BIZNES PLAN - wykłady

www.zie.pg.prv.pl

1

BIZNES PLAN
WYKŁAD – 1
Dr inż. Marek Wirkus GB p. 710 c tel. [phone]
e-mail

[e-mail]

„Poradnik przygotowania przemysłowych studiów feasibility“ Behrens W.Hawranek P.M.
wyd UNIDO W-wa 1993
Fila E.Skrzypek J. „Biznes Plan” Wyd POLTEXT W-wa 1996
Pabian A. „Biznes plan Poradnik przedsiębiorcy budowlanego”

Marketing:
Kłaczek R Kowal W, Waniowski P, Woźniczka J „Marketing Jak to się robi” Wyd.
Ossollneum Wrocław 1992
„Ocena projektów gospodarczych Modele i metody” Manikowski A Targata Z. Wyd Difin
2001

BUSINNES PLAN
Bussiness -> sprawa zakresu obowiązków, obowiązek, zadanie, interes, interesy, handel,
przedsiębiorstwo itp.
Plan-> plan, projekt, zamiar, sposób postępowania
Więc jest to:

- plan prowadzenia interesów, robienia interesów
- plan przedsiębiorstwa
- plan przedsięwzięcia
- plan rozwoju inwestycyjnego itp.

BIZNES PLAN :

– plan prowadzenia działalności gospodarczej tj. zarys zamierzeń na bliższą i

dalszą przyszłość określonego przedsiębiorstwa z ustaleniem środków i
sposobów działania, niezbędnych do osiągnięcia zamierzonych celów

– Plan realizacji określonego przedsięwzięcia gospodarczego z ustaleniem

środków i sposobów działania, niezbędnych do osiągnięcia zamierzonych
celów ( powszechnie spotykana w praktyce )

Synonimy i pojęcia zbliżone:

- studia wykonalności ( feasibility study )
- aplikacja o dotacje ( np. z funduszy pomocowych UE)
- master plan ( BP opracowany dla potrzeb rozwoju regionu)
- wniosek kredytowy ( zindywidualizowane narzędzie banku, każdy jest inny inaczej

skonstruowany przez bank, w zależności od jego rozbudowania może być skrótowym
BP lub całościowym BP )

- założenia techniczno ekonomiczne ( BP opracowany w gospodarcze centralnie

sterowanej )

- stos dokumentów opisujących przedsięwzięcia gospodarcze

PLANOWANIE W PRZEDSIĘBIORSTWIE
Założenie wstępne: przyszłość w ograniczonym stopniu jest przewidywalna
Planowanie – selektywny sposób uzyskiwania i przetwarzania informacji dla zwiększenia
prawdopodobieństwa osiągnięcia zamierzonych celów

BIZNES PLAN - wykłady

www.zie.pg.prv.pl

2

Zarządzanie – ustalanie celów i powodowania że będą osiągnięte przez: planowanie,
organizowanie, motywowanie, kontrola

Brak planowania – działania intuicyjne, osiąganie celów i rozwiązywanie problemów metoda
prób i błędów. Podejście „ jakoś to będzie” lub „ będzie dobrze/źle tak jak dzisiaj

Syndrom K Kolumba „ nie wiemy dokąd płyniemy a kiedy osiągniemy cel, nie mamy pojęcia
gdzie ostatecznie dotarliśmy, jakie popełniliśmy błędy i w jaki sposób można je naprawić” (
wg McKerana )

Zadania planowania:

- ograniczenie niepewności(5)
- oszacowanie możliwości i prawdopodobieństwa przyszłych zdarzeń(2)
- rozpoznanie problemów(3)
- zmniejszenie ryzyka podjęcia błędnej decyzji(4)
- wskazanie drogi do osiągnięcia wytyczonych celów (1)

BP to wynik planowania strategicznego

Podstawowe cele strategiczne:

- pozyskiwanie i utrzymywanie klientów poprzez zaspokajanie ich potrzeb
- wypracowanie zysku lub powiększenie wartości rynkowej firmy , czyli

maksymalizacja korzyści właścicieli z majątku zaangażowanego w firmie

Podstawowy cel operacyjny:

- utrzymanie płynności finansowej ( p.f. zdolność do regulowania naszych zobowiązań )

Wymagania ogólne – cele firmy powinny być :

- dynamiczne – określone czasowo
- zgodne z oczekiwaniami otoczenia firmy
- realistyczne – realne
- mierzalne
- klarowanie sformułowane – skonkretyzowane
- logicznie powiązane – shierarchizowane

cele opracowania biznes planu

- wewnętrzne – wytyczanie drogi rozwoju biznesu i postępowania kierownictwa w

przyjętym horyzoncie czasu – planowanie działalności firmy

- zewnętrzne – prezentacja firmy i jej zamierzeń, aby przekonać potencjalnych

inwestorów do zaangażowania środków finansowych potrzebnych firmie na
sfinansowanie planowanych przedsięwzięć ( podstawa do rozmów z wszelkiego
rodzaju decydentami i dysponentami kapitału )

cele ogólne:

- dostarczenie zarządowi firmy wiarygodnych informacji ( dokumentu ) pomocnych w

prowadzeniu firmy

- dokonanie oceny wykonalności pod względem rynkowym, techniczno-

organizacyjnym oraz wykazanie zasadności finansowej realizacji określonego

BIZNES PLAN - wykłady

www.zie.pg.prv.pl

3

przedsięwzięcia ( czy pomysł na biznes wart jest wysiłku , nakładów które trzeba
będzie ponieść )

Korzyści dodatkowe z BP:

- przygotowanie BP ( zastosowanie się analizowanie, dyskutowanie ) zmusza

kierownictwo firmy do obiektywnego , krytycznego, pozbawionego emocji spojrzenia
na planowane przedsięwzięcie

- planowane cele i działania ujęte w biznes planie są pierw prezentowane , oceniane i

korygowane na papierze a nie poprzez ustne ustalenia i eksperymentowanie na
rzeczywistej firmie

Zawartość BP:

- każda działalność gospodarcza to „indywidualny przypadek „
- nie istnieje wzorcowy plan prowadzenia biznesu, stąd też brak jest wzorce odnoście

BP ( zawartość BP jest elastyczna i ustalana indywidualnie w zależności kto jest
adresatem opracowania i jakie ma oczekiwania )

BIZNES PLAN - wykłady

www.zie.pg.prv.pl

4

Biznes plan – wykład 2003-03-14

Kiedy należy opracować biznes plan?
Konieczność opracowania BP nie wynika z żadnych przepisów prawnych. Decyzje o
opracowaniu BP podejmuje szef firmy lub organ stanowiący.
Opracowuje się :

- ze względu na cele zewnętrzne (sytuacja wymuszona)... wówczas gdy potencjalny

inwestor lub dysponent środków finansowych do którego zwraca się firma zażyczy
sobie tego

- ze względu na cele wewnętrzne.... odpowiednio wcześnie w stosunku do potrze danej

firmy np. przed restrukturyzacją firmy, przed podjęciem decyzji o realizacji
przedsięwzięcia inwestycyjnego itp.

Dla tych którzy rozpoczynają działalność gospodarczą , nigdy nie jest za wcześnie na
opracowanie BP
Dla tych co już prowadzą działalność gospodarczą nigdy nie jest za późno na opracowanie BP


Raz opracowany BP powinien zawsze znajdować się „pod ręką” być ciągle weryfikowany,
aktualizowany i nie pokrywać się kurzem

Kto opracowuje BP:
Opcja najbardziej zalecana:
...zespół osób spośród kierownictwa firmy przy współudziale:

a) konkurentów zewnętrznych udzielających pomocy głównie w zakresie

metodologicznym i formułujących opinie odnoście wykonywanych fragmentów

b) kluczowych pracowników firmy gdyż:

a. mogą udzielać informacji o tym co się dzieje wewnątrz firmy, które na co

dzień mogą nie docierać do szefostwa firmy

b. ich zetknięcie się z planami działania na etapie opracowań wpływa

motywująco na ich zaangażowanie przy wdrażaniu planów (naturalną rzeczą
jest istnienie oporu wobec zmian)

BP dla małej firmy lub niewielkiego przedsięwzięcia można opracować samodzielnie (lub z
pomocą innych pracowników), ale warto go dać specjaliście zewnętrznemu do
skonsultowania

Opcje najmniej korzystna:
... konsultant przynosi opracowanie w terminie, pobiera wynagrodzenie i życząc powodzenia
w prowadzeniu biznesu mówi : do widzenia

BIZNES PLAN - wykłady

www.zie.pg.prv.pl

5

KROKI POSTĘPOWANIA PRZY OPRACOWANIU BP

Podjęcie decyzji w opracowaniu w pisemnej formie BP dla określonej firmy lub
przedsięwzięcia

określenie celu opracowania i dalszego wykorzystywania opracowanego BP

Opracowanie struktury i ogólnej zawartości poszczególnych elementów planu biznesu np.
poprzez opracowanie zestawu pytań zaadoptowanie wymagań odbiorców planu


Określenie kluczowych czynników mających wpływ na osiągnięcie sukcesu w planowanym
biznesie np. założeń odnoście zysków, zastosowanie nowej technologii wytwarzania
lokalizacji nowego oddziału, przekształcenia własnościowe itp.


Zbieranie informacji zgodnie z przyjętą sekwencją pytań

Opracowanie w pisemnej formie wstępnej / kolejnej wersji BP

Weryfikacja i ocena rozwiązań zawartych we wstępnej kolejnej wersji BP

Opracowanie satysfakcjonującej wersji BP

Zatwierdzenie satysfakcjonującej wersji


Realizacja informacje o wykonaniu planu

Koszty opracowania BP określa się indywidualnie dla każdego opracowania
... zależą od:

- specyfiki oraz wielkości firmy lub skali przedsięwzięcia którego dotyczy BP
- wysokości planowanego kredytu (finansowanie zewnętrzne)
- branży i stopnia nowości, a tym samym możliwości uzyskania informacji o rodzaju

prowadzonej działalności gospodarczej

- od ilości informacji , które firma już posiada lub zbierze sama. Jeżeli firma

konsultingowa będzie tylko weryfikować dane to można spodziewać się niższej ceny,
niż wówczas gdy firma będzie musiała wszystko wypracować sama

- wielkości i renomy firmy konsultingowej opracowującej lub wspomagającej

opracowanie BP

- zakresu usług świadczonych przez firmę konsultingową

Zasady ustalania kosztów:

- standardowa cena oferowana przez firmę konsultingową np. wniosek kredytowy dla

małych przedsięwzięć, cena

- w oparciu o szacowaną pracochłonność wykonania opracowania tj stawka godzinowa

* liczba godzin * marża brutto

- jako określony procent od planowanych nakładów inwestycyjnych przychodów /

zysków lub wielkości uzyskanego finansowania zewnętrznego

BIZNES PLAN - wykłady

www.zie.pg.prv.pl

6

Wymagania odnośnie dobrze wykonanego BP
Zastosowanie wstępne:
BM musi być użyteczny w procesie zarządzania firmą oraz ewentualnie również skuteczny w
pozyskaniu zewnętrznych źródeł finansowania

BP powinien być

1) wymaganie podstawowe:

a. zmaterializowany tj. posiadać formę dokumentu napisanego
b. sporządzony wg schematu i wymagań osób lub instytucji dla której jest

przeznaczony

c. przejrzysty , logiczny i spójny
d. konkretny i wiarygodny
e. elastyczny i łatwo modyfikowalny gdy zajdzie taka potrzeba

2) aktualny na dany moment czasu – modyfikowany w miarę osiągania celów i

występowania zmian zachodzących w firmie i jej otoczeniu

3) rzetelny i obiektywny:

a. realnie uwzględniający sytuację wewnętrzną firmy oraz jej otoczenie
b. bez koloryzowania
c. w sytuacjach wątpliwych i przy wielu czynnikach ryzyka uwzględniane są

warianty działań np. optymistyczny i pesymistyczny lub alternatywnie
scenariusze działań

brak rzetelności przy opracowywaniu BP oraz obiektywizmu przy doborze danych może
wypaczyć otrzymane rozwiązanie, co może doprowadzić do oszukania samego siebie

Formy prezentacji BP
BP powinien :

- być „atrakcyjnie opakowany” tj strona edytorsko –graficzna opracowania powinna

zachęcać potencjalnego czytelnika do wzięcia projektu do ręki i do zajrzenia na jego
kolejne strony

- być jasno i przyjaźnie napisany tj. łatwo zrozumiały zarówno dla specjalistów z danej

branży jak i osób które nie są ściśle związane z tematem BP

Przyjazność BP uzyskuje się poprzez:

- zestawienie danych w przejrzystej formie skondensowanej tj bez długich opisów z

wykorzystaniem tabel, wykresów i rysunków (formy graficzne przemawiają bardziej
do wyobraźni niż zwykły tekst)

- stosowanie wyjaśnień do przyjętych założeń zastosowanych danych i uzyskanych

wyników

- umieszczenia w załączniku zaznaczając uprzednio ten tekst w tekście, wszelkich

szczegółowych informacji, które mają znaczenie uzupełniające do zagadnień
poruszanych w BP

- podział projektu na części – zatytułowane rozdziały podrozdziały , które są spójne ,

wzajemnie wspierające się i tworzą kompletną całość

- napisanie projektu w formie bezosobowej i stylistycznie jasno i zrozumiale

Wymagania odnoście dobrze wykonanego BP:

- poufny – BP to dokument który nie jest publikowany gdyż tworzony jest z myślą o

osiągnięciu sukcesu rynkowego

- nie za obszerny oraz nie za skrótowy – BP powinien zawierać tylko taką ilość

informacji która jest niezbędna ze względu na cel jego opracowania i wymagania
odbiorcy planu

BIZNES PLAN - wykłady

www.zie.pg.prv.pl

7

Dobry biznes plan nie gwarantuje sukcesu w biznesie ale ogranicza stopień ryzyka i zwiększa
szanse powodzenia

Błędy najczęściej popełnione przy opracowaniu BP:

- nadmierny optymizm polegający na nie docenieniu konkurencji , nie doszacowaniu

kosztów lub przeszacowaniu konkurencji

- ogólnikowość, powierzchowność w analizie i ocenie zjawisk gospodarczych oraz

przyjmowanie nieuzasadnionych założeń

- skupienie się na zagadnieniach w których autorzy :czują się dobrze”
- brak logicznej kolejności w ujęciu poszczególnych zagadnień, chaos
- brak spójności – co innego na początku a co innego w innej części opracowania

odnośnie tego samego zagadnienia – brak odnośników i odwołań

- stosowanie szacunków a nie obliczeń np. odnośnie wymaganych pracowników oraz

maszyn określonego typu

- niedocenianie czynnika czasu w planowanych działaniach gospodarczych np. .brak

korelacji czasowych między planowaną instalacją maszyn a obciążeniem finansowym
z tym związanym

- utożsamienie BP z częścią finansową i tym samym ogólnikowe traktowanie

pozostałych zagadnień

Komputerowe wspomaganie (opracowanie) BP
Sprawdzono już w praktyce że komputer jest efektywnym narzędziem wspomagania
opracowania BP
W procesie wykonania BP służy do:

- magazynowania i porządkowania informacji
- pisma i obróbki edytorskiej tekstu
- wykorzystanie obliczeń
- prezentacja danych w postaci wykresów i diagramów
- sporządzenie rysunków, harmonogramów
- symulacja i optymalizacja decyzji planistycznych
- prezentacji wyników BP na spotkaniach

INWESTOWANIE
Środki finansowe będące w posiadaniu jednostki prawnej lub osoby fizycznej mogą być:

- przeznaczone na zaspokojenie posiadanych potrzeb
- przedmiotem oszczędzania
- przedmiotem inwestowania
- przedmiotem przechowywania

Inwestowanie - zaangażowanie środków finansowych (kapitału) w celu uzyskania dochodów
netto
Inwestycja to wydatkowanie środków finansowych na obiekty materialne i niematerialne

Rodzaje inwestycji:

- Kapitałowe:

o

Akcje

o

Obligacje

o

Udziały w przedsięwzięciach gospodarczych

o

Złoto, kamienie szlachetne

o

Zagraniczne środki pieniężne

BIZNES PLAN - wykłady

www.zie.pg.prv.pl

8

- materialne

o

nieruchomości

o

środki transportu

o

maszyny i urządzenia

o

dzieła sztuki firmy

o

uruchomienie firmy

o

system wytwórczy lub usługowy

o

materiały i surowce

- niematerialne

o

patenty, licencje

o

budowa systemów informacyjnych

o

działanie reklamowe

o

wykształcenie

o

znajomość języków obcych

Czynniki wyboru inwestycji
Wybór przez inwestora określonego obiektu inwestowania zależy od szeregu czynników:

- rentowności (stopa zwrotu zainwestowanego kapitału)
- poziom ryzyka związanego z daną inwestycją w tym ryzyka natury fizycznej ,

politycznej czy finansowej

- wymagana wielkość kapitału inwestycyjnego

PROCES INWESTYCYJNY
Cykl rozwojowy projektu inwestycyjnego – lub raczej procesu inwestycyjnego obejmuje
szeroki zakres czynności począwszy od inicjacji pomysły prace projektowe poprzez realizację
i eksploatowanie obiektu aż do momentu jego likwidacji

Regulacje prawne w polskim ustawodawstwie odnośnie procesu inwestycyjnego:

- Ustawa z dnia 7 lipca 1994 – Prawo budowlane (PB) DzU nr 89poz 414 wraz z

późniejszymi uzupełnieniami

- Ustawa z dnia 7 lipca o zagospodarowaniu przestrzennym (ZP) DzU nr 89 poz 415

wraz z późniejszymi uzupełnieniami

FAZA

PROJEKTOWA

PRZEDINWESTYCYJNA

FAZA

REALIZAC.

Pomysł

Studium możliwości

wstępne

studium

studia

przygotow

inwestycyjnych

wykonalności

wykonalności

organizacyj.

Przyg.

realizacji

Studia

pomocnicze

proces

budowy

Zaniechanie

inwestycji

odbiór

Sprzedaż obiektu
Inwestycji

faza

eksploatacyjna

Gromadzenie

doświadczeń z eksploatacji

BIZNES PLAN - wykłady

www.zie.pg.prv.pl

9

BP – WYKŁAD

Projektowany program produkcyjny PPP jest to zakładana ilość produktów wyrobów lub
usług, które będą wytwarzane w systemie produkcyjnym w przyjętych okresach czasu jest to
inaczej planowana wielkość produkcji

Pojęcia zbliżone
Program sprzedaży – określa czasowo przestrzennie i ilościowo wielkość produktów
(wyrobów lub usług) przeznaczonych na sprzedaż

Zdolność produkcyjna (usługowa) – ilość produktów (wyrobów lub usług) możliwych do
wykonania w systemie produkcyjnym lub usługowym w danym okresie czasu

Uwagi uzupełniające:

- program produkcyjny należy wyrażać w jednostce odpowiedniej dla danego produktu

miernikach, mogą to być mierniki:

o

naturalne (szt) wagowe (tony, kg) wartościowe (USD, zł) , przeliczeniowe –
jednostki umowne

- program produkcyjny może określać pełny asortyment produktów lub może być

ograniczony jedynie do wybranych produktów „ reprezentantów „

- horyzont czasu tj liczba lat zajmowania w programie produkcyjnym nie jest

limitowany ani ściśle określony

Prognoza sprzedaży – wynikający z analizy rynku program sprzedaży określający czasowo,
przestrzennie i ilościowo wielkość produktów przeznaczoną na sprzedaż

Główne elementy określenia prognozy sprzedaży:

- określenie wielkości rocznej sprzedaży jaką firma może osiągnąć w oparciu o wyniki

analizy produktu i rynku

- przewidywanie wahania wielkości sprzedaży które mogą wystąpić w ciągu roku w

poszczególnych porach, kwartałach lub miesiącach

- w jakim okresie czasu i w jakim tempie firma może osiągnąć planowaną wielkość

sprzedaży :

o

jaki występuje z technicznego punktu widzenia typowy okres rozrachunku dla
przyjętego rodzaju produktów lub usług

o

ile czasu trzeba aby pracownicy ...

Formułowanie ostatecznej wersji projektowanego programu produkcyjnego
PPP można go również zdefiniować jako asortyment produktów o określonej charakterystyce
technicznej i ilościowej w podziale na okresy czasu, gdzie przez asortyment produktów
należy.....


Zbyt duży PPP Æ liczna produkowanych wyrobów > od realnych potrzeb (popytu) Æ brak
możliwości sprzedaży Æ tworzenie się zapasówÆ obniżanie się efektów ekonomicznych

Zbyt mały PPP Æ liczna produkowanych wyrobów < od realnych potrzeb (popytu)Æ kolejki
oczekujących klientówÆ możliwość powstawania równoległych zakładów o
konkurencyjnym charakterze-Æ obniżanie się efektów ekonomicznych

BIZNES PLAN - wykłady

www.zie.pg.prv.pl

10

SCHEMAT PRZEBIEGU PROCESU PROJEKTOWANIA PROGRAMU PRODUKCJI

Istniejące
zamówienia klienta

Założenia
wynikające ze
strategii firmy
charakterystyka
użytkowa produkcji,
wyniki analizy
rynku

Charakterystyka
techniczna produktu
– rysunki
rozwinięcie
materiałowe
wyrobów itp

Metody
optymalizacyjne
np. planowanie
liniowe symulacja
komputerowa

Założenia finansowe
wynikające ze
strategii firmy np.
wielkość
przychodów

Bieżące
uwarunkowanie
finansowe (prog
rentowności ,
dostępność kapitału
obrotowego

Prognoza sprzedaży

Program produkcji
wyrobów gotowych

Analiza „kupić czy
zrobić”
Zdolność
produkcyjna
Procesy
technologiczne

Harmonogram
główny produkcji

Plan potrzeb
materiałowych

Zadania do
wykonania

BIZNES PLAN - wykłady

www.zie.pg.prv.pl

11

BP WYKŁAD 2003-04-11

PPP za duży

PPP

dużo mniejszy

Pełny magazyn

kolejka klientów

Promocja

podnosimy

ceny

Obniżenie

cen

konkurencja

Pogorszenie WF

bankructwo


Jeśli chcę robić coś

sam

kupuje

Zalety

wady

zalety

wady

Wpływ

nakłady

Na

inwestycyjne

Jakość

w

maszyny

I
Terminowość

konieczność

Posiadania
Know-how

Osoby
O

odpowiednich

Kwalifikacjach

Koniunktura




Jeśli mam „know – how” to robić samemu
Jeśli jestem najlepszy na świecie to robić samemu

Definiowanie i prezentacja przebiegu procesów produkcyjnych
Proces produkcyjny to uporządkowany ciąg działań w wyniku , którego otrzymuje się wyroby
lub usługi
Lub
Zbiór działań wzajemnie powiązanych lub wzajemnie oddziałujących które przekształcają
wejście do systemu produkcyjnego w wyjścia

BIZNES PLAN - wykłady

www.zie.pg.prv.pl

12

Wykaz typowych procesów występujących w przedsiębiorstwie
Procesy główne Procesy

cząstkowe

Procesy produkcyjne (tylko ten generuje
wartość dodaną)

- technologiczne
- kontroli
- magazynowania i składowania
- transportu

Procesy pomocnicze

- projekt wyrobów
- projekt procesów technologicznych
- zabezpieczenie dostaw materiałów i

surowców

- zabezpieczenie dostaw energii

elektrycznej wody, e.cieplnej

- procesy zabezpieczające dostawy dl

klienta – dystrybucja

- procesy serwisowe i magazyny

gwarancyjne

- utylizacja odpadów
- procesy naprawcze i remontowe

budynków , maszyn i urządzeń

- inne procesy

Procesy obsługi - obsługa administracyjna –

dokumentacja

- obsługa finansowa
- zabezpieczenie łączności telefonicznej

faksowej komputerowej

- sprzątanie
- ochrona bezpieczeństwa obiektów
- ochrona BHP Ppoż
- rekrutacja i szkolenia załogi

Procesy zarządzania - Planowanie

- Budżetowanie
- Ocena i motywowanie

Proces produkcyjny wg ujęcia procesowego
Do procesów produkcyjnych zalicza się wszystkie podprocesy , operacje czynności
wykonywane na materiale w systemie produkcyjnym w celu wytworzenia określonego
wyrobu lub usługi tj

- operacje technologiczne Æ proces technologiczny
- czynności magazynowania i składowania Æ procesy magazynowe
- czynności transportowe i manipulacyjne Æ proces transportowy
- czynności kontrolne Æ proces kontroli

Proces technologiczny – część procesu produkcyjnego w ramach którego występuje zmiana
kształtu, wymiarów , właściwości, wyglądu zewnętrznego materiału lub zmiana wzajemnego
położenia poszczególnych części tj następuje przetwarzanie surowców i półwyrobów na
wyroby gotowe

W procesie technologicznych następuje powiększenie wartości dodanej przetwarzanego
materiału (wyrobu)

BIZNES PLAN - wykłady

www.zie.pg.prv.pl

13

Proces technologiczny składa się z operacji technologicznych

Proces technologiczny:

- ruch roboczy
- ruch elementarny

Prezentacja procesu technologicznego Æ forma tabeli w której są nazwa wyrobu, części,
czasy tpz, tj T

tpz=przygotowanie stanowiska , zaznajomienie s dokumentacją, przygotowanie narzędzi
tz- sprzątnięcie stanowiska, przekazanie wyrobów gotowych, zdanie dokumentacji
tj czas wykonania operacji technologicznej
n – wielkość partii produkcyjnej – ilość wyrobów obrabiana w jednym czasie

seria – wynika z zapotrzebowania klienta
partia –wynika z naszej możliwości produkcyjnej

n=2kg; tpz=15min; tj=20min; T=tpz+ntj = 35min

n=4 kg
tpz=15min; tj=40min T=55

n=8kg tpz=15min tj=80min T=95


Prezentacja przebiegu procesu produkcyjnego w formie graficznej

Operacja technologiczna + proces technologiczny


Operacja kontroli


Operacja magazynowania


Operacja składowania (magazynowania międzyoperacyjnego-oczekiwania)


Operacja transportu


Operacja będąca kombinacjami w operacji np operacja wyładunku materiału

BIZNES PLAN - wykłady

www.zie.pg.prv.pl

14

Protokół procesów produkcyjnych w zależności od przyjętych kryteriów:

Rodzaj

procesu Szczegółowy podział Podział wg ciągłości

Proces stacjonarny lub inaczej
zorientowany na wyrób

Proces jednostkowy i
małoseryjny

Proces (przepływ)
niepotokowy lub inaczej
seryjny

Proces średnioseryjny
i wielkoseryjny

Proces z zastosowaniem
technologii grupowej

Przepływ liniowy

Wg typów
przebiegu
przepływu
produkcyjnego

Proces przepływu potokowy

Przepływ ciągły

Proces wytwarzający produkt
na magazyn

Proces wytwarzający produkt
na zamówienie klienta

Wg reakcji na
zamówienie
klienta

Proces wytwarzania wg
potrzeb montażu

Proces stacjonarny

- przepływ w formie stacjonarnej jest stosowany przy wykonywaniu unikalnych,

jedynych w swoim rodzaju produktów takich jak most, statek, dzieło sztuki, gmach,
koncert. Produkty w procesach stacjonarnych wykonywane są w ilościach
jednostkowych

- w procesie stacjonarnym brak jest fizycznego przepływu produktu . Produkt pozostaje

najczęściej na jednym miejscu w stałej pozycji do produktu dostarczane są materiały i
dochodzą pracownicy

- proces stacjonarny realizowany jest wg określonej kolejności najczęściej wynikającej

z wymagań technologicznych, sekwencja operacji czynności w wyniku których
powstaje produkt

- istotnym problemem w zarządzaniu procesem stacjonarnym jest zagadnienie

planowania kolejności realizacji operacji a następnie koordynacja i kontrola ich
realizacji. Przydatnym narzędziem w zarządzaniu procesem stacjonarnym jest
harmonogram

- przepływ w procesie stacjonarnym jest trudno zautomatyzować ponieważ

wykonywany jest on tylko raz, niemniej jednak maszyny i urządzenia ogólnego
stosowania mogą być niekiedy wykorzystane dla zmniejszenia pracochłonności

- przepływ zorientowany na wyrób charakteryzują wysokie koszty wytwarzania

bazylika Licheń – proces stacjonarny

BIZNES PLAN - wykłady

www.zie.pg.prv.pl

15

BP WYKŁAD 2003-04-25


Podział procesów produkcyjnych w zależności od przyjętych kryteriów

Proces seryjny (niepotokowy) – najpowszechniejszy proces stosowany w działalności
gospodarczej

- przepływ seryjny jest stosowany przy wykonywaniu produktów wymagających

standaryzacji i nie wymaganych w dużych ilościach

- w procesie seryjnym wykorzystywane są maszyny ogólnego stosowania (wada)

uniwersalne i wysoce wykwalifikowani pracownicy.(wada) Maszyny tego samego
rodzaju (np. tokarka danego typu frezarki wiertarki) lub funkcji są grupowane razem
w pewne centra – systemy wytwórcze

- przepływ materiału następuje w pojedynczych ilościach lub niewielkich seriach

(partiach) produkcyjnych z pewnymi przerwami między seriami (partiami)

- wytworzenie każdej serii produktów wymaga realizacji odpowiedniego najczęściej

różnego procesu produkcyjnego. Produkty kierowane są wg kolejności ustalonej w
procesie technologicznym tylko do grup jednorodnych maszyn w których mogą być
odpowiednio obrobione a pomijają pozostałe

- przepływ niepotokowy jest niezwykle elastyczny przy zmianie produktów, wielkości

produkcji lub przy przydzielaniu pracowników ale jest to raczej mało wydajne

- awaria maszyny nie musi zatrzymywać całego procesu, praca może być przeniesiona

na inne podobne maszyny znajdujące się w systemie

- w zakresie zarządzania istnieje problem z planowaniem i realizacją skomplikowanych

ścieżek przepływów i różnorodności produkcji.

Zaleta: elastyczność z pkt widzenia klienta, awaria maszyny nie zatrzyma produkcji, wysoko
wykwalifikowany personel

(tayloryzm – prace dzielimy na operacje na czynności czynności na zabiegi zabiegi na ruchy
elementarne)

Proces potokowy

- przepływ potokowy stosowany jest tam gdzie występuje bardzo stabilny i duży popyt

na standardowe produkty lub rodziny podobnych , mało zróżnicowanych produktów

- przepływ liniowy występuje przy produkcji wyrobów w przemyśle maszynowym,

elektromaszynowym, odzieżowym np. proces montażu samochodów , linie montażu
telewizorów

- przepływ ciągły występuje w produkcji wyrobów z materiałów sypkich, cieczy np..

procesu przetwórstwa ropy naftowej

- w przepływie potokowym występuje liniowe lub ciągłe następstwo operacji tj tj.

produkt przechodzi od jednej operacji lub jednego stanowiska do następnego w
określonej kolejności. Zatrzymanie pracy przy wykonaniu jednej operacji
unieruchamia realizację całego procesu

- wyroby lub usługi tworzone są stopniowo krokami od jednego końca linii do drugiego

końca Mogą się czasem pojawić strumienie boczne dołączające do tej linii jednak w
efekcie tworzą one zsynchronizowany przepływ

- głównym problemem w zarządzaniu przepływem potokowym jest konieczność

równoważenia wydajności na każdym stanowisku roboczym w linii produkcyjnej

- proces potokowy jest bardzo wydajny (Ford 2 samochody na minutę)

BIZNES PLAN - wykłady

www.zie.pg.prv.pl

16

- tradycyjne procesy potokowe są bardzo mało elastyczne we wprowadzaniu

różnorodności produktów i szybkości produkcji. Wynika to ze standaryzacji ,
niezmienności i powtarzalności, realizowanych czynności, operacji. Wprowadzanie
zmian w procesach potokowych jest trudne i kosztowne

- pewne uelastycznienie potokowych procesów można osiągnąć przez dostarczenie

maszyn sterowanych numerycznie i skrócenie ich czasu przezbrojenia

- powstające w procesach potokowych monotonia wykonywania pracy może

powodować u pracowników brak satysfakcji z wykonywanej pracy

- praca w tego rodzaju procesie – kwalifikacje pracowników są niskie
- realizacja procesów potokowych wymaga wysokich nakładów na pokrycie kosztów

inwestycyjnych

zaleta: niskie koszty, wysoka wydajność, powtarzalność, jakość , duża rozpiętość kierowania,
pracownicy o niskich kwalifikacjach
wady: duże nakłady inwestycyjne na uruchomienie procesu ; pracownicy o niskich
kwalifikacjach, zatrzymanie jednego stanowiska powoduje zatrzymanie całości, niska
elastyczność (takie same wyroby) wprowadzenie zmian produkcji jest bardzo kosztowne,
monotonia pracy


Proces z zastosowaniem technologii grupowej – występuje w Polsce stosunkowo rzadki


Procesy wg zamówień klienta (realizacja na zamówienie klienta)

Wybrane cechy
charakterystyczne

Procesy wytwarzające
produkt na magazyn

Proces wytwarzania wg
potrzeb montażu

Procesy wytwarzające
produkt na zamówienie

Wytwarzany produkt

-

-określony przez
producenta

-

mała
różnorodność

-

niezbyt drogi w
realizacji

-

W znacznym
stopniu
dostosowany do
potrzeb klientów

-

Ograniczona
różnorodność

-

Średnio drogi

-

Złożony ze
standardowych
modułów

-

określony przez
klienta

-

duża
różnorodność

-

drogi w realizacji

-

Elastyczność Niewielka Wysoka

Bardzo

duża

Cele realizacji procesu

-

zrównoważenie
stanów
magazynowych

-

wykorzystanie
zdolności
produkcyjnych i
obsługa klienta

-

zabezpieczenie
odpowiednich
stanów
magazynowych
dla
poszczególnych
modułów

-

obsługa klienta

- zarządzanie czasem
realizacji zamówienia i
zdolnościami
produkcyjnym

Główne problemy
związane z realizacją
procesu

-

prognozowanie
zapotrzebowanie
na produkt

-

planowanie
produkcji

-

sterowanie
zapasami

-

prognozowanie
zapotrzebowania
na produkty
finalne

-

planowanie
produkcji
modułów

-

określenie czasu
realizacji
zamówienia

-

dotrzymywanie
czasu realizacji
zamówienia

Przykłady wyrobów
realizowanych w procesie

Papier toaletowy, proszki
do prania, żywność
(napoje)

Samochody, komputery,
meble, okna

Domek jednorodzinny,
kuchnia na zamówienie

BIZNES PLAN - wykłady

www.zie.pg.prv.pl

17

ZDOLNOŚCI PRODUKCYJNE SYSTEMU PRODUKCYJNEGO
Lub inaczej potencjał produkcyjny systemu produkcyjnego (usługowego) oznaczają możliwą
wielkość produkcji (usług) lub liczbę wyrobów możliwych do wykonania w danym okresie
czasu.

Poziomy (rodzaje) zdolności produkcyjnych:

a) zdolności nominalne (potencjalne) – normalnie osiągalne zdolności produkcyjne
b) zdolności efektywne – zdolności osiągalne przy uwzględnieniu określonych ,

istniejących warunków przebiegu procesu produkcyjnego

Na wielkość produkcji lub usług ma wpływ:

- fundusz czasu
- ilość maszyn i urządzeń
- ilość pracowników
- dysponowana powierzchnia

Fundusz czasu

Fk=24 h * 365 dni = 8760 h
Fund kalendarzowy

Fn=40h * 52 tyg. – (26dni *8h)-(5dni * 8 h) = 1832 h
Fundusz nominalny

Fe = Fn – (śniadanie, spóźnienia, kawy, rozmowy telefoniczne, Internet, szewskie
poniedziałki, toaleta, zwolnienia lekarskie) =

Fe=6*5 * 52-(26*6)-(5*6)=1374 h

1832-1375 =458 godzin obijamy się w roku

Poziom zdoln.nominalnych

Poziom zdoln.efektywnych

Poziom wykorzystania
zdoln.produkcyjnych w
danym miesiącu

BIZNES PLAN - wykłady

www.zie.pg.prv.pl

18

BP-WYKŁADY 2003-05-09


Ilość maszyn i urządzeń
W procesie stacjonarnym (jest małą) – określana jest w sposób szacunkowy
W niepotokowym

a) ilość maszyn danego rodzaju = pracochłonność w zakresie danego rodzaju prac /

fundusz czasu efektywnego

to pracochłonność jednostkowa * wielkość produkcji lub świadczonych usług

pracochłonność jednostkową bierzemy z kart technologicznych, wielkość produkcji z
programu produkcyjnego

ilość maszyn=1,8 1,3 1,6 trzeba zaokrąglić jeśli 1,5 to bierzemy koszt maszyny; 1,4 to
w dół

b) wg szacunku

Proces potokowy
Najpierw wyznaczyć ip – wielkość potoków
Obliczyć ilość kluczowych maszyn (maszyna, która jest newralgiczna na cały proces, która
wykonuje poważne prace;
Im (maszyny) obliczamy wg pracochłonności jednej maszyny
Ilość kluczowych maszyn wyznacza ilość potoków
Wyznaczenie ilości maszyn w potoku wg kryterium synchronizacji



Ilość pracowników
Pracownicy bezpośrednio produkcyjni – odpowiedzialni za wykonywanie operacji
technologicznych

Proces stacjonarny – obliczamy wg szacunku

a) Liczba pracowników = pracochłonność w zakresie danego rodzaju prac / fundusz
efektywny pracownika

Il=1,8 1,3 1,5
Pozostawienie niedociążonego pracownika spowoduje, że będzie się nudził
b) wg norm obsady

Proces niepotokowy – wg norm obsady

BIZNES PLAN - wykłady

www.zie.pg.prv.pl

19

Pracownicy pomocniczy – magazynierzy, transport

Robotnicy bezpośrednio produkcyjni
Robotnicy pośrednio produkcyjni
Kontroler inżynieryjno techniczny
Obsługa
Administracja zarządzanie

Wyznaczanie pracowników administracji

1) wg pracochłonności
2) szacunek ilości niezbędnych pracowników ; zweryfikowanie ich metoda carską –

zwiększamy obowiązki a potem jak już jest na maxa to obniżamy

Powierzchnia - zajęta przez maszyny i urządzenia

Proces stacjonarny – wynika z obrabianego materiału i nie podlega obliczeniom
Proces niepotokowy – wielkość powierzchni = ilosć *Wo wyznaczyć samemu lub z
dokumentacji technicznej maszyny

Proces potokowy – analogicznie jak niepotkowy tylko maszyny są bardziej dosunięte;
dodatkowy wymóg: przepisu BHP określają minimum powierzchnie dla pracownika 2,5 m

2

wolnej podłogi 13m3 powierzchni

Powierzchnia administracyjna – określamy o 3 kryteria:
- Minimum BHP

- uwarunkowania architektoniczno – budowlane
- zajmowany poziom w hierarchii służbowej

Powierzchnia socjalno bytowa – minimum wielkości wynika z przepisów BHP min 1,5m2 na
pracownika
W przypadkach wątpliwych, powierzchnie zaokrąglamy do góry

Gdy zdolność produkcyjna jest niska, to manewrujemy funduszem czasem pracy, jeśli to nie
wystarcza to zwiększamy ilość pracowników, maszyn, urządzeń, budynków

Kiedy zdolności produkcyjne są za duże to I) manewrujemy (zmniejszamy) fundusz czasy
pracy ale manewry te są ograniczone II) zmniejszamy ilość pracowników. Wyprzedaż
majątku, powierzchni itp.

Najtrudniej korygować zdolności poprzez maszyny , urządzenia itp.

ORGANIZACJA ZAKŁADU PRZEMYSŁOWEGO
Problematyka organizacji zakładu przemysłowego obejmuje:

- określenie schematu zarządzania (struktury zarządzania, struktury organizacyjnej,

schematu organizacyjnego)

- zakres zadań realizowanych w poszczególnych komórkach organizacyjnych
- zakresu obowiązków sterujących pracą komórek oraz kwalifikacji pracowników

Określenie schematu zarządzania

BIZNES PLAN - wykłady

www.zie.pg.prv.pl

20

Schemat zarządzania – układ komórek organizacyjnych przedsiębiorstwa i ich wzajemne
powiązanie (podporządkowanie)
Komórki organizacyjne (produkcyjne):

- komórki podstawowe (produkcyjne) –struktura produkcyjna
- komórki pomocnicze – narzędziownie , utrzymanie ruchu transportu
- komórki techniczno rozwojowe – przygotowanie technologiczne, projektowanie

konstrukcyjne

- komórki administracyjno finansowe – marketing, dystrybucja

Struktura zarządzania prosta:

Dyrektor (Właściciel)


Pracownicy (1-7 ;10 osób)

Zalety:

- łatwość przepływu informacji w różnych układach wzajemne wspomaganie i

zastępowanie w wykonywanych pracach

- wykonywanie czynności najczęściej nie obejmują pełnego etatu więc jeden pracownik

może wykonywać kilka czynności z różnego obszaru

- brak anonimowości pracowników i funkcji przez co mniej problemów

wady:

- tendencja do koncentrowania się na bieżących działaniach (pomijanie działań o

charakterze strategicznym)

- brak rozgraniczenia odpowiedzialności
- możliwość występowania problemów organizacyjnych wynikających z częstego

występowania autokratycznego stylu kierowania np. niewystarczający stopień
delegacji zadań

- znaczny spadek efektywności funkcjonowania w przypadku wzrostu pracowników

powyżej kilkunastu osób

Struktura funkcjonalna:

Dyr. Naczelny

Mamy podział funkcji

Sekretariat

Dyr. Ds.
marketingu

Dyr. Ds.
rozwoju

Szef
produkcji

Dyr. Ds.
logisyki

Dyr.
Ekonomiczny

BIZNES PLAN - wykłady

www.zie.pg.prv.pl

21

Zalety:

- specjalizacja pracowników zgodnie z z przygotowaniem zawodowym
- możliwość skupienia się pracownika na przynależności na grupie zadań
- ścisłe określenie kompetencji :i zadań realizowanych przez daną komórkę

Wady:

- utrudniony przepływ informacji między komórkami z różnych pionów „ niewidzialne

ściany”

- wydłużony czas realizacji zadań poprzez stosowanie szeregowego rozwiązania zadań

przez komórki z różnych pionów

- koncentrowanie się specjalistów na swoich zagadnieniach bez patrzenia na całośc

rozwiązania problemów

- obniżony poziom elastyczności
- możliwość wystąpienia monotonii znudzenia wykonywanymi czynnościami

jest to najczęściej występująca struktura w gospodarce i jest uważana za efektywny w
zakładach do 250 osób





Struktura zadaniowa (odmiana struktury funkcjonalnej)

Dyrektor

Czynniki charakteryzujące z punktu widzenia realizacji przedsięwzięcia
1.pracownicy lub pewne działy oddelegowanie częściowo lub całkowicie na pewien lub na
cały czas realizacji przedsięwzięcia
.2. szef przedsięwzięcia posiada pełna linię i władzę wobec członków zespołu

Sekretariat

Dyr. Ds.
marketingu

Dyr. Ds.
rozwoju

Szef
produkcji

Dyr. Ds.
logisyki

Dyr.
Ekonomicz
ny

BIZNES PLAN - wykłady

www.zie.pg.prv.pl

22

Struktura dywizjonalna

Zalety:

- możliwość uzyskania korzyści właściwych dla małych firm tzn takich jak

innowacyjność , większa trafność i szybkość decyzji, lepsze dostosowanie produktu
do rynku

- możliwości uzyskania jednocześnie korzyści właściwych dla dużych firm np. duża

skala produkcji wysoka elastyczność alokacji zasobów

- kooperowanie ze sobą i zakładami
- jeśli jeden zakład robi działalność inwestycyjną to inne mogą go wspomagać
- możliwość prowadzenia prac B+R dla całego przedsiębiorstwa

Wady:

- zakłady mogą konkurować ze sobą
- zakłady mogą się zwalczać
- jeśli jedna dywizja będzie kiepsko działać to inne będą musiały ją wspomóc

Odmianą struktury dywizjonalnej jest holdingowa różnica polega na samodzielności
poszczególnych dywizji (posiadają w holdingu samodzielność prawną i najczęściej występuje
uzależnienie z racji udziałów finansowych)
W strukturze holdingowej kiepska kondycja jednego zakładu nie wpłynie znacznie na inne


Struktura zarządzania macierzowego – gdy ilość zespołów zadaniowych w przedsiębiorstwie
jest znaczna.
SM jest oparta na strukturze funkcjonalnej z tą różnią że tworzy się pion skupiający
kierowników projektów odpowiedzialnych za realizację poszczególnych przedsięwzięć


Kierownicy liniowi odpowiadają za utrzymanie potencjału

Charakterystyka struktury macierzowej

- kierownik projektu z kierownikiem działów funkcjonalnych ustala jacy pracownicy i

jakie środki techniczne oraz kiedy zostaną oddelegowani do realizacji określonego
przedsięwzięcia

- pracownicy są przerzucani z jednego do drugiego przedsięwzięcia w zależności od

istniejącego w danej chwili

- pracownicy są odpowiedzialni wobec kierownika działu, a jednocześnie odpowiadają

przed kierownikiem projektu za wykonanie przydzielonych prac

zalety : jest kierownik projektu odpowiadający za realizację przedsięwzięcia.