OCENA STANU ZDROWIA
OCENA STANU ZDROWIA
EPIDEMIOLOGIA
JEST NAUKĄ
O WYSTĘPOWANIU I UWARUNKOWANIACH CHORÓB,
ZABURZEŃ ZDROWIA I ZJAWISK ZWIĄZANYCH
ZE ZDROWIEM W OKREŚLONYCH POPULACJACH
ORAZ SYSTEMEM DZIAŁAŃ
WYKORZYSTUJĄCYCH UZYSKANE INFORMACJE
DO ZMNIEJSZENIA ROZPOZNANYCH
PROBLEMÓW ZDROWOTNYCH W POPULACJI.„
John Last
Osiąga cel przez badanie:
•rozpowszechnienia chorób, czyli częstości
występowania i rozmieszczenia chorób
w populacji
•rozpowszechnienia inwalidztwa i jego
przyczyn
•rozpowszechnienia zgonów i ich przyczyn
Zdobywa te informacje przez pomiar:
•pozytywnych mierników stanu zdrowia:
dotyczących rozwoju fizycznego
oceny sprawności fizycznej
ustalenia wskaźnika wydolności
wysiłowej
•negatywnych mierników stanu zdrowia:
¾
dotyczących chorób
•
ustalenie
•
ustalenie
¾
dotyczących zgonów
Zdrowie = brak choroby
Zdrowie = stan przeciwny
chorobie
Choroba = stan upośledzenia i
dyskomfortu
- wczesne, bezobjawowe fazy choroby
(np. wykryte przypadkowo)
- wyniki graniczne badań
- niewielkie odchylenia od stanu
normalnego – np. niewielka wada
wzroku, nieznaczna nerwica
HISTORIA
1. Hipokrates – ojciec medycyny
europejskiej:
Zdrowie – dobre samopoczucie, choroba
– złe samopoczucie, zależą od równowagi
między tym, co nas otacza, a nami.
Zewnętrzna równowaga między
człowiekiem a środowiskiem pozwala na
stworzenie równowagi wewnętrznej.
dobre samopoczucie –
subiektywizm
- równowaga między
człowiekiem a środowiskiem –
obiektywność (może być oceniona
przez inne osoby)
1.
Kartezjusz – twórca
„mechanistycznego widzenia świata i
człowieka”
- organizm człowieka to
skomplikowana, precyzyjna maszyna
biologiczna. Stan choroby – to
konieczność naprawienia uszkodzonej
części.
- Implikacje: szybki rozwój nauk
ś
cisłych a w medycynie duży postęp
techniczny, wykorzystywanie metod
1.
Definicje biologiczno – funkcjonalne:
WHO (1946 r.):
„Zdrowie – to kompletny dobrostan fizyczny,
psychiczny i społeczny, a nie tylko brak choroby
lub niedomagania”.
¾
zdolność do normalnego funkcjonowania
organizmu, mając na względzie wszystkie jego organy i
funkcje
¾
zdolność do adaptacji w zmieniającym się
ś
rodowisku
¾
pewien potencjał fizyczny i psychiczny, dający
możliwość rozwijania aktywności
¾
wyraz równowagi i harmonii możliwości fizycznych,
psychicznych i społecznych człowieka
¾
Inne są wymogi wobec normalnego
funkcjonowania organizmu w zależności
od: wieku, płci itd.
¾
Inną treść niesie zdolność adaptacji w
bogatym stabilnym państwie a inną w
biednym kraju przechodzącym transformację
ustrojową
¾
Istnieje wielka złożoność pojęć :zdrowia” i
„choroby”, jako zjawisk biologicznych ale i
społecznych
¾
są duże trudności metodologiczne w ścisłym
zdefiniowaniu tych pojęć
¾
definicja zdrowia powinna być budowana w
taki sposób, aby spełniała cel, któremu ma służyć:
¾
dla wielu przedsięwzięć (np. programy walki z
określoną chorobą) definicja negatywna wydaje się
być bardziej odpowiednia
¾
dla programów z zakresu promocji zdrowia –
definicje funkcjonalne są bardziej przydatne
¾
jeśli się chce zwrócić uwagę na
wielowymiarowość uwarunkowań zdrowotnych
nic nie zastąpi definicji WHO
Zdrowie społeczeństwa (zbiorowości):
¾
można badać i oceniać tylko pośrednio, głównie
przy wykorzystaniu metod epidemiologicznych.
¾
Podstawowe znaczenie przy ocenie zdrowotności
społeczeństwa mają mierniki:
negatywne (np. chorobowość, zachorowalność,
ś
rednie trwanie życia itp.)
pozytywne – uwzględniające jakość życia
Od lat podejmowane są wysiłki celem
wypracowania wskaźników
kompleksowych, uwzględniających
zarówno mierniki negatywne jak i
pozytywne.
Mierniki zdrowia są niezbędne do
prowadzenia porównań pomiędzy
populacjami, szacowania trendów
dotyczących zdrowotności społeczeństwa a
także w celach planistycznych.
Zdrowy organizm to taki
którego wszystkie parametry
fizjologiczne i biochemiczne
znajdują się w granicach
ustalonych norm.
– liczba aktualnie chorych na
określoną chorobę na danym terenie
w określonym czasie w stosunku do
liczby ludności wg stanu 30.06 x
współczynnik (1000, 10000 czy
100000),
ogólnej
swoistej (wg płci, wieku,
przyczyny, miejsca zamieszkania)
Współczynnik umieralności - ogólnej
(liczb zgonów ogółem w danym czasie /
liczba ludności narażona na ryzyko
zgonu w danym czasie – (ludność wg
miejsca zamieszkania stałego w dniu
30.06) x M
Współczynnik umieralności - swoistej
(wg miejsca zamieszkania, płci, wieku,
przyczyny) -analogia jak wyżej
Zewnętrzne przy czy ny
zachorowania i zgonu
9,3%
Objawy , cechy
chorobowe i
nieprawidłowe wy niki
badań labolatory jny ch
gdzie indziej
niesklasy f ikowane
4,3%
Choroby układu
krążenia
49,3%
Zaburzenia wy dzielania
wewnetrznego, stanu
odży wienia i przemiany
metabolicznej
1,2%
Choroby układu
pokarmowego
3,3%
Choroby układu
oddechowego
5,4%
Nowotwory
22,9%
Pozostałe
4,3%
STRUKTURA ZGONÓW MĘŻCZYZN WG PRZYCZYN
Wskaźnik umieralności proporcjonalnej
= (liczba zgonów dla określonej
przyczyny/liczba zgonów ogółem)*100
•0‐4 lat ‐ 12,0
•5‐9 lat ‐ 10,0
•10‐14 lat‐ 9,0
•15‐19 lat‐ 9,0
•20‐24 lat‐ 8,0
•25‐29 lat‐ 8,0
•30‐34 lat‐ 6,0
•35‐39 lat‐ 6,0
•40‐44 lat‐ 6,0
•45‐49 lat‐ 6,0
•50‐54 lat‐ 5,0
•55‐59 lat‐ 4,0
•60‐64 lat‐ 4,0
•65‐69 lat‐ 3,0
•70‐74 lat‐ 2,0
•75‐79 lat‐ 1,0
•80‐84 lat‐ 0,5
•85 + lat ‐ 0,5
•
ogólnej
•
wczesnej
•
późnej
•
okołoporodowej
