laj

ce wzajemne powi

zania i

stosunki z otoczeniem. System bankowy pełni
nast

puj

ce funkcje:

stwarza mechanizmy gromadzenia

rodków oraz ich inwestowania;

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

stwarza mechanizmy gromadzenia

rodków oraz ich inwestowania;

-zapewnia mo

liwo

ci dokonywania płatno

ci mi

dzy podmiotami

gospodarczymi;
-zapewnia skuteczne rozwi

zania w zakresie zarz

dzania ryzykiem

bankowym;
-zapewnia informacje cenowe, co stwarza mo

liwo

podejmowania decyzji przez podmioty gospodarcze;
-stwarza warunki do transferu

rodków inwestowania.

Systemy bankowe poszczególnych krajów ró

od siebie ze

wzgl

du na:

-uwarunkowania historyczne rozwoju rynku finansowego,
-zało

enia polityki pieni

ęż

nej danego kraju,

-stopie

rozwoju gospodarczego.

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

posiadaj

jedn

cech

wspóln

: s

to systemy

DWUSZCZEBLOWE

Gdzie pierwszy szczebel stanowi bank emisyjny- nadzoruje
wszystkie banki i wytycza zasady polityki pieni

ęż

no – kredytowej, a

drugi szczebel- banki operacyjne- banki handlowe (komercyjne)
prowadz

ce jednorodn

działalno

ść

usługow

zwi

zan

z obrotem

pieni

ęż

nym.

Ewolucja polskiego systemu bankowego.

Ewolucj

polskiego systemu bankowego mo

podzieli

na 4 okresy:

okres do odzyskania niepodległo

ci w 1918 r.

okres mi

dzywojenny.

okres gospodarki centralnie sterowanej (1945-1988).

okres transformacji systemowej ( po roku 1988).

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

okres transformacji systemowej ( po roku 1988).

Polskie banki zakładane do 1914 r. wchodziły w skład systemów
bankowych pa

stw zaborczych i były to głównie małe banki spółdzielcze i

samopomocowe.

Za historyczn

dat

rodzenia si

polskiej bankowo

ci uwa

a si

rok :

1870 - zało

enie pierwszego polskiego banku akcyjnego w Królestwie Polskim, Bank

Handlowy S.A. (funkcjonuje do dzisiaj)- kredytował wielki,

redni i mały przemysł,

handel i transport.

1918 – nie powołano polskiego banku emisyjnego, ale jego funkcje spełniała
utworzona w 1916 roku Polska Krajowa Kasa Po

yczkowa emituj

ca marki

polskie (cel- uporz

dkowanie obiegu pieni

ęż

nego).

28.02.1919- Sejm nadał jednostce pieni

ęż

nej nazw

„złoty” (wymiana marek na złote

trwała do maja 1925 roku).

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

1919 – powstanie Pocztowej Kasy Oszcz

dno

ci (gromadzenie oszcz

dno

ci,

upowszechnienie obrotu bezgotówkowego, działalno

ść

za po

rednictwem urz

dów

pocztowych).

1920 – powstaj

Polski Pa

stwowy Bank Rolny (kredyty dla rolnictwa,

przetwórstwa rolnego, wspieranie osadnictwa) oraz Polski Bank Komunalny S.A.
Obok nich funkcjonowały ró

ne banki lokalne gromadz

ce oszcz

dno

ci i

zaspokajaj

ce potrzeby kredytowe.

REFORMY WŁADYSŁAWA GRABSKIEGO: Budowa systemu
dwuszczeblowego
1924 -

decyzja o utworzeniu banku emisyjnego w formie spółki akcyjnej- powstaj

Bank Polski S.A.

zadania:

emisja pieni

dza, regulacja obiegu pieni

ęż

nego, utrzymywanie stabilnego

kursu złotego, okre

lanie polityki kredytowej, redyskontowanie weksli banków,

okre

lanie oprocentowania kredytów dyskontowych, bezpo

rednie krótkoterminowe

kredytowanie przedsi

biorstw

;

Nadzoru bankowego nie sprawował Bank Polski S.A., ale Ministerstwo
Skarbu.

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

Skarbu.

- Bank Gospodarstwa Krajowego
- zadania:

udzielanie długoterminowych kredytów inwestycyjnych, administracja

funduszy przeznaczonych na finansowani rozwoju gospodarczego.

-Bank Polska kasa Opieki S.A.
- zadania:

bankowa obsługa polskiej emigracji, wspieranie przedsi

wzi

ęć

rodowisk

polonijnych.

Polski system bankowy w roku 1939 obejmował:

bank centralny - Bank Polski S.A.

3 du

e ogólnokrajowe banki pa

stwowe.

27 du

ych i

rednich banków prywatnych, 28 domów bankowych, 19

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

27 du

ych i

rednich banków prywatnych, 28 domów bankowych, 19

towarzystw kredytowych, 353 komunalne kasy oszcz

dno

ciowe, 275

gminnych kas oszcz

dno

ciowo-po

yczkowych i 5597 spółdzielni

kredytowych.

BUDOWA POLSKIEGO SOCJALISTYCZNEGO SYSTEMU
BANKOWEGO
Monopol pa

stwa w dziedzinie bankowo

ci;

Funkcjonowanie banków jak zwyczajnych przedsi

biorstw pa

stwowych;

Planowy charakter działalno

ci banków;

Wył

czno

ść

kredytowa

Specjalizacja banków w finansowaniu krajowych inwestycji.
1945 – Utworzenie Narodowego Banku Polski – zadania: emisja
pieni

dza, uporz

dkowanie obiegu pieni

ęż

nego, finansowanie działalno

administracji pa

stwowej i uruchamianych przedsi

biorstw i od 1946

bezpo

rednie finansowanie przedsi

biorstw głównych działów gospodarki

narodowej.

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

narodowej.
Proces koncentracji wielkiej działalno

ci bankowej w jednej instytucji

finansowej –tworzenie MONOBANKU (poprzez wł

czanie do niego innych

banków).
Do roku 1982 zostały tylko 3 samodzielne banki spółdzielcze, które i tak
podlegały decyzjom władz administracyjnych.

NBP był

le podporz

dkowany Ministerstwu Finansów i ł

czył w sobie

funkcje banku emisyjnego, banku pa

stwa, banku operacyjno-kredytowego,

rozliczeniowego i dewizowego.

W wyniku reform bankowych nast

puje:

-Likwidacja banków przedwojennych
-Zast

powanie ich wi

kszymi bankami pa

stwowymi.

1948- likwidacja Pocztowej Kasy Oszcz

dno

ci- powstanie Powszechnej

Kasy Oszcz

dno

1949- likwidacja Banku Gospodarstwa Krajowego- powstanie Banku
Inwestycyjnego (finansowanie i kontrola inwestycji pa

stwowych)

1950- likwidacja Pa

stwowego Banku Rolnego- powstanie Banku Rolnego

1970- wł

czenie Banku Inwestycyjnego do NBP

1975- poł

czenie Banku Rolnego i Centralnego Zwi

zku Spółdzielni

Oszcz

dno

ciowo-Po

yczkowych w Bank Gospodarki

ywno

ciowej

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

Oszcz

dno

ciowo-Po

yczkowych w Bank Gospodarki

ywno

ciowej

-wł

czenie PKO do NBP

System bankowy w latach 1976- 1986 obejmował:
-NBP
-Bank Polska Kasa Opieki S.A.
-Bank Handlowy S.A.
-Bank Gospodarki

ywno

ciowej

-1662 banków spółdzielczych

Konsekwencje przeprowadzonych reform:
-brak naprawy nieefektywnego systemu ekonomiczno-finansowego;
-rola banków została ograniczona do minimum a dystrybucja ich funduszy
odbywała si

zgodnie z poleceniami planistów.

W takim stanie rzeczy zdecydowano si

na przeprowadzenie reform, które

pozwoliłyby polityce pieni

ęż

no kredytowej kształtowa

polityk

gospodarcz

(1986 powstaje Bank Rozwoju Eksportu S.A.; 1988 Łódzki Bank Rozwoju
S.A.)

I tak na koniec roku 1988 system bankowy obejmował:

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

-NBP
-PKO
-Bank Polska Kasa Opieki S.A.
-Bank Handlowy S.A.
-Bank Rozwoju Eksportu S.A.
-Łódzki Bank Rozwoju S.A.
-Bank Gospodarki

ywno

ciowej

1687

banków spółdzielczych

Nie osi

gni

to równowagi gospodarczej.

Kontynuacja reform pozwoliła jednak na:

-oddzielenie funkcji banku centralnego od bezpo

redniej

działalno

ci oszcz

dno

ciowo – kredytowej i rozliczeniowej

-przekazanie bezpo

redniej obsługi przedsi

biorstw i gospodarstw

domowych bankom operacyjnym (komercyjnym).
-11 kwietnia 1988 roku 448 oddziałów NBP przekształcono w 9
nowych, samodzielnych banków komercyjnych ( jako

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

nowych, samodzielnych banków komercyjnych ( jako
jednoosobowe spółki Skarbu Pa

stwa). Miedzy innymi tak powstał

Bank Gda

ski S.A..

-wykształcił si

system dwuszczeblowy gdzie banki drugiego

szczebla miały by

zupełnie samodzielne i konkurencyjne w

stosunku do siebie nawzajem, klienci mieli prawo swobodnego
wyboru banku.

Dalszy rozwój bankowo

ci widziano w zwi

kszaj

cej si

liczbie banków

prywatnych oraz banków z udziałem zagranicznym.

31 stycznia 1989 roku uchwalono Ustaw

Prawo bankowe i Ustaw

Narodowym Banku Polskim. Stanowiły one o dwuszczeblowej strukturze
systemu bankowego (wła

ciwej dla gospodarki rynkowej). Na szczeblu

pierwszym usytuowany został bank centralny, a na drugim wszystkie inne
banki okre

lane wspólnym mianem: banki komercyjne (zobligowane do

samofinansowania osi

gania zysku). Ustawa zezwalała na tworzenie

nowych banków zarówno przez osoby prawne jak i osoby fizyczne.

w 1989 r. powstały 2 nowe banki prywatne, w 1990 było ich ju

25 a w

1991- 45.

ywot nowopowstałych banków był jednak stosunkowo krótki.

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

1991- 45.

ywot nowopowstałych banków był jednak stosunkowo krótki.

Banki miały problemy z wypłacalno

gdy

znaczna cz

ęść

kredytów nie

była spłacana. Z 45 tylko 15 przetrwało do dnia dzisiejszego reszta
zbankrutowała albo została przej

ta przez inne banki.

Łatwe do spełnienia wymogi zach

ciły inwestorów zagranicznych do

otwierania przedstawicielstw i oddziałów w Polsce. W latach 1994-1995
zgod

na taka działalno

ci trzymało 14 banków.

Budowa nowego modelu systemu bankowego obejmowała równie

spółdzielczo

ść

bankow

. Wej

cie banków spółdzielczych na rynek usług bankowych okazał si

tragiczny. Z 1667 banków spółdzielczych roku 1989 na koniec 1995 roku działało
tylko 1512, z czego 661 realizowało programy naprawcze a 329 kwalifikowało si

ogłoszenia upadło

ci.

Z uwagi na lokalizacje banków spółdzielczych oraz fakt,

e w wielu regionach kraju

one jedyna placówk

bankow

ich likwidacja oznaczałaby pozbawienie ludno

ci z

liwo

ci korzystania z usług bankowych w ogóle.

Dla wzmocnienia banków spółdzielczych 1992 prezes NBP zobowi

zał wszystkie

banki spółdzielcze do zrzeszania si

w jednym z nast

puj

cych banków: Banku

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

banki spółdzielcze do zrzeszania si

w jednym z nast

puj

cych banków: Banku

Gospodarki

ywno

ciowej, Gospodarczym Banku Wielkopolskim, Banku Unii

Gospodarczej lub Banku Południowo Zachodnim.

Nadzór bankowy

Przesłank

do powstania instytucji nadzoru bankowego było niebezpiecze

stwo,

banki b

nadu

ywa

liwo

ci kreacji pieni

dza. Za moment przełomowy w

zakresie regulowania działalno

ci bankowej nale

y uzna

okres Wielkiego Kryzysu

gospodarczego (1929-1933). W jego wyniku powstało wiele obowi

zuj

cych obecnie

regulacji ostro

ciowych, których wi

kszo

ść

w pó

niejszym czasie została

zmodyfikowana i nadal ewoluuje.

Nadzór bankowy w rzeczywisto

ci oznacza instytucj

, bez której bezpieczna

bankowo

ść

nie mogłaby istnie

nigdzie na

wiecie. W ró

nych krajach instytucje te

maj

ró

ne nazwy - w Polsce do niedawna była to Komisja Nadzoru Bankowego.

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

…organem wykonawczym KNB był Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego.
KNB jest czym

w rodzaju bankowego stra

nika, kontrolera i inspektora jako

ci.

Nadzoruje działalno

ść

wszystkich banków w Polsce i czuwa w ten sposób nad

bezpiecze

stwem naszych depozytów i organizacj

całego systemu bankowego.

Komisja okre

la reguły działania banków, a wraz z nim zasady i sposoby

bezpiecznego gromadzenia przez banki

rodków pieni

ęż

nych. Pilnuje te

, by banki

przestrzegały ustaw, swoich statutów i innych przepisów.

Celem nadzoru jest zapewnienie:

1) bezpiecze

stwa

rodków pieni

ęż

nych gromadzonych na rachunkach bankowych

2) zgodno

ci działalno

ci banków z przepisami niniejszej ustawy, o Narodowym

Banku Polskim, statutem oraz decyzj

o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku

Czynno

ci podejmowane w ramach nadzoru bankowego polegaj

szczególno

ci na:

1) badaniu wypłacalno

ci, płynno

ci płatniczej i wyników ekonomicznych osi

ganych

przez banki

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

przez banki

2) badaniu zgodno

ci udzielanych kredytów, po

yczek pieni

ęż

nych, gwarancji

bankowych i por

cze

z obowi

zuj

cymi w tym zakresie przepisami

3) badaniu zabezpieczenia i terminowo

ci spłaty kredytów i po

yczek pieni

ęż

nych

4) badaniu stosowanego oprocentowania kredytów i po

yczek oraz rachunków

bankowych,

5) dokonywaniu oceny sytuacji finansowej banków

Prowadzenie banku wymaga licencji, dlatego KNB nadzorowało system
licencjonowania od samego pocz

tku. Nadzór bankowy sprawdza wi

c osoby, które

chc

zało

bank, jak i pochodzenie pieni

dzy, które zało

yciel wniesie jako kapitał

zało

ycielski banku. Zało

yciele banku musz

wykaza

e pieni

dze nie pochodz

kredytu, a tym samym nie b

musiały by

zwrócone. Nadzór ustala równie

minimalny poziom kapitału, którym powinni dysponowa

zało

yciele (polskie prawo

przewiduje równowarto

ść

5 milionów euro).

KNB musiał zna

skład zarz

du banku, a polskie przepisy stanowi

e powołanie

dwóch członków zarz

du, w tym prezesa, wymaga uzyskania zgody nadzoru.

Bank musiał składa

nadzorowi bankowemu specjalne i dokładne sprawozdanie ze

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

Bank musiał składa

nadzorowi bankowemu specjalne i dokładne sprawozdanie ze

swojej pracy, musi tak

e informowa

dzy innymi o zmianie wła

cicieli banku,

członków zarz

du. Nabycie pakietu akcji banku przekraczaj

cego 10% głosów,

wymaga zgody nadzoru. Przepisy ograniczaj

tak

e mo

liwo

ść

swobodnego

udzielania kredytów osobom sprawuj

cym kierownicze funkcje w banku.

W przypadku ka

dej niesubordynacji lub złamania prawa KNB mogło nało

bank kary administracyjne, finansowe, zawiesza

lub odwoływa

członków zarz

du.

Komisja mogła tak

e stawia

bank w stan likwidacji. Je

li pojawiały si

zagro

enia

bezpiecznego funkcjonowania banku, nadzór bankowy mógł zobowi

bank do

przedstawienia programu naprawczego. Je

li jednak bank nie b

dzie go realizował,

KNB mogła wprowadzi

w nim zarz

d komisaryczny i przej

ąć

bezpo

redni

nad nim

kontrol

Do zada

nadzoru bankowego nale

ało niedopuszczenie do:

naruszenie prawa bankowego i innych przepisów prawnych obowi

zuj

cych banki

utraty płynno

ci przez banki

takiego pogorszenia si

rentowno

ci banku, które groziłoby jego likwidacj

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

takiego pogorszenia si

rentowno

ci banku, które groziłoby jego likwidacj

Cele i zadania nadzoru s

realizowane poprzez prowadzenie polityki nadzorczej (w

tym polityki licencyjnej) oraz sprawowanie nadzoru analitycznego i inspekcyjnego nad
sektorem bankowym.

W ramach polityki nadzorczej tworzone s

regulacje prawne, których celem jest

zapewnienie, aby banki stosowały si

do norm bezpiecznego funkcjonowania.

Regulacje te odnosz

przede wszystkim do poziomu kapitału i płynno

ci banków,

jako

ci kredytów i po

yczek oraz tworzenia rezerw. Stosowane obecnie regulacje s

w pełni dostosowane do wymogów Unii Europejskiej.

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

Polityka licencyjna polega na okre

laniu warunków dokonywania inwestycji

kapitałowych w sektorze bankowym przy zapewnieniu wła

ciwego pochodzenia

kapitału oraz rozpatrywaniu wniosków dotycz

cych prowadzenia działalno

operacyjnej przez banki, oddziały i przedstawicielstwa banków zagranicznych w
Polsce.

Głównymi narz

dziami GINB w realizacji powierzonych przez Komisj

Nadzoru

Bankowego zada

było:

wła

ciwa i profesjonalna ocena adekwatno

ci i kwalifikacji kierownictwa banków

(proces licencjonowania i monitorowania struktury zarz

dczej oraz wła

cicielskiej),

tworzenie regulacji limituj

cych ryzyko (m.in. współczynnik wypłacalno

ci, limit na

otwart

pozycj

walutow

netto),

monitorowanie sytuacji finansowej banków poprzez okresow

sprawozdawczo

ść

nadsyłan

do NBP i wykrywanie sygnałów

wiadcz

cych o potencjalnych

zagro

eniach stabilno

ci banków,

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

zagro

eniach stabilno

ci banków,

inspekcje na miejscu w bankach celem oceny poziomu i sposobu zarz

dzania

ryzykami przez banki oraz zgodno

ci ich działania z prawem i dobr

praktyk

bankow

Po przyst

pieniu Polski do Unii Europejskiej weszły w

ycie przepisy

normuj

ce zasady podejmowania i prowadzenia działalno

ci na terenie

Polski przez instytucje kredytowe maj

ce siedzib

w innych krajach Unii.

Obowi

zuje zasada jednej licencji. Oznacza to,

e bank albo instytucja

kredytowa maj

ca licencj

wydan

w jednym z krajów UE mo

e podj

ąć

działalno

ść

na terenie wszystkich pa

stw Unii, po zawiadomieniu kraju, na

którego terenie b

dzie jego placówka.

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

Komisja Nadzoru Finansowego sprawuje obecnie nadzór nad rynkiem
kapitałowym, nadzór ubezpieczeniowy, emerytalny oraz nadzór uzupełniaj

cy nad

konglomeratami finansowymi w których skład wchodz

nadzorowane podmioty. Do

zada

Komisji nale

y ponadto:

a. podejmowanie działa

słu

żą

cych prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego;

b. podejmowanie działa

maj

cych na celu rozwój rynku finansowego i jego konkurencyjno

ci;

c. podejmowanie działa

edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku

finansowego;
d. udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem
finansowym;
e. stwarzanie mo

liwo

ci polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów mi

dzy

uczestnikami rynku finansowego, w szczególno

ci sporów wynikaj

cych ze stosunków umownych

dzy podmiotami podlegaj

cymi nadzorowi Komisji a odbiorcami usług

wiadczonych przez te

podmioty;

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

dzy podmiotami podlegaj

cymi nadzorowi Komisji a odbiorcami usług

wiadczonych przez te

podmioty;
f. wykonywanie innych zada

okre

lonych ustawami.

Celem nadzoru nad rynkiem finansowym jest zapewnienie prawidłowego
funkcjonowania tego rynku, jego stabilno

ci, bezpiecze

stwa oraz przejrzysto

ci,

zaufania do rynku finansowego, a tak

e zapewnienie ochrony interesów uczestników

tego rynku.
Od dnia 1 stycznia 2008 r. nadzór finansowy sprawowany przez Komisj

Nadzoru

finansowego obj

ł tak

e nadzór bankowy oraz nadzór nad instytucjami pieni

dza

elektronicznego sprawowany dotychczas przez Komisj

Nadzoru Bankowego.

Nadzór nad działalno

KNF sprawuje Prezes RM. !

Komisja

SKŁAD KOMISJI

Andrzej Jakubiak - Przewodnicz

cy KNF

Lesław Gajek
Zast

pca Przewodnicz

cego KNF

Wojciech Kwa

niak

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

Wojciech Kwa

niak

Zast

pca Przewodnicz

cego KNF

Pozostali członkowie:

Ludwik Kotecki
Przedstawiciel Ministra Finansów
Jacek M

cina

Przedstawiciel Ministra Pracy i Polityki Społecznej
Witold Kozi

ski

Wiceprezes Narodowego Banku Polskiego
Jerzy Pruski
Przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

Normy ostro

ciowe

Normy ostro

ciowe okre

laj

minimalne wymagania ustanawiane przez pa

stwo

w celu ograniczenia podejmowania przez banki nadmiernego ryzyka i podwy

szenia

poziomu bezpiecze

stwa systemu bankowego, a w konsekwencji, tak

bezpiecze

stwa gromadzonych w bankach

rodków pieni

ęż

nych. Mog

one mie

charakter ilo

ciowy lub jako

ciowy.

Regulacje jako

ciowe wskazuj

tryb, zasady czy te

procedury post

powania,

pozostawiaj

c okre

lenie skali aktywno

ci banku samym zainteresowanym. Normy te

nie maj

z reguły bezpo

redniego zwi

zku z bezpiecze

stwem i kondycj

finansow

konkretnego banku, ale z wizerunkiem instytucji bankowych stoj

cych na stra

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

nie maj

z reguły bezpo

redniego zwi

zku z bezpiecze

stwem i kondycj

finansow

konkretnego banku, ale z wizerunkiem instytucji bankowych stoj

cych na stra

porz

dku pieni

ęż

nego kraju

Normy ilo

ciowe limituj

działalno

ść

banków poprzez wyra

one liczbowo parametry

lub proporcje pomi

dzy poszczególnymi pozycjami bilansowymi i pozabilansowymi.

Podstawowe ilo

ciowe normy ostro

ciowe obowi

zuj

ce polskie banki maj

posta

wyra

onych liczbowo parametrów ekonomicznych opartych na funduszach

własnych banku. Okre

lały i okre

laj

wystandaryzowane dla wszystkich banków

wielko

ci progowe.

Normy ostro

ciowe nazywane s

niekiedy parametrycznymi

instrumentami nadzoru bankowego. Wynika to z faktu,

e normy te, a dokładniej

poziom ich przestrzegania przez dany bank, s

jednym z podstawowych kryteriów

oceny banku przez nadzór bankowy. Ich ewentualne naruszenie przez bank jest

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

poziom ich przestrzegania przez dany bank, s

jednym z podstawowych kryteriów

oceny banku przez nadzór bankowy. Ich ewentualne naruszenie przez bank jest
sygnałem istnienia zagro

dla banku.

Ustawa - Prawo bankowe - wprost okre

la bezpo

rednie skutki takich ewentualnych

przekrocze

Wszystkie normy do 2002 roku ustalane były na bazie indywidualnej w odniesieniu do
banku jako podmiotu działaj

cego samodzielnie. Dopiero od 1 stycznia 2002 roku

ustawodawca wprowadził obowi

zywanie nadzorczych norm ostro

ciowych tak

na bazie skonsolidowanej. Obowi

zywanie norm ostro

ciowych na bazie

skonsolidowanej oznacza,

e ustala si

je dla okre

lonej ustawowo struktury

holdingowej, w której działa dany bank.

Do najwa

niejszych regulacji ostro

ciowych zalicza si

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

Do najwa

niejszych regulacji ostro

ciowych zalicza si

rezerwy obowi

zkowe

rezerwy celowe
limity koncentracji
współczynnik wypłacalno

współczynnik płynno

normy dopuszczalnego ryzyka walutowego

Instytucja rezerw obowi

zkowych powstała w celu zabezpieczenia wypłacalno

banków i utrzymania ich płynno

ci oraz skonstruowania narz

dzia umo

liwiaj

cego

regulowanie poda

y pieni

dza b

cego w obiegu.

Rezerwy obowi

zkowe to cz

ęść

depozytów, które banki komercyjne musza

odprowadzi

do banku centralnego na rachunek bie

żą

cy.

- Rezerwy obowi

zkowe s

dla banków komercyjnych obci

ąż

eniem , które musi by

uwzgl

dnione przy ustalaniu przez nie stóp procentowych.

- Za odprowadzone do Narodowego Banku Polskiego

rodki bank komercyjny nie

otrzymuje odsetek. Fakt ten uwzgl

dniany jest przy ustalaniu stopy procentowej dla

depozytów, a to z kolei ma bezpo

redni zwi

zek ze stop

oprocentowania – cen

kredytu.

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

kredytu.

- Stopy minimalnych rezerw obowi

zkowych s

zró

nicowane w zale

od rodzaju

rodków i od rodzaju wkładów. Najwy

sza stopa minimalnych

rezerw obowi

zkowych ustalana jest dla wkładów a vista, a wi

c tych, które

stwarzaj

najwi

ksze ryzyko dla banków operacyjnych, ni

sza za

wkładów terminowych.

- Stop

minimalnych rezerw obowi

zkowych ustala od 1998 r. Rada Polityki

Pieni

ęż

nej.

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

Pieni

ęż

nej.

Limity koncentracji

Maja charakter norm procentowych, które sygnalizuj

kierownictwu

banku i Komisji Nadzoru Finansowego o pojawieniu si

ewentualnych

zagro

w działalno

ci i w zwi

zku z tym podj

cia działa

maj

cych

na celu ich minimalizacj

Limity koncentracji dzieli si

na 2 rodzaje:

limity koncentracji kredytów
(te dziel

na: limit du

ego kredytu, ł

czny limit du

ych

kredytów, limit maksymalnego zaanga

owania banku)

limity inwestycji kapitałowych

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

limity inwestycji kapitałowych
Zasady koncentracji kredytowej precyzuje prawo bankowe,
które mówi,

e: ”Suma udzielonych kredytów, po

yczek

pieni

ęż

nych, nabytych obligacji i innych ni

akcje papierów

warto

ciowych (...) oraz innych wierzytelno

ci banku w stosunku

do jednego podmiotu lub podmiotów powi

zanych kapitałowo

(...) nie mo

e przekroczy

25% funduszy własnych banku. „

• Banki zobowi

zane s

do informowania Komisji Nadzoru

Finansowego o ka

dym du

ym kredycie (kredycie w wielko

przekraczaj

cej 10% funduszy własnych banku)

• Ł

czne zaanga

owanie banku z tytułu du

ych kredytów

ograniczone jest do poziomu 800% jego funduszy własnych

Limit inwestycji kapitałowych jest norm

ostro

ciow

reguluj

zakres zaanga

owania si

banku w tzw. przedsi

wzi

cia

niebankowe., które mog

prowadzi

do zagro

enia stabilno

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

zakres zaanga

owania si

banku w tzw. przedsi

wzi

cia

niebankowe., które mog

prowadzi

do zagro

enia stabilno

banku i bezpiecze

stwa zgromadzonych w nim lokat.

Banki mog

nabywa

akcje, udziały i jednostki uczestnictwa w

funduszach powierniczych, z tym,

e ł

czna ich warto

ść

w stosunku

do jednego podmiotu nie mo

e przekroczy

15% funduszy własnych

banku.

Ponadto

rodki przeznaczone na wymienione zakupy oraz na zakup

nieruchomo

ci i wierzytelno

ci zabezpieczonych hipotek

nie mog

przekroczy

60% funduszy własnych banku

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

Współczynnik wypłacalno

ci – współczynnik Cooke’a

Jest jednym z podstawowych wska

ników charakteryzuj

cych kondycje

finansow

banku, potocznie okre

lony jako zdolno

ść

banku do zaci

gania

długoterminowych zobowi

. Przy ustalaniu współczynnika

wypłacalno

ci bierze si

pod uwag

ocen

portfela kredytowego oraz

prawdopodobie

stwo – ryzyko,

e kredytobiorca nie wywi

ążę

ze swego

zobowi

zania w okre

lonym – wyznaczonym terminie. Współczynnik

wypłacalno

ci nie uwzgl

dnia zatem pozostałych rodzajów ryzyka w

działalno

ci banku.

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

Zgodnie z dyrektyw

Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej relacja kapitału

podstawowego do aktywów obj

tych ryzykiem wynosi

musi co najmniej

4%, a kapitału całkowitego do tych aktywów co najmniej 8%.

Warto

ść

współczynnika wypłacalno

ci nie mo

e by

sza ni

8% (dla

nowo powstałych banków 15% i 12% w odpowiednio pierwszym i drugim
roku działalno

ci)

Współczynnik płynno

Płynno

ść

finansowa w odniesieniu do banków oznacza zdolno

ść

sprostania bie

żą

cym zobowi

zaniom finansowym, synchronizacje okresów

zapadalno

ci i wymagalno

ci. Bank musi by

w ka

dym momencie

przygotowanym do pokrycia swoich zobowi

i niespodziewanych wypłat.

Według władz nadzorczych współczynnik płynno

ci ustalany jest dla dwóch

przedziałów czasowych (do 1 i do 3 miesi

cy), przy czym konkretne

parametry zostały ustalone dla drugiego przedziału

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

parametry zostały ustalone dla drugiego przedziału

Wska

nik płynno

ci dla aktywów i pasywów do 3 miesi

cy:

– Powy

ej 0.9 - płynno

ść

bardzo dobra

– Poni

ej 0.9 - płynno

ść

dobra

– Poni

ej 0.7 - płynno

ść

słaba

– Poni

ej 0.4 - płynno

ść

zła

Normy dopuszczalnego ryzyka walutowego

Celem norm dopuszczalnego ryzyka walutowego jest przede
wszystkim ograniczenie ryzyka walutowego i tym samym
poniesienia nadmiernych strat w wyniku niekorzystnej zmiany kursu,
zagra

cych bezpiecze

stwu depozytów. Ogólna idea polega na

zaleceniu, i

bank powinien mie

w ka

dej walucie obcej zbli

ony

poziom aktywów i pasywów maj

cych wpływ na pozycj

walutow

Rozró

nia si

przy tym:

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

pozycje walutow

dług

–dla której warto

ść

aktywów w danej

walucie przewy

sza warto

ść

pasywów w tej walucie

pozycja walutowa krótka-dla której warto

ść

pasywów w danej

walucie przewy

sza warto

ść

aktywów w tej walucie

pozycja globalna – stanowi

ró

nic

pomi

dzy sum

warto

długich i krótkich w walutach obcych

Normy procentowe okre

la Komisja Nadzoru Finansowego.

Ustalone limity przedstawiaj

nast

puj

co:

otwarta pozycja walutowa netto wzgl

dem pojedynczej waluty nie

e przekroczy

15 % funduszy własnych banku

globalna pozycja walutowa nie mo

e przekroczy

30 % funduszy

własnych banku
pozycja maksymalna (suma warto

ci bezwzgl

dnych wszystkich

pozycji długich i krótkich walutach obcych) nie mo

e przekroczy

40 % funduszy własnych banku
W przypadku przekroczenia tych norm banki maj

obowi

zek

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

W przypadku przekroczenia tych norm banki maj

obowi

zek

zawiadomi

Generalny Inspektorat nadzoru bankowego z podaniem

przyczyn przekroczenia oraz podj

tych działaniach w celu ich

przywrócenia.

Rodzaje i funkcje banków

Przedsi

biorstwo bankowe to takie, które zaci

ga i udziela kredytu,

wiadczy usługi w obrocie pieni

ęż

nym, kredytowym i kapitałowym oraz

oferuje inne usługi.
Rola banku:
Udział w kreacji pieni

dza

Udział w społecznym podziale pracy
Dokonywanie alokacji i transformacji

rodków

Kreacja pieni

dza bankowego przez banki komercyjne nast

puje poprzez

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

Kreacja pieni

dza bankowego przez banki komercyjne nast

puje poprzez

wzrost wielko

ci kredytów udzielanych przez te banki, a tak

e przez

zwi

kszenie zakupu walut obcych. Te operacje powoduj

wzrost

rodków

płatniczych (wkładów) w danym banku lub w innym banku, na którego konto
zostały przekazane

rodki otrzymane w formie kredytu.

Udział w społecznym podziale pracy polega na tym,

e banki

przyjmuj

wkłady i udzielaj

kredytów, co sprawia,

przedsi

biorstwa i gospodarstwa domowe nie musz

same szuka

kredytodawcy lub kredytobiorcy. Banki przejmuj

tak

e szereg

czynno

ci usługowych, zwłaszcza w zakresie obsługi obrotu

papierami warto

ciowymi. Zawiadamiaj

wła

cicieli o zebraniach

akcjonariuszy, a tak

e pobieraj

odsetki i dywidendy dla nich.

Zast

puj

tak

e podmioty gospodarcze w handlu papierami

warto

ciowymi (kupuj

i sprzedaj

okre

lone akcje i obligacje na

giełdzie).

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

Banki spełniaj

istotn

role jako instytucje transformacyjne,

rednicz

ce w doprowadzaniu do wzajemnego uzgodnienia

ró

cych si

struktur poda

y i popytu. Odnosi si

to zwłaszcza do

transformacji informacji, wielko

ci zapotrzebowanej sumy pieni

dza,

transformacji terminu i ryzyka.

"Centralnym bankiem pa

stwa jest Narodowy Bank Polski. Przysługuje mu

wył

czne prawo emisji pieni

dza oraz ustalania i realizowania polityki

pieni

ęż

nej. Narodowy Bank Polski odpowiada za warto

ść

polskiego

pieni

dza."

Konstytucja RP (Art. 227, ust.1)

Bank centralny pełni w systemie bankowym szczególn

funkcj

zwi

zan

z formułowaniem i realizacj

polityki pieni

ęż

nej. Głównym celem jest

zgodnie z ustaw

umacnianie pieni

dza polskiego. Rol

banku centralnego

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

zgodnie z ustaw

umacnianie pieni

dza polskiego. Rol

banku centralnego

w Polsce spełnia Narodowy Bank Polski. Bank centralny spełnia
jednocze

nie trzy funkcje:

banku emisyjnego
banku banków
banku gospodarki narodowej (centralnego banku pa

stwa)

Ad. 1. Jako bank emisyjny zajmuje si

emisj

znaków pieni

ęż

nych

(banknotów i bilonu) oraz centralnego pieni

dza rezerwowego.

Ad. 2. Jako bank dla banków komercyjnych: posiadaj

one w banku

centralnym swoje rachunki, na które odprowadzaj

rezerwy obowi

zkowe,

mog

zaci

kredyty w przypadku zachwiania płynno

ci finansowej.

Zadania:

- przyjmowanie od banków komercyjnych rezerw gotówkowych i udzielanie
im kredytów
- administrowanie papierami warto

ciowymi innych banków

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

- administrowanie papierami warto

ciowymi innych banków

- prowadzenie kont walutowych banków
- regulowanie płynno

ci sektora bankowego poprzez wykorzystanie

instrumentów polityki pieni

ęż

no-kredytowej

Funkcj

banku banków realizuje poprzez oddziaływanie na banki komercyjne zgodnie

z zało

eniami polityki pieni

ęż

nej, kształtowanie stóp procentowych, prowadzenie

polityki refinansowania banków oraz polityki rezerw obowi

zkowych, organizowanie

systemu informacyjnego dla całego systemu bankowego.

Ad. 3. Jako bank gospodarki narodowej ma za zadanie tworzenie polityki pieni

ęż

nej,

organizowanie i czuwanie nad sprawnym przebiegiem rozlicze

i rachunków w

systemie bankowym, bierze współodpowiedzialno

ść

za polityk

dewizow

i polityk

kursu walutowego. Jako bank pa

stwa wykonuje szereg usług na rzecz rz

du,

wspieraj

c jego polityk

gospodarcz

, udziela mu kredytu, prowadzi obsług

długu

publicznego i obsług

kasow

bud

etu, steruje obiegiem pieni

dza krajowego, dba o

zachowanie równowagi bilansu płatniczego.

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

Zadania:

- prowadzenie rachunków jednostek bud

etowych i bie

żą

obsług

bud

etu

- obsługa emisji papierów warto

ciowych emitowanych przez rz

d (bonów i obligacji

skarbowych)
- administrowanie rezerwami dewizowymi pa

stwa oraz złotem

- realizowanie polityki kursu walutowego oraz rezerw walutowych pa

stwa

Bank centralny działa w stosunku do banków w dwojaki sposób:

1. jako jednostka zwierzchnia – upowa

niona przez pa

stwo do

wydawania zakazów i nakazów, które mog

przeprowadzone za

pomoc

rodków przymusu

2. jako podmiot gospodarczy, składaj

cy propozycj

dokonania

transakcji na tyle korzystnych, by banki mogły dobrowolnie
korzysta

z tej oferty

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

korzysta

z tej oferty

Zadania NBP:
Organizowanie rozlicze

pieni

ęż

nych

Prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi
Prowadzenie bankowej obsługi bud

etu pa

stwa

Regulowanie płynno

ci banków i ich refinansowania

Kształtowanie warunków niezb

dnych dla rozwoju systemu

bankowego
Emisja znaków pieni

ęż

nych

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

Emisja znaków pieni

ęż

nych

Sporz

dzanie bilansu płatniczego pa

stwa

Prowadzenie działalno

ci dewizowej

Realizowanie zasad polityki kursu walutowego

Banki operacyjne s

najbardziej rozpowszechnion

form

instytucji

bankowej. Główny cel działania banku operacyjnego mo

na okre

jako

ąż

enie do zaspokojenia potrzeb podmiotów gospodaruj

cych w zakresie

usług bankowych przy równoczesnym d

ąż

eniu do uzyskania zysku (przez

co staj

bankami komercyjnymi).

Cel działania banku operacyjnego ma zatem charakter kompleksowy. Jest
to takie rozwijanie usług bankowych, przy utrzymaniu zasady rentowno

banku, które nie pogorszyłoby jego płynno

ci, nie naruszyło obowi

zuj

cych

przepisów i zachowało zaufanie klientów.

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

przepisów i zachowało zaufanie klientów.
Bank komercyjny zajmuje si

przede wszystkim przyjmowaniem depozytów

i kreowaniem wkładów czyli udzielaniem kredytów oraz dokonywaniem na
ich podstawie rozlicze

bezgotówkowych. Na zlecenie klientów, wykonuje

ró

ne operacje po

rednicz

ce (komisowe),

wiadcz

tak

e inne usługi

bankowe.
Banki komercyjne

wiadcz

tak

e usługi z zakresu skupu i sprzeda

y walut,

wynajmowania sejfów do przechowywania kosztowno

ci i papierów

warto

ciowych, a tak

e prowadz

własne biura maklerskie.

Banki specjalne to banki, których sfera działalno

ci w porównaniu z

bankami komercyjnymi ma specjalny charakter pod wzgl

dem

zakresu i formy działania albo rodzaju klienteli.
Specjalizacja banków prowadzi do podziału na banki depozytowo -
kredytowe i inwestycyjne. Mo

e te

wyst

powa

specjalizacja pod

wzgl

dem terytorialnym (banki ogólnokrajowe i regionalne), a tak

bran

owym (banki przemysłowe, rolne, handlu zagranicznego oraz

budowlane).

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

budowlane).
Głównym celem jest gromadzenie oszcz

dno

ci, finansowanie

rednio- i długoterminowe potrzeb przedsi

biorstw, projektów

inwestycyjnych (o charakterze proekologicznym), programów
restrukturyzacyjnych, zaspokajaniu potrzeb finansowych
budownictwa mieszkaniowego, transakcje zagraniczne.

Do banków specjalnych zaliczamy miedzy innymi banki hipoteczne i banki
inwestycyjne:

Banki hipoteczne

udzielaj

kredytów finansuj

cych budownictwo

mieszkaniowe, zabezpieczaj

to hipotek

(a hipoteka jest zabezpieczeniem

listów zastawnych w banku centralnym).

Banki inwestycyjne

dysponuj

ymi kapitałami na przedsi

wzi

cia,

oferuj

zarz

dzanie finansowe lub doradztwo przy finansowaniu

ró

norodnych przedsi

wzi

ęć

inwestycyjnych, gromadz

rodki o

charakterze długoterminowym i przyjmuj

lokaty. S

równie

rednikiem

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

charakterze długoterminowym i przyjmuj

lokaty. S

równie

rednikiem

w publicznej emisji papierów warto

ciowych. Mog

tak

e organizowa

działalno

ść

w formie towarzystw podwy

szonego ryzyka

→

kapitał dla

nowych i szybko rozwijaj

cych si

firm lub jako bezpo

redni inwestor.

Modele sektora bankowego
Wykształciły si

na przestrzeni czasu dwa modele sektora finansowego,

które miały bezpo

redni wpływ na zró

nicowanie si

systemu bankowego.

Model anglosaski : oparty na rynkach finansowych, dzi

ki czemu wielkie

korporacje mog

uniezale

od banków komercyjnych. W tym modelu

istotn

rol

odgrywaj

banki specjalne (inwestycyjne) i ró

nego rodzaju

fundusze, a podstawowym

ródłem kapitału s

pieni

dze zebrane z emisji

papierów warto

ciowych oraz przez giełd

. Banki komercyjne spełniaj

przede wszystkim funkcj

rednika w transakcjach płatniczych i

rozliczeniowych, czasem s

ródłem krótkoterminowego kredytu.

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce

przede wszystkim funkcj

rednika w transakcjach płatniczych i

rozliczeniowych, czasem s

ródłem krótkoterminowego kredytu.

Model niemiecko – japo

ski: oparty na systemie bankowym; banki maj

charakter uniwersalny i pełni

główn

rol

w systemie bankowym-

zaspokajaj

krótko- i długoterminowe zapotrzebowanie na pieni

dz swoich

klientów; w tym modelu coraz bardziej powszechne staj

powi

zania

korporacji przemysłowych i banków.

Bibliografia:
W.L. Jaworski, Z. Zawadzka : „Bankowo

ść

”, op. cit. s. 15-65, s. 76-82

J. Grzywacz : „Podstawy bankowo

ci”, Difin, Warszawa 2002, s. 31-52

M. Łukaszewski : „ Podstawy bankowo

ci cz. I ”, WSZ Słupsk 1999, s. 57-75

Z. Dobosiewicz : „Wprowadzenie do finansów i bankowo

ci” PWN Warszawa 2005

www.NBPortal.pl

Bankowo

ść

- System Bankowy w

Polsce