Psychologia_Spoleczna_02

164

ISSN 1896-1800

Skala samooceny SES Morrisa Rosenberga

– polska adaptacja metody

Mariola !aguna

• Kinga Lachowicz-Tabaczek

• Irena Dzwonkowska

Instytut Psychologii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Paw a II

Instytut Psychologii, Uniwersytet Wroc awski

Instytut Psychologii, Uniwersytet Opolski

Globaln" samoocen# zwykle deÞniuje si# jako stosunek do w asnej osoby. Skala Samooceny M. Rosen-

berga jest jedn" z najcz#$ciej stosowanych w $wiecie metod pomiaru ogólnej samooceny. W artykule
przedstawiono jej polsk" psychometryczn" adaptacj#. Badania prowadzone na ró%nych grupach wykaza y,
%e polska wersja metody jest narz#dziem rzetelnym (& Cronbacha = 0,81–0,83), o potwierdzonej trafno$ci
teoretycznej.

S owa kluczowe: metody badania osobowo$ci, samoocena, Skala Samooceny Morrisa Rosenberga

Skala Samooceny (Rosenberg Self-Esteem Scale – SES)

opracowana w 1965 roku przez Morrisa Rosenberga jest
jedn" z najbardziej popularnych na $wiecie metod bada-
nia tej zmiennej (Anastazi i Urbina, 1999; Blascovich
i Tomaka, 1991; Wylie, 1974). Pozwala mierzy' ogólny
poziom samooceny, ujawniany w samoopisie, który jest
traktowany jako stosunkowo sta a cecha, a nie chwilowy
stan. Ze wzgl#du na prostot# i atwo$' u%ycia narz#dzie to
jest przydatne zw aszcza w tych projektach badawczych,
w których stosuje si# wiele metod, oraz w badaniach eks-

perymentalnych. Mimo %e znane s" i stosowane w wielu
badaniach ró%ne t umaczenia, jak dot"d nie opracowano
pe nej polskiej adaptacji psychometrycznej skali.

TEORETYCZNE PODSTAWY SKALI

Samoocena w uj

ciu Rosenberga

Prezentowana skala jest metod" pomiaru globalnej

samooceny u m odzie%y i osób doros ych (Baumeister,
Campbell, Krueger i Vohs, 2003; Rosenberg, 1989).
DeÞniuj"c samoocen#, Rosenberg (1965, s. 30–31) wy-

chodzi z za o%enia, %e ludzie maj" ró%ne postawy wobec
ró%nych obiektów, a w asne Ja jest jednym z tych obiek-
tów. Samoocena jest wi#c pozytywn" lub negatywn" po-
staw" wobec Ja, rodzajem globalnej oceny siebie. Autor
podkre$la, %e wysoka samoocena w jego uj#ciu oznacza
przekonanie, %e jest si# „wystarczaj"co dobrym”, warto-
$ciowym cz owiekiem, co niekoniecznie $wiadczy o tym,
%e osoba z wysok" samoocen" uwa%a siebie za lepsz" od
innych. Niska samoocena w uj#ciu Rosenberga oznacza
niezadowolenie z siebie, odrzucenie w asnego Ja.

W literaturze polskiej czasami t umaczy si# termin

self-esteem jako globalne samowarto$ciowanie (global
self-evaluation) (np. Dymkowski, 1993), podkre$laj"c
tym samym emocjonalny aspekt tego wymiaru percepcji
w asnego Ja dla odró%nienia go od poznawczej oceny sie-
bie, w tej konwencji nazywanej w a$nie samoocen" ( self-

Mariola  !aguna,  Instytut  Psychologii,  Katolicki  Uniwersytet
Lubelski Jana Paw a II, al. Rac awickie 14, 20-950 Lublin,
e-mail: laguna@kul.lublin.pl
Kinga Lachowicz-Tabaczek, Instytut Psychologii, Uniwersytet
Wroc awski, ul. Dawida 1, 50-527 Wroc aw,
e-mail: kla@dawid.uni.wroc.pl
Irena Dzwonkowska, Instytut Psychologii, Uniwersytet Opolski,
Plac Staszica 1, 45-050 Opole, e-mail: dzwonko@uni.opole.pl
Autorki  dzi#kuj"  Piotrowi  Brzozowskiemu  za  uwagi,  które
umo%liwi y poprawienie wcze$niejszej wersji tekstu oraz dzi#-
kujemy  Katarzynie  Dei,  Olegowi  Gorba niukowi,  Markowi
Jaroszowi,  Ma gorzacie  !ozi(skiej,  Darii  Ma(ce,  Piotrowi
Olesiowi i Micha owi Wiechetkowi, którzy zechcieli udost#pni'
nam zebrane przez siebie dane.
Badania  cz#$ciowo  Þnansowane  ze  $rodków  bud%etowych  na

nauk# w latach 2005–2007 jako projekt badawczy nr 1 H01F
035 28.

Psychologia Spo eczna
2007 tom 2 02 (04) 164–176

SKALA SAMOOCENY SES MORRISA ROSENBERGA – POLSKA ADAPTACJA METODY

165

-assessment). Jednak w literaturze angloj#zycznej rzad-
ko stosuje si# rozró%nienia na poznawcze i emocjonalne
aspekty samooceny, a u%ywa si# raczej poj#' odnosz"-
cych si# do specyÞcznej (speciÞc self-esteem) lub global-

nej  oceny  w asnego  Ja  (global  self-esteem). W  zwi"zku
z  tym  b#dziemy  t umaczy'  termin self-esteem jako  „sa-
moocena”,  uznaj"c  to  poj#cie  za  synonim  postawy  wo-
bec Ja, a wi#c emocji zwi"zanych z obiektem, jakim jest
w asne Ja, powi"zanych (w taki sposób jak w postawie)
z poznawczymi s"dami na swój temat.

Samoocena jest z samej swej natury konstruktem su-

biektywnym, opartym na percepcji i ocenie w asnej warto-
$ci (Anastazi i Urbina, 1999; Baumeister i in., 2003). Tak
deÞniowana jest jednym z elementów koncepcji Ja i ma

wzgl#dnie trwa y charakter u osób doros ych (Blascovich
i Tomaka, 1991).

Emocjonalne i osobowo

!ciowe korelaty samooceny

Samoocena wykazuje zwi"zki zarówno z wymiarami

funkcjonowania  emocjonalnego,  jak  i  z  dyspozycjami
osobowo$ciowymi.  Cz#$'  tych  zale%no$ci  odkrytych
w badaniach po$rednio dowodzi trafno$ci SES. Pierwsze
badania dotycz"ce zwi"zku mi#dzy samoocen" a depre-
sj" by y prowadzone przez Rosenberga (1965) na etapie
konstruowania skali. Wykaza y one, %e osoby z nisk" sa-
moocen" s" oceniane przez piel#gniarki centrum medycz-
nego  jako  bardziej  depresyjne  oraz  cz#$ciej  okazuj"ce
uczucia smutku, nieszcz#$cia, rozczarowania. Wyst"pi a
tak%e  istotna  zale%no$'  mi#dzy  wynikami  skali  nastroju
depresyjnego oraz SES – osoby z nisk" samoocen" istot-
nie cz#$ciej oceniano jako bardzo depresyjne.

Rosenberg (1965) zwraca uwag#, %e poczucie mniej-

szej warto$ci jest wymieniane jako charakterystyczny ob-
jaw  nerwicowy  m.in.  przez  Horney,  Fromma, Argyle’a.
Dopatruj" si# oni )róde  zaburze( nerwicowych we wcze-
snych do$wiadczeniach z dzieci(stwa, które przyczyniaj"
si#  do  uformowania  poczucia  bezwarto$ciowo$ci,  prze-
konania, %e jest si# w jakim$ sensie nieadekwatnym, gor-
szym. Wyniki zastosowanej przez Rosenberga skali neu-
rotyczno$ci opartej na symptomach Þzjologicznych uka-

zuj", %e im ni%szy jest poziom samooceny mierzonej za
pomoc" SES, tym wi#cej obserwuje si# objawów psycho-
somatycznych. Blascovich i Tomaka (1991) przytaczaj"
wyniki bada( nad trafno$ci" metody, podkre$laj"c jej do-
datnie korelacje ze Skal" Samooceny Lernera (r = 0,72),
Inwentarzem Poczucia W asnej Warto$ci Coopersmitha
(r = 0,55), z powtarzalnymi, w pewnych odst#pach czaso-
wych, pomiarami samooceny (r = 0,24) i ocen" poczucia
w asnej warto$ci przez rówie$ników (r = 0,32). Wskazuj"
tak%e na uzyskiwane w badaniach ujemne korelacje mi#-

dzy poziomem samooceny a l#kiem (r = –0,64), depresj"
(r = –0,54) i anomi" (r = –0,43).

Nowsze badania dotycz"ce zwi"zków samooceny

z  wymiarami  funkcjonowania  afektywnego  potwierdza-
j"  wcze$niej  ujawnione  zale%no$ci.  Stwierdzono  dodat-
ni"  korelacj#  mi#dzy  wysok"  samoocen"  a  szcz#$ciem
(satysfakcj"  z  %ycia)  (Diener  i  Diener,  1995;  Furnham
i  Cheng,  2000).  Z  kolei  wyniki  bada(  Watsona,  Sulsa
i  Haiga  (2002)  wykaza y,  %e  samoocena  silnie  wi"%e
si# z pozytywnym (r = 0,62) i negatywnym (r = –0,53)
afektem mierzonym skal" PANAS (Watson, Clark i Tel-
legen,  1988),  a  ponadto  pozostaje  w  silnych  ujemnych
zwi"zkach z neurotyczno$ci" (r = –0,69) mierzon" ska-
l" NEO-PI-R oraz depresyjno$ci" (r = –0,67) diagnozo-
wan"  za  pomoc"  kwestionariusza  do  pomiaru  nastroju
i symptomów l#kowych MASQ (Watson i in., 2002). Co
wi#cej, w odr#bnym badaniu (badanie 3) ci sami autorzy
stwierdzili,  %e  globalna  samoocena  jest  szczególnie  sil-
nie zwi"zana z depresyjno$ci" (od r = –0,76 do r = –0,86)
mierzon" kwestionariuszem NEO-PI-R. Wyniki te sk o-
ni y  autorów  do  przeprowadzenia  konÞrmacyjnej  anali-

zy czynnikowej, która wykaza a, %e depresyjno$' i sa-
moocena tworz" jeden czynnik, którego kra(ce z jednej
strony deÞniuje samoocena, a z drugiej – depresyjno$'.

Z bada( tych zatem wynika, %e wy%sza samoocena wi"-
%e si# z dyspozycjami osobowo$ciowymi decyduj"cymi
o cz#stszym i bardziej intensywnym prze%ywaniu pozy-
tywnych emocji, a mniejszym nat#%eniu emocji negatyw-
nych. Okazuje si# jednak, %e osoby o wysokiej samooce-
nie mog" mie' wi#ksz" sk onno$' do popadania w gniew
i agresj# – zw aszcza wtedy, gdy ich samoocena zostaje
zagro%ona (Baumeister i in., 2003).

Samoocena wysoko dodatnio koreluje z narcyzmem

(Rhodewald i Morf, 1995; Sinha i Krueger, 1998), który
jako dyspozycja przejawia si# w faworyzuj"cej i wygóro-
wanej ocenie samego siebie, przekonaniu o w asnej uni-
kalno$ci, $wietno$ci i pi#knie oraz przekonaniu, %e powin-
no  si#  by'  podziwianym  przez  innych  (por.  Baumeister
i in., 2003). Jednak badania wykazuj", %e tylko niektórzy
ludzie z wysok" samoocen" s" narcystyczni (Baumeister
i  in.,  2003).  Narcystyczna  wysoka  samoocena  ma  swo-
je  negatywne  konsekwencje,  jest  bowiem  niestabilna
(Rhodewalt, Madrian i Cheney, 1998), powoduje tenden-
cje obronne (Paulhus, 1998), a ponadto jest predyktorem
agresji (Bushman i Baumeister, 1998).

Badania nad powi"zaniem samooceny ze zmiennymi

osobowo$ciowymi wykaza y, %e wi"%e si# ona z ekstra-
wersj"  –  osoby  o  wysokiej  samoocenie  okazuj"  si#  by'
bardziej  ekstrawertywne  od  osób  o  niskiej  samoocenie
(Halamandaris i Power, 1997). Tego samego typu zwi"z-
ki  obserwuje  si#  w  odniesieniu  do  optymizmu  (Lucas

166

MARIOLA !AGUNA,

KINGA LACHOWICZ-TABACZEK, IRENA DZWONKOWSKA

i  Diener,  1996). W  badaniach  prowadzonych  w  53  kra-
jach z u%yciem osobowo$ciowego modelu Wielkiej Pi"tki
ujawniono,  %e  wyniki  w  Skali  Samooceny  Rosenberga
koreluj"  ujemnie  z  neurotyczno$ci",  dodatnio  –  z  eks-
trawersj" oraz umiarkowanie lub s abo

z otwarto$ci" na

do$wiadczenie (Schmitt i Allik, 2005). Bazuj"c na usta-
leniach dotycz"cych silnych zwi"zków samooceny z neu-
rotyczno$ci",  Witley  i  Gridley  (1993)  sugeruj"  wr#cz,
%e  samoocena  jest  jednym  z  aspektów  neurotyczno$ci
lub  stabilno$ci  emocjonalnej,  b#d"cej  jednym  z  czynni-
ków Wielkiej Pi"tki. Podobnie Judge i wspó pracownicy
(Judge,  Erez,  Bono  i  Thoresen,  2002)  uwa%aj",  %e  sa-
moocena stanowi czynnik ni%szego rz#du, tworz"c wraz
z  neurotyczno$ci",  umiejscowieniem  poczucia  kontroli
oraz zgeneralizowanym poczuciem

w asnej skuteczno$ci

czynnik wy%szego rz#du. !adunki poszczególnych skal
w tym czynniku wynosi y: dla samooceny 0,92, umiej-
scowienia kontroli 0,82, neurotyczno$ci –0,63 oraz zge-
neralizowanego poczucia w asnej skuteczno$ci 0,75.

Samoocena a funkcjonowanie

spo

"eczne i zadaniowe

Je$li chodzi o zwi"zek samooceny z funkcjonowaniem

spo ecznym,  trudno  w  tym  zakresie  ustali'  jednoznacz-
ne prawid owo$ci. Wczesne badania Rosenberga (1965)
oparte  na  socjometrycznej  metodzie  wyboru  lidera  gru-
py wykaza y, %e spo$ród osób z wysok" samoocen" 47%
otrzyma o co najmniej dwie nominacje na lidera, tyle% no-
minacji otrzyma o 32% osób ze $redni" samoocen" i tyl-
ko 15% osób z samoocen" nisk". Podobne wyniki uzy-
skano, pytaj"c o to, kto z klasy najcz#$ciej zabiera g os
w  dyskusji:  okaza o  si#,  %e  im  wy%sza  samoocena,  tym
wi#ksza  szansa  na  wskazanie  socjometryczne  jako  ak-
tywnego uczestnika dyskusji. Odwrotn" zale%no$' stwier-
dzono przy pytaniu o osoby, które s" najmniej aktywne,
rzadko  zabieraj"  g os  i  rzadko  wyra%aj"  swoje  opinie.
Mo%na  by  wi#c  zak ada',  %e  wysoka  samoocena  wi"%e
si# z du%" popularno$ci" w grupie. Jednak przecz" temu
badania  Bishopa  i  Inderbitzen  (1995),  które  wykaza y,
%e osoby o wysokiej i niskiej samoocenie s" tak samo lu-
biane przez swoich rówie$ników. Potwierdzaj" to wyniki
bada( diagnozuj"cych opinie nauczycieli na temat popu-
larno$ci dzieci w klasie szkolnej (Adams, Ryan, Ketsetzis
i Keating, 2000). Ujawniono w nich brak zwi"zku mi#dzy
samoocen" dziecka a ocenian" przez nauczyciela jego po-
pularno$ci" w grupie. Co wi#cej, stwierdzono, %e w wa-
runkach  zagro%enia  ego  osoby  o  wysokiej  samoocenie
s" lubiane w znacznie mniejszym stopniu ni% osoby o ni-
skiej samoocenie (Campbell i Fehr, 1990). Dzieje si# tak
najprawdopodobniej dlatego, %e – jak wykazano w przy-
toczonych wy%ej badaniach – cz#sto reaguj" one na takie
sytuacje  gniewem  i  agresj".  Niew"tpliwie  jednak  osoby

o wysokiej samoocenie spostrzegaj" siebie jako bardziej
atrakcyjne spo ecznie i bardziej lubiane (Battistisch,
Solomon i Delucchi, 1993), podczas gdy osoby o niskiej
samoocenie twierdz", %e prze%ywaj" wi#cej negatyw-
nych do$wiadcze( w kontaktach z innymi (Lakey, Tardiff
i Drew, 1994).

Równie niejednoznacznie jawi si#, w kontek$cie naj-

nowszych  danych  przegl"dowych,  problem  wp ywu
samooceny  na  wykonanie  zada(  (por.  Baumeister  i  in.,
2003).  W  tym  zakresie,  podobnie  jak  w  odniesieniu  do
zachowa( spo ecznych, zak adano, %e wysoka samooce-
na  decyduje  o  wysokiej  efektywno$ci  wykonania  zada(
(Wylie, 1979). Tymczasem pó)niejsze badania wykaza y,
i% za zwi"zki samooceny z osi"gni#ciami (g ównie aka-
demickimi) odpowiedzialny jest status socjoekonomicz-
ny  rodziny,  który  wp ywa  zarówno  na  samoocen#,  jak
i na osi"gni#cia (Bachman i O’Malley, 1986; Maruyama,
Rubin  i  Kingsbury,  1981;  por.  Baumeister  i  in.,  2003;
Pottenbaum,  Keith  i  Ehly,  1986).  W  innych  badaniach
z kolei stwierdzono, %e to nie samoocena jest predykto-
rem  sukcesów,  lecz  raczej  odwrotnie  –  to  sukcesy  pro-
wadz" do wysokiej samooceny. Sukcesy ponadto prowa-
dz"  do  poczucia  szcz#$cia,  niezale%nie  od  samooceny.
Analogiczna  zale%no$'  pojawia  si#  w  odniesieniu  do
niepowodze(,  które  s"  predyktorami  niskiej  samooceny
i – niezale%nie od samooceny – braku poczucia szcz#$cia
(Baumeister i in., 2003).

Jak wynika z przegl"du bada( dokonanego przez

Baumeistera i in. (2003), osoby o wysokiej samoocenie
niew"tpliwie postrzegaj" siebie jako bardziej uzdolnione,
inteligentne i popularne, mimo %e obiektywnie nie ró%ni"
si# w zakresie poziomu inteligencji, popularno$ci w gru-
pie czy atrakcyjno$ci Þzycznej od osób o niskiej samooce-

nie. Rzeczywiste ró%nice mi#dzy nimi dotycz" natomiast
poziomu wytrwa o$ci i aktywno$ci. Okazuje si#, %e osoby
o wysokiej samoocenie s" od osób o niskiej samoocenie
bardziej wytrwa e, a tak%e podejmuj" wi#cej rozmaitych
aktywno$ci, w tym cz#sto ryzykownych (Baumeister,
Smart i Boden, 1996). Rezultaty te s" zgodne z wcze$niej
przytoczonymi danymi dotycz"cymi zwi"zku samooceny
z przekonaniem o w asnej skuteczno$ci i wewn#trznym
umiejscowieniem kontroli, które to zmienne równie% od-
powiadaj" za poziom wytrwa o$ci i aktywno$ci.

Generalnie wi#c wyniki te pokazuj", %e samoocena

przede wszystkim pozwala na przewidywanie kierunku
afektywno$ci oraz poziomu aktywno$ci. Osoby o wyso-
kiej samoocenie prze%ywaj" wi#cej pozytywnych emocji
i s" bardziej aktywne oraz wytrwa e, za$ osoby o niskiej
samoocenie prze%ywaj" wi#cej negatywnych emocji i wy-
kazuj" mniejsz" aktywno$', a nawet postaw# unikow"
wobec trudno$ci, wyzwa( i ryzyka. Ponadto osoby o wy-

SKALA SAMOOCENY SES MORRISA ROSENBERGA – POLSKA ADAPTACJA METODY

167

sokiej samoocenie postrzegaj" siebie na wielu wymiarach
funkcjonowania zadaniowego i spo ecznego bardziej po-
zytywnie ni% osoby o niskiej samoocenie, mimo i% taki
obraz siebie nie znajduje realnego potwierdzenia.

POLSKA ADAPTACJA SKALI

Oryginalna wersja skali

Oryginalna wersja SES jest jedn" z najcz#$ciej u%ywa-

nych  skal  samooceny  (Anastazi  i  Urbina,  1999;  Wylie,
1974). Zawdzi#cza to m.in. swojej prostocie oraz  atwo-
$ci  u%ycia  –  badanie  zajmuje  tylko  ok.  2–3  minut.  Jest
jedn"  z  nielicznych  metod  wysoko  ocenionych  w  prze-
gl"dzie dokonanym przez Blascovicha i Tomaka (1991).
Doczeka a  si#  przek adów  na  co  najmniej  28  j#zyków
(Schmitt i Allik, 2005). Cz#sto stanowi kryterium oceny
trafno$ci  innych  skal  mierz"cych  samoocen#  lub  dys-
pozycje  z  ni"  powi"zane  (Blascovich  i  Tomaka,  1991).
W Polsce skal# t# dotychczas stosowa o wielu badaczy,
którzy pos ugiwali si# ró%nymi jej t umaczeniami, najcz#-
$ciej sprawdzaj"c tylko jej rzetelno$'.

Skala Samooceny Rosenberga zbudowana jest z 10

twier dze(; wszystkie maj" charakter diagnostyczny.
Osoba badana jest proszona o

wskazanie, w jakim stop-

niu zgadza si# z ka%dym z nich. Odpowiedzi udziela si#
na skali czterostopniowej, a w przyj#tej tu wersji mo%liwe
do uzyskania wyniki mieszcz" si# w przedziale od 10 do
40 punktów.

Opracowanie polskiej wersji j

zykowej

Skal# w uk adzie podanym przez The Morris Rosenberg

Foundation (2006) przet umaczy o na j#zyk polski trzech
niezale%nych  t umaczy.  Jako  jedno  z  t umacze(  przy-
j# y$my  wersj#,  która  „kr"%y a”  wcze$niej  w  $rodowi-
sku  psychologicznym.  Jej  autorstwa,  cho'  jest  przy-
pisywane  ró%nym  osobom,  nie  da o  si#  jednoznacznie
ustali'.  Dodatkowo  dokonano  zalecanych  m.in.  przez
Drwala  (1995)  przek adów  z  innych  wersji  j#zykowych
– niemieckiej (Collani i Herzberg, 2003) oraz francuskiej
(Chabrol i in., 2004). Przegl"d i porównanie wszystkich
t umacze(  wykaza y  ich  bardzo  du%e  podobie(stwo.
Uzgodnion"  wersj#  polsk"  poddano  t umaczeniu  zwrot-
nemu przez czterech t umaczy. Pewne problemy wyst"pi-
y w przypadku twierdze( zawieraj"cych zwroty idioma-
tyczne, co jednak jest do$' powszechne (por. Hornowska
i  Paluchowski,  2004).  Ostatecznie  zdecydowa y$my  si#
pozostawi'  twierdzenia  w  wersji,  która  lepiej  brzmi  po
polsku i oddaje istot# badanego konstruktu, na przyk ad:
„Lubi#  siebie”  zamiast  „Jestem  pozytywnie  nastawiony
do siebie”, co by oby bardziej wierne orygina owi (I take
a positive attitude toward myself). Przek ad ten, jako wer-

sj# eksperymentaln", wykorzystywano w ró%nych bada-
niach; niektóre z nich przedstawiono w cz#$ci dotycz"cej
trafno$ci polskiej adaptacji.

Wersj" t" przebadano 27 osób dwuj#zycznych, studen-

tów IV i V roku anglistyki. Wspó czynniki korelacji mi#-
dzy  wynikami  wersji  polskiej  i  angielskiej  dla  poszcze-
gólnych twierdze( by y bardzo wysokie – waha y si# od
0,70 do 1. Rozk ady wyników dla poszczególnych twier-
dze( w obu wersjach by y podobne. W przypadku %adne-
go  z  twierdze(  nie  odnotowano  istotnych  statystycznie
ró%nic  mi#dzy  wynikami  uzyskanymi  obiema  wersjami
testu.

"a!ciwo!ci psychometryczne polskiej wersji skali

Wyniki w Skali Samooceny uzyskane w grupie 1120

osób w ró%nym wieku przedstawiono w Tabeli 1

*redni

wynik  dla  ca ej  próby  wyniós   29,49  (SD  =  4,29)  i  jest
nieznacznie  ni%szy  od  $redniej  obliczonej  na  podstawie
danych  zebranych  w  53  krajach  (M  =  30,85)  (Schmitt,
i Alik, 2005). Mo%na wi#c stwierdzi', %e tak jak w wi#k-
szo$ci  krajów,  przewa%aj"ca  liczba  badanych  uzyskuje
wyniki wy%sze ni% teoretyczny, $rodkowy punkt skali.

Rozk ad wyników SES dla ca ej próby (N = 1120) od-

biega od rozk adu normalnego, co wykaza test Ko mo-
gorowa-Smirnowa (z = 2,94; p < 0,001) (rysunek). Jedynie
w grupie m odzie%y ma charakter rozk adu normalnego
(z = 1,20; p = 0,11); w pozosta ych grupach wiekowych
nie jest normalny (dla studentów z = 2,04; p < 0,001; dla
doros ych z = 2,05; p < 0,001). Normalno$' rozk adu wy-
ników uzyskanych w ca ej próbie zaburzaj" wysokie cz#-
sto$ci dwóch wyników znajduj"cych si# poni%ej $redniej

Rozk ad wyników Skali Samooceny Rosenberga uzyska-
nych w próbie walidacyjnej (N = 1120).

168

MARIOLA !AGUNA,

KINGA LACHOWICZ-TABACZEK, IRENA DZWONKOWSKA

(wynik 27 i 28) i jednego powy%ej $redniej (wynik 30).
Nie mo%na wi#c stwierdzi', %e brak normalno$ci rozk a-
du jest efektem zdecydowanego przesuni#cia wyników
w stron# warto$ci wysokich lub niskich.

W zwi"zku z takim charakterem rozk adu wyników dla

porównania ró%nic mi#dzy kobietami i m#%czyznami oraz
ró%nymi grupami wiekowymi zastosowano testy niepara-
metryczne.  Za  pomoc"  testu  Kruskala-Wallisa  ustalono,
%e  istnieje  ró%nica  w  zakresie  $rednich  wyników  SES
pomi#dzy  m odzie%"  a  osobami  doros ymi  (+²  =  34,09;
p < 0,001), co oznacza, %e m odzie% ma istotnie ni%sz" sa-
moocen# ni% doro$li. Dzi#ki zastosowaniu testu Manna-
Whitneya wykazano istnienie ró%nicy w zakresie w $red-
nich wyników SES pomi#dzy kobietami a m#%czyznami
(U = 135099,00; p < 0,01). Ujawni a ona, %e kobiety maj"
ni%sz" samoocen# ni% m#%czy)ni (zob. Tabela 1).

Rzetelno

Warto$' wspó czynnika rzetelno$ci polskiej wersji me-

tody (& Cronbacha) w ró%nych badanych grupach waha a
si# od 0,81 do 0,83.

Wynosi a odpowiednio: 0,81 dla grupy

m odzie%y w wieku od 14 do 18 lat (N = 303; 183 kobiety,
120 m#%czyzn); 0,83 dla grupy studentów w wieku od 19
do 24 lat (N = 452; 288 kobiet, 164 m#%czyzn); 0,82 dla
grupy doros ych (N = 365; 199 kobiet, 166 m#%czyzn).

Warto$' wspó czynnika podzia u po ówkowego

Guttmana,  okre$laj"cego  rzetelno$'  po ówkow"  (dla
twierdze(  parzystych  i  nieparzystych),  wynosi a  0,75,
a  wspó czynnika  korelacji  mi#dzypo ówkowej  –  0,62.
Stwierdzono  równie%  do$'  satysfakcjonuj"c"  stabilno$'
narz#dzia.  Grupa  161  osób  doros ych  badanych  dwu-
krotnie  w  odst#pie  roku  wype nia a  Skal#  Samooceny
umieszczon"  w  serii  innych  narz#dzi.  Warto$'  wspó -
czynnika korelacji pomi#dzy obydwoma pomiarami by a
istotna, cho' umiarkowana i wynosi a 0,50 (p < 0,001).
Stabilno$' oceniana w odst#pie tygodnia w grupie 35 stu-
dentów w wieku 20–27 lat wynosi a 0,83 (p < 0,001).

Trafno

W ramach dokonanej przez nas adaptacji SES spraw-

dza y$my jej trafno$' teoretyczn", kieruj"c si# tym, jak
rozumiej" ten rodzaj trafno$ci Cronbach i Meehl (1955)
oraz Brzezi(ski (1996). Wedle tego rozumienia obejmuje
ona zarówno trafno$' czynnikow", jak i trafno$' zbie%n"
i ró%nicow", trafno$' tre$ciow" oraz trafno$' kryterialn"
(Brzezi(ski, 1996).

Trafno!" czynnikowa

Trafno$' teoretyczn" skal bada si# m.in. na podstawie

analizy  ich  struktury  czynnikowej  (Brzezi(ski,  1996).
Analizy  oryginalnej  wersji  skali  w  wi#kszo$ci  przy-
padków  ujawnia y  jej  jednoczynnikow"  struktur#  (np.
Kinnunen, Feldt i Mauno, 2003), potwierdzan" niezale%-
nie od wersji j#zykowej oraz kraju, w którym przeprowa-
dzono badania (Schmitt i Allik, 2005). Je$li odkrywano
struktur# dwuczynnikow", to najcz#$ciej sk ada y si# na
ni" dwa wymiary grupuj"ce twierdzenia pozytywne i ne-
gatywne (Schmitt i Allik, 2005).

W celu ustalenia wewn#trznej struktury polskiej wer-

sji Skali Samooceny Rosenberga przeprowadzono dwa
rodzaje analiz czynnikowych: eksploracyjn" oraz kon-
Þrmacyjn". Obu analiz dokonano na dwóch oddzielnych

grupach, które losowo wybrano z ca ej próby 1120 osób.

Eksploracyjn" analiz# czynnikow" Skali Samooceny

przeprowadzono metod" g ównych sk adowych z rotacj"
Oblimin (delta = 0) i normalizacj" Kaisera, przy wyko-
rzystaniu wyników wylosowanej grupy 334 kobiet i 226
m#%czyzn (N = 560) w wieku od 14 do 55 lat (Me = 22,00).
Analiza wykaza a, %e struktur# skali tworz" dwa czynniki
grupuj"ce twierdzenia pozytywne i negatywne. !adunki
czynnikowe twierdze( pozytywnych  aduj"cych pierwszy
czynnik (1, 2 i 4) przyjmowa y warto$ci z przedzia u od
0,69 do 0,80. Twierdzenia negatywne (3, 8, 9 i 10)  ado-
wa y drugi czynnik, a ich  adunki czynnikowe zawiera y
si# w przedziale od 0,56 do 0,83. Trzy twierdzenia skali
(5, 6 i 7) w zbli%onym stopniu  aduj" oba czynniki. Ich  a-
dunki czynnikowe zawieraj" si# w przedziale od 0,51 do
0,67 (Tabela 2). Eksploracyjna analiza czynnikowa SES
przeprowadzona na drugiej wylosowanej cz#$ci badanej
populacji (N = 560; 334 kobiety, 226 m#%czyzn w wieku
od 15 do 55 lat) metod" Oblimin z normalizacj" Kaisera
ukaza a  analogiczn"  dwuczynnikow"  struktur#  skali.
Czynniki tak samo grupuj" twierdzenia pozytywne (1, 2
i 4) i negatywne (3, 8, 9 i 10). Twierdzenia 5, 6 i 7  aduj"
oba czynniki w zbli%onym stopniu.

Aby zweryÞkowa' trafno$' uzyskanej struktury czyn-

nikowej na drugiej z wylosowanych cz#$ci danych (po-
chodz"cych od 561 osób w wieku od 15 do 55 lat, w tym
335 kobiet i 226 m#%czyzn), przeprowadzono konÞrma-

Tabela 1.
*rednie i odchylenia standardowe wyników Skali Samooceny
dla trzech grup wiekowych: m odzie%y, studentów i doro-
s ych oraz dla kobiet i m#%czyzn

Grupy

M odzie% 15–18 lat

303

28,24

4,46

Studenci 19–24 lata

452

29,83

4,16

Doro$li 25–55 lat

365

30,10

4,08

Kobiety

669

29,19

4,28

M#%czy)ni

451

29,94

4,26

!"cznie

1120

29,49

4,29

SKALA SAMOOCENY SES MORRISA ROSENBERGA – POLSKA ADAPTACJA METODY

169

cyjn" analiz# czynnikow" dla siedmiu modeli za pomoc"
programu Amos 6.0. Trzy podstawowe modele odzwier-
ciedlaj" obecne w literaturze za o%enia o strukturze czyn-
nikowej skali. Model 1 zak ada, %e wszystkie twierdzenia
skali tworz" jeden czynnik. Model 2 – i% na struktur# skali
sk adaj" si# dwa czynniki: jeden grupuj"cy twierdzenia
sformu owane pozytywnie, drugi – negatywnie. Model
3 z kolei testuje tez#, %e skala zbudowana jest z dwóch
czynników, odzwierciedlaj"cych ocen# w asnych kompe-
tencji oraz lubienie siebie (Tafarodi i Milne, 2002).

Wska)niki dopasowania tych modeli wykaza y, %e

%aden z nich nie oddaje w adekwatny sposób struktury
skali (Tabela 3).

Zarówno #

, jak i mniej restrykcyjne,

ale za to lepiej odzwierciedlaj"ce z o%ono$' posiada-
nych danych wska)niki dopasowania (Cudeck i Brown,
1983) uzyska y warto$ci niesatysfakcjonuj"ce. Wyniki
te dyskonÞrmuj" model zak adaj"cy istnienie dwóch tre-

$ciowo odmiennych czynników skali, zwi"zanych z oce-
n"  w asnych  kompetencji  i  stosunkiem  do  w asnego  Ja.
Natomiast w przypadku modeli zak adaj"cych rozwi"za-
nia  dwuczynnikowe,  oparte  na  wyró%nieniu  czynników
stworzonych  z  twierdze(  sformu owanych  pozytywnie
i  negatywnie,  mo%liwe  jest  rozwa%enie  ich  ró%nych  od-
mian.  Odmiany  owych  modeli  mog"  bowiem  odzwier-
ciedla' powi"zania mi#dzy twierdzeniami pozytywnymi
i  negatywnymi.  Powi"zania  te  nie  tyle  mog"  tworzy'
dwa  odmienne  czynniki,  co  powstawa'  na  skutek  arte-
faktu metody, polegaj"cego na tym, %e w odniesieniu do
obu rodzajów twierdze( odpowiada si# w podobny spo-

sób (response bias, response style). Je$li taka jest natura
zwi"zków  mi#dzy  twierdzeniami  pozytywnymi  i  nega-
tywnymi,  to  uwzgl#dnienie  korelacji  mi#dzy  wariancja-
mi  resztowymi,  obliczonymi  niezale%nie  dla  zmiennych
odpowiadaj"cych twierdzeniom pozytywnie i negatywnie
sformu owanym,  powinno  przynie$'  znacz"c"  popraw#
dopasowania modeli. Zwi"zki mi#dzy b #dami mog" od-
zwierciedla' w a$nie sposób odpowiadania, a nie fakt, i%
tworz"  one

odr#bne czynniki. Metod" tak" pos u%y si#

Marsh  (1996)  i  wykaza ,  %e  po  uwzgl#dnieniu  korelacji
mi#dzy  b #dami  badanych  zmiennych  znacz"co  wzra-
sta   poziom  dopasowania  danych  do  modeli  –  zarówno
jedno-,  jak  i  dwuczynnikowego.  Jednak  zdecydowanie
najlepsze dopasowanie uzyska  w jego badaniach model
jednoczynnikowy.

Wzorem analiz Marsha zbudowa y$my cztery kolejne

modele,  z  których  jeden  (Model  4)  zak ada ,  %e  osobno
grupuj" si# twierdzenia sformu owane pozytywnie i ne-
gatywnie,  oraz  uwzgl#dnia   korelacje  mi#dzy  b #dami
zmiennych  odpowiadaj"cych  twierdzeniom  pozytyw-
nie i negatywnie sformu owanym. Mia o to pozwoli' na
sprawdzenie, czy dopasowania tego modelu nie zak óca
ten sam sposób odpowiadania na obie grupy twierdze(.
Kolejne  trzy  modele  opiera y  si#  na  za o%eniu  o  jedno-
czynnikowej  strukturze  skali.  Sprawdza y$my  jednak,
czy  artefakt  metody  w  takim  samym  stopniu  dotyczy
pozycji sformu owanych pozytywnie i negatywnie. St"d
te% jeden model uwzgl#dnia  korelacje reszt tylko pozy-
cji sformu owanych pozytywnie (Model 5), drugi – tylko

Tabela 2.
Warto$ci adunków czynnikowych twierdze( polskiej wersji SES, uzyskane za pomoc" eksploracyjnej analizy czynnikowej
(N = 561)

Tre$' twierdzenia

!adunki czynnikowe

dla poszczególnych

sk adowych

Uwa%am, %e jestem osob" warto$ciow" przynajmniej w takim samym stopniu co inni. R

0,80

0,28

Uwa%am, %e posiadam wiele pozytywnych cech. R

0,81

0,36

Ogólnie bior"c jestem sk onny(a) s"dzi', %e nie wiedzie mi si#.

0,30

0,63

PotraÞ# robi' ró%ne rzeczy tak dobrze, jak wi#kszo$' innych ludzi. R

0,69

0,21

Uwa%am, %e nie mam wielu powodów, aby by' z siebie dumnym.

0,51

0,54

Lubi# siebie. R

0,67

0,51

Ogólnie rzecz bior"c jestem z siebie zadowolony(a). R

0,65

0,57

Chcia bym (chcia abym) mie' wi#cej szacunku dla samego(ej) siebie.

0,18

0,56

Czasami czuj# si# bezu%yteczny(a).

0,35

0,83

Niekiedy uwa%am, %e jestem do niczego.

0,34

0,79

R – twierdzenie odwrócone

170

MARIOLA !AGUNA,

KINGA LACHOWICZ-TABACZEK, IRENA DZWONKOWSKA

negatywnie  (Model  6),  trzeci  za$  zarówno  pozytywnie,
jak i negatywnie (Model 7). Wyniki analiz wykaza y do$'
dobre dopasowanie do danych Modelu 7, zak adaj"cego
jednoczynnikowe  rozwi"zanie  i  jednocze$nie  uwzgl#d-
niaj"cego istnienie tendencji do odpowiadania w podobny
sposób na pozycje sformu owane pozytywnie i negatyw-
nie. Jednak lepiej dopasowany okaza  si# Model 4, grupu-
j"cy twierdzenia sformu owane pozytywnie i negatywnie
i uwzgl#dniaj"cy przy tym jednorodno$' sposobu odpo-
wiadania  w  odniesieniu  do  tych  dwóch  grup  twierdze(.
Ow" tendencyjno$' odpowiedzi zale%n" od sformu owa-
nia twierdzenia mo%na uzna' za jeden z b #dów pomia-
ru, wyst#puj"cy przy zastosowaniu tej skali (por. Schmitt
i Allik, 2005).

Trafno!" zbie$na i ró$nicowa

Trafno$' zbie%n" okre$lano na podstawie zwi"zków

SES z innymi testami mierz"cymi w za o%eniu poziom
samooceny. Trudno$' sprawia ustalenie trafno$ci ró%ni-

cowej  skal  mierz"cych  samoocen#,  poniewa%  z  natury
poziom samooceny wi"%e si# z ró%nymi obszarami funk-
cjonowania  cz owieka  i  trudno  okre$li'  te,  na  które  nie
powinna wp ywa' i z którymi nie powinna by' zwi"za-
na. Generalnie wyniki bada( z wykorzystaniem opisanej
przez nas polskiej adaptacji Skali Samooceny Rosenberga
potwierdzaj" jej wysok" trafno$' zbie%n" (por. Tabela 4,
w której przedstawiono uwzgl#dnione zmienne i metody
ich pomiaru, wielko$' badanych prób oraz warto$' kore-
lacji z SES). Wi"%e si# ona w znacznym stopniu z Inwen-
tarzem Poczucia W asnej Warto$ci Coopersmitha (CSEI)
(Ole$  i  in.,  2002),  Skal"  Samoopisu  Dymkowskiego
oraz  Skal"  Samooceny Asertywno$ci  (!ozi(ska,  2005).
Okaza o  si#  tak%e  (Deja,  2006),  %e  wyst#puj"  zwi"z-
ki  mi#dzy  wynikami  SES  a  wynikami  uzyskiwanymi
w Skali Pró%no$ci, mierz"cej aprobat# w asnej cielesno$ci
i  estetyzm,  oraz  Skali  Samowystarczalno$ci,  ujmuj"cej
przekonanie  o  w asnej  niezale%no$ci,  indywidualizmie
i sukcesie. Obie te skale s" sk adowymi Kwestionariusza

Tabela 3

Wyniki konÞrmacyjnej analizy czynnikowej przeprowadzonej na polskiej wersji SES (N = 561). Podsumowania dla modeli

Modele

p <

RMSEA

GFI

NFI

CFI

Model 1

479,33

0,001

0,15

0,83

0,75

0,76

Model 2

245,29

0,001

0,11

0,91

0,87

0,89

Model 3

419,24

0,001

0,14

0,85

0,78

0,79

Model 4

20,92

0,18

0,02

0,99

Model 5

108,60

0,001

0,07

0,96

0,94

0,96

Model 6

223,65

0,001

0,12

0,92

0,88

0,89

Model 7

35,32

0,01

0,04

0,46

0,98

0,99

Root Mean Square Error of Approximation;

Goodness of Fit Index;

Bentler-Bonett Normed Fit Index;

Comparative Fit Index

Tabela 4.
Korelacje polskiej wersji SES Rosenberga ze skalami mierz"cymi ró%ne aspekty Ja – samoocen#, samowiedz# lub samoak-
ceptacj#

Zmienne i metody ich pomiaru

Grupa badana

Korelacje z SES

Poczucie w asnej warto$ci

– Inwentarz Poczucia W asnej Warto$ci Coopersmitha (CSEI)

dzieci w wieku 11–12 lat,
N = 41 (Ole$ i in., 2002)

r = 0,58***

Samoopis

– Skala Samoopisu

doro$li, N = 123 (!ozi(ska, 2005)

r = 0,44***

Asertywno$'

– Skala Samooceny Asertywno$ci

doro$li, N = 123 (!ozi(ska, 2005)

r = 0,47***

Narcyzm – Kwestionariusz Osobowo$ci Narcystycznej (NPI)

Skala Pró%no$ci
Skala Samowystarczalno$ci

doro$li, N = 70 (Deja, 2006)

r = 0,37**

r = 0,35**

** p < 0,01; *** p < 0,001

SKALA SAMOOCENY SES MORRISA ROSENBERGA – POLSKA ADAPTACJA METODY

171

Osobowo$ci  Narcystycznej  (NPI)  Raskina  i  Halla  (Ba-
zi(ska i Drat-Ruszczak, 2000). Nie stwierdzono istotnych
powi"za( SES z dwiema pozosta ymi skalami NPI: Skal"
Domagania si# Podziwu oraz Skal" Przywództwa (Deja,
2006). O ile wi#c Skala Samooceny ujmuje w pewnym
stopniu  narcystyczn"  „mi o$'  do  siebie”  i  przekonanie
o  w asnej  wysokiej  kompetencji,  to  nie  odzwierciedla
potrzeby  bycia  zauwa%anym,  podziwianym  oraz  prze-
konania  o  w asnym  wp ywie  na  innych,  co  jest  zgodne
z  koncepcj"  Rosenberga  i  w  pewnym  sensie  $wiadczy
o trafno$ci ró%nicowej skali.

Trafno!" kryterialna

Aspekt kryterialny trafno$ci teoretycznej okre$lono na

podstawie analizy zwi"zków SES z narz#dziami mierz"-
cymi zmienne, które teoretycznie powinny korelowa'
z samoocen" ze wzgl#du na podobie(stwo tre$ciowe lub
te% z racji zak adanych w teorii funkcji samooceny. Nie
ma, niestety, %adnego kryterium obiektywnego, z któ-

rym mo%na by porówna' wyniki w samoopisowych ska-
lach samooceny (por. Baumeister i in., 2003; Rosenberg,
1965). Samoocena z samej swej natury jest konstruktem
subiektywnym; odnosi si# do tego, jak osoba my$li o so-
bie i ocenia siebie.

Trafno$' kryterialn" okre$la y$my na podstawie zwi"z-

ków  mi#dzy  wynikami  osób  badanych  uzyskanymi
w polskiej wersji SES i w skalach mierz"cych funkcjono-
wanie emocjonalne, spo eczne i zadaniowe. Ze wzgl#du
na to, %e elementem samooceny jest afekt odniesiony do
w asnej osoby, powinna ona korelowa' z innymi dyspo-
zycjami emocjonalnymi (por. Tabela 5, w której przedsta-
wiono  wyniki  bada(  dotycz"cych  trafno$ci  kryterialnej
okre$lanej  na  podstawie  korelacji  SES  z  miarami  funk-
cjonowania emocjonalnego). Zwi"zki oryginalnej wersji
SES z miarami depresyjno$ci i neurotyczno$ci ujawni y
wcze$niej przytoczone badania (Judge i in., 2002; Watson
i in., 2002). W badaniach polskich odnotowano równie%
ujemne  korelacje  mi#dzy  wynikami  SES  a  wynikami

Tabela 5.
Korelacje polskiej wersji SES Rosenberga ze skalami mierz"cymi funkcjonowanie emocjonalne

Zmienne i metody ich pomiaru

Grupa badana

Korelacje z SES

L#k jako cecha

– Skala STPI

doro$li, N = 108 (!aguna i B"k, 2007)
studenci, N = 50 (Kuczy(ska, 2006)
studenci, N = 50 (Grzesiak, 2005)

r = –0,51***
r = –0,60***
r = –0,77***

L#k jako stan

– State-Trait Personality Inventory (STPI)

studenci, N = 50 (Grzesiak, 2005)

r = –0,57***

Z o$' jako cecha

– Skala BTPI

doro$li, N = 108 (!aguna i B"k, 2007)
studenci, N = 50 (Grzesiak, 2005)

r = –0,27**

r = –0,50***

Z o$' jako stan

– State-Trait Personality Inventory (STPI)

studenci, N = 50 (Grzesiak, 2005)

r = –0,56***

Ciekawo$' jako cecha

– Skala STPI

doro$li, N = 108 (!aguna i B"k, 2007)
studenci, N = 50 (Kuczy(ska, 2006)
studenci, N = 50 (Grzesiak, 2005)

r = 0,33**

r = 0,41**

r = 0,55***

Ciekawo$' jako stan

– State-Trait Personality Inventory (STPI)

studenci, N = 50 (Grzesiak, 2005)

r = 0,47*

Depresja

– Skala Samooceny Depresji (DSRS)
– Inwentarz Depresji Dzieci#cej (CDI)
– Skala Pesymizmu (HPLS)

jako cecha

– Skala TPI

jako stan

– Skala STPI

dzieci w wieku 11–12 lat, N = 41 (Ole$ i in., 2002)

doro$li, N = 108 (!aguna i B"k, 2007)
studenci, N = 50 (Kuczy(ska, 2006)
studenci, N = 50 (Grzesiak, 2005)

studenci, N = 50 (Grzesiak, 2005)

r = –0,61***
r = –0,65***
r = –0,55***

r = –0,48***
r = –0,48***
r = –0,68***

r = –0,50***

Reaktywno$' emocjonalna

– Kwestionariusz temperamentu (FCZ-KT)

studenci, N = 55 (Lachowicz-Tabaczek, 2006)

r = –0,47**

Uczucia odzwierciedlaj"ce umacnianie siebie

– Metoda Konfrontacji z Sob"

studenci, N = 50 (Kuczy(ska, 2006}.

r = 0,55**

* p < 0,05; ** p < 0,01; *** < 0,001

172

MARIOLA !AGUNA,

KINGA LACHOWICZ-TABACZEK, IRENA DZWONKOWSKA

Skali Samooceny Depresji (DSRS) Birlesona, Inwentarza
Depresji Dzieci#cej (CDI) Kovacs i Skali Pesymizmu
(HPLS) Kazdina (Ole$ i in., 2002). W tych samych bada-
niach ustalono tak%e, %e wy%sze poczucie w asnej warto-
$ci wi"%e si# z ni%szym poziomem depresji i pesymizmu.

Wyniki bada( Lachowicz-Tabaczek (2006) wskazuj",

%e samoocena globalna mierzona skal" Rosenberga wy-
ra)nie  koreluje  z  reaktywno$ci"  emocjonaln",  mierzon"
za pomoc" inwentarza FCZ-KT Zawadzkiego i Strelaua
(1997).  Wiadomo  z  kolei,  %e  reaktywno$'  emocjonalna
ujawnia  zarówno  poziom  wra%liwo$ci,  jak  i  odporno$ci
emocjonalnej. Tak wi#c mo%na uzna', i% wynik ten $wiad-
czy o tym, %e osoby z nisk" samoocen" b#d" prze%ywa y
wi#cej negatywnych emocji i w wi#kszym nat#%eniu ni%
osoby z samoocen" wysok".

Potwierdzaj" to rezultaty bada( !aguny i B"ka (2007),

które  wykaza y,  %e  poziom  samooceny  mierzonej  ska-
l"  Rosenberga  jest  ujemnie  powi"zany  z  gotowo$ci"  do
prze%ywania emocji negatywnych, a dodatnio z gotowo-
$ci" do odczuwania ciekawo$ci. Do pomiaru emocji jako
cechy wykorzystano skal# TPI, b#d"c" cz#$ci" State-Trait
Personality  Inventory  (STPI)  Spielbergera  (Spielberger
i Reheiser, 2003). W badaniu tym zaobserwowano silne
ujemne zwi"zki mi#dzy poziomem samooceny a l#kiem,
depresj" i z o$ci". Korelacja z ciekawo$ci", motywuj"c"
zachowania  eksploracyjne,  by a  równie%  znacz"ca,  ale

dodatnia. Stwierdzono tak%e, %e l#k i depresja s" dobrymi
predyktorami poziomu samooceny, w wi#kszym stopniu
pozwalaj"c na przewidywanie uogólnionej samooceny
ni% inne bardziej specyÞczne przekonania na temat Ja,

takie jak przekonanie o skuteczno$ci czy nadzieja na suk-
ces

Podobne wyniki uzyskano w badaniu Kuczy(skiej

(2006), w którym ujawniono te% istotny zwi"zek pozio-
mu samooceny z uczuciami odzwierciedlaj"cymi umac-
nianie siebie, mierzonymi Metod" Konfrontacji z Sob"
Hermansa (Hermans i Hermans-Jansen, 2000).

Zgodnie z teori" Marka Leary’ego i jego wspó pra-

cowników (Leary, Tambor, Terdal i Downs, 1995) samo-
ocena, z jednej strony, jest rezultatem realnej akceptacji
spo ecznej,  realnego  wykluczenia  b"d)  odrzucenia  spo-
ecznego.  Z  drugiej  strony,  odzwierciedla  subiektywne
przekonania o prawdopodobnych reakcjach innych ludzi:
akceptuj"cych  lub  odrzucaj"cych.  Skutkiem  akceptacji
spo ecznej  jest  wysoka  samoocena,  niska  za$  powstaje
w wyniku odrzucenia i wykluczenia spo ecznego (Leary
i in., 1995). Wyniki bada( z u%yciem polskiej wersji SES
Rosenberga  s"  zgodne  z  przewidywaniami  Leary’ego,
poniewa% wskazuj" na zwi"zki samooceny z poziomem
funkcjonowania spo ecznego (por. Tabela 6). W badaniach
Dzwonkowskiej (2003) samoocena ogólna mierzona SES
by a ujemne skorelowana z nie$mia o$ci" jako dyspozy-
cj", mierzon" Skal" Nie$mia o$ci (CBSS) Cheeka i Bussa

Tabela 6.
Korelacje polskiej wersji SES Rosenberga ze skalami mierz"cymi funkcjonowanie spo eczne oraz wykonawcze aspekty Ja

Zmienne i metody ich pomiaru

Grupa badana

Korelacje z SES

Funkcjonowanie spo eczne

– Kwestionariusz Kompetencji Spo ecznych (KKS)

studenci, N = 109 (Jarosz i Wiechetek, 2006)

r = 0,54***

Nie$mia o$' jako cecha

– Skala Nie$mia o$ci (CBSS)

doro$li, N = 268 (Dzwonkowska, 2003)

r = –0,43**

Towarzysko$' jako cecha

– Skala Towarzysko$ci

doro$li, N = 268 (Dzwonkowska, 2002)

r = –0,53**

Poczucie osamotnienia

– Skala Osamotnienia (LSC)

dzieci w wieku 11–12 lat, N = 41 (Ole$ i in., 2002)

r = –0,57***

Umiejscowienie kontroli

– Kwestionariusz do Pomiaru Poczucia Kontroli Delta

studenci, N = 78 (Lachowicz-Tabaczek i *nieci(ska,
2006)

r = 0,56**

Przekonanie o w asnej skuteczno$ci

– Skala Uogólnionej W asnej Skuteczno$ci (GSES)

osoby bezrobotne, N =332 (!aguna, 2006a)
studenci, N = 78 (Lachowicz-Tabaczek i *nieci(ska,
2006)

r = 0,50***

r = 0,65***

Optymizm

– Test Orientacji ,yciowej (LOT-R)

doro$li, N = 378 (!aguna, 2006b)

r = 0,49***

Nadzieja na sukces

– Kwestionariuszu Nadziei na Sukces (KNS)

osoby bezrobotne, N = 332 (!aguna i in., 2005)
studenci, N = 109 (Jarosz i Wiechetek, 2006)

r = 0,49**

r = 0,57**

Nadzieja podstawowa

– Kwestionariusz Nadziei Podstawowej (BHI-12)

doro$li, N = 378 (!aguna, 2006b)

r = 0,49***

** p < 0,01; *** p < 0,001

SKALA SAMOOCENY SES MORRISA ROSENBERGA – POLSKA ADAPTACJA METODY

173

(1981). Zale%no$' pomi#dzy samoocen" a nie$mia o$ci"
potwierdzono w kolejnych badaniach, w których uczest-
niczy y osoby pracuj"ce i bezrobotne (Dzwonkowska,
2005). Wyniki ich wykaza y, %e nie$mia o$' jest predyk-
torem niskiej samooceny bez wzgl#du na status zatrud-
nienia osób badanych.

Inn" zmienn" osobowo$ciow", która wi"%e si# z ilo-

$ci"  i  jako$ci"  relacji  interpersonalnych,  jest  towa-
rzysko$'.  Zmienna  ta  by a  mierzona  za  pomoc"  Skali
Towarzysko$ci (Cheek i Buss, 1981) i okaza a si# mie'
silny  zwi"zek  z  samoocen":  osoby  ma o  towarzyskie
uzyskiwa y ni%sze wska)niki w SES ni% osoby w wyso-
kim  stopniu  towarzyskie  (Dzwonkowska,  2002).  Skal#
Samooceny Rosenberga u%yto tak%e jako jedno z narz#-
dzi  w  badaniach  nad  poczuciem  osamotnienia  u  dzieci
(Ole$, 2006). Osamotnienie – subiektywnie prze%ywane
negatywne  stany  emocjonalne  zwi"zane  z  brakiem  sa-
tysfakcji  w  relacjach  z  innymi  –  mo%e  by'  powi"zane
m.in. ze stanami depresyjnymi oraz obni%on" samoocen".
W badaniach przeprowadzonych na grupie dzieci w wie-
ku  11–12  lat  stwierdzono,  %e  dzieci  z  wysokim  poczu-
ciem osamotnienia – w porównaniu z dzie'mi o niskim
poczuciu osamotnienia – osi"gaj" istotnie ni%sze wyniki
w  Skali  Samooceny  (LSC)  Ashera.  Odnotowano  tak%e
istotne  ujemne  korelacje  mi#dzy  poziomem  samooce-
ny a poczuciem osamotnienia (Ole$ i in., 2002). Wyniki
Skali  Samooceny  wykazuj"  równie%  dodatni"  korelacj#
z  wynikami  Kwestionariusza  Kompetencji  Spo ecznych
Matczak (2001), ujmuj"cego efektywno$' funkcjonowa-
nia  w  trzech  typach  sytuacji  spo ecznych:  relacjach  in-
tymnych, w sytuacjach ekspozycji spo ecznej oraz sytu-
acjach wymagaj"cych asertywno$ci (Jarosz i Wiechetek,
2006).

Samoocena mierzona oryginaln" wersj" skali

Rosenberga  by a  silnie  zwi"zana  z  dyspozycjami  od-
zwierciedlaj"cymi wykonawcze aspekty Ja – poczuciem
kontroli, sprawstwa i optymizmem. W naszych badaniach
tak%e  sprawdza y$my  zwi"zki  SES  z  tymi  zmiennymi.
Podobnie jak w badaniach ameryka(skich zaobserwowa-
no silny zwi"zek samooceny z umiejscowieniem kontro-
li, tu mierzonym za pomoc" Kwestionariusza do Pomiaru
Poczucia Kontroli Delta autorstwa Drwala. Okaza o si#,
%e wysokiej samoocenie towarzyszy wewn#trzne umiej-
scowienie  kontroli,  a  samoocenie  niskiej  –  zewn#trzne
(Lachowicz-Tabaczek  i  *nieci(ska,  2006).  W  zgodzie
z rezultatami bada( z wykorzystaniem oryginalnej wer-
sji  skali  by y  dane  uzyskane  przez  !agun#  (2006b),
które  ujawni y  wysok"  korelacj#  samooceny  mierzo-
nej  polsk"  wersj"  SES  z  wynikami  Skali  Uogólnionej
W asnej  Skuteczno$ci  (GSES)  Schwarzera,  Jerusalema
i Juczy(skiego (!aguna, 2006a). Równie siln" korelacj#

mi#dzy  tymi  zmiennymi  zaobserwowano  w  badaniach
Lachowicz-Tabaczek  i  *nieci(skiej  (2006).  Ogólna  sa-
moocena okaza a si# te% mie' zwi"zek (cho' nieco s ab-
szy)  z  przekonaniem  o  w asnej  skuteczno$ci  w  w#%szej
dziedzinie – skuteczno$ci przedsi#biorczej mierzonej za
pomoc"  Skali  Skuteczno$ci  Przedsi#biorczej  (!aguna,
2006b).

Tak%e poziom optymizmu, okre$lany za pomoc" Testu

Orientacji ,yciowej (LOT-R) Scheiera, Carvera i Bridges
w polskiej adaptacji Poprawy i Juczy(skiego (Juczy(ski,
2001), dodatnio koreluje z samoocen" w uj#ciu skali
Rosenberga (!aguna, 2006b). Inn" zmienn", która zgod-
nie z oczekiwaniami wykazuje zwi"zek z poziomem sa-
mooceny, jest nadzieja na sukces. Snyder (2002) deÞniuje

j" jako pozytywny stan motywacyjny, oparty na wzajem-
nie  powi"zanych  ze  sob"  przekonaniach  o  silnej  woli
oraz  umiej#tno$ci  znajdowania  rozwi"za(  i  planowania
dróg  do  osi"gni#cia  celu.  Wynik  ogólny  w  Kwestiona-
riuszu  Nadziei  na  Sukces  (KNS)  (!aguna,  Trzebi(ski
i Zi#ba, 2005) w badaniu osób bezrobotnych istotnie ko-
reluje  z  wynikami  Skali  Samooceny.  Równie%  nadzieja
rozumiana jako prze$wiadczenie jednostki o sensowno$ci
otaczaj"cego j" $wiata i jego przychylno$ci wobec ludzi
– tzw. nadzieja podstawowa (Trzebi(ski i Zi#ba, 2003),
mierzona Kwestionariuszem Nadziei Podstawowej (BHI-
12) – wykazuje dodatni zwi"zek z poziomem samooceny
(!aguna, 2006b). Z dotychczasowych bada( (Trzebi(ski
i Zi#ba, 2004) wynika, %e osoby o wysokim poziomie na-
dziei podstawowej  atwiej adaptuj" si# do sytuacji trud-
nych, w sytuacji straty s" w wi#kszym stopniu gotowe do
anga%owania si# w budow# nowego  adu, cz#$ciej reagu-
j" na sytuacje trudne konstruktywnym, d ugookresowym
rozwojem osobowo$ci. Przekonanie o sensowno$ci zda-
rze(, zaufanie do $wiata i ludzi s" wi#c powi"zane z po-
ziomem poczucia w asnej warto$ci.

Generalnie mo%na wi#c zatem stwierdzi', %e SES wy-

kazuje przewidywane zwi"zki ze skalami mierz"cymi
dyspozycje emocjonalne oraz aspekty funkcjonowania
zadaniowego i spo ecznego, co potwierdza trafno$' kry-
terialn" tego narz#dzia.

Podsumowanie

W wielu krajach SES z powodzeniem u%ywano do

badania m odzie%y, studentów, osób doros ych oraz star-
szych, zarówno ludzi zdrowych, jak i pacjentów psy-
chiatrycznych (Baumeister i in., 2003). W Polsce ekspe-
rymentalna wersja metody by a stosowana w badaniach
prowadzonych w$ród m odzie%y, studentów, osób doro-
s ych z ró%nych grup zawodowych. Analiza wyników ba-
da( z wykorzystaniem polskiej wersji Skali Samooceny
Rosenberga prowadzi do wniosku, %e dobrze mierzy ona

174

MARIOLA !AGUNA,

KINGA LACHOWICZ-TABACZEK, IRENA DZWONKOWSKA

si # przekonania o w asnej warto$ci i diagnozuje wa%ny
aspekt koncepcji Ja.

Badania walidacyjne wykaza y, %e polska wersja tej

skali  jest  narz#dziem  rzetelnym,  o  potwierdzonej  traf-
no$ci  teoretycznej.  Udowodniono  ponadto,  %e  wystar-
czaj"co  wysoko  koreluje  z  innymi  skalami  mierz"cymi
poziom samooceny. Kryterialny aspekt trafno$ci obrazu-
j"  zaprezentowane  przez  nas  wyniki  bada(,  $wiadcz"ce
o tym, i% poziom samooceny mierzony polsk" wersj" SES
pozwala przewidywa' zarówno funkcjonowanie emocjo-
nalne i spo eczne, jak i pewne aspekty zadaniowego na-
stawienia jednostki. Diagnozowane za pomoc" polskiego
odpowiednika skali osoby o wysokiej samoocenie okazu-
j" si# – w porównaniu z badanymi o niskiej samoocenie
–  prze%ywa'  mniej  negatywnych  emocji,  w  tym  przede
wszystkim  l#ku,  smutku  i  depresji.  Ponadto  s"  aktyw-
ne  i  sprawniejsze  spo ecznie,  a  tak%e  wykazuj"  wy%szy
poziom  dyspozycji  sprzyjaj"cych  efektywnej  realizacji
zada(.  Wyniki  uzyskane  przy  zastosowaniu  polskiego
odpowiednika SES s" pod tym wzgl#dem zgodne z rezul-
tatami bada(, w których pos u%ono si# oryginaln" wersj"
tego narz#dzia.

Mamy nadziej#, %e dokonana przez nas adaptacja Skali

Samooceny Rosenberga u atwi porównywanie wyników
bada( nad samoocen" prowadzonych na gruncie polskim,
a tak%e zwi#kszy mo%liwo$ci przeprowadzania bezpo-
$rednich porówna( z rezultatami bada( z zastosowaniem
oryginalnej wersji SES i innych jej adaptacji.

LITERATURA CYTOWANA

Adams, G. R., Ryan, B. A., Ketsetzis, M., Keating, L. (2000).

Rule compliance and peer sociability: A study of family
process, school-forced parent-child interactions, and chil-
dren’s classroom behavior. Journal of Family Psychology, 14,
237–250.

Anastazi, A., Urbina, S. (1999). Testy psychologiczne. Warszawa:

Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

Bachman, J. G., O’Malley, P. M. (1986). Self-concept, self-

esteem, and educational experiences: The frog pond revisited
(again). Journal of Personality and Social Psychology, 50,
35–46.

Battistich, V., Solomon, D., Delucchi, K. (1993). Interaction

processes and student outcomes in cooperative learning
groups. The Elementary School Journal, 94, 19–32.

Baumeister, R. F., Campbell, J. D., Krueger J. I., Vohs, K. D.

(2003). Does high self-esteem cause better performance,
interpersonal success, happiness, or healthier lifestyles?
Psychological Science in the Public Interest, 4, 1–44.

Baumeister, R. F., Smart, L., Boden, J. M. (1996). Relation of

threatened egotism to violence and aggression: The dark side
of self-esteem. Psychological Review, 103, 5–33.

Bazi(ska, R., Drat-Ruszczak, K. (2000). Struktura narcyzmu

w polskiej adaptacji kwestionariusza NPI Raskina i Halla.
Czasopismo Psychologiczne, 6, 171–188.

Bishop, J. A., Inderbitzen, H. M. (1995). Peer acceptance and

friendship: An investigation of their relation to self-esteem.
Journal of Early Adolescence, 15, 476–489.

Blascovich, J., Tomaka, J. (1991). Measures of self-esteem.

W: J. P. Robinson, P. R. Shaver, L. S. Wrightsman (red.),
Measures of personality and social psychological attitudes.
Volume 1: Measures of social psychological attitudes (s. 115–
–160). New York: Academic Press.

Brzezi(ski, J. (1996). Metodologia bada% psychologicznych.

Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Bushman, B. J., Baumeister, R. F. (1998). Threatened egotism,

narcissism, self-esteem, and direct and displaced aggression:
Does self-love or self-hate lead to violence? Journal of
Personality and Social Psychology, 75, 219–229.

Campbell, J. D., Fehr, B. A. (1990). Self-esteem and perceptions

of conveyed impressions: Is negative affectivity associated
with greater realism? Journal of Personality and Social Psy-
chology, 58, 122–133.

Chabrol, H., Carlin, E., Michaud, C., Rey, A., Cassan, D.,

Juillot, M., Rousseau, A., Callahan, S. (2004). Étude de
l’échelle d’estime de soi de Rosenberg dans un échantillon de
lycéens. Neuropsychiatrie de l’Enfance et de l’Adolescence,
52, 533–536.

Cheek, J. M, Buss, A. H. (1981). Shyness and sociability.

Journal of Personality and Social Psychology, 41, 330–339.

Collani, G., Herzberg, P. Y. (2003). Eine revidierte Fassung

der deutschsprachigen Skala zum Selbstwertgefühl von
Rosenberg. Zeitschrift für Differentielle und Diagnostische
Psychologie, 24, 3–7.

Cronbach, L. J., Meehl, P E. (1955). Construct validity in

psychological tests. Psychological Bulletin, 52, 281–302.

Cudeck, R., Browne, M. W. (1983). Cross-validation of

covariance structure. Multivariate Behavioral Research, 18,
147–167.

Deja, K. (2006). Narcyzm a postawy wobec pieni&dza. Nie-

opublikowana praca proseminaryjna. Instytut Psychologii
KUL, Lublin.

Diener, E., Diener, M. (1995). Cross-cultural correlates of life

satisfaction and self-esteem. Journal of Personality and
Social Psychology, 68, 653–663.

Drwal, R. (1995). Problemy kulturowej adaptacji kwestionariu -

szy osobowo$ci. W: R. Drwal (red.), Adaptacja kwestionariu-
szy osobowo!ci (s. 12–26). Warszawa: Wydawnictwo Nau-
kowe PWN.

Dymkowski, M. (1993). Poznawanie siebie. Warszawa: Wydaw-

nictwo Instytutu Psychologii PAN.

Dzwonkowska, I. (2002). Relation of shyness and sociability to

self-esteem and loneliness. Polish Psychological Bulletin, 33,
39–42.

Dzwonkowska, I. (2003). Nie$mia o$' i jej korelaty. Przegl&d

Psychologiczny, 46, 307–322.

Dzwonkowska, I. (2005). Bezrobocie „mniejszym z em”? Osoby

nie$mia e w sytuacji pracy i bezrobocia. W: U. Jakubowska,

SKALA SAMOOCENY SES MORRISA ROSENBERGA – POLSKA ADAPTACJA METODY

175

K. Skar%y(ska (red.), Demokracja w Polsce – do!wiadczanie
zmian (s. 323–334). Warszawa: Academica.

Furnham, A., Cheng, H. (2000). Lay theories of happiness.

Journal of Happiness Studies, 1, 227–246.

Grzesiak, E. (2005). Samoocena i obraz siebie a nasilenie

emocji wg modelu C. D. Spielbergera. Nieopublikowana
praca magisterska. Instytut Psychologii KUL, Lublin.

Halamandaris, K. F., Power, K. G. (1997). Individual differences,

dysfunctional attitudes, and social support: A study of the
psychosocial adjustment to university life of home students.
Personality and Individual Differences, 22, 93–104.

Hermans, H. J. M., Hermans-Jansen, E. (2000). Autonarracje:

tworzenie znacze% w psychoterapii. Warszawa: Pracownia
Testów Psychologicznych PTP.

Hornowska, E., Paluchowski, W. J. (2004). Kulturowa adap-

tacja testów psychologicznych. W: J. Brzezi(ski (red.),
Metodologia bada% psychologicznych. Wybór tekstów
(s. 151–191). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Jarosz, M., Wiechetek, M. (2006). Religiozita a psychosociálne

premenné. Referat wyg oszony na konferencji „Religiozita a
osobnos-”, Bratys awa.

Juczy(ski, Z. (2001). Narz'dzia pomiaru w promocji i psychologii

zdrowia. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

Judge, T. A., Erez, A., Bono, J. E., Thoresen, C. J. (2002).

Are measures of self-esteem, neuroticism, locus of control,
and generalized self-efÞcacy indicator of a common core

construct? Journal of Personality and Social Psychology, 83,
693–710.

Kinnunen, U., Feldt, T., Mauno, S. (2003). Job insecurity and

self-esteem: evidence from cross-lagged relations in 1-year
longitudinal sample. Personality and Individual Differences,
35, 617–632.

Kuczy(ska, E. (2006). Badanie samooceny globalnej i samoocen

cz&stkowych. Nieopublikowana praca magisterska, Instytut
Psychologii KUL, Lublin.

Lachowicz-Tabaczek, K. (2006). Self-esteem as a monitor of

an individual’s emotional and energy resources. Referat
wyg oszony na „8th Annual Meeting of the European Social
Cognition Network”, Pu tusk.

Lachowicz-Tabaczek, K., *nieci(ska, J. (2006). Samoocena jako

monitor zasobów emocjonalnych i energetycznych jednostki.
Referat wyg oszony na III Zje)dzie PSPS, Sopot.

Lakey, B., Tardiff, T. A., Drew, J. B. (1994). Negative social

interactions: Assessment and relations to social support,
cognition, and psychological distress. Journal of Social and
Clinical Psychology, 13, 42–62.

Leary, M. R., Tambor, E. S., Terdal, S. K., Downs, D. L. (1995).

Self-esteem as an interpersonal monitor: The sociometer
hypothesis. Journal of Personality and Social Psychology,
68, 3, 518–530.

Lucas, R. E., Diener, E., (1996). Discriminant validity of well-

being measure. Journal of Personality and Social Psychology,
71, 616–628.

!aguna, M. (2006a). Ogólna samoocena czy przekonanie o sku-

teczno$ci? Badania nad intencj" przedsi#biorcz". Przegl&d
Psychologiczny, 49, 259–274.

!aguna, M. (2006b). Skala Skuteczno$ci Przedsi#biorczej. Rocz-

niki Psychologiczne, 9, 107–128.

!aguna, M., B"k, W. (2007). Emocje i przekonania na temat

ja. Dwa kierunki wyja$niania ich wzajemnych relacji. W:
A. B achnio, A. Gózik (red.), Bli$ej emocji (s. 205–217).
Lublin: Wydawnictwo KUL.

!aguna, M., Trzebi(ski, J., Zi#ba, M. (2005). Kwestionariusz

Nadziei na Sukces. Warszawa: Pracownia Testów Psycho-
logicznych PTP.

!ozi(ska, M. (2005). Rodzaje samooceny a poziom nie!mia o!ci

u osób zaanga$owanych i niezaanga$owanych w wolontariat.
Nieopublikowana praca magisterska. Uniwersytet Opolski.

Marsh, H. W. (1996). Positive and negative global self-esteem:

A substantively meaningful distinction or artifactors? Journal
of Personality and Social Psychology, 70, 810–819.

Maruyama, G., Rubin, R. A., Kingsbury, G. G. (1981). Self-

esteem and educational achievement: Independent constructs
with common cause? Journal of Personality and Social Psy-
chology, 40, 962–975.

Matczak, A. (2001). Kwestionariusz Kompetencji Spo ecznych.

Podr'cznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych
PTP.

Ole$, M. (2006). Psychologiczna charakterystyka dzieci

o wysokim i niskim poczuciu osamotnienia. Roczniki Psycho-
logiczne, 9, 121–140.

Ole$, M., Steuden, S., Klonowski, P., Chmielnicka-Kuter,

E.,  Gajda,  T.,  Puchalska-Wasyl,  M.,  Sobol-Kwapi(ska,  M.
(2002).  Metody  badania  jako$ci  %ycia  i  psychospo ecznego
funkcjonowania  chorych  z  zaburzeniami  widzenia.  W:
P. Ole$, S. Steuden, J. Toczo owski (red.), Jak !wiata mniej
widz'. Zaburzenia widzenia a jako!" $ycia (s. 51–68). Lublin:
Towarzystwo Naukowe KUL.

Paulhus, D. L. (1998). Interpersonal and intrapsychic

adaptiveness of trait self-enhancement: A mixed blessing?
Journal of Personality and Social Psychology, 74, 1197–
–1208.

Pottenbaum, S. M., Keith, T. Z., Ehly, S. W. (1986). Is there

a casual relation between self-concept and academic
achievement? Journal of Educational Research, 79, 140–
–144.

Rhodewald, F., Madrian, J. C., Cheney, S. (1998). Narcissism,

self-knowledge organization, and emotional reactivity:
The effect of daily experiences on self-esteem and affect.
Personality and Social Psychology Bulletin, 24, 75–87.

Rhodewald, F., Morf, C. C. (1995). Self and interpersonal

correlates of the Narcissistic Personality Inventory: A review
and new Þndings. Journal of Research in Personality, 29,

1–23.

Rosenberg, M. (1965). Society and adolescent self-image. New

York: Princeton University Press.

Rosenberg, M. (1989). Society and adolescent self-image.

Revised edition. Middletown, CT: Wesleyan University
Press.

Schmitt, D. P., Allik, J. (2005). Simultaneous administration of

the Rosenberg Self-Esteem Scale in 53 nations: Exploring the

176

MARIOLA !AGUNA,

KINGA LACHOWICZ-TABACZEK, IRENA DZWONKOWSKA

universal and culture-speciÞc features of global self-esteem.
Journal of Personality and Social Psychology, 89, 623–642.

Sinha, R. R., Krueger, J. (1998). Idiographic self-evaluation and

bias. Journal of Research in Personality, 32, 131–155.

Snyder, C. R. (2002). Hope theory: rainbows in the mind.

Psychological Inquiry, 13, 249–275.

Spielberger, C. D., Reheiser, E. C. (2003). Measuring anxiety,

anger, depression, and curiosity as emotional states and
personality traits with the STAI, STAXI, and STPI. W: M.
Hersen, M. J. Hilsenroth, D. L. Segal (red.), Comprehensive
handbook of psychological assessment. Volume 2: Personality
assessment (s. 70–86). Hoboken: John Wiley & Sons.

Tafarodi, R. W., Milne, A. B. (2002). Decomposing global self-

esteem. Journal of Personality, 70, 443–483.

The Morris Rosenberg Foundation (2006). The Rosenberg Self-

Esteem Scale. Strona dost#pna pod adresem: http://www.bsos.
umd.edu/socy/grad/socpsy_rosenberg.html Dane uzyskano:
4 marca 2006.

Trzebi(ski, J., Zi#ba, M. (2003). Kwestionariusz Nadziei Pod-

stawowej – BHI-12. Warszawa: Pracownia Testów Psycho-
logicznych PTP.

Trzebi(ski, J., Zi#ba, M. (2004). Basic hope as a world-view:

an outline of a concept. Polish Psychological Bulletin, 2,
171–182.

Watson, D., Clark, L. A., Tellegen, A. (1988). Development

and validation of brief measures of positive and negative
affect: The PANAS scales. Journal of Personality and Social
Psychology, 54, 1063–1070.

Watson, D., Suls, J., Haig, J. (2002). Global self-esteem in

relation to structural models of personality and affectivity.
Journal of Personality and Social Psychology, 83, 185–197.

Witley, B. E., Gridley, B. E. (1993). Sex role orientation, self-

esteem and depression. Personality and Social Psychology
Bulletin, 19, 363–369.

Wylie, R. C. (1974). The self-concept. Lincoln: University of

Nebraska Press.

Wylie, R. C. (1979). The self-concept. Volume 2: Theory and

research on selected topic. Lincoln: University of Nebraska
Press.

Zawadzki, B., Strelau, J. (1997). Formalna charakterystyka

zachowania – Kwestionariusz Temperamentu (FCZ-KT). Pod-
r'cznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

The Rosenberg Self-Esteem Scale: Polish adaptation of the scale

Mariola !aguna

• Kinga Lachowicz-Tabaczek

• Irena Dzwonkowska

Institute of Psychology, John Paul II Catholic University of Lublin

Institute of Psychology, University of Wroc aw

Institute of Psychology, University of Opole

Abstract

Global self-esteem is typically deÞned as an attitude towards the self. The Rosenberg Self-Esteem Scale

(SES) is a widely used instrument for measuring this construct. The objective of the present study was to
conduct a psychometrically sound Polish adaptation of the scale. The research shows that the Polish version
is highly reliable (Cronbach’s alpha 0.81–0.83), and theoretically valid instrument.

Key words: Morris Rosenberg Self-Esteem Scale, personality assessment, self-esteem

Z o%ono: 16.01.2007
Z o%ono poprawiony tekst: 15.05.2007
Zaakceptowano do druku: 15.05.2007