Monter_budownictwa_wodnego_712[03].Z1.01

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Zasady organizacji stanowiska pracy, zasady pracy zespołowej oraz środki

ochrony indywidualnej i zbiorowej

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Zabezpieczenie i oznakowanie miejsca robót hydrotechnicznych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Magazynowanie, składowanie materiałów i elementów budowlanych oraz

gospodarka odpadami

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Rodzaje i zasady wykonywania robót hydrotechnicznych. Elementy

i materiały budowlane oraz maszyny, narzędzia i sprzęt do robót
hydrotechnicznych oraz obsługa maszyn i urządzeń

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Przepisy prawa wodnego

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz

ochrony środowiska

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o organizowaniu stanowiska pracy.
Poradnik ten zawiera:

Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

Cele kształcenia tej jednostki modułowej.

Materiał nauczania (rozdział 4) umoŜliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania
ć

wiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną

literaturę oraz inne źródła informacji. Obejmuje on równieŜ:

−−−−

pytania sprawdzające wiedzę niezbędną do wykonania ćwiczeń,

−−−−

wiczenia zawierające polecenie, sposób wykonania oraz wyposaŜenie stanowiska

pracy,

−−−−

sprawdzian postępów, sprawdzający poziom wiedzy po wykonaniu ćwiczeń.

Wykonując sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub nie, co

oznacza, Ŝe opanowałeś materiał albo nie. Zaliczenie ćwiczeń jest dowodem osiągnięcia
umiejętności określonych w tej jednostce modułowej. JeŜeli masz trudności ze zrozumieniem
tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne
sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
4.

Zestaw  pytań  sprawdzających  Twoje  opanowanie  wiedzy  i  umiejętności  z  zakresu  całej
jednostki.  Po  przerobieniu  materiału  spróbuj  zaliczyć  sprawdzian  z  zakresu  jednostki
modułowej.
Jednostka  modułowa:  Organizowanie  stanowiska  pracy,  której  treści  teraz  poznasz  jest

jednym z modułów koniecznych do zapoznania się z budownictwem wodnym.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny

pracy oraz instrukcji przeciwpoŜarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.
Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

712[03].Z1

Technologia robót hydrotechnicznych

712[03].Z1.01

Organizowanie stanowiska pracy

712[03].Z1.02

Wykonywanie pomiarów zwi

zanych z robotami

hydrotechnicznymi

712[03].Z1.03

Wykonywanie robót melioracyjnych

712[03].Z1.04

Wykonywanie robót ziemnych

i pogł

biarskich

712[03].Z1.05

Wykonywanie budowli regulacyjnych

712[03].Z1.06

Zabudowa potoków górskich

712[03].Z1.07

Wykonywanie budowli pi

trz

cych

712[03].Z1.08

Wykonywanie zabezpiecze

przeciwpowodziowych

712[03].Z1.09

Wykonywanie sieci wodoci

gowych i kanalizacyjnych

712[03].Z1.10

Obsługa urz

dze

i obiektów

hydrotechnicznych

712[03].Z1.11

Wykonywanie konserwacji

i naprawy budowli wodnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej „Organizowanie stanowiska

pracy” powinieneś umieć:

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

odczytywać i interpretować rysunki budowlane,

−

wykonywać przedmiary i obmiary robót hydrotechnicznych,

−

rozpoznawać podstawowe materiały budowlane,

−

magazynować, składować i transportować materiały budowlane,

−

przewidywać i zapobiegać zagroŜeniom Ŝycia i zdrowia podczas wykonywania robót
hydrotechnicznych,

−

stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej i ochrony
ś

rodowiska,

−

stosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,

−

posługiwać się programami komputerowymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zorganizować stanowisko pracy do wykonywania robót hydrotechnicznych,

−

określić wyposaŜenie stanowiska pracy do robót hydrotechnicznych,

−

dobrać odzieŜ ochronną i sprzęt ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy,

−

przygotować miejsca składowania materiałów i elementów budowlanych przeznaczonych
do wykonywania robót hydrotechnicznych,

−

zabezpieczyć i oznakować wykopy, urwiska oraz lokalne zagłębienia terenu,

−

zabezpieczyć i oznakować miejsca robót hydrotechnicznych,

−

dobrać materiały do wykonywania robót hydrotechnicznych,

−

dobrać maszyny, urządzenia, sprzęt i narzędzia do wykonywania określonych robót
hydrotechnicznych,

−

przygotować do pracy oraz obsłuŜyć maszyny, urządzenia i sprzęt,

−

dobrać przyrządy kontrolno-pomiarowe,

−

zmontować, uŜytkować i zdemontować rusztowania oraz pomosty robocze,

−

zagospodarować odpady,

−

zastosować metody komunikowania się i współpracy z zespołem,

−

zastosować przepisy prawa wodnego,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz
ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Zasady

organizacji

stanowiska

pracy,

zasady

pracy

zespołowej

oraz środki ochrony indywidualnej i zbiorowej

4.1.1. Materiał nauczania

Właściwa organizacja stanowisk pracy zapewnia łatwe i bezpieczne wykonywanie pracy

oraz ogranicza niepotrzebny wysiłek, a takŜe ochronę pracownika przed obraŜeniami
i szkodliwymi wpływami przy wykonywaniu róŜnych prac.

Projekt organizacji, a następnie realizacji kaŜdej budowy obejmuje:

–

technologię i mechanizację robót,

–

planowanie i organizację budowy,

–

ekonomikę budowy.

W części projektu dotyczącej technologii i mechanizacji podane są metody wykonania

róŜnego  rodzaju  robót  oraz  konkretne  maszyny  i  urządzenia  budowlane  jakie  mają  być
zastosowane  przy  realizacji  tych  metod.  Zadaniem  planowania  i  organizacji  budowy  jest
powiązanie  wszystkich  wykonywanych  prac  w  harmonijną  całość,  przy  ekonomicznym
zuŜyciu niezbędnych środków produkcji.

Organizacja wykonania robót hydrotechnicznych nie jest łatwa, z uwagi na znaczne

rozproszenie elementów składowych budowy, róŜnorodności operacji i stałe zmiany
stanowisk roboczych. Dlatego teŜ przemyślany projekt organizacji budowy w ciągu jego
realizacji wymaga korekt.

Opracowanie projektu organizacji budowy powinno być poprzedzone gruntownym

zapoznaniem  się  z  zatwierdzoną  dokumentacją  projektowo  –  kosztorysową,  terenem
w zasięgu  budowy,  a  takŜe  poza  jej  zasięgiem,  w  granicach  i  stopniu  niezbędnym  do
dokładnego  określenia  warunków,  które  mają  wpływ  na  jej  realizację,  wreszcie  warunków
umowy zawartej pomiędzy wykonawcą, a inwestorem.

Dokumentacja projektowo – kosztorysowa orientuje o:

–

rozległości terenu budowy,

–

rodzaju, charakterze i wielkości inwestycji,

–

podstawowych rodzajach robót i ich przedmiarze,

–

podstawowych rodzajach materiałów i ich ilościach,

–

projektowanej technologii wykonania.
W skład projektu organizacji budowy wchodzi projekt organizacji robót zawierający:

–

wybór najwłaściwszych metod wykonywania robót, w dostosowaniu do konkretnych
warunków budowy,

–

podział na roboty wykonywane ręcznie i maszynami,

–

ustalenie liczby potrzebnych robotników i maszyn,

–

harmonogramy przedstawiające przewidywany przebieg budowy.
Podczas wykonywania prac hydrotechnicznych stosowane są następujące metody

organizacji robót:
–

kolejnego wykonania,

–

równoległego (jednoczesnego) wykonania,

–

pracy równomiernej (cyklicznej),

–

mieszana.
Pierwsza z wymienionych metod polega na kolejnym wykonywaniu robót lub budowli

przez brygadę roboczą. Brygada po zakończeniu jednej budowli, przechodzi do następnej
pracy, wykonując wszystkie roboty związane z wykonaniem danej budowli.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Metoda

równoległego

wykonania

polega

równoczesnym

rozpoczynaniu

i wykonywaniu robót przez poszczególne brygady na wszystkich budowlach lub ustalonych
działkach.

Metoda pracy równomiernej polega na podziale obiektu na określoną liczbę działek

o jednakowych ilościach jednorodnych robót. Stałe brygady, zespoły lub grupy robocze
o niezmiennym składzie osobowym, przechodzą z jednej działki na drugą, wykonując te samą
pracę.

Aby zorganizować na przykład stanowisko pracy do wyrobu kiszki faszynowej musimy

rozwaŜyć następujące aspekty: jak długi czas mamy na wykonanie, jak duŜo potrzebujemy tej
kiszki  faszynowej,  czy  faszynę  będziemy  pozyskiwać  na  miejscu,  gdzie  zlokalizujemy
stanowisko  do  wykonywania  kiszek  faszynowych  oraz  jakie  narzędzia  będą  nam  do  tego
potrzebne, a takŜe musimy ustalić metodę wykonywania pracy do ustalenia ilości potrzebnych
pracowników  i  ich  kwalifikacji.  Podczas  organizowania  miejsca  pracy  naleŜy  pamiętać
równieŜ  o  przestrzeganiu  przepisów  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy  i  przepisów
przeciwpoŜarowych.

Praca zespołowa – jest to podstawowa forma organizacji pracy, przez którą rozumiemy

określony stopień organizacyjnego zespolenia wykonawców w procesie pracy dla wykonania
określonych zadań.

Praca zespołowa – to taki rodzaj działań zbiorowych gdzie wykonanie pewnych

uporządkowanych zbiorów czynności i operacji powierza się określonej grupie osób lub, gdy
pewna grupa osób wykonuje zespołowo zadania zlecone indywidualnie na kaŜdego z nich.

Cechy pracy zespołowej:

–

współdziałanie czyli zorganizowane działanie zmierzające do realizacji wspólnego celu,

–

współpraca,

–

współpartnerstwo,

–

moŜliwość i chęć udzielenia sobie pomocy,

–

moŜliwość łączenia zawodów i specjalności,

–

moŜliwość pełnienia funkcji w zaleŜności od kwalifikacji, umiejętności, zdolności,
aktualnych moŜliwości (chęci),

–

zbiorowa odpowiedzialność za rezultaty pracy.

Zalety (mocne strony) pracy zespołowej:

–

działanie, praca zespołowa pozwala uzyskiwać lepsze rezultaty niŜ praca jednostek
(skuteczność działania zespołowego),

–

podniesienie wydajności pracy,

–

stworzenie warunków do wykorzystania indywidualnych umiejętności w interesie
zespołu,

–

pozwolenie na wykonywanie kaŜdemu członkowi zespołu tego co jest dla niego
odpowiednie, dzięki temu wzrasta zadowolenie z pracy,

–

zmniejszenie się poczucie zaleŜności od przełoŜonego,

–

wzmacniają się więzy pomiędzy poszczególnymi członkami zespołu (integracja), grupa
staje się całością,

–

prowadzenie do zmniejszenia chęci rezygnacji z wykonywanej pracy przez danego
pracownika, a przez to obniŜa się koszty z tym związane,

–

odciąŜanie aparatu kierowniczego od wykonywania zadań w miarę prostych, rutynowych,
o niskim stopniu odpowiedzialności,

–

umoŜliwienie  dokonania  korzystnego  podziału  pracy  i  daje  moŜliwość  wzajemnej
pomocy, grupowego rozwiązywania problemów; ułatwia, przyspiesza, udraŜnia przepływ
informacji  i  proces  komunikowania  się,  wymianę  doświadczeń,  ułatwia  pokonywanie
róŜnic  wynikających  z  indywidualnych  postaw,  umoŜliwia  wspólne  tempo  pracy,
uaktywnia proces wzajemnej kontroli i samokontroli.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Potencjalne wady pracy zespołowej:
–

prowadzenie do zmiany zachowania na skutek rzeczywistego, bądź wyobraŜonego
wpływu innych ludzi,

–

pojawienie się w zespole lidera - samozwańca wymuszającego na członkach grupy
przyjęcie postaw negatywnych ,

–

zmuszenie do częściowej rezygnacji z własnych ambicji na rzecz norm i wartości
funkcjonujących w zespole,

–

wydłuŜenie czasu na podjecie decyzji lub rozwiązanie danego problemu w stosunku do
czasu podjęcia decyzji przez jednego pracownika,

–

niezadowolenie z podziału odniesionego sukcesu, zarobków między członkami grupy,

–

niedopasowanie, niezgranie zespołu, co prowadzi do częstych konfliktów.

Ś

rodki ochrony indywidualnej to urządzenia lub wyposaŜenie przeznaczone do noszenia

bądź trzymania przez pracownika w celu ochrony przed jednym zagroŜeniem lub większą
liczbą zagroŜeń, które mogą mieć wpływ na jego zdrowie lub bezpieczeństwo pracy.

Zgodnie z obowiązującymi postanowieniami Kodeksu Pracy,

rozporządzeniem MPiPS

z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
(Dz. U. z 2003 r., nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) oraz unijnymi dyrektywami pracodawca ma
obowiązek zapewnić pracownikom bezpieczeństwo i ochronę ich zdrowia w kaŜdym aspekcie
związanym z pracą. Pracownik jest zobowiązany do stosowania środków ochrony
indywidualnej, dostarczonych przez pracodawcę.

rodki ochrony indywidualnej moŜna podzielić według ich ogólnego przeznaczenia na:

−

odzieŜ ochronną,

−

rodki ochrony kończyn dolnych,

−

rodki ochrony kończyn górnych,

−

sprzęt ochrony głowy,

−

sprzęt ochrony twarzy i oczu,

−

sprzęt ochrony słuchu,

−

sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości,

−

sprzęt ochrony układu oddechowego.

Podstawowym warunkiem doboru środków ochrony indywidualnej jest rozpoznanie

i ocena zagroŜeń występujących na stanowiskach pracy. Uzyskane dane na temat zagroŜeń na
poszczególnych stanowiskach pracy, umoŜliwiają precyzyjne określenie potrzeb dotyczących
zakresu ochrony części ciała pracowników naraŜonych na działanie czynników szkodliwych
oraz minimalnych, wymaganych parametrów ochronnych środków ochrony indywidualnej.

Pracownicy wykonujący roboty melioracyjne są naraŜeni na deszczu lub śniegu, działanie

wiatru, zimno.

OdzieŜ ciepłochronna do prac w przestrzeni otwartej powinna chronić

pracownika przed utratą ciepła oraz przed opadami atmosferycznymi i wiatrem.

Przy doborze obuwia ochronnego naleŜy brać pod uwagę obok zagroŜeń wynikających

z rodzaju wykonywanych czynności równieŜ wpływ warunków, w jakich wykonywana jest
praca.

Zasadniczym problemem w środowisku pracy o wysokiej temperaturze jest izolacja

obuwia od źródła ciepła. Bardzo istotne jest zaopatrzenie obuwia w podpodeszwy i podszewki
charakteryzujące się wysokim pochłanianiem i oddawaniem na zewnątrz pary wodnej.

Zabezpieczenie stóp przed zimnem jest podstawowym wymogiem w przypadku obuwia
jesienno-zimowego przeznaczonego do prac na otwartej przestrzeni.

W przypadku, gdy

istnieje konieczność ochrony zarówno stóp jak i podudzi oraz ud przed wodą stosuje się
szczelne buty gumowe do kolan lub bioder ocieplone podszewką z tkaniny lub dzianiny
bawełnianej. Buty te naleŜy nosić z grubymi skarpetami z włókien naturalnych wykonanych,
np., z bawełny, wełny itp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki ochrony rąk to głównie rękawice ochronne.

Przecięcia, przekłucia oraz otarcia rąk

naleŜą do najczęściej występujących urazów na stanowiskach pracy. Do prac przy sprzęcie
wibrującym powinny być uŜywane rękawice antywibracyjne.

Głównym zadaniem hełmów jest ochrona przed uderzeniami spadających przedmiotów

oraz uderzeniami głową o wystające elementy konstrukcji stanowiska pracy.

Hełmy ochronne

mogą równieŜ słuŜyć jako konstrukcja bazowa do mocowania innych rodzajów sprzętu
ochronnego, np. nauszników przeciwhałasowych, osłon twarzy, osłon karku.

rodkiem ochrony indywidualnej ochrony oczu i twarzy mogą być: okulary ochronne,

gogle ochronne, osłony twarzy, przyłbice spawalnicze.

Do ochrony słuchu powinny być stosowane ochronniki słuchu, które dzieli się na:

nauszniki przeciwhałasowe i wkładki przeciwhałasowe.

Na budowie mogą wystąpić roboty na wysokości. Występują one wówczas, gdy

stanowisko pracy znajduje się na wysokości, co najmniej 1,00 m od poziomu podłogi lub
ziemi [3].

Przed przystąpieniem do wykonywania robót na wysokości istnieje obowiązek

opracowania instrukcji wskazującej na bezpieczne wykonywanie prac. Bezpośredni
obowiązek nadzoru nad robotami na wysokości spoczywa na kierowniku robót lub budowy.
Wynikająca z obowiązków kierownika pełna odpowiedzialność za bezpieczną realizację robót
na wysokości musi uwzględniać środki techniczne, jakie są aktualnie dostępne.
WyróŜnia się dwie grupy środków ochrony:
–

rodki ochrony zbiorowej,

–

rodki ochrony indywidualnej.

Do grupy środków ochrony zbiorowej zalicza się między innymi: rusztowania ochronne,

rusztowania robocze, balustrady, pomosty robocze, daszki, drabiny, siatki.
Do grupy środków ochrony indywidualnej  zalicza się między innymi: szelki bezpieczeństwa,
linki,  urządzenia  samohamujące,   amortyzatory  spadania, pasy  bezwładnościowe.  Przy
organizowaniu  pracy  na  wysokości  kierownik  budowy  ma  obowiązek  wybrać  odpowiednie
ś

rodki ochrony, które zapewnią bezpieczne warunki pracy. Ze względów praktycznych naleŜy

przyjąć zasadę, Ŝe środki ochrony zbiorowej mają pierwszeństwo przed środkami ochrony
indywidualnej.

Takie ustawienia hierarchii bezpieczeństwa zapewnia bezpieczne przemieszczanie się

wszystkich  pracowników.  Zastosowane  środki  muszą  być  skuteczne,  aby  powstałe
rozwiązania zapobiegały upadkowi i obraŜeniom zatrudnionych na wysokości.
NaleŜy  przewidzieć  takie  przejście  do  miejsc  tymczasowej  pracy  na  wysokości,  tj.  między
platformami, kładkami lub pomostami na rusztowaniach w obu kierunkach, aby nie powstało
dodatkowe ryzyko upadku.

Wznoszenie konstrukcji ochrony zbiorowej w postaci rusztowania ochronnego lub

roboczego wymaga szczególnej dbałości i zachowania wskazań wynikających z dokumentacji
projektowej.  Rusztowania  naleŜy  ustawić  na  podłoŜu  ustabilizowanym  i  wyprofilowanym
oraz  posiadającym  spadek  umoŜliwiający  odpływ  wód  opadowych.  Rusztowanie  musi  być
zakotwione  do  stałych  elementów  budowli.  Ponadto  jako  zabezpieczenie  stosuje  się
balustrady,  osłony  z  siatek  ochronnych,  daszki  i  pomosty  antypoślizgowe.  Stosując
rusztowania stałe, przejezdne lub ruchome podesty robocze kierownika budowy musi zwrócić
szczególną uwagę na warunki atmosferyczne. Dalsza eksploatacja tych środków ochrony, po
ustąpieniu ekstremalnych warunków atmosferycznych (silnych wiatrów, opadów śniegu, itp.)
moŜe nastąpić po przeprowadzeniu procedury sprawdzającej.

Pomosty robocze i zabezpieczające powinny być dostosowane do obciąŜenia i powinny

mieć:
–

szerokość nie mniejszą niŜ 0,70 m,

–

poręcze główne i pośrednie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

krawęŜniki.

Pomosty układane z płyt pomostowych powinny mieć grubość nie mniejszą od 25 mm.

Pomosty układane z pojedynczych bali powinny mieć grubość nie mniejszą niŜ 50 mm.
NaleŜy je układać szczelnie, aby uniemoŜliwić spadanie jakichkolwiek przedmiotów.

Poręcz główna montowana jest na wysokości 1,10 m, licząc od powierzchni podestu do

górnej krawędzi poręczy, a poręcz pośrednią mocuje się na wysokości 0,60 m. Przy
pomostach stosuje się takŜe krawęŜniki o wysokości 0,15 m.

Przepisy dotyczące rusztowań i podestów roboczych są zawarte w rozporządzeniu

Ministra Infrastruktury z dnia 6 luty 2003r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy
podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 401 z 2003 r.).

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co zapewnia właściwa organizacja pracy?

O czym orientuje nas dokumentacja projektowo-kosztorysowa przy organizacji pracy?

Co to jest praca zespołowa?

Jakie są cechy pracy zespołowej?

Jakie są zalety i wady pracy zespołowej?

Do czego słuŜą środki ochrony indywidualnej?

Czy pracodawca ma obowiązek zapewnić środki ochrony indywidualnej?

Jak się dzieli środki ochrony indywidualnej?

Jakie znasz grupy środków ochrony przy pracach na wysokościach?

10.

Jakie warunki muszą być spełnione podczas wznoszenia rusztowań?

11.

Jakie parametry muszą mieć pomosty robocze?

12.

Jakie przepisy regulują bhp w sprawie budowy i pracy na rusztowaniach?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie dokumentacji projektowo – kosztorysowej zorganizuj stanowisko do

wyrobu kiszki faszynowej. Wykonaj odpowiednie kozły oraz dobierz narzędzia i materiały
niezbędne wykonania kiszki faszynowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wypisać czynności związane z zorganizowaniem stanowiska do wykonywania kiszek
faszynowych,

wykonać kozły oraz ustawić je w odpowiedni sposób,

dobrać materiały i narzędzia,

wykonać kiszkę faszynową,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności i wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

tarcica na kozły,

–

faszyna,

–

drut,

–

narzędzia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

długopis,

–

kartka papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Po obejrzeniu materiału filmowego wypisz najwaŜniejsze cechy oraz zalety pracy

zespołowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

obejrzeć uwaŜnie materiał filmowy,

wypisać cechy pracy zespołowej,

wypisać zalety pracy zespołowej,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności i wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

sprzęt audio-video,

–

materiał filmowy,

–

długopis,

–

kartka papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Dobierz sprzęt ochrony indywidualnej i odzieŜ ochronną do robót ziemnych

wykonywanych ręcznie i robót ze sprzętem do zagęszczania gruntu na terenie mocno
zawilgoconym i w okresie jesienno-zimowym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

dobrać odpowiedni sprzęt ochrony indywidualnej,

dobrać odpowiednia odzieŜ roboczą,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

długopis,

–

kartka papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Napisz, jakie zasady powinny być spełnione podczas wznoszenia i uŜytkowania

rusztowań oraz pomostów roboczych, a takŜe podaj parametry pomostów i barierek
ochronnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

wypisać zasady wznoszenia rusztowań,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wypisać parametry pomostów i barierek ochronnych,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności i wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

długopis,

–

kartka papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić co zapewnia właściwą organizację stanowiska pracy?

dokonać podziału metod wykonywania robót?

zorganizować stanowisko pracy?

zdefiniować pojęcie pracy zespołowej?

wymienić cechy pracy zespołowej?

określić wady i zalety pracy zespołowej?

powiedzieć do czego słuŜą środki ochrony indywidualnej?

określić przepisy regulujące stosowanie ochrony indywidualnej?

dobrać odzieŜ ochronną do róŜnych robót hydrotechnicznych?

10)

dobrać sprzęt ochrony indywidualnej?

11)

określić jakie warunki muszą być spełnione przy wznoszeniu rusztowań?

12)

określić parametry pomostów roboczych?

13)

określić parametry barierek ochronnych?

14)

określić przepisy bhp dotyczące pracy na rusztowaniach?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.

Zabezpieczenie

oznakowanie

miejsca

robót

hydrotechnicznych

4.2.1. Materiał nauczania

Obszar wykonywania robót hydrotechnicznych powinien być zabezpieczony przed

dostępem osób niezatrudnionych do wykonywania tych prac.

Teren, na którym prowadzi się roboty ziemne naleŜy ogrodzić, a jeŜeli ze względu na

duŜą powierzchnię nie jest to moŜliwe, trzeba ogrodzić wszystkie wykopy i zagłębienia terenu
i ustawić tablice ostrzegawcze. Wykopy zabezpiecza się za pomocą barier o wysokości
1,10 m dokoła wykopu w odległości minimum 1 m od krawędzi lub, gdy wykop da się
przykryć to zamiast bariery moŜna uŜyć taśmy z tworzyw sztucznych.

Podczas ręcznego wykonywania wykopów, których głębokość przekracza 1 m, naleŜy

ubezpieczyć  je  stosując  nachylenie  równe  stokowi  naturalnemu  dla  danego  gruntu  lub  za
pomocą deskowania. Umocnienia wykopu mogą być zwarte lub aŜurowe. W gruntach sypkich
oraz  gdy  występuje  woda  gruntowa,  obudowa  powinna  być  zwarta,  natomiast  w gruntach
zwięzłych wolno stosować obudowę aŜurową.
Do  obudowy  wykopu  uŜywa  się  desek  klasy  nie  niŜszej  niŜ  IV  i  grubości  52-76  mm,
szerokości 18-25 cm, długości 1,5-4,0 m. Na rozpory uŜywa się drewna okrągłego o średnicy
14-20 cm zaleŜnie od szerokości i głębokości wykopu.
Do zabezpieczania wykopów mogą być uŜywane takŜe grodzice lub kesony.

Przy wykonywaniu wykopów sprzętem mechanicznym naleŜy wyznaczyć strefę

niebezpieczną związaną z pracą tych maszyn i oznakować ją w odpowiedni sposób za pomocą
tablic ostrzegawczych.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Czy naleŜy zabezpieczać miejsca robót hydrotechnicznych?

W jaki sposób zabezpiecza się wykopy i zagłębienia terenu?

W jaki sposób zabezpiecza się wykop podczas prowadzenia robót ziemnych?

Jakich materiałów uŜywa się do zabezpieczania wykopów, w których prowadzi się
roboty?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Napisz w jaki sposób zabezpieczyłbyś miejsce robót hydrotechnicznych wykonywanych

przez koparkę, a w jaki sposób i przy uŜyciu jakich materiałów zabezpieczyłbyś wykop,
w którym prowadzone są ręczne roboty ziemne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

opisać sposób zabezpieczenia miejsca robót prowadzonych sprzętem mechanicznym,

opisać sposób zabezpieczenia wykopu w którym prowadzone są roboty ręczne ziemne,

wypisać materiały uŜywane do zabezpieczania wykopów,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

długopis,

–

kartka papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Przy uŜyciu dostępnych materiałów słuŜących do zabezpieczania wykopów i zagłębień

terenu zaprezentuj sposób zabezpieczenia wykopu przed osobami niepowołanymi i omów
sposoby zabezpieczeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

sprawdzić dostępne materiały słuŜące do zabezpieczania wykopów,

oznakować i ustawić zabezpieczenie w odpowiedni sposób,

omówić sposoby zabezpieczeń,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

bariery zabezpieczające,

–

stojaki,

–

taśma zabezpieczająca foliowa,

–

tablice ostrzegawcze,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

zabezpieczyć i oznakować miejsce pracy sprzętu mechanicznego?

zabezpieczyć i oznakować wykop oraz zagłębienia przed osobami
niepowołanymi?

zabezpieczyć wykop, w którym prowadzone są roboty?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Magazynowanie, składowanie materiałów i elementów

budowlanych oraz gospodarka odpadami

4.3.1. Materiał nauczania

Składowanie materiałów budowlanych powinno odbywać się tylko w pomieszczeniach

magazynowych lub na terenie placu budowy w wyznaczonych miejscach w sposób, który
zabezpiecza je przed rozrzucaniem i przed zniszczeniem.

Materiały budowlane przechowuje się na placu budowy w sposób zaleŜny od ich rodzaju.

Te  materiały,  które  nie  ulegają  uszkodzeniu  w  skutek  działania  złych  warunków
atmosferycznych,  mogą  być  przechowywane  na  wolnym  powietrzu.  Są  to,  np.  rurki
ceramiczne, piasek, pospółka, Ŝwir, kamień, prefabrykaty betonowe, faszyna, paliki, darnina,
itp.  Natomiast  materiały,  które  niszczeją  pod  wpływem  działania  zmiennych  warunków
atmosferycznych,  jak  np.  stal  zbrojeniowa,  drewno  okrągłe,  tarcica,  powinny  być
przechowywane  pod  zadaszeniami.  Materiały  drobne  i  naraŜone  na  kradzieŜ,  jak:  gwoździe,
klamry,  śruby,  liny,  masy  bitumiczne,  ubrania  robocze,  narzędzia,  itp.  oraz  materiały
szczególnie  wraŜliwe  na  działanie  wilgoci,  powinny  być  przechowywane  w  magazynach
zamkniętych.

Materiały sypkie, między innymi Ŝwir i piasek, powinny być przechowywane

w pryzmach, z zachowaniem kąta stoku naturalnego właściwego dla tych materiałów.

Materiały drobnicowe, w tym paliki, szpilki powinny być ułoŜone w stosy o wysokości

nieprzekraczającej 2 m.

Faszynę i wyroby faszynowe układa się na równym terenie, szczelnie, warstwami

poziomymi i równoległymi do siebie po dwie warstwy na przemian do wysokości 1,6 – 2,2 m.
W przypadku składania nad brzegiem rzeki, stosy naleŜy układać równolegle do biegu rzeki.

Składowisko tarcicy na powietrzu musi być zaopatrzone w słupki betonowe, na których

na legarach układana jest tarcica. Tarcicę mokrą naleŜy układać w sztable, przedzielając
poszczególne sztuki drewnianymi przekładkami. Tarcicę suchą naleŜy składować w suchych
pomieszczeniach, kładąc jedną na drugiej.

Rury betonowe okrągłe i ze stopką do średnicy 500 mm powinny być składowane na

wyrównanym terenie w pozycji leŜącej, w warstwach do wysokości 1,5 m. Pierwszą warstwę
naleŜy ułoŜyć na podkładach drewnianych. Rury o średnicy powyŜej 600 mm naleŜy składać
w pozycji pionowej, w jednej warstwie.

Cement naleŜy przechowywać w pomieszczeniach suchych i przewiewnych, na gładkiej

podłodze, w stosach. Do przechowywania cementu luzem na budowach słuŜą specjalne
zasobniki zwane silosami.

Stal naleŜy składować w miejscach osłoniętych i zadaszonych zabezpieczających przed

zanieczyszczeniami  i  opadami  atmosferycznymi.  Stal  zbrojeniową  układa  się  w  stosach  –
wiązki  o  jednakowych  średnicach.  Gotowe  szkielety  zbrojenia  naleŜy  układając  w  sztable
stosując  w  odpowiednim  rozstawie  przekładki  drewniane.  Stal  kształtową  układać  naleŜy
warstwami w stosy na romb.

Za organizacje gospodarki odpadami na terenie placu budowy odpowiada ich wytwórca.

Zasady postępowania z odpadami oraz obowiązki wytwórcy odpadów, określa ustawa
o odpadach (Dz.U. Nr 39, poz. 251 z 2007r.) tj.:
–

obowiązek zapobiegania powstawaniu odpadów lub minimalizacji ich ilości,

–

obowiązek wykorzystywania, usuwania lub unieszkodliwiania,

–

obowiązek wykorzystywania odpadów jako surowców wtórnych,

–

obowiązek uzyskania zgody organu administracji na prowadzenie działalności, w wyniku
której powstają lub usuwane są określone co do rodzaju lub ilości odpady,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

obowiązek prowadzenia jakościowej i ilościowej ewidencji wytwarzanych odpadów,

–

obowiązek ponoszenia opłat za składowanie odpadów.

Minimalizowanie odpadów powinno obejmować w miarę moŜliwości zarówno

ograniczanie ich ilości jak i stopnia uciąŜliwości.

W przypadku braku moŜliwości wyeliminowania powstawania odpadów, podstawowym

sposobem  postępowania  z  nimi  powinno  być  gospodarcze  wykorzystanie  polegające  na  ich
uŜyciu  w  celach  energetycznych,  budowlanych,  jako  surowców  wtórnych  dla  kształtowania
powierzchni  ziemi  bądź  dla  innych  potrzeb  –  pod  warunkiem,  Ŝe  nie  spowoduje  to  szkód
w środowisku.

W celach przemysłowych powinny być wykorzystywane odpady posiadające

właściwości umoŜliwiające przy aktualnym stanie techniki, technologii i organizacji ich
wykorzystanie.
Jedynie w przypadku braku takich moŜliwości dopuszczalne jest unieszkodliwianie odpadów
w sposób zgodny z zasadami ochrony środowiska oraz w miejscach wyznaczonych na ten cel.

Unieszkodliwianie odpadów zgodnie z ustawa to poddanie procesom przekształcenia

mechanicznego, biologicznego, fizycznego lub chemicznego, które spowoduje, Ŝe odpady te
nie będą stanowiły zagroŜenia dla Ŝycia ludzi i dla środowiska.
Dopuszczalnym sposobem unieszkodliwienia odpadów jest takŜe ich składowanie.
Gospodarka odpadami na placu budowy

Zgodnie z ustawą o odpadach obowiązek usuwania i wykorzystywania albo utylizacji

odpadów spoczywa na wytwarzającym odpady, ale istnieje moŜliwość zlecenia tego
obowiązku odbiorcy odpadów.

Pracownik wykonując prace z wykorzystaniem róŜnych materiałów powinien

zaplanować  ich  wykorzystanie,  np.  odpowiednie  przycinanie  desek  wykorzystywanych  do
szalunków,  tak,  aby  zminimalizować  ilość  powstających  odpadów.  Powstałe  odpady
pracownik powinien posegregować w taki sposób, aby odpady, które moŜna wykorzystać do
innych celów odłoŜyć w wyznaczonym miejscu,  a pozostałości wyrzucić  do pojemników na
odpady.

W trakcie prowadzenia robót naleŜy zapewnić właściwą ilość pojemników na zbiórkę

poszczególnych rodzajów odpadów, zapewnić warunki czasowego ich gromadzenia oraz
przekazać odpady stosownym odbiorcom.
Jednym z obowiązków wytwórcy odpadów jest minimalizowanie odpadów.

NaleŜy stosować formy pracy, których efektem będzie:

–

unikanie powstawania odpadów lub utrzymanie ilości powstających odpadów na jak
najniŜszym poziomie,

–

zmniejszenie uciąŜliwości i zagroŜeń powodowanych przez powstałe odpady,

–

wywiezienie odpadów na wskazane miejsce lub jeśli to moŜliwe ponowne ich
wbudowanie (np.: nieskaŜona ziemia, gruz itp.).

Wzór karty przekazania odpadów:

Objaśnienia:

Numer nadawany jest przez posiadacza odpadów, który przekazuje odpad.

Imię i nazwisko lub

nazwa podmiotu.

W  przypadku  odpadów  komunalnych  kartę  wypełnia  przedsiębiorca,  który  uzyskał
zezwolenie  na  prowadzenie  działalności  w  zakresie  odbierania  odpadów  od  właścicieli
nieruchomości,  o  którym  mowa  w  ustawie  z  dnia  13  września  1996  r.  o  utrzymaniu
czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008), lub gminna jednostka
organizacyjna, o której mowa w ustawie z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości
i porządku w gminach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W przypadku gdy odpad jest transportowany kolejno przez dwóch lub więcej

prowadzących działalność w zakresie transportu odpadów, w oznaczonych rubrykach
naleŜy podać wymagane dane i podpisy wszystkich prowadzących działalność w zakresie
transportu odpadów z zachowaniem kolejności transportowania odpadu.

Adres zamieszkania lub siedziby podmiotu.

Adres miejsca odbioru odpadu, pod który naleŜy dostarczyć odpad, wskazany przez
posiadacza odpadu prowadzącemu działalność w zakresie transportu odpadów.

W przypadku odpadów niebezpiecznych podać datę przekazania odpadu. Karta moŜe być

stosowana jako jednorazowa karta przekazania odpadu lub jako zbiorcza karta przekazania
odpadu, obejmująca odpad danego rodzaju przekazywany łącznie w czasie jednego
miesiąca kalendarzowego, za pośrednictwem tego samego prowadzącego działalność
w zakresie transportu odpadów temu samemu posiadaczowi odpadów.

Podać masę odpadów z dokładnością co najmniej do pierwszego miejsca po przecinku dla

odpadów innych niŜ niebezpieczne; co najmniej do trzeciego miejsca po przecinku dla
odpadów niebezpiecznych.

Dotyczy odpadów niebezpiecznych.

KARTA PRZEKAZANIA ODPADU

Nr karty

Rok kalendarzowy

Posiadacz odpadów, który
przekazuje odpad

b, c

Prowadzący działalność w
zakresie
transportu odpadu

b, d

Posiadacz odpadów, który
przejmuje odpad

Adres

Telefon/faks

Nr REGON

Miejsce przeznaczenia odpadów

Kod odpadu

rodzaj odpadu

Data/miesiąc

Masa przekazanych odpadów

[Mg]

Numer rejestracyjny

pojazdu, przyczepy lub

naczepy

d, i

Potwierdzam przekazanie

Potwierdzam wykonanie usługi

Potwierdzam przejęcie odpadu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

odpadu

data, pieczęć i podpis

transportu odpadu

data, pieczęć i podpis

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Gdzie i w jaki sposób powinno odbywać się składowanie materiałów?

Jakie materiały przechowuje się na placu budowy?

W jaki sposób przechowuje się poszczególne materiały budowlane?

Jaka ustawa określa przepisy w gospodarowaniu odpadami?

Jakie obowiązki ma wytwórca odpadów?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Napisz, w jaki sposób naleŜy składować materiały budowlane takie jak: tarcica, stal

zbrojeniowa, kiszka faszynowa, rury betonowe, cement.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

opisać sposób składowania tarcicy,

opisać sposób składowania stali zbrojeniowej,

opisać sposób składowania kiszki faszynowej,

opisać sposób składowania rur betonowych,

opisać sposób składowania cementu,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności i wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

długopis,

–

kartka papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Opisz gospodarkę odpadami na placu budowy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

opisać zasady gospodarowania odpadów na placu budowy,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności i wykonanego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

długopis,

–

kartka papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić, gdzie i w jaki sposób, powinno odbywać się składowanie
materiałów budowlanych?

określić, jakie materiały budowlane przechowuje się na budowie?

określić

sposoby

przechowywanie

poszczególnych

materiałów

budowlanych wykorzystywanych przy robotach hydrotechnicznych?

wskazać ustawę regulująca przepisy odnośnie gospodarki odpadami?

określić, jakie ma obowiązki wytwórca odpadów?

określić gospodarkę odpadami na placu budowy?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Rodzaje i zasady wykonywania robót hydrotechnicznych.

Elementy i materiały budowlane oraz maszyny, narzędzia
i sprzęt do robót hydrotechnicznych oraz obsługa maszyn
i urządzeń

4.4.1. Materiał nauczania

Podczas wykonywania robót hydrotechnicznych wykonywane są róŜnego rodzaju prace,

tj:
–

prace pomiarowe,

–

roboty ziemne ręczne i mechaniczne,

–

roboty umocnieniowe,

–

roboty betonowe ciesielskie, zbrojarskie,

–

roboty transportowe i obsługa maszyn.
Prace

pomiarowe

mają

bardzo

szerokie

zastosowanie

przy

projektowaniu

i wykonawstwie  urządzeń  hydrotechnicznych.  Prace  pomiarowe  mogą  polegać  na  tyczeniu
linii  prostych  za  pomocą  tyczek,  pomiarów  długości  z  pomocą  róŜnego  rodzaju  taśm
mierniczych  lub  przyrządów  laserowych.  Dokonuje  się  równieŜ  tyczenia  kierunków
prostopadłych  oraz  łuków.  Za  pomocą  niwelatora  i  łaty  niwelacyjnej  wykonuje  się  pomiary
niwelacyjne, określające wysokości punktów terenu ponad poziom porównawczy, tj. np. nad
poziom morza.

Prace ziemne moŜna podzielić na dwa rodzaje:

–

wykopy mające na celu usunięcie gruntu z miejsca robót, bez względu na to, co z tym
gruntem się uczyni, przy czym projektowana niweleta

linia łącząca punkty

wyznaczające projektowany profil budowli, wykopu znajduje się poniŜej powierzchni
terenu,

–

nasypy mające na celu wykonanie jakiejś budowli ziemnej, niezaleŜnie od tego skąd się
pobierze grunt, jako tworzywo budowlane, w skład robót nasypowych wchodzą równieŜ
wykopy wykonywane w celu uzyskania gruntu na nasyp, projektowana niweleta nasypów
leŜy powyŜej powierzchni terenu.
Wykopy wykonuje się podczas regulacji rzek, budowy kanałów i rowów, wykopów pod
rurociągi oraz wykopów fundamentowych budowli wodnych.

Do nasypów zaliczamy: sypanie wałów przeciwpowodziowych, grobli wokół kwater

zalewowych, budowę gródź i zapór ziemnych.

Roboty ziemne wykonuje się zarówno ręcznie jak i mechanicznie.
Roboty umocnieniowe polegają na zabezpieczeniu brzegów rzecznych w miejscach

naraŜonych  na  erozję.  Do  umocnienia  brzegów  nad  poziomem  wody  stosuje  się:  obsiew
trawą,  darniowanie,  brzegosłony  aŜurowe  i  pełne,  bruk,  narzut  kamienny.  Pod  wodą  stosuje
się  umocnienia  tj.:  materace  faszynowe,  faszynowo-kamienne  lub  narzut  kamienny.  Dla
zabezpieczenia  brzegu  wykonuje  się  teŜ  róŜne  budowle,  np.:  kierownice  odbojowe,  ostrogi
odbojowe, tamy podłuŜne i opaski oraz przetasowania.

Roboty betonowe i Ŝelbetowe składają się z kilku etapów. Jednym z etapów są roboty

ciesielskie.  Największy  rozmiar  robót  ciesielskich  w  budownictwie  hydrotechnicznym
występuje  przy  deskowaniu  i  stemplowaniu  monolitycznych  budowli  betonowych
i Ŝelbetowych. Zadaniem deskowania jest nie tylko nadanie odpowiednich kształtów budowli
wykonywanej  z  betonu,  lecz  równieŜ  przejęcie  i  przeniesienie  w  bezpieczny  sposób
wszystkich  obciąŜeń  powstałych  w  czasie  wykonywania  konstrukcji,  do  czasu  aŜ  beton
stwardnieje  i  uzyska  odpowiednią  wytrzymałość.  Kolejnym  etapem  są  roboty  zbrojeniowe.
Polegają  one  na  wykonaniu  wkładek  zbrojeniowych  z  odpowiedniego  drutu  zbrojeniowego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

a takŜe na odpowiednim ułoŜeniu ich w deskowaniu. Ostatnim etapem są roboty betonowe
polegające na przygotowaniu właściwej mieszanki betonowej, transporcie betonu, układaniu
i zagęszczaniu w deskowaniu oraz pielęgnowaniu betonu.

Roboty transportowe polegają na przemieszczaniu z miejsca na miejsce wszelkich

materiałów budowlanych, w tym równieŜ urobku ziemnego oraz maszyn oraz urządzeń
słuŜących do wyposaŜenia budowy. Roboty związane z obsługą maszyn i urządzeń polegają
na kontroli ich stany technicznego, dokonywaniu bieŜących napraw i przeglądów
okresowych.

głównych

materiałów

wykorzystywanych

podczas

wykonywania

robót

hydrotechnicznych moŜna zaliczyć: drewno, faszynę, kamienie naturalne, kruszywa
budowlane, beton, zaprawy i domieszki do zapraw i betonów, wodę, wyroby ze stali, rury
betonowe, materiały izolacyjne, prefabrykaty betonowe, itp.

Faszyna uŜywana jest do robót regulacyjnych oraz umocnień w budownictwie wodnym.

W budownictwie wodno-melioracyjnym najczęściej uŜywa się tarcicy. Tarcica iglasta

moŜe  być  sosnowa,  świerkowa,  jodłowa,  itp.  W  zaleŜności  od  stanu  obróbki  rozróŜnia  się
tarcicę  nieobrzynaną  (deski,  bale)  i  obrzynaną  równolegle  (deski,  bale,  łaty,  krawędziaki,
belki). Tarcicę iglastą dzieli się na klasy:
–

deski i bale - I, II, III, IV,

–

łaty, krawędziaki i belki – I, II.

Tarcica liściasta ogólnego przeznaczenia w zaleŜności od stopnia obróbki dzieli się na

deski i bale nieobrzynane listwy i łaty oraz krawędziaki i belki. Tarcica liściasta dzieli się na
grupy:
–

deski i bale - I, II, III,

–

listwy, łaty, krawędziaki i belki – I, II.

Piasek jest to naturalnie rozdrobniony materiał kamienny złoŜony z ziaren o wielkości

nieprzekraczającej 5 mm. ZaleŜnie od charakterystyki uziarnienia dzieli się na dwie odmiany.

wir jest to naturalne kruszywo grube, złoŜone z ziaren większych niŜ 5 mm. ZaleŜnie od

zawartości ziaren jednej lub kilku frakcji Ŝwir dzieli się na jednofrakcyjny i wielofrakcyjny.
Tłuczeń Ŝwirowy to kruszywo grube o wymiarach ziaren 5 – 80 mm, uzyskiwane przez
kruszenie nadziaren Ŝwiru oraz poddanie go odpowiedniej obróbce uszlachetniającej.
W zaleŜności od cech fizycznych i chemicznych występuje w dwóch grupach: I, II.

RozróŜniamy beton: cięŜki – gęstość powyŜej 2600 kg/m

, zwykły – gęstość 2200 – 2600

kg/m

, lekki poniŜej 1800 kg/m

. Mogą być to betony specjalne, odporne na ścieranie,

ognioodporne, wodoszczelne, hydrotechniczne i inne. Wytrzymałość betonu zaleŜy od
właściwości jego składników, tj. cementu, kruszywa, wody i dodatków specjalnych oraz ich
wzajemnego stosunku.

Zaprawy budowlane są to mieszaniny spoiwa i kruszywa rozrobione z wodą do

odpowiedniej konsystencji roboczej. Zaprawy mogą zawierać dodatki uplastyczniające,
uszczelniające, opóźniające wiązanie, itd.

W budownictwie hydrotechnicznym uŜywane są następujące wyroby ze stali: pręty

okrągłe do zbrojenia betonu, pręty okrągłe skośnie Ŝebrowane do zbrojenia betonu,
dwuteowniki, ceowniki, kątowniki równoramienne, grodzice, rury.

Rury betonowe są to rury o przekroju okrągłym lub jajowym połączone na zakład.

W zaleŜności od kształtu rozróŜnia się rury typu: A – bez stopki o przekroju okrągłym, B – ze
stopką o przekroju okrągłym, C – o przekroju jajowym.

Do materiałów izolacyjnych uŜywanych w budownictwie wodno-melioracyjnych moŜna

zaliczyć: papy smołowe, roztwory asfaltowe, lepiki asfaltowe stosowane na zimno.

W budownictwie hydrotechnicznym stosuje się elementy prefabrykowane do robót

umocnieniowych oraz do budowy zastawek, przepustów rurowych, jazów, itd. Prefabrykaty

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

moŜna podzielić na: elementy płytowe, elementy dokowe, elementy belkowe oraz elementy
słupowe i palowe [3].

Do wykonywania robót hydrotechnicznych wykorzystywane są róŜnego rodzaju

maszyny.

Podstawowymi maszynami są róŜnego rodzaju koparki zarówno na podwoziu

gąsienicowym jak i kołowym. Charakterystyczną cechą nowoczesnych koparek jest ich
uniwersalność, polegająca na moŜliwości uŜycia róŜnych elementów roboczych.

Ze względu na sposób odspajania gruntu i rodzaj sprzętu roboczego rozróŜnia się

koparki:
–

przedsiębierne,

–

podsiębierne,

–

zgarniakowe,

–

chwytakowe, itd.

Koparki mogą być wyposaŜone w osprzęt ładunkowy, wiertniczy, kafarowy i dźwigowy.
Innymi maszynami wykorzystywanymi do wykonywania robót hydrotechnicznych są

spycharki i równiarki. Spycharki słuŜą do skrawania i przemieszczania gruntów,
wyrównywania terenu, zasypywania rowów, zrywania i spulchniania twardego podłoŜa,
skarpowania, karczowania drzew, itp.

Do robót hydrotechnicznych wykorzystuje się takŜe maszyny do zagęszczania mas

ziemnych. Do zagęszczania mas ziemnych stosuje się:
–

ubijaki bezsilnikowe i silnikowe,

–

walce gładkie i okołowane,

–

wibratory powierzchniowe i wgłębne,

–

walce wibracyjne.
Do transportu moŜna uŜywać: taczek, samochodów samowyładowczych lub ciągników

z przyczepami.

Do sprzętu wykorzystywanego na budowach moŜemy zaliczyć: agregaty prądotwórcze,

agregaty pompowe, spawarki, giętarki, betoniarki, wiertarki, piły tarczowe do metalu
i betonu, stołowe piły tarczowe do drewna, itp.

Do wykonywania robót ręcznych stosowane są narzędzia takie jak szufle, łopaty zwykłe,

łopaty ostre, sztychówki, grabie, kilofy, łomy Ŝelazne, młoty, itp.

Wykorzystywane są równieŜ przyrządy pomiarowe poziomnice, taśmy miernicze,

szablony skarpiarskie, łaty pomiarowe, niwelatory.

Obsługa maszyn i urządzeń jest to czynność związana z podtrzymywaniem lub

przywracaniem obiektowi technicznemu jego zdolności uŜytkowej. W zaleŜności od celu
obsługi rozróŜnia się:
1)

obsługę jednokrotną - wykonuje się tylko raz, np. podczas wdraŜania urządzenia do
uŜytku lub wycofywania go z eksploatacji,

obsługę codzienną obejmuje takie czynności, jak sprawdzenie: czystości maszyn,
częstotliwości i jakości smarowania, działanie mechanizmów jezdnych, stanu ogumienia,
zuŜycia materiałów pędnych, stanu osłon ochronnych i ogólnego bezpieczeństwa pracy,

obsługę  okresową  polegającą  zazwyczaj  na  dokonywaniu  przeglądu  i  ewentualnej
konserwacji, wymianie podzespołów maszyn.
Do  obsługi  okresowej  naleŜą  zabiegi  wykonywane  cyklicznie,  zgodnie  z  ustalonym

harmonogramem,  po  upływie  określonego  czasu  pracy  maszyny  lub  osiągnięciu  określonej
innej miary uŜytkowania, np. liczby kilometrów przejechanych przez pojazd. Polegają one na
kontrolowaniu  stanu  technicznego  maszyn  i  usuwaniu  zauwaŜonych  wad  oraz  usterek,
ustaleniu stopnia zuŜycia części i mechanizmów maszyny oraz sprawdzeniu, czy mechanizmy
nie  zostały  nadmiernie  rozregulowane.  W  ten  sposób  moŜna  zapobiec  ewentualnym
uszkodzeniom lub awariom.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Po przeprowadzeniu obsługi okresowej wymienia się części szybko zuŜywające się oraz

usuwa  usterki.  Wyniki  podaje  się  w  protokole  obsługi.  Terminy  przeprowadzania  obsług
okresowych  ustala  główny  mechanik  i  uzgadnia  je  z  kierownikami  działów  produkcyjnych
i pomocniczych,  przy  czym  powinny  one  być  uwzględnione  równieŜ  w  rocznym  planie
przeglądów oraz w miesięcznym harmonogramie obsług okresowych.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jaki roboty wykonywane są podczas wykonywania robót hydrotechnicznych?

Na czym polegają prace pomiarowe?

Jak dzieli się prace ziemne?

Co wchodzi w skład robót betonowych i Ŝelbetowych?

Na czym polegają roboty umocnieniowe?

Jakie

są

główne

materiały

budowlane

wykorzystywane

przy

robotach

hydrotechnicznych?

Do wykonywania, jakich robót słuŜą poszczególne materiały budowlane?

Jakie maszyny uŜywane są do wykonywania robót hydrotechnicznych?

Jakie urządzenia uŜywane są do wykonywania robót hydrotechnicznych?

10.

Jakie narzędzia uŜywane są do wykonywania robót hydrotechnicznych?

11.

Co to jest obsługa maszyn i urządzeń?

12.

Jak moŜna podzielić obsługę?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wybierz z tabeli charakterystycznych robót wykonywanych w budownictwie

hydrotechnicznym, które są niezbędne podczas budowy wałów przeciwpowodziowych oraz
jazów Ŝelbetowych. Ustal ich kolejność.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować wartość tabeli,

dobrać odpowiednie roboty do wykonywania wałów przeciwpowodziowych,

dobrać odpowiednie roboty do wykonywania jazów Ŝelbetowych,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

tabela zawierająca opisy wykonywania róŜnych robót hydrotechnicznych,

–

długopis,

–

kartka papieru A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Na podstawie obejrzanego materiału filmowego napisz, jakie roboty były wykonywane

przez robotników i na jakich budowlach hydrotechnicznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

obejrzeć uwaŜnie materiał filmowy,

wypisać rodzaje wykonywanych robót,

wypisać wykonywane budowle wodne,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny wykonania ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

sprzęt audio-video,

–

materiał filmowy,

–

długopis,

–

kartki papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Z przedstawionych próbek materiałów budowlanych wybierz te, które stosowane są

w robotach hydrotechnicznych i scharakteryzuj, co najmniej cztery z nich.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wybrać odpowiednie próbki materiałów budowlanych wykorzystywanych w robotach
hydrotechnicznych,

scharakteryzować co najmniej cztery z nich,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

próbki materiałów budowlanych,

–

długopis,

–

kartki papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Dobierz sprzęt, narzędzia i sprzęt pomiarowy stosowany do wykonywania robót

ziemnych w budownictwie hydrotechnicznym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wypisać nazwy sprzętu uŜywanego do wykonywania robót ziemnych,

wypisać nazwy narzędzi do wykonywania robót ziemnych,

wypisać nazwy sprzętu pomiarowego uŜywanego podczas robót ziemnych,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności i wykonanego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

długopis,

–

kartka papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 5

W tabeli wymieniono róŜne nazwy narzędzi i maszyn, a na tablicach zostały umieszczone

ponumerowane zdjęcia maszyn i narzędzi. Wybierz te narzędzia i maszyny, które są
wykorzystywane przy robotach hydrotechnicznych i przypisz im numer zdjęcia, na którym są
przedstawione.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować wartość tabeli,

wypisać odpowiednie narzędzia i przypisać im odpowiedni numer fotografii,

wypisać odpowiednie maszyny i przypisać im odpowiedni numer fotografii,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności i wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

tabela zawierająca spis narzędzi i maszyn,

–

tablice ze zdjęciami narzędzi i maszyn,

–

długopis,

–

kartka papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 6

Napisz, jakie rozróŜnia się cele obsługi maszyn i urządzeń oraz scharakteryzuj kaŜdy

z nich.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wypisać rodzaje obsługi,

scharakteryzować poszczególne rodzaje obsługi,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności i wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

długopis,

–

kartka papieru A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić

rodzaje

wykonywanych

robót

budownictwie

hydrotechnicznym?

wyjaśnić, na czym polegają prace pomiarowe?

rozróŜnić rodzaje prac ziemnych?

określić zasady wykonywania robót betonowych i Ŝelbetowych ?

określić sposobu umacniania rzek i kanałów?

określić zastosowanie transportu w budownictwie hydrotechnicznym?

określić główne materiały budowlane wykorzystywane w budownictwie
hydrotechnicznym?

rozróŜnić materiały budowlane?

dobrać odpowiednie materiały budowlane do odpowiednich robót
hydrotechnicznych?

10)

dobrać maszyny do wykonywania róŜnych robót hydrotechnicznych?

11)

dobrać

narzędzia

sprzęt

wykonywania

róŜnych

robót

hydrotechnicznych?

12)

dobrać przyrządy pomiarowe do wykorzystywane przy robotach
hydrotechnicznych?

13)

określić, na czym polega obsługa maszyn i urządzeń?

14)

wyróŜnić rodzaje obsługi?

15)

zaplanować rodzaje obsługi maszyn i urządzeń?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.

Przepisy prawa wodnego

4.5.1. Materiał nauczania

Przepisy dotyczące prawa wodnego reguluje Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. – Prawo

wodne, (Dz. U. 2005 nr 239 poz. 2019 z późn. zm.).

Ustawa ta reguluje:

–

gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą zrównowaŜonego rozwoju, a w szczególności
kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami
wodnymi,

–

sprawy własności wód oraz gruntów pokrytych wodami, a takŜe zasady gospodarowania
tymi składnikami w odniesieniu do majątku Skarbu Państwa,

–

gospodarowanie wodami jest prowadzone z zachowaniem zasady racjonalnego
i całościowego traktowania zasobów wód powierzchniowych i podziemnych,
z uwzględnieniem ich ilości i jakości,

–

gospodarowanie wodami uwzględnia zasadę wspólnych interesów i jest realizowane
przez współpracę administracji publicznej, uŜytkowników wód i przedstawicieli
lokalnych społeczności tak, aby uzyskać maksymalne korzyści społeczne,

–

gospodarowanie  wodami  jest  prowadzone  w  taki  sposób,  aby  działając  w  zgodzie
z interesem  publicznym,  nie  dopuszczać  do  wystąpienia  moŜliwego  do  uniknięcia
pogorszenia  ekologicznych  funkcji  wód  oraz  pogorszenia  stanu  ekosystemów  lądowych
i terenów podmokłych bezpośrednio zaleŜnych od wód.

Ustawa Prawo wodne składa się z dziesięciu działów.

Dział pierwszy „Zasady ogólne” zawiera opis zarządzania zasobami wodnymi, określa

organy właściwe w sprawach gospodarowania wodami. Określony jest podział wód, dorzeczy
i regionów wodnych. Zdefiniowane są takŜe podstawowe pojęcia uŜywane w ustawie.
W dziale pierwszym określone jest równieŜ prawo własności wód oraz obowiązki właścicieli
wody oraz innych nieruchomości.

Dział drugi „Korzystanie z wód” określa, komu przysługuje prawo do korzystania z wód

i w jakim wymiarze. Ustawodawca określił, Ŝe korzystanie z wód polega na korzystaniu
powszechnym, zwykłym lub szczególnym.

Dział trzeci „Ochrona wód” mówi o zasadach ochrony wód powierzchniowych

i podziemnych. Określa strefy ochronne ujęć wody oraz obszary chronione zbiorników wód
ś

ródlądowych.

Dział czwarty „Budownictwo wodne” mówi o utrzymaniu urządzeń wodnych oraz kto

jest odpowiedzialny za ich utrzymanie. Mowa jest o regulacji koryt cieków naturalnych,
a takŜe o melioracjach wodnych.

Dział piąty zawiera przepisy o ochronie przed powodzią i skutkami suszy.
W dziale szóstym „Zarządzanie zasobami wodnymi” opisane są instytucje, które

zarządzają w Polsce zasobami wodnymi, a takŜe ich zadania. Mowa jest takŜe o pozwoleniach
wodnoprawnych, kto moŜe wystąpić o pozwolenie wodnoprawne, na jaką działalność jest ono
wymagane oraz jakie wymagane są dokumenty.

Dział siódmy „Spółki wodne i związki wałowe” mówi o tworzeniu spółek wodnych

i związków wałowych, o organach tych spółek. Opisany jest równieŜ nadzór i kontrola nad
działalnością spółek, a takŜe metody rozwiązywania spółek wodnych.

Kolejne działy mówią odpowiednio o odpowiedzialności za szkody, przepisach karnych

oraz o zmianach w przepisach obowiązujących, przepisach przejściowych i końcowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co jest źródłem przepisów prawa wodnego?

Co zawierają przepisy prawa wodnego?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Za pomocą komputera i połączenia internetowego znajdź przepisy prawa wodnego oraz

wypisz na kartce jego główne działy i rozdziały.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

połączyć się za pomocą komputera z Internetem,

odnaleźć odpowiednie przepisy za pomocą wyszukiwarki internetowej,

zapisać na kartce główne działy i rozdziały,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności i wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

stanowisko komputerowe z podłączeniem do Internetu

–

długopis,

–

kartka papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić, co zawierają przepisy prawa wodnego?

określić źródło przepisów odnośnie prawa wodnego?

określić instytucje zajmujące się zarządzaniem wodami w Polsce?

określić, dla jakiej działalności wymagane jest uzyskanie pozwolenia
wodnoprawnego?

określić podział melioracji wodnych wg ustawy Prawo wodne?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6.

Przepisy

bezpieczeństwa

higieny

pracy,

ochrony

przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska

4.6.1. Materiał nauczania

Ogólne przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy reguluje Rozporządzenie Ministra Pracy

i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy

(

Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650 z późn. zm.).

Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy zawarte są równieŜ w ustawie z 26 czerwca

1974 roku - Kodeks Pracy (Dz.U. 1998 nr 21 poz. 94 z późn. zm.), a takŜe w rozporządzeniu
Ministra Infrastruktury z dnia 6 luty 2003r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy
podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. 2003 nr 47, poz. 401).

Przepisy odnośnie ochrony środowiska reguluje Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku -

Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2006 nr 129 poz. 902 z późn. zm.)

Przepisy ochrony wód zawiera ustawa - Prawo wodne z 18 lipca 2001r. (Dz.U. 2005

nr 239 poz. 2019 z późn. zm.).

Przepisy

odnośnie

ochrony

przeciwpoŜarowej

reguluje

ustawa

ochronie

przeciwpoŜarowej z dnia 24 sierpnia 1991 roku (Dz.U. 2002 nr 147 poz. 1229)

Przestrzeganie w/w przepisów zmniejsza ryzyko wypadków w czasie pracy. NaleŜy

równieŜ bezwzględnie przeprowadzać szkolenia z zakresu w/w przepisów i sprawdzać wiedze
pracowników na ten temat.

Podczas wykonywania robót melioracyjnych główne prace polegają na wykonywaniu

robót ziemnych. W trakcie prowadzenia robót ziemnych naleŜy bardzo ściśle stosować się do
przepisów bhp. W dotychczasowej praktyce melioracyjnej zdarzyło się juŜ wiele wypadków
ś

miertelnych, których przyczyną było właśnie nieprzestrzeganie tych zasad.

Roboty ziemne muszą być prowadzone zgodnie z dokumentacją, która powinna podać

stopień  zmechanizowania  robót,  kategorię  gruntu,  sposób  umocnienia  wykopów,  technikę
odwodnienia  wykopów,  a  przy  pracach  nietypowych  –  dokładny  sposób  ich  wykonania.
Teren,  na  którym  prowadzi  się  roboty  ziemne  naleŜy  ogrodzić,  a  jeŜeli  ze  względu  na  duŜy
obszar  nie  jest  to  moŜliwe,  trzeba  ogrodzić  wszystkie  doły  i  ustawić  tablice  ostrzegawcze.
Przejścia  nad  wykopami  naleŜy  wykonywać  w  formie  mostków  z  poręczami.  Najmniejsza
szerokość  mostków  powinna  wynosić  0,7  m.  Gdy  mostek  ma  słuŜyć  do  ręcznego
przenoszenia cięŜarów, jego szerokość musi być większa i wynosić 1,20 m.

Przy robotach ziemnych wolno zatrudniać wyłącznie męŜczyzn powyŜej 18 roku Ŝycia.

Przed  rozpoczęciem  robót  muszą  oni  być  przebadani  przez  lekarza.  NaleŜy  równieŜ
przestrzegać  terminu  okresowych  badań  lekarskich,  które  muszą  być  dokonywane
w półrocznych  odstępach  czasu.  Wszyscy  zatrudnieni  przy  robotach  ziemnych  muszą  być
odpowiednio  przeszkoleni  z  zakresu  bhp.  Niedozwolone  jest  dopuszczanie  do  pracy
robotników będących w stanie nietrzeźwym.

Roboty ziemne o niewielkim zakresie naleŜy wykonywać ręcznie za pomocą narzędzi

odpowiednich do kategorii odspajanego gruntu. W praktyce melioracyjnej najczęściej spotyka
się grunty kategorii I, II, III i IV. Do odspajania tych gruntów słuŜą szufle, łopaty i oskardy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wykopy, których głębokość nie przekracza l m, moŜna wykonywać bez zabezpieczenia skarp
przed  obsunięciem  się.  Wykopy,  których  głębokość  przekracza  l  m,  naleŜy  ubezpieczać
stosując  nachylenie  równe  stokowi  naturalnemu  dla  danego  gruntu,  bądź  za  pomocą
deskowania.  Szczególnie  naleŜy  dbać  o  zabezpieczenie  skarp,  nawet  niezbyt  głębokich
wykopów, w terenie pochyłym.
Podczas  ręcznego  prowadzenia  robót  ziemnych,  nadzorujący  powinien  ustawić  robotników
w takich  odległościach  od  siebie,  aby  narzędziami  nie  mogli  oni  spowodować  wypadku.
Robotników  pracujących  w  gruntach  wilgotnych  lub  w  wodzie  naleŜy  zaopatrzyć  w  buty
gumowe.

Przy robotach ziemnych wykonywanych sprzętem mechanicznym istnieje większe

niebezpieczeństwo wydarzenia się nieszczęśliwego wypadku.

Do prac wykonywanych sprzętem mechanicznym wolno dopuszczać jedynie

pracowników  mających  do  tego  uprawnienia.  Podczas  pracy  w  kabinie  operatora  nie  mogą
przebywać osoby postronne. Podczas przerw w pracy i po skończeniu pracy kabina musi być
zamknięta.  W pobliŜu  pracujących  maszyn  nie  mogą  przebywać  osoby  nie  naleŜące  do
obsługi  maszyny  i  do  nadzoru,  a  szczególnie  wzbronione  jest  przebywanie  robotników  pod
wysięgnikami  koparek.  Dozorujący  na  budowie  powinni  zwracać  baczną  uwagę,  aby
operatorzy  sprzętu  mechanicznego  oraz  robotnicy  nie  urządzali  Ŝadnych  zabaw  i  Ŝartów  ze
sprzętem mechanicznym, gdyŜ doświadczenie wskazuje, Ŝe w wielu wypadkach takie zabawy
były przyczyną tragicznych w skutkach wypadków.

W razie natrafienia w czasie pracy na niewypały lub jakiekolwiek podziemne przewody,

naleŜy natychmiast przerwać roboty aŜ do ustalenia, czy moŜliwe jest dalsze prowadzenie
prac w tym miejscu.

Najczęstszymi przypadkami powstawania poŜarów jest nieostroŜne obchodzenie się

z ogniem,  wadliwa  instalacja  urządzeń  elektrycznych  i  grzewczych  oraz  ich  wadliwa
konserwacja.  Budynki,  maszyny  i  środki  transportu  na  zapleczu  budowy  powinny  być
wyposaŜone  w  odpowiedni  sprzęt  przeciwpoŜarowy.  Załoga  powinna  być  przeszkolona
w dziedzinie  przeciwpoŜarowej.  Podręczny  sprzęt  gaśniczy  powinien  być  odpowiednio
rozmieszczony,  aby  był  łatwo  dostępny  i  mógł  być  natychmiast  uŜyty  do  gaszenia  poŜaru.
Podręczny sprzęt gaśniczy składa się z beczek z wodą, skrzyni z piaskiem, siekier, toporów,
bosaków, drabin, gaśnic oraz sprzętu do tłumienia płomieni.

Podczas projektowania urządzeń melioracyjnych naleŜy zwrócić uwagę na to, na jakich

obszarach są one zlokalizowane, tzn. czy nie są połoŜone na obszarach chronionych. NaleŜy
ustalić, w jakim stopniu inwestycja będzie oddziaływać na środowisko. ZaleŜy od tego sposób
i termin wykonywania robót.

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jaka ustawa określa przepisy bhp?

Jakie ustawy mówią o ochronie przeciwpoŜarowej i środowiska?

3. Jakich zasad bhp naleŜy przestrzegać podczas wykonywania robót ziemnych

wykonywanych ręcznie jak i za pomocą sprzętu mechanicznego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wypisz, jakie przepisy prawne mówią o zasadach bhp, ochronie środowiska i ochronie

przeciwpoŜarowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wypisać akty prawne,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności i wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

długopis,

–

kartka papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić akty prawne dotyczące bhp?

wymienić akty prawne dotyczące ochrony przeciwpoŜarowej?

wymienić akty prawne dotyczące ochrony środowiska?

określić

zasady

przestrzegania

przepisów

bhp

przy

robotach

wykonywanych ręcznie?

określić

zasady

przestrzegania

przepisów

bhp

przy

robotach

wykonywanych za pomocą sprzętu mechanicznego?

określić sposoby ochrony środowiska naturalnego?

określić najczęstsze przyczyny powstawania poŜarów?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 21 zadań dotyczących organizowania stanowiska pracy. Są to zadania
wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, prawidłową odpowiedź
zaznacz X (w przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie
na później .

Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Powodzenia

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Niewłaściwa organizacja stanowiska pracy wpływa na
a)

podwyŜszenie bezpieczeństwa pracy.

zmniejszenie wysiłku.

zwiększenie czasu pracy.

zmniejszenie uciąŜliwości pracy.

Do środków ochrony indywidualnej nie zaliczamy
a)

odzieŜy ciepłochronnej.

nauszników przeciwhałasowych.

nakolanników.

odzieŜy roboczej.

Do ochrony głowy uŜywamy
a)

czapki.

beretu.

kasku.

przyłbicy.

Wykop przed osobami niepowołanymi zabezpieczamy za pomocą
a)

sznurka.

barier.

gałęzi.

nie zabezpieczamy.

Cement przechowujemy
a)

na powietrzu.

w wiaderkach.

w wilgotnych pomieszczeniach.

w suchych pomieszczeniach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W pozycji pionowej przechowujemy rury betonowe o średnicy powyŜej
a)

400 mm.

600 mm.

800 mm.

1000 mm.

Piasek jest to naturalnie rozdrobniony materiał kamienny złoŜony z ziaren o wielkości
nieprzekraczającej
a)

5 mm.

4 mm.

3 mm.

2 mm.

Do koparek ze względu na sposób odspajania gruntu nie zaliczamy koparek
a)

podsiębiernych.

przedsiębiernych.

nasiębiernych.

zgarniakowych.

Do obsługi maszyn i urządzeń nie naleŜy obsługa
a)

jednokrotna.

codzienna.

tygodniowa.

okresowa.

10.

Prace na wysokości występują gdy wykonywane są powyŜej powierzchni terenu o

0,5 m.

1,0 m.

1,5 m.

2,0 m.

11.

Do środków ochrony indywidualnej na wysokościach zaliczamy

drabinki.

siatki.

balustrady.

linki.

12.

Prawidłowa gospodarka odpadami polega na

unikaniu powstawania odpadów.

wywiezieniu ich do lasu.

spaleniu śmieci.

zakopaniu.

13.

Zalety pracy zespołowej to

moŜliwość prowadzenia do zmiany zachowania na skutek wpływu innych ludzi.

odciąŜenie aparatu kierowniczego od wykonywania zadań w miarę prostych,
rutynowych, o niskim stopniu odpowiedzialności.

moŜliwość pojawienia się w zespole lidera.

zmuszenie do częściowej rezygnacji z własnych ambicji na rzecz norm i wartości
funkcjonujących w zespole.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14.

Pomosty układane z płyt pomostowych powinny mieć grubość nie mniejszą niŜ

15 mm.

20 mm.

25 mm.

30 mm.

15.

Odległość bariery od krawędzi wykopu nie powinna być mniejsza niŜ

3,0 m.

2,5 m.

2,0 m.

1,0 m.

16.

Prace ziemne moŜna podzielić na dwa rodzaje, jeden z nich to

podkopy.

wykopy.

spulchnianie.

zagęszczania.

17.

Do prefabrykatów zaliczamy

druty zbrojeniowe.

tarcicę.

płyty aŜurowe.

faszynę.

18.

Deski z tarcicy iglastej dzieli się na klasy

I – IV.

I – V.

I – VI.

I – X.

19.

Faszynę i wyroby faszynowe składujemy w stosach o wysokości

1,0 – 1,5m.

1,4 – 1,9 m.

1,5 – 2,0 m.

1,6 – 2,2 m.

20.

Stosując się do przepisów BHP przy wykonywaniu robót ziemnych nie naleŜy

ustawiać tablic ostrzegawczych.

pracować przy zabezpieczonych skarpach wykopów.

uŜywać butów gumowych na gruntach wilgotnych.

pracować w zasięgu sprzętu mechanicznego.

21.

Do podręcznego sprzętu gaśniczego nie zaliczamy

bosaków.

grabi.

siekier.

gaśnic.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko:……………………………………………………..

Organizowanie stanowiska pracy

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

LITERATURA

Czerny B.: Organizacja i mechanizacja robót wodno-melioracyjnych. Arkady, Warszawa
1963

Mirski J.: Organizacja budowy. WSiP, Warszawa 1999

Pałys F., Smoręda Z.: Poradnik technika melioranta. PWRiL, Warszawa 1982

Praca zbiorowa: Poradnik majstra robót wodno-melioracyjnych. PWRiL, Warszawa 1971

Praca zbiorowa: Nowy poradnik majstra budowlanego. Arkady, Warszawa 2004

Rytel Z., Serafin B., Skibiński J.: Budownictwo i melioracje. WSiP, Warszawa 1978

Szachułowicz J.: Prawo wodne i Komentarz. Lewis Nexis, Warszawa 2006

Czasopismo:
„Gospodarka Wodna”