BIZNES PLAN - wykłady
www.zie.pg.prv.pl
1
BIZNES PLAN
WYKŁAD – 1
Dr inż. Marek Wirkus GB p. 710 c tel. 347-15-24
e-mail
mwir@zie.pg.gda.pl
„Poradnik przygotowania przemysłowych studiów feasibility“ Behrens W.Hawranek P.M.
wyd UNIDO W-wa 1993
Fila E.Skrzypek J. „Biznes Plan” Wyd POLTEXT W-wa 1996
Pabian A. „Biznes plan Poradnik przedsiębiorcy budowlanego”
Marketing:
Kłaczek R Kowal W, Waniowski P, Woźniczka J „Marketing Jak to się robi” Wyd.
Ossollneum Wrocław 1992
„Ocena projektów gospodarczych Modele i metody” Manikowski A Targata Z. Wyd Difin
2001
BUSINNES PLAN
Bussiness -> sprawa zakresu obowiązków, obowiązek, zadanie, interes, interesy, handel,
przedsiębiorstwo itp.
Plan-> plan, projekt, zamiar, sposób postępowania
Więc jest to:
- plan prowadzenia interesów, robienia interesów
- plan przedsiębiorstwa
- plan przedsięwzięcia
- plan rozwoju inwestycyjnego itp.
BIZNES PLAN :
– plan prowadzenia działalności gospodarczej tj. zarys zamierzeń na bliższą i
dalszą przyszłość określonego przedsiębiorstwa z ustaleniem środków i
sposobów działania, niezbędnych do osiągnięcia zamierzonych celów
– Plan realizacji określonego przedsięwzięcia gospodarczego z ustaleniem
środków i sposobów działania, niezbędnych do osiągnięcia zamierzonych
celów ( powszechnie spotykana w praktyce )
Synonimy i pojęcia zbliżone:
- studia wykonalności ( feasibility study )
- aplikacja o dotacje ( np. z funduszy pomocowych UE)
- master plan ( BP opracowany dla potrzeb rozwoju regionu)
- wniosek kredytowy ( zindywidualizowane narzędzie banku, każdy jest inny inaczej
skonstruowany przez bank, w zależności od jego rozbudowania może być skrótowym
BP lub całościowym BP )
- założenia techniczno ekonomiczne ( BP opracowany w gospodarcze centralnie
sterowanej )
- stos dokumentów opisujących przedsięwzięcia gospodarcze
PLANOWANIE W PRZEDSIĘBIORSTWIE
Założenie wstępne: przyszłość w ograniczonym stopniu jest przewidywalna
Planowanie – selektywny sposób uzyskiwania i przetwarzania informacji dla zwiększenia
prawdopodobieństwa osiągnięcia zamierzonych celów
BIZNES PLAN - wykłady
www.zie.pg.prv.pl
2
Zarządzanie – ustalanie celów i powodowania że będą osiągnięte przez: planowanie,
organizowanie, motywowanie, kontrola
Brak planowania – działania intuicyjne, osiąganie celów i rozwiązywanie problemów metoda
prób i błędów. Podejście „ jakoś to będzie” lub „ będzie dobrze/źle tak jak dzisiaj
Syndrom K Kolumba „ nie wiemy dokąd płyniemy a kiedy osiągniemy cel, nie mamy pojęcia
gdzie ostatecznie dotarliśmy, jakie popełniliśmy błędy i w jaki sposób można je naprawić” (
wg McKerana )
Zadania planowania:
- ograniczenie niepewności(5)
- oszacowanie możliwości i prawdopodobieństwa przyszłych zdarzeń(2)
- rozpoznanie problemów(3)
- zmniejszenie ryzyka podjęcia błędnej decyzji(4)
- wskazanie drogi do osiągnięcia wytyczonych celów (1)
BP to wynik planowania strategicznego
Podstawowe cele strategiczne:
- pozyskiwanie i utrzymywanie klientów poprzez zaspokajanie ich potrzeb
- wypracowanie zysku lub powiększenie wartości rynkowej firmy , czyli
maksymalizacja korzyści właścicieli z majątku zaangażowanego w firmie
Podstawowy cel operacyjny:
- utrzymanie płynności finansowej ( p.f. zdolność do regulowania naszych zobowiązań )
Wymagania ogólne – cele firmy powinny być :
- dynamiczne – określone czasowo
- zgodne z oczekiwaniami otoczenia firmy
- realistyczne – realne
- mierzalne
- klarowanie sformułowane – skonkretyzowane
- logicznie powiązane – shierarchizowane
cele opracowania biznes planu
- wewnętrzne – wytyczanie drogi rozwoju biznesu i postępowania kierownictwa w
przyjętym horyzoncie czasu – planowanie działalności firmy
- zewnętrzne – prezentacja firmy i jej zamierzeń, aby przekonać potencjalnych
inwestorów do zaangażowania środków finansowych potrzebnych firmie na
sfinansowanie planowanych przedsięwzięć ( podstawa do rozmów z wszelkiego
rodzaju decydentami i dysponentami kapitału )
cele ogólne:
- dostarczenie zarządowi firmy wiarygodnych informacji ( dokumentu ) pomocnych w
prowadzeniu firmy
- dokonanie oceny wykonalności pod względem rynkowym, techniczno-
organizacyjnym oraz wykazanie zasadności finansowej realizacji określonego
BIZNES PLAN - wykłady
www.zie.pg.prv.pl
3
przedsięwzięcia ( czy pomysł na biznes wart jest wysiłku , nakładów które trzeba
będzie ponieść )
Korzyści dodatkowe z BP:
- przygotowanie BP ( zastosowanie się analizowanie, dyskutowanie ) zmusza
kierownictwo firmy do obiektywnego , krytycznego, pozbawionego emocji spojrzenia
na planowane przedsięwzięcie
- planowane cele i działania ujęte w biznes planie są pierw prezentowane , oceniane i
korygowane na papierze a nie poprzez ustne ustalenia i eksperymentowanie na
rzeczywistej firmie
Zawartość BP:
- każda działalność gospodarcza to „indywidualny przypadek „
- nie istnieje wzorcowy plan prowadzenia biznesu, stąd też brak jest wzorce odnoście
BP ( zawartość BP jest elastyczna i ustalana indywidualnie w zależności kto jest
adresatem opracowania i jakie ma oczekiwania )
BIZNES PLAN - wykłady
www.zie.pg.prv.pl
4
Biznes plan – wykład 2003-03-14
Kiedy należy opracować biznes plan?
Konieczność opracowania BP nie wynika z żadnych przepisów prawnych. Decyzje o
opracowaniu BP podejmuje szef firmy lub organ stanowiący.
Opracowuje się :
- ze względu na cele zewnętrzne (sytuacja wymuszona)... wówczas gdy potencjalny
inwestor lub dysponent środków finansowych do którego zwraca się firma zażyczy
sobie tego
- ze względu na cele wewnętrzne.... odpowiednio wcześnie w stosunku do potrze danej
firmy np. przed restrukturyzacją firmy, przed podjęciem decyzji o realizacji
przedsięwzięcia inwestycyjnego itp.
Dla tych którzy rozpoczynają działalność gospodarczą , nigdy nie jest za wcześnie na
opracowanie BP
Dla tych co już prowadzą działalność gospodarczą nigdy nie jest za późno na opracowanie BP
Raz opracowany BP powinien zawsze znajdować się „pod ręką” być ciągle weryfikowany,
aktualizowany i nie pokrywać się kurzem
Kto opracowuje BP:
Opcja najbardziej zalecana:
...zespół osób spośród kierownictwa firmy przy współudziale:
a) konkurentów zewnętrznych udzielających pomocy głównie w zakresie
metodologicznym i formułujących opinie odnoście wykonywanych fragmentów
b) kluczowych pracowników firmy gdyż:
a. mogą udzielać informacji o tym co się dzieje wewnątrz firmy, które na co
dzień mogą nie docierać do szefostwa firmy
b. ich zetknięcie się z planami działania na etapie opracowań wpływa
motywująco na ich zaangażowanie przy wdrażaniu planów (naturalną rzeczą
jest istnienie oporu wobec zmian)
BP dla małej firmy lub niewielkiego przedsięwzięcia można opracować samodzielnie (lub z
pomocą innych pracowników), ale warto go dać specjaliście zewnętrznemu do
skonsultowania
Opcje najmniej korzystna:
... konsultant przynosi opracowanie w terminie, pobiera wynagrodzenie i życząc powodzenia
w prowadzeniu biznesu mówi : do widzenia
BIZNES PLAN - wykłady
www.zie.pg.prv.pl
5
KROKI POSTĘPOWANIA PRZY OPRACOWANIU BP
Podjęcie decyzji w opracowaniu w pisemnej formie BP dla określonej firmy lub
przedsięwzięcia
określenie celu opracowania i dalszego wykorzystywania opracowanego BP
Opracowanie struktury i ogólnej zawartości poszczególnych elementów planu biznesu np.
poprzez opracowanie zestawu pytań zaadoptowanie wymagań odbiorców planu
Określenie kluczowych czynników mających wpływ na osiągnięcie sukcesu w planowanym
biznesie np. założeń odnoście zysków, zastosowanie nowej technologii wytwarzania
lokalizacji nowego oddziału, przekształcenia własnościowe itp.
Zbieranie informacji zgodnie z przyjętą sekwencją pytań
Opracowanie w pisemnej formie wstępnej / kolejnej wersji BP
Weryfikacja i ocena rozwiązań zawartych we wstępnej kolejnej wersji BP
Opracowanie satysfakcjonującej wersji BP
Zatwierdzenie satysfakcjonującej wersji
Realizacja informacje o wykonaniu planu
Koszty opracowania BP określa się indywidualnie dla każdego opracowania
... zależą od:
- specyfiki oraz wielkości firmy lub skali przedsięwzięcia którego dotyczy BP
- wysokości planowanego kredytu (finansowanie zewnętrzne)
- branży i stopnia nowości, a tym samym możliwości uzyskania informacji o rodzaju
prowadzonej działalności gospodarczej
- od ilości informacji , które firma już posiada lub zbierze sama. Jeżeli firma
konsultingowa będzie tylko weryfikować dane to można spodziewać się niższej ceny,
niż wówczas gdy firma będzie musiała wszystko wypracować sama
- wielkości i renomy firmy konsultingowej opracowującej lub wspomagającej
opracowanie BP
- zakresu usług świadczonych przez firmę konsultingową
Zasady ustalania kosztów:
- standardowa cena oferowana przez firmę konsultingową np. wniosek kredytowy dla
małych przedsięwzięć, cena
- w oparciu o szacowaną pracochłonność wykonania opracowania tj stawka godzinowa
* liczba godzin * marża brutto
- jako określony procent od planowanych nakładów inwestycyjnych przychodów /
zysków lub wielkości uzyskanego finansowania zewnętrznego
BIZNES PLAN - wykłady
www.zie.pg.prv.pl
6
Wymagania odnośnie dobrze wykonanego BP
Zastosowanie wstępne:
BM musi być użyteczny w procesie zarządzania firmą oraz ewentualnie również skuteczny w
pozyskaniu zewnętrznych źródeł finansowania
BP powinien być
1) wymaganie podstawowe:
a. zmaterializowany tj. posiadać formę dokumentu napisanego
b. sporządzony wg schematu i wymagań osób lub instytucji dla której jest
przeznaczony
c. przejrzysty , logiczny i spójny
d. konkretny i wiarygodny
e. elastyczny i łatwo modyfikowalny gdy zajdzie taka potrzeba
2) aktualny na dany moment czasu – modyfikowany w miarę osiągania celów i
występowania zmian zachodzących w firmie i jej otoczeniu
3) rzetelny i obiektywny:
a. realnie uwzględniający sytuację wewnętrzną firmy oraz jej otoczenie
b. bez koloryzowania
c. w sytuacjach wątpliwych i przy wielu czynnikach ryzyka uwzględniane są
warianty działań np. optymistyczny i pesymistyczny lub alternatywnie
scenariusze działań
brak rzetelności przy opracowywaniu BP oraz obiektywizmu przy doborze danych może
wypaczyć otrzymane rozwiązanie, co może doprowadzić do oszukania samego siebie
Formy prezentacji BP
BP powinien :
- być „atrakcyjnie opakowany” tj strona edytorsko –graficzna opracowania powinna
zachęcać potencjalnego czytelnika do wzięcia projektu do ręki i do zajrzenia na jego
kolejne strony
- być jasno i przyjaźnie napisany tj. łatwo zrozumiały zarówno dla specjalistów z danej
branży jak i osób które nie są ściśle związane z tematem BP
Przyjazność BP uzyskuje się poprzez:
- zestawienie danych w przejrzystej formie skondensowanej tj bez długich opisów z
wykorzystaniem tabel, wykresów i rysunków (formy graficzne przemawiają bardziej
do wyobraźni niż zwykły tekst)
- stosowanie wyjaśnień do przyjętych założeń zastosowanych danych i uzyskanych
wyników
- umieszczenia w załączniku zaznaczając uprzednio ten tekst w tekście, wszelkich
szczegółowych informacji, które mają znaczenie uzupełniające do zagadnień
poruszanych w BP
- podział projektu na części – zatytułowane rozdziały podrozdziały , które są spójne ,
wzajemnie wspierające się i tworzą kompletną całość
- napisanie projektu w formie bezosobowej i stylistycznie jasno i zrozumiale
Wymagania odnoście dobrze wykonanego BP:
- poufny – BP to dokument który nie jest publikowany gdyż tworzony jest z myślą o
osiągnięciu sukcesu rynkowego
- nie za obszerny oraz nie za skrótowy – BP powinien zawierać tylko taką ilość
informacji która jest niezbędna ze względu na cel jego opracowania i wymagania
odbiorcy planu
BIZNES PLAN - wykłady
www.zie.pg.prv.pl
7
Dobry biznes plan nie gwarantuje sukcesu w biznesie ale ogranicza stopień ryzyka i zwiększa
szanse powodzenia
Błędy najczęściej popełnione przy opracowaniu BP:
- nadmierny optymizm polegający na nie docenieniu konkurencji , nie doszacowaniu
kosztów lub przeszacowaniu konkurencji
- ogólnikowość, powierzchowność w analizie i ocenie zjawisk gospodarczych oraz
przyjmowanie nieuzasadnionych założeń
- skupienie się na zagadnieniach w których autorzy :czują się dobrze”
- brak logicznej kolejności w ujęciu poszczególnych zagadnień, chaos
- brak spójności – co innego na początku a co innego w innej części opracowania
odnośnie tego samego zagadnienia – brak odnośników i odwołań
- stosowanie szacunków a nie obliczeń np. odnośnie wymaganych pracowników oraz
maszyn określonego typu
- niedocenianie czynnika czasu w planowanych działaniach gospodarczych np. .brak
korelacji czasowych między planowaną instalacją maszyn a obciążeniem finansowym
z tym związanym
- utożsamienie BP z częścią finansową i tym samym ogólnikowe traktowanie
pozostałych zagadnień
Komputerowe wspomaganie (opracowanie) BP
Sprawdzono już w praktyce że komputer jest efektywnym narzędziem wspomagania
opracowania BP
W procesie wykonania BP służy do:
- magazynowania i porządkowania informacji
- pisma i obróbki edytorskiej tekstu
- wykorzystanie obliczeń
- prezentacja danych w postaci wykresów i diagramów
- sporządzenie rysunków, harmonogramów
- symulacja i optymalizacja decyzji planistycznych
- prezentacji wyników BP na spotkaniach
INWESTOWANIE
Środki finansowe będące w posiadaniu jednostki prawnej lub osoby fizycznej mogą być:
- przeznaczone na zaspokojenie posiadanych potrzeb
- przedmiotem oszczędzania
- przedmiotem inwestowania
- przedmiotem przechowywania
Inwestowanie - zaangażowanie środków finansowych (kapitału) w celu uzyskania dochodów
netto
Inwestycja to wydatkowanie środków finansowych na obiekty materialne i niematerialne
Rodzaje inwestycji:
- Kapitałowe:
o
Akcje
o
Obligacje
o
Udziały w przedsięwzięciach gospodarczych
o
Złoto, kamienie szlachetne
o
Zagraniczne środki pieniężne
BIZNES PLAN - wykłady
www.zie.pg.prv.pl
8
- materialne
o
nieruchomości
o
środki transportu
o
maszyny i urządzenia
o
dzieła sztuki firmy
o
uruchomienie firmy
o
system wytwórczy lub usługowy
o
materiały i surowce
- niematerialne
o
patenty, licencje
o
budowa systemów informacyjnych
o
działanie reklamowe
o
wykształcenie
o
znajomość języków obcych
Czynniki wyboru inwestycji
Wybór przez inwestora określonego obiektu inwestowania zależy od szeregu czynników:
- rentowności (stopa zwrotu zainwestowanego kapitału)
- poziom ryzyka związanego z daną inwestycją w tym ryzyka natury fizycznej ,
politycznej czy finansowej
- wymagana wielkość kapitału inwestycyjnego
PROCES INWESTYCYJNY
Cykl rozwojowy projektu inwestycyjnego – lub raczej procesu inwestycyjnego obejmuje
szeroki zakres czynności począwszy od inicjacji pomysły prace projektowe poprzez realizację
i eksploatowanie obiektu aż do momentu jego likwidacji
Regulacje prawne w polskim ustawodawstwie odnośnie procesu inwestycyjnego:
- Ustawa z dnia 7 lipca 1994 – Prawo budowlane (PB) DzU nr 89poz 414 wraz z
późniejszymi uzupełnieniami
- Ustawa z dnia 7 lipca o zagospodarowaniu przestrzennym (ZP) DzU nr 89 poz 415
wraz z późniejszymi uzupełnieniami
FAZA
PROJEKTOWA
PRZEDINWESTYCYJNA
FAZA
REALIZAC.
Pomysł
Studium możliwości
wstępne
studium
studia
przygotow
inwestycyjnych
wykonalności
wykonalności
organizacyj.
Przyg.
realizacji
Studia
pomocnicze
proces
budowy
Zaniechanie
inwestycji
odbiór
Sprzedaż obiektu
Inwestycji
faza
eksploatacyjna
Gromadzenie
doświadczeń z eksploatacji
BIZNES PLAN - wykłady
www.zie.pg.prv.pl
9
BP – WYKŁAD
Projektowany program produkcyjny PPP jest to zakładana ilość produktów wyrobów lub
usług, które będą wytwarzane w systemie produkcyjnym w przyjętych okresach czasu jest to
inaczej planowana wielkość produkcji
Pojęcia zbliżone
Program sprzedaży – określa czasowo przestrzennie i ilościowo wielkość produktów
(wyrobów lub usług) przeznaczonych na sprzedaż
Zdolność produkcyjna (usługowa) – ilość produktów (wyrobów lub usług) możliwych do
wykonania w systemie produkcyjnym lub usługowym w danym okresie czasu
Uwagi uzupełniające:
- program produkcyjny należy wyrażać w jednostce odpowiedniej dla danego produktu
miernikach, mogą to być mierniki:
o
naturalne (szt) wagowe (tony, kg) wartościowe (USD, zł) , przeliczeniowe –
jednostki umowne
- program produkcyjny może określać pełny asortyment produktów lub może być
ograniczony jedynie do wybranych produktów „ reprezentantów „
- horyzont czasu tj liczba lat zajmowania w programie produkcyjnym nie jest
limitowany ani ściśle określony
Prognoza sprzedaży – wynikający z analizy rynku program sprzedaży określający czasowo,
przestrzennie i ilościowo wielkość produktów przeznaczoną na sprzedaż
Główne elementy określenia prognozy sprzedaży:
- określenie wielkości rocznej sprzedaży jaką firma może osiągnąć w oparciu o wyniki
analizy produktu i rynku
- przewidywanie wahania wielkości sprzedaży które mogą wystąpić w ciągu roku w
poszczególnych porach, kwartałach lub miesiącach
- w jakim okresie czasu i w jakim tempie firma może osiągnąć planowaną wielkość
sprzedaży :
o
jaki występuje z technicznego punktu widzenia typowy okres rozrachunku dla
przyjętego rodzaju produktów lub usług
o
ile czasu trzeba aby pracownicy ...
Formułowanie ostatecznej wersji projektowanego programu produkcyjnego
PPP można go również zdefiniować jako asortyment produktów o określonej charakterystyce
technicznej i ilościowej w podziale na okresy czasu, gdzie przez asortyment produktów
należy.....
Zbyt duży PPP Æ liczna produkowanych wyrobów > od realnych potrzeb (popytu) Æ brak
możliwości sprzedaży Æ tworzenie się zapasówÆ obniżanie się efektów ekonomicznych
Zbyt mały PPP Æ liczna produkowanych wyrobów < od realnych potrzeb (popytu)Æ kolejki
oczekujących klientówÆ możliwość powstawania równoległych zakładów o
konkurencyjnym charakterze-Æ obniżanie się efektów ekonomicznych
BIZNES PLAN - wykłady
www.zie.pg.prv.pl
10
SCHEMAT PRZEBIEGU PROCESU PROJEKTOWANIA PROGRAMU PRODUKCJI
Istniejące
zamówienia klienta
Założenia
wynikające ze
strategii firmy
charakterystyka
użytkowa produkcji,
wyniki analizy
rynku
Charakterystyka
techniczna produktu
– rysunki
rozwinięcie
materiałowe
wyrobów itp
Metody
optymalizacyjne
np. planowanie
liniowe symulacja
komputerowa
Założenia finansowe
wynikające ze
strategii firmy np.
wielkość
przychodów
Bieżące
uwarunkowanie
finansowe (prog
rentowności ,
dostępność kapitału
obrotowego
Prognoza sprzedaży
Program produkcji
wyrobów gotowych
Analiza „kupić czy
zrobić”
Zdolność
produkcyjna
Procesy
technologiczne
Harmonogram
główny produkcji
Plan potrzeb
materiałowych
Zadania do
wykonania
BIZNES PLAN - wykłady
www.zie.pg.prv.pl
11
BP WYKŁAD 2003-04-11
PPP za duży
PPP
dużo mniejszy
Pełny magazyn
kolejka klientów
Promocja
podnosimy
ceny
Obniżenie
cen
konkurencja
Pogorszenie WF
bankructwo
Jeśli chcę robić coś
sam
kupuje
Zalety
wady
zalety
wady
Wpływ
nakłady
Na
inwestycyjne
Jakość
w
maszyny
I
Terminowość
konieczność
Posiadania
Know-how
Osoby
O
odpowiednich
Kwalifikacjach
Koniunktura
Jeśli mam „know – how” to robić samemu
Jeśli jestem najlepszy na świecie to robić samemu
Definiowanie i prezentacja przebiegu procesów produkcyjnych
Proces produkcyjny to uporządkowany ciąg działań w wyniku , którego otrzymuje się wyroby
lub usługi
Lub
Zbiór działań wzajemnie powiązanych lub wzajemnie oddziałujących które przekształcają
wejście do systemu produkcyjnego w wyjścia
BIZNES PLAN - wykłady
www.zie.pg.prv.pl
12
Wykaz typowych procesów występujących w przedsiębiorstwie
Procesy główne Procesy
cząstkowe
Procesy produkcyjne (tylko ten generuje
wartość dodaną)
- technologiczne
- kontroli
- magazynowania i składowania
- transportu
Procesy pomocnicze
- projekt wyrobów
- projekt procesów technologicznych
- zabezpieczenie dostaw materiałów i
surowców
- zabezpieczenie dostaw energii
elektrycznej wody, e.cieplnej
- procesy zabezpieczające dostawy dl
klienta – dystrybucja
- procesy serwisowe i magazyny
gwarancyjne
- utylizacja odpadów
- procesy naprawcze i remontowe
budynków , maszyn i urządzeń
- inne procesy
Procesy obsługi - obsługa administracyjna –
dokumentacja
- obsługa finansowa
- zabezpieczenie łączności telefonicznej
faksowej komputerowej
- sprzątanie
- ochrona bezpieczeństwa obiektów
- ochrona BHP Ppoż
- rekrutacja i szkolenia załogi
Procesy zarządzania - Planowanie
- Budżetowanie
- Ocena i motywowanie
Proces produkcyjny wg ujęcia procesowego
Do procesów produkcyjnych zalicza się wszystkie podprocesy , operacje czynności
wykonywane na materiale w systemie produkcyjnym w celu wytworzenia określonego
wyrobu lub usługi tj
- operacje technologiczne Æ proces technologiczny
- czynności magazynowania i składowania Æ procesy magazynowe
- czynności transportowe i manipulacyjne Æ proces transportowy
- czynności kontrolne Æ proces kontroli
Proces technologiczny – część procesu produkcyjnego w ramach którego występuje zmiana
kształtu, wymiarów , właściwości, wyglądu zewnętrznego materiału lub zmiana wzajemnego
położenia poszczególnych części tj następuje przetwarzanie surowców i półwyrobów na
wyroby gotowe
W procesie technologicznych następuje powiększenie wartości dodanej przetwarzanego
materiału (wyrobu)
BIZNES PLAN - wykłady
www.zie.pg.prv.pl
13
Proces technologiczny składa się z operacji technologicznych
Proces technologiczny:
- ruch roboczy
- ruch elementarny
Prezentacja procesu technologicznego Æ forma tabeli w której są nazwa wyrobu, części,
czasy tpz, tj T
tpz=przygotowanie stanowiska , zaznajomienie s dokumentacją, przygotowanie narzędzi
tz- sprzątnięcie stanowiska, przekazanie wyrobów gotowych, zdanie dokumentacji
tj czas wykonania operacji technologicznej
n – wielkość partii produkcyjnej – ilość wyrobów obrabiana w jednym czasie
seria – wynika z zapotrzebowania klienta
partia –wynika z naszej możliwości produkcyjnej
n=2kg; tpz=15min; tj=20min; T=tpz+ntj = 35min
n=4 kg
tpz=15min; tj=40min T=55
n=8kg tpz=15min tj=80min T=95
Prezentacja przebiegu procesu produkcyjnego w formie graficznej
Operacja technologiczna + proces technologiczny
Operacja kontroli
Operacja magazynowania
Operacja składowania (magazynowania międzyoperacyjnego-oczekiwania)
Operacja transportu
Operacja będąca kombinacjami w operacji np operacja wyładunku materiału
BIZNES PLAN - wykłady
www.zie.pg.prv.pl
14
Protokół procesów produkcyjnych w zależności od przyjętych kryteriów:
Rodzaj
procesu Szczegółowy podział Podział wg ciągłości
Proces stacjonarny lub inaczej
zorientowany na wyrób
Proces jednostkowy i
małoseryjny
Proces (przepływ)
niepotokowy lub inaczej
seryjny
Proces średnioseryjny
i wielkoseryjny
Proces z zastosowaniem
technologii grupowej
Przepływ liniowy
Wg typów
przebiegu
przepływu
produkcyjnego
Proces przepływu potokowy
Przepływ ciągły
Proces wytwarzający produkt
na magazyn
Proces wytwarzający produkt
na zamówienie klienta
Wg reakcji na
zamówienie
klienta
Proces wytwarzania wg
potrzeb montażu
Proces stacjonarny
- przepływ w formie stacjonarnej jest stosowany przy wykonywaniu unikalnych,
jedynych w swoim rodzaju produktów takich jak most, statek, dzieło sztuki, gmach,
koncert. Produkty w procesach stacjonarnych wykonywane są w ilościach
jednostkowych
- w procesie stacjonarnym brak jest fizycznego przepływu produktu . Produkt pozostaje
najczęściej na jednym miejscu w stałej pozycji do produktu dostarczane są materiały i
dochodzą pracownicy
- proces stacjonarny realizowany jest wg określonej kolejności najczęściej wynikającej
z wymagań technologicznych, sekwencja operacji czynności w wyniku których
powstaje produkt
- istotnym problemem w zarządzaniu procesem stacjonarnym jest zagadnienie
planowania kolejności realizacji operacji a następnie koordynacja i kontrola ich
realizacji. Przydatnym narzędziem w zarządzaniu procesem stacjonarnym jest
harmonogram
- przepływ w procesie stacjonarnym jest trudno zautomatyzować ponieważ
wykonywany jest on tylko raz, niemniej jednak maszyny i urządzenia ogólnego
stosowania mogą być niekiedy wykorzystane dla zmniejszenia pracochłonności
- przepływ zorientowany na wyrób charakteryzują wysokie koszty wytwarzania
bazylika Licheń – proces stacjonarny
BIZNES PLAN - wykłady
www.zie.pg.prv.pl
15
BP WYKŁAD 2003-04-25
Podział procesów produkcyjnych w zależności od przyjętych kryteriów
Proces seryjny (niepotokowy) – najpowszechniejszy proces stosowany w działalności
gospodarczej
- przepływ seryjny jest stosowany przy wykonywaniu produktów wymagających
standaryzacji i nie wymaganych w dużych ilościach
- w procesie seryjnym wykorzystywane są maszyny ogólnego stosowania (wada)
uniwersalne i wysoce wykwalifikowani pracownicy.(wada) Maszyny tego samego
rodzaju (np. tokarka danego typu frezarki wiertarki) lub funkcji są grupowane razem
w pewne centra – systemy wytwórcze
- przepływ materiału następuje w pojedynczych ilościach lub niewielkich seriach
(partiach) produkcyjnych z pewnymi przerwami między seriami (partiami)
- wytworzenie każdej serii produktów wymaga realizacji odpowiedniego najczęściej
różnego procesu produkcyjnego. Produkty kierowane są wg kolejności ustalonej w
procesie technologicznym tylko do grup jednorodnych maszyn w których mogą być
odpowiednio obrobione a pomijają pozostałe
- przepływ niepotokowy jest niezwykle elastyczny przy zmianie produktów, wielkości
produkcji lub przy przydzielaniu pracowników ale jest to raczej mało wydajne
- awaria maszyny nie musi zatrzymywać całego procesu, praca może być przeniesiona
na inne podobne maszyny znajdujące się w systemie
- w zakresie zarządzania istnieje problem z planowaniem i realizacją skomplikowanych
ścieżek przepływów i różnorodności produkcji.
Zaleta: elastyczność z pkt widzenia klienta, awaria maszyny nie zatrzyma produkcji, wysoko
wykwalifikowany personel
(tayloryzm – prace dzielimy na operacje na czynności czynności na zabiegi zabiegi na ruchy
elementarne)
Proces potokowy
- przepływ potokowy stosowany jest tam gdzie występuje bardzo stabilny i duży popyt
na standardowe produkty lub rodziny podobnych , mało zróżnicowanych produktów
- przepływ liniowy występuje przy produkcji wyrobów w przemyśle maszynowym,
elektromaszynowym, odzieżowym np. proces montażu samochodów , linie montażu
telewizorów
- przepływ ciągły występuje w produkcji wyrobów z materiałów sypkich, cieczy np..
procesu przetwórstwa ropy naftowej
- w przepływie potokowym występuje liniowe lub ciągłe następstwo operacji tj tj.
produkt przechodzi od jednej operacji lub jednego stanowiska do następnego w
określonej kolejności. Zatrzymanie pracy przy wykonaniu jednej operacji
unieruchamia realizację całego procesu
- wyroby lub usługi tworzone są stopniowo krokami od jednego końca linii do drugiego
końca Mogą się czasem pojawić strumienie boczne dołączające do tej linii jednak w
efekcie tworzą one zsynchronizowany przepływ
- głównym problemem w zarządzaniu przepływem potokowym jest konieczność
równoważenia wydajności na każdym stanowisku roboczym w linii produkcyjnej
- proces potokowy jest bardzo wydajny (Ford 2 samochody na minutę)
BIZNES PLAN - wykłady
www.zie.pg.prv.pl
16
- tradycyjne procesy potokowe są bardzo mało elastyczne we wprowadzaniu
różnorodności produktów i szybkości produkcji. Wynika to ze standaryzacji ,
niezmienności i powtarzalności, realizowanych czynności, operacji. Wprowadzanie
zmian w procesach potokowych jest trudne i kosztowne
- pewne uelastycznienie potokowych procesów można osiągnąć przez dostarczenie
maszyn sterowanych numerycznie i skrócenie ich czasu przezbrojenia
- powstające w procesach potokowych monotonia wykonywania pracy może
powodować u pracowników brak satysfakcji z wykonywanej pracy
- praca w tego rodzaju procesie – kwalifikacje pracowników są niskie
- realizacja procesów potokowych wymaga wysokich nakładów na pokrycie kosztów
inwestycyjnych
zaleta: niskie koszty, wysoka wydajność, powtarzalność, jakość , duża rozpiętość kierowania,
pracownicy o niskich kwalifikacjach
wady: duże nakłady inwestycyjne na uruchomienie procesu ; pracownicy o niskich
kwalifikacjach, zatrzymanie jednego stanowiska powoduje zatrzymanie całości, niska
elastyczność (takie same wyroby) wprowadzenie zmian produkcji jest bardzo kosztowne,
monotonia pracy
Proces z zastosowaniem technologii grupowej – występuje w Polsce stosunkowo rzadki
Procesy wg zamówień klienta (realizacja na zamówienie klienta)
Wybrane cechy
charakterystyczne
Procesy wytwarzające
produkt na magazyn
Proces wytwarzania wg
potrzeb montażu
Procesy wytwarzające
produkt na zamówienie
Wytwarzany produkt
-
-określony przez
producenta
-
mała
różnorodność
-
niezbyt drogi w
realizacji
-
W znacznym
stopniu
dostosowany do
potrzeb klientów
-
Ograniczona
różnorodność
-
Średnio drogi
-
Złożony ze
standardowych
modułów
-
określony przez
klienta
-
duża
różnorodność
-
drogi w realizacji
-
Elastyczność Niewielka Wysoka
Bardzo
duża
Cele realizacji procesu
-
zrównoważenie
stanów
magazynowych
-
wykorzystanie
zdolności
produkcyjnych i
obsługa klienta
-
zabezpieczenie
odpowiednich
stanów
magazynowych
dla
poszczególnych
modułów
-
obsługa klienta
- zarządzanie czasem
realizacji zamówienia i
zdolnościami
produkcyjnym
Główne problemy
związane z realizacją
procesu
-
prognozowanie
zapotrzebowanie
na produkt
-
planowanie
produkcji
-
sterowanie
zapasami
-
prognozowanie
zapotrzebowania
na produkty
finalne
-
planowanie
produkcji
modułów
-
określenie czasu
realizacji
zamówienia
-
dotrzymywanie
czasu realizacji
zamówienia
Przykłady wyrobów
realizowanych w procesie
Papier toaletowy, proszki
do prania, żywność
(napoje)
Samochody, komputery,
meble, okna
Domek jednorodzinny,
kuchnia na zamówienie
BIZNES PLAN - wykłady
www.zie.pg.prv.pl
17
ZDOLNOŚCI PRODUKCYJNE SYSTEMU PRODUKCYJNEGO
Lub inaczej potencjał produkcyjny systemu produkcyjnego (usługowego) oznaczają możliwą
wielkość produkcji (usług) lub liczbę wyrobów możliwych do wykonania w danym okresie
czasu.
Poziomy (rodzaje) zdolności produkcyjnych:
a) zdolności nominalne (potencjalne) – normalnie osiągalne zdolności produkcyjne
b) zdolności efektywne – zdolności osiągalne przy uwzględnieniu określonych ,
istniejących warunków przebiegu procesu produkcyjnego
Na wielkość produkcji lub usług ma wpływ:
- fundusz czasu
- ilość maszyn i urządzeń
- ilość pracowników
- dysponowana powierzchnia
Fundusz czasu
Fk=24 h * 365 dni = 8760 h
Fund kalendarzowy
Fn=40h * 52 tyg. – (26dni *8h)-(5dni * 8 h) = 1832 h
Fundusz nominalny
Fe = Fn – (śniadanie, spóźnienia, kawy, rozmowy telefoniczne, Internet, szewskie
poniedziałki, toaleta, zwolnienia lekarskie) =
Fe=6*5 * 52-(26*6)-(5*6)=1374 h
1832-1375 =458 godzin obijamy się w roku
Poziom zdoln.nominalnych
Poziom zdoln.efektywnych
Poziom wykorzystania
zdoln.produkcyjnych w
danym miesiącu
BIZNES PLAN - wykłady
www.zie.pg.prv.pl
18
BP-WYKŁADY 2003-05-09
Ilość maszyn i urządzeń
W procesie stacjonarnym (jest małą) – określana jest w sposób szacunkowy
W niepotokowym
a) ilość maszyn danego rodzaju = pracochłonność w zakresie danego rodzaju prac /
fundusz czasu efektywnego
to pracochłonność jednostkowa * wielkość produkcji lub świadczonych usług
pracochłonność jednostkową bierzemy z kart technologicznych, wielkość produkcji z
programu produkcyjnego
ilość maszyn=1,8 1,3 1,6 trzeba zaokrąglić jeśli 1,5 to bierzemy koszt maszyny; 1,4 to
w dół
b) wg szacunku
Proces potokowy
Najpierw wyznaczyć ip – wielkość potoków
Obliczyć ilość kluczowych maszyn (maszyna, która jest newralgiczna na cały proces, która
wykonuje poważne prace;
Im (maszyny) obliczamy wg pracochłonności jednej maszyny
Ilość kluczowych maszyn wyznacza ilość potoków
Wyznaczenie ilości maszyn w potoku wg kryterium synchronizacji
Ilość pracowników
Pracownicy bezpośrednio produkcyjni – odpowiedzialni za wykonywanie operacji
technologicznych
Proces stacjonarny – obliczamy wg szacunku
a) Liczba pracowników = pracochłonność w zakresie danego rodzaju prac / fundusz
efektywny pracownika
Il=1,8 1,3 1,5
Pozostawienie niedociążonego pracownika spowoduje, że będzie się nudził
b) wg norm obsady
Proces niepotokowy – wg norm obsady
BIZNES PLAN - wykłady
www.zie.pg.prv.pl
19
Pracownicy pomocniczy – magazynierzy, transport
Robotnicy bezpośrednio produkcyjni
Robotnicy pośrednio produkcyjni
Kontroler inżynieryjno techniczny
Obsługa
Administracja zarządzanie
Wyznaczanie pracowników administracji
1) wg pracochłonności
2) szacunek ilości niezbędnych pracowników ; zweryfikowanie ich metoda carską –
zwiększamy obowiązki a potem jak już jest na maxa to obniżamy
Powierzchnia - zajęta przez maszyny i urządzenia
Proces stacjonarny – wynika z obrabianego materiału i nie podlega obliczeniom
Proces niepotokowy – wielkość powierzchni = ilosć *Wo wyznaczyć samemu lub z
dokumentacji technicznej maszyny
Proces potokowy – analogicznie jak niepotkowy tylko maszyny są bardziej dosunięte;
dodatkowy wymóg: przepisu BHP określają minimum powierzchnie dla pracownika 2,5 m
2
wolnej podłogi 13m3 powierzchni
Powierzchnia administracyjna – określamy o 3 kryteria:
- Minimum BHP
- uwarunkowania architektoniczno – budowlane
- zajmowany poziom w hierarchii służbowej
Powierzchnia socjalno bytowa – minimum wielkości wynika z przepisów BHP min 1,5m2 na
pracownika
W przypadkach wątpliwych, powierzchnie zaokrąglamy do góry
Gdy zdolność produkcyjna jest niska, to manewrujemy funduszem czasem pracy, jeśli to nie
wystarcza to zwiększamy ilość pracowników, maszyn, urządzeń, budynków
Kiedy zdolności produkcyjne są za duże to I) manewrujemy (zmniejszamy) fundusz czasy
pracy ale manewry te są ograniczone II) zmniejszamy ilość pracowników. Wyprzedaż
majątku, powierzchni itp.
Najtrudniej korygować zdolności poprzez maszyny , urządzenia itp.
ORGANIZACJA ZAKŁADU PRZEMYSŁOWEGO
Problematyka organizacji zakładu przemysłowego obejmuje:
- określenie schematu zarządzania (struktury zarządzania, struktury organizacyjnej,
schematu organizacyjnego)
- zakres zadań realizowanych w poszczególnych komórkach organizacyjnych
- zakresu obowiązków sterujących pracą komórek oraz kwalifikacji pracowników
Określenie schematu zarządzania
BIZNES PLAN - wykłady
www.zie.pg.prv.pl
20
Schemat zarządzania – układ komórek organizacyjnych przedsiębiorstwa i ich wzajemne
powiązanie (podporządkowanie)
Komórki organizacyjne (produkcyjne):
- komórki podstawowe (produkcyjne) –struktura produkcyjna
- komórki pomocnicze – narzędziownie , utrzymanie ruchu transportu
- komórki techniczno rozwojowe – przygotowanie technologiczne, projektowanie
konstrukcyjne
- komórki administracyjno finansowe – marketing, dystrybucja
Struktura zarządzania prosta:
Dyrektor (Właściciel)
Pracownicy (1-7 ;10 osób)
Zalety:
- łatwość przepływu informacji w różnych układach wzajemne wspomaganie i
zastępowanie w wykonywanych pracach
- wykonywanie czynności najczęściej nie obejmują pełnego etatu więc jeden pracownik
może wykonywać kilka czynności z różnego obszaru
- brak anonimowości pracowników i funkcji przez co mniej problemów
wady:
- tendencja do koncentrowania się na bieżących działaniach (pomijanie działań o
charakterze strategicznym)
- brak rozgraniczenia odpowiedzialności
- możliwość występowania problemów organizacyjnych wynikających z częstego
występowania autokratycznego stylu kierowania np. niewystarczający stopień
delegacji zadań
- znaczny spadek efektywności funkcjonowania w przypadku wzrostu pracowników
powyżej kilkunastu osób
Struktura funkcjonalna:
Dyr. Naczelny
Mamy podział funkcji
Sekretariat
Dyr. Ds.
marketingu
Dyr. Ds.
rozwoju
Szef
produkcji
Dyr. Ds.
logisyki
Dyr.
Ekonomiczny
BIZNES PLAN - wykłady
www.zie.pg.prv.pl
21
Zalety:
- specjalizacja pracowników zgodnie z z przygotowaniem zawodowym
- możliwość skupienia się pracownika na przynależności na grupie zadań
- ścisłe określenie kompetencji :i zadań realizowanych przez daną komórkę
Wady:
- utrudniony przepływ informacji między komórkami z różnych pionów „ niewidzialne
ściany”
- wydłużony czas realizacji zadań poprzez stosowanie szeregowego rozwiązania zadań
przez komórki z różnych pionów
- koncentrowanie się specjalistów na swoich zagadnieniach bez patrzenia na całośc
rozwiązania problemów
- obniżony poziom elastyczności
- możliwość wystąpienia monotonii znudzenia wykonywanymi czynnościami
jest to najczęściej występująca struktura w gospodarce i jest uważana za efektywny w
zakładach do 250 osób
Struktura zadaniowa (odmiana struktury funkcjonalnej)
Dyrektor
Czynniki charakteryzujące z punktu widzenia realizacji przedsięwzięcia
1.pracownicy lub pewne działy oddelegowanie częściowo lub całkowicie na pewien lub na
cały czas realizacji przedsięwzięcia
.2. szef przedsięwzięcia posiada pełna linię i władzę wobec członków zespołu
Sekretariat
Dyr. Ds.
marketingu
Dyr. Ds.
rozwoju
Szef
produkcji
Dyr. Ds.
logisyki
Dyr.
Ekonomicz
ny
BIZNES PLAN - wykłady
www.zie.pg.prv.pl
22
Struktura dywizjonalna
Zalety:
- możliwość uzyskania korzyści właściwych dla małych firm tzn takich jak
innowacyjność , większa trafność i szybkość decyzji, lepsze dostosowanie produktu
do rynku
- możliwości uzyskania jednocześnie korzyści właściwych dla dużych firm np. duża
skala produkcji wysoka elastyczność alokacji zasobów
- kooperowanie ze sobą i zakładami
- jeśli jeden zakład robi działalność inwestycyjną to inne mogą go wspomagać
- możliwość prowadzenia prac B+R dla całego przedsiębiorstwa
Wady:
- zakłady mogą konkurować ze sobą
- zakłady mogą się zwalczać
- jeśli jedna dywizja będzie kiepsko działać to inne będą musiały ją wspomóc
Odmianą struktury dywizjonalnej jest holdingowa różnica polega na samodzielności
poszczególnych dywizji (posiadają w holdingu samodzielność prawną i najczęściej występuje
uzależnienie z racji udziałów finansowych)
W strukturze holdingowej kiepska kondycja jednego zakładu nie wpłynie znacznie na inne
Struktura zarządzania macierzowego – gdy ilość zespołów zadaniowych w przedsiębiorstwie
jest znaczna.
SM jest oparta na strukturze funkcjonalnej z tą różnią że tworzy się pion skupiający
kierowników projektów odpowiedzialnych za realizację poszczególnych przedsięwzięć
Kierownicy liniowi odpowiadają za utrzymanie potencjału
Charakterystyka struktury macierzowej
- kierownik projektu z kierownikiem działów funkcjonalnych ustala jacy pracownicy i
jakie środki techniczne oraz kiedy zostaną oddelegowani do realizacji określonego
przedsięwzięcia
- pracownicy są przerzucani z jednego do drugiego przedsięwzięcia w zależności od
istniejącego w danej chwili
- pracownicy są odpowiedzialni wobec kierownika działu, a jednocześnie odpowiadają
przed kierownikiem projektu za wykonanie przydzielonych prac
zalety : jest kierownik projektu odpowiadający za realizację przedsięwzięcia.