Analiza
koszty - rozmiary działalności - zysk
Dr Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Rachunkowość Zarządcza
Analiza
koszty - rozmiary działalności - zysk
Dr Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Rachunkowość Zarządcza
Istota analizy
koszty-rozmiary działalności-zysk
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Analiza koszty – rozmiary produkcji – zysk (CVP) jest metodą systematycznego
badania relacji i związków pomiędzy zmianami wielkości produkcji (sprzedaŜy),
a zmianami poziomu przychodów ze sprzedaŜy, poniesionych kosztów oraz
uzyskanego wyniku na sprzedaŜy.
Za jej pomocą moŜna wyznaczyć punkt pokrycia pełnych kosztów
tzw. próg rentowności (BEP), który pokazuje kiedy
przychody ze sprzedaŜy dokładnie pokrywają całkowite koszty przedsiębiorstwa.
ZałoŜenia analizy
koszty-rozmiary działalności-zysk
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
1) w analizie występuje tylko jeden produkt
2) jednostkowa cena sprzedaŜy kształtuje się na stałym poziomie i nie zaleŜy od
zmiany ilości sprzedawanych wyrobów
4) koszty w firmie podzielone są na dwie grupy: koszty stałe bezwzględnie oraz koszty
zmienne proporcjonalne
5) jednostkowe koszty zmienne są zawsze mniejsze od jednostkowej ceny sprzedaŜy
produktu (kjz < c)
3) rozmiary działalności są jedynym czynnikiem wpływającym na poziom kosztów
6) sprzedaŜ i produkcja w badanym okresie jest sobie równa (zapasy z okresu na okres
nie zmieniają się)
7) w badanym okresie nie pojawiają się wolne moce produkcyjne
Próg rentowności produkcji jednorodnej
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Równanie przychodów
Równanie kosztów
JeŜeli próg rentowności – to miejsce w którym przychody równe są kosztom, a więc
miejsce w którym zysk (strata) wynosi zero to w progu tym zachodzi równość:
P = K
c × q = (kjz
××××
q) + KS
i na tej podstawie moŜna wyznaczyć matematycznie ilość sprzedaŜy przy której firma
osiągnie próg rentowności.
Równanie zysku
P = cena × ilość sprzedana
P = c × q
K = (kj
zmienny
××××
ilość sprzedana) + KS
K = (kjz
××××
q) + KS
Z = P - K
Wzory na wyliczenie progu rentowności
produkcji jednorodnej
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Ilościowy
Wartościowy
Wskaźnik pokrycia – informuje jaka część przychodu (ceny jednostkowej) pozostaje
po odjęciu kosztów zmiennych (jednostkowego kosztu zmiennego) na pokrycie kosztów
stałych okresu i zysk:
Wpo = 1 - (kjz / c) lub Wpo = 1 - (KZ / P)
BEP
ilościowy
= KS / (c – kjz )
BEP
wartościowy
= BEP
ilościowy
××××
c
BEP
wartościowy
= KS / Wpo
Wskaźnik pewności – informuje o jaką część moŜna zmniejszyć maksymalne
(normalne) rozmiary produkcji (sprzedaŜy) aby firma nadal osiągała zysk :
Wpe = 1 - (q
BEP
/ q
NOR(MAX)
)
Diagram wyznaczania progu rentowności
produkcji jednorodnej
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Koszty i przychody
w zł
Rozmiary działalności
w jednostkach
BEP
ilościowy
wartościowy
Koszty stałe
Koszty całkowite
Koszty zmienne
Przychody
Strefa
zysków
Strefa
strat
Diagram wyznaczania progu rentowności
produkcji jednorodnej
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Koszty i przychody
w zł na jednostkę
Rozmiary działalności
w jednostkach
BEP
ilościowy
Jednostkowe koszty zmienne
Jednostkowe koszty całkowite
Jednostkowe koszty stałe
Cena jednostkowa
Strefa
zysków
Strefa
strat
Przykład - 1
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Firma ABC – producent odbiorników telewizyjnych – produkuje i sprzedaje
telewizory
21”.
Miesięczne
zdolności
produkcyjne
pozwalają
temu
przedsiębiorstwu na wytworzenie 10 000 sztuk odbiorników. Wszystkie
wyprodukowane odbiorniki w danym okresie znajdują swój zbyt, a cena
sprzedaŜy jednego odbiornika wynosi 950 zł. Wyprodukowanie jednej sztuki
telewizora 21” absorbuje następujące koszty zmienne: materiały bezpośrednie
520 zł, robocizna bezpośrednia 50 zł, zmienne koszty pośrednie 130 zł. Wiadomo
równieŜ, Ŝe całkowite miesięczne koszty stałe wynoszą 1 000 000 zł.
Ustal ilościowy i wartościowy próg rentowności oraz podaj wartość wskaźników
pokrycia i pewności.
Rozwiązanie przykładu - 1
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
BEP ilościowy = 4 000 szt.
BEP wartościowy = 3 800 000 zł
Wpo = 0,2632
Wpe = 0,60
Z powyŜszych obliczeń wynika, iŜ przedsiębiorstwo ABC znajdzie się w progu
rentowności jeŜeli sprzeda 4 000 sztuk odbiorników 21” co oznacza, iŜ firma
musi osiągnąć przychody ze sprzedaŜy na poziomie 3 800 000 zł.
Wielkość wyliczonego wskaźnika pokrycia oznacza, Ŝe 26,32% przychodu
pozostaje na pokrycie kosztów stałych i ewentualny zysk.
Z kolei wielkość wskaźnika pewności mówi o tym, Ŝe moŜna o 60% zmniejszyć
rozmiary działalności, zanim jednostka zacznie ponosić straty.
Próg rentowności produkcji złoŜonej
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Równanie przychodów
Równanie kosztów
JeŜeli próg rentowności – to miejsce w którym przychody równe są kosztom, a więc
miejsce w którym zysk (strata) wynosi zero to w progu tym zachodzi równość:
P = K
ΣΣΣΣ
c
i
× q
i
= (
ΣΣΣΣ
kjz
××××
q
i
) + KS
i na tej podstawie moŜna wyznaczyć matematycznie wartość sprzedaŜy przy której
firma osiągnie próg rentowności:
BEP
wartościowy
= KS / 1 – [(
ΣΣΣΣ
kjz
××××
q
i
) / (
ΣΣΣΣ
c
i
× q
i
)]
BEP
wartościowy
= KS / średni Wpo
Równanie zysku
P =
ΣΣΣΣ
c
i
× q
i
K = (
ΣΣΣΣ
kjz
××××
q
i
) + KS
Z = P - K
Etapy wyznaczania progu rentowności
produkcji złoŜonej
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Etap 1 – określenie procentowej ilościowej struktury sprzedaŜy
Etap 2 – wyznaczenie wartościowego progu rentowności
Etap 3 – rozliczenia wartości przychodu w progu rentowności na produkty
Etap 4 – wyznaczenie ilościowych progów rentowności wytworzonych
produktów
Przykład - 2
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Firma ABC – producent odbiorników telewizyjnych – produkuje i sprzedaje trzy
rodzaje telewizorów 21”, 25” i 28”. Miesięczna zdolności produkcyjne
pozwalają temu przedsiębiorstwu na wytworzenie 10 000 sztuk odbiorników, z
czego 6 000 sztuk to odbiorniki 21”, 1 000 sztuk 25” oraz 3 000 sztuk 28”.
Całkowite miesięczne koszty stałe wynoszą 1 000 000 zł, a aktualne ceny
sprzedaŜy i zmienne jednostkowe koszty wytworzenia poszczególnych
odbiorników prezentuje poniŜsze zestawienie:
Ceny: 21’’ – 950 zł, 25’’ – 1 150 zł, 28’’ – 1 500 zł
Koszt jednostkowy zmienny: 21’’ – 700 zł, 25’’ – 800 zł, 28’’ – 900 zł
Ustal próg rentowności wyraŜony wartościowo oraz liczbą poszczególnych typów
odbiorników telewizyjnych.
Rozwiązanie przykładu - 2
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
BEP wartościowy = 3 109 589 zł, w tym:
21’’ = 1 644 sztuk
25’’ = 274 sztuk
28’’ = 822 sztuk
Z powyŜszych obliczeń wynika, iŜ przedsiębiorstwo ABC znajdzie się w progu
rentowności jeŜeli sprzeda odbiorniki telewizyjne za łączną kwotę 3 109 589 zł,
co jest jednoznaczne ze sprzedaŜą 1 644 sztuk odbiorników 21”, 274 sztuk
odbiorników 25” i 822 sztuk odbiorników 28”.
Podsumowanie
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Praktyczne zastosowanie formuły progu rentowności wynika z tego, Ŝe:
mierzy za pomocą wskaźnika pewności tzw. „czynnik ryzyka”
przedstawia w zrozumiały i prosty sposób rozmiary działalności zapewniające
osiągnięcie oczekiwanego zysku
prezentuje wpływ zmian w kosztach, cenach, rozmiarach działalności oraz w
strukturze produkcji na wysokość osiąganego zysku
jest prostym narzędziem oceny opłacalności przedsięwzięć ekonomicznych w
jednostkach gospodarczych
Optymalizacja programu produkcji
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Przedmiot – Rachunkowość Zarządcza
Podstawowe ograniczenia produkcyjne
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Do podstawowych ograniczeń produkcyjnych naleŜą:
a) surowcowe
b) wykwalifikowanej kadry
c) technologiczne i techniczne
d) prawne
e) czasowe
a takŜe:
f) finansowe
g) rynkowe (popytowe)
Brak ograniczeń
– nie ma wąskiego gardła
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Sytuacja w praktyce gospodarczej raczej niespotykana, analizowana tylko i wyłącznie
na poŜytek edukacyjny. Gdyby jednak wystąpiła, to kryterium doboru optymalnego
programu produkcyjnego stanowić będzie:
nadwyŜka cenowa (nc) osiągana na jednostkę produktu
czyli
cena jednostkowa (c) – jednostkowe koszty zmienne (kjz)
Brak ograniczeń
– przykład
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Firma ABC – producent fotelików samochodowych – wytwarza trzy rodzaje fotelików:
Anna, Miłosz i Zuzanna. Informacje związane z kalkulacją zmiennego kosztu
jednostkowego wytworzenia kaŜdego z fotelików oraz cen sprzedaŜy są następujące:
Fotelik - Anna
Fotelik - Miłosz
Fotelik - Zuzanna
Cena
440 zł/szt.
350 zł/szt.
200 zł/szt.
Koszt zmienny
280 zł/szt.
210 zł/szt.
140 zł/szt.
NadwyŜka cenowa
160 zł/szt.
140 zł/szt.
60 zł/szt.
Firma ABC w pierwszej kolejności powinna produkować foteliki Anna, następnie Miłosz
i na końcu Zuzanna, gdyŜ odpowiednio nadwyŜki cenowe osiągane na tych towarach
wynoszą: 160 zł/szt., 140 zł/szt. i 60 zł/szt.
1
2
3
Jedno ograniczenie
– jedno wąskie gardło
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Sytuacja częściej spotykana w praktyce, szczególnie przy prostej, masowej produkcji.
Gdy wystąpi w praktyce, to kryterium doboru optymalnego programu produkcyjnego
stanowić będzie:
nadwyŜka cenowa (nc) osiągana na jednostkę
ograniczającego czynnika produkcji
czyli
nadwyŜka cenowa (nc) / zuŜycie czynnika na produkt
Jedno ograniczenie
– przykład
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Wykorzystując wcześniejsze dane producenta fotelików, uzupełnimy je o dodatkową
informację związaną z ograniczeniem czasu pracy pracowników bezpośrednio
produkcyjnych, których czas pracy nie moŜe przekroczyć 16 000 rbg. Wiadomo takŜe,Ŝe:
Fotelik - Anna
Fotelik - Miłosz
Fotelik - Zuzanna
NadwyŜka cenowa
160 zł/szt.
140 zł/szt.
60 zł/szt.
Norma czasu pracy
16 rbg/szt.
12 rbg/szt.
8 rbg/szt.
NadwyŜka / Norma
10,00 zł/rbg
11,67 zł/rbg
7,50 zł/rbg
JeŜeli więc w firmie ABC występuje ograniczenie czasu pracy pracowników
bezpośrednio produkcyjnych w pierwszej kolejności powinna produkować foteliki Miłosz,
następnie Anna i na końcu Zuzanna, gdyŜ odpowiednio nadwyŜki cenowe na jednostkę
czynnika ograniczającego wynoszą: 10 zł/rbg., 11,67 zł/rbg. i 7,50 zł/rbg.
2
1
3
Więcej niŜ jedno ograniczenie
– wiele wąskich gardeł
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
W sytuacji, gdy zdolności produkcyjne ograniczone są poprzez występowanie więcej
niŜ jednego czynnika, dla ustalenia optymalnej struktury produkcji, w pierwszej
kolejności naleŜy stwierdzić czy któryś z nich nie jest czynnikiem najwaŜniejszym:
a) jeŜeli przeprowadzona analiza wskaŜe jeden element jako najwaŜniejszy wówczas
procedura postępowania będzie identyczna jak w przypadku występowania jednego
czynnika
b) jeŜeli w wyniku analizy dojdziemy do wniosku, iŜ wśród istniejących ograniczeń nie
ma dominującego, wówczas w celu ustalenia optymalnej struktury produkcji moŜemy
posłuŜyć się tzw. programowaniem liniowym
Więcej niŜ jedno ograniczenie
– przykład
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Wykorzystując wcześniejsze dane producenta fotelików, uzupełnimy je o dodatkowe
informacje: producent zrezygnował z wytwarzania fotelików Zuzanna i ma dodatkowe
ograniczenie surowcowe, które nie moŜe przekroczyć 32 000 kg. Wiadomo takŜe,Ŝe:
Fotelik - Anna
Fotelik - Miłosz
Ograniczenia
Norma surowcowa
4 kg/szt.
2 kg/szt.
32 000 kg
MoŜliwości - kg
8000 szt.
16 000 szt.
Norma czasu pracy
16 rbg/szt.
12 rbg/szt.
16 000 rbg
Z przeprowadzonej analizy czynników widać wyraźnie, iŜ mimo występowania dwóch
ograniczeń, jedno z nich jest waŜniejsze (ograniczenie czasu pracy pracowników)
dlatego teŜ – kryterium optymalnego doboru programu produkcyjnego będzie nadwyŜka
cenowa na jednostkę czynnika stanowiącego ograniczenie waŜniejsze.
MoŜliwości - rbg
1 000 szt.
1 333 szt.
Więcej niŜ jedno ograniczenie
– przykład
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Gdyby jednak okazało się, iŜ ograniczenie surowcowe nie będzie stanowiła ilość 32 000
kg surowca, a ilość 10 razy mniejsza – czyli 3 200 kg, wówczas wynik przeprowadzonej
analizy czynników ograniczających da następujący wynik:
Fotelik - Anna
Fotelik - Miłosz
Ograniczenia
Norma surowcowa
4 kg/szt.
2 kg/szt.
3 200 kg
MoŜliwości - kg
800 szt.
1 600 szt.
Norma czasu pracy
16 rbg/szt.
12 rbg/szt.
16 000 rbg
Z przeprowadzonej analizy czynników ograniczających wynika, Ŝe nie ma ograniczenia
najwaŜniejszego. Zarówno ograniczenie surowcowe, jak i ograniczenie czasu pracy
pracowników jest jednakowo waŜne. Dlatego w celu ustalenia optymalnego programu
produkcyjnego trzeba posłuŜyć się programowaniem liniowym.
MoŜliwości - rbg
1 000 szt.
1 333 szt.
Więcej niŜ jedno ograniczenie
– przykład
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Równanie zysku
160 A + 140 M
→
→
→
→
max.
Ograniczenie 1
16 A + 12 M
≤≤≤≤
16 000
Ograniczenie 2
4 A + 2 M
≤≤≤≤
3 200
Ograniczenie 1
16 A / 16 000 + 12 M / 16 000
≤≤≤≤
16 000 / 16 000
Ograniczenie 2
4 A / 3 200 + 2 M / 3 200
≤≤≤≤
3 200 / 3 200
Ograniczenie 1
A / 1 000 + M / 1 333
≤≤≤≤
1
Ograniczenie 2
A / 800 + M / 1 600
≤≤≤≤
1
Więcej niŜ jedno ograniczenie
– przykład
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
A / 1 000 + M / 1 333
≤≤≤≤
1
A / 800 + M / 1 600
≤≤≤≤
1
1 000
1 333
Produkty - A
Produkty - M
800
1 600
Po naniesieniu linii na jednym schemacie
moŜna ustalić wspólny obszar dopuszczalnych
rozwiązań dla czynników ograniczających, a
rozwiązaniem nierówności będzie jeden z
punktów skrajnych wyznaczonego obszaru
X
Y
Z
Więcej niŜ jedno ograniczenie
– przykład
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Przypomnijmy sobie jak wyglądała nasza funkcja celu – czyli równanie zysku
160 A + 140 M
→
→
→
→
max.
Punkt - X
Punkt - Y
Punkt - Z
Współrzędna - A
0 szt.
800 szt.
400 szt.
Współrzędna - M
1 333 szt.
0 szt.
Wartość funkcji
186 620 zł
128 000 zł.
176 000 zł
Z dokonanych wyliczeń wynika, iŜ w celu maksymalizacji zysku optymalny program
produkcji powinien być realizowany poprzez produkcję tylko fotelików Miłosz w liczbie
1333 szt. – gdyŜ zysk w tym przypadku jest najwyŜszy.
800 szt.
3
1
2
Podsumowanie
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Dobór optymalnego programu produkcyjnego naleŜy do krótkookresowych
problemów decyzyjnych. Dzieję się tak dlatego poniewaŜ elementy wpływające
na wartość nadwyŜki cenowej – cena i koszt jednostkowy zmienny – ulegają
zmianom w czasie.
RównieŜ czynniki ograniczające podlegają wahaniom w pewnych okresach, gdy
tymczasem w innym okresie nie ma jakichkolwiek problemów z ich pozyskaniem
(np. ze względu na sezonowość).
Krótkookresowe problemy decyzyjne
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Przedmiot – Rachunkowość Zarządcza
Podstawowe krótkoterminowe problemy
decyzyjne
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Do podstawowych krótkoterminowych problemów decyzyjnych naleŜą decyzje:
a) produkować samemu czy zlecić wytwarzanie na zewnątrz (outsourcing)
b) jaki wariant technologiczny produkcji wybrać
c) czy dokonać sprzedaŜy po cenie zdecydowanie niŜszej od dotychczasowej
d) czy wytwarzać i sprzedawać produkt, który przynosi straty
e) czy przetwarzać półprodukt, czy dokonać jego sprzedaŜy
a takŜe:
f) kupić na kredyt, za gotówkę a moŜe podpisać umowę o leasing
g) zatrudnić na umowę o pracę czy teŜ podpisać kontrakt menedŜerski
Wytworzyć czy kupić (outsourcing)
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Czym się będziesz kierował przy podejmowaniu
decyzji związanej z wyborem opiekunki do dziecka ?
A co będzie dla Ciebie waŜne, przy podejmowaniu
decyzji – czy prowadzić księgowość u siebie w
firmie, czy teŜ zlecić jej prowadzenie do biura
rachunkowego ?
Wytworzyć czy kupić (outsourcing)
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Rozstrzygnięcie tego problemu decyzyjnego wymaga porównania ceny zakupu za
element (towar, usługę) dostarczany z zewnątrz z pełnymi kosztami, których moŜna
uniknąć nie produkując go u siebie:
a) jeŜeli cena zakupu elementu dostarczanego z zewnątrz jest wyŜsza od pełnych
kosztów wytwarzania tego produktu naleŜy produkować wyrób u siebie
b) jeŜeli cena zakupu elementu dostarczanego z zewnątrz jest niŜsza od pełnych
kosztów wytwarzania tego produktu opłaca się dokonać zakupu wyrobu
W okresie wysokiej koniunktury rośnie skłonność do rozbudowy własnych mocy
produkcyjnych, kiedy nadchodzi recesja słyszy się o tzw. błędnych inwestycjach.
MoŜna postawić tezę, iŜ nie powinno się wytwarzać produktów i części, które inni
potrafią produkować jednocześnie lepiej i taniej.
Wybór wariantu technologicznego
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Co zrobisz jak nie było cię na wykładzie, a notatki
kolegi z tego wykładu zajmują:
a) trzy waŜne zdania ?
b) dziesięć stron ?
Jan Gutenberg w 1452 roku pomyślał podobnie – i
przeszedł do historii jako wynalazca druku.
Wybór wariantu technologicznego
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Zwykle warianty zaawansowane technologicznie (automatyczna produkcja) mają
wyŜsze koszty stałe a niŜsze koszty zmienne, natomiast warianty mniej zaawansowane
technologicznie (produkcja ręczna) generują mniejsze koszty stałe a wyŜsze zmienne:
a) przy niskim poziomie sprzedaŜy naleŜy wybrać wariant mający niŜsze koszty stałe i
jednocześnie wyŜsze jednostkowe koszty zmienne
b) przy wyŜszym poziomie sprzedaŜy korzystniejszy jest wybrać wariant o wyŜszych
kosztach stałych i przy niŜszych jednostkowych kosztach zmiennych
W celu wyboru jednego z dwóch wariantów procesu technologicznego naleŜy znaleźć
rozmiary sprzedaŜy (produkcji) przy których roŜna struktura kosztów (zmiennych i
stałych) przejawiać się będzie w identycznym koszcie łącznym.
(kjzA × q) + KSA = (kjzB × q) + KSB
q – wielkość sprzedaŜy (produkcji) zrównująca dwa warianty technologiczne,
kjzA – jednostkowy koszt zmienny wariantu A,
kjzB – jednostkowy koszt zmienny wariantu B,
KSA – koszty stałe wariantu A,
KSB – koszty stałe wariantu
Specjalne zamówienie
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Jakie warunki sprzedaŜy zwykle proponują
dostawcom hipermarkety:
a) jaka cena sprzedaŜy ?
b) jaki termin płatności ?
Dlaczego w hipermarketach nie widać markowych
produktów ?
Specjalne zamówienie
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
O problemie dodatkowego zamówienia po niŜszej cenie moŜemy mówić gdy:
a) przedsiębiorstwo posiada wolne moce produkcyjne
b) przyjęcie oferty nie doprowadzi do obniŜenia normalnej sprzedaŜy (tzn. nie
zmniejszy ilości lub nie obniŜy ceny)
JeŜeli warunki te zostaną spełnione wówczas dodatkowa oferta moŜe zostać przyjęta o
ile tylko dodatkowe przychody przewyŜszają dodatkowe koszty. Osiągnięcie
dodatkowej nadwyŜki cenowej spowoduje poprawienie wyniku globalnego.
MoŜliwe jest teŜ wyznaczenie tzw. „dolnej granicy ceny” po której moŜna przyjąć
dodatkowe zamówienie, jej wielkość określa się jako sumę kosztu jednostkowego
zmiennego wytwarzanego produktu i dodatkowego kosztu jednostkowego stałego
związanego z realizacją tego zamówienia.
c) przedsiębiorstwo przekroczyło próg rentowności – czyli koszty stałe są juŜ pokryte
w całości przez dotychczasową sprzedaŜ
Rezygnacja z produktu przynoszącego
stratę
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Co powinien Twoim zdaniem zrobić właściciel
kiosku owocowo-warzywnego, w przypadku, gdy
„truskawki”, które miał w ofercie „zamieniły” mu
się w „kompot” ?
Czy słyszałeś kiedyś o „dumping”?
Rezygnacja z produktu przynoszącego
stratę
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Decyzję o rezygnacji ze sprzedaŜy produktu „przynoszącego stratę” powinna się
opierać na porównaniu dotychczasowej straty ponoszonej na tym produkcie z
kosztami stałymi jakimi ten produkt jest obciąŜany:
a) jeŜeli strata ta jest większa od kosztów stałych rozliczanych na produkt naleŜy
zaprzestać jego wytwarzanie
b) jeŜeli strata ta jest mniejsza od kosztów stałych rozliczanych na produkt naleŜy
kontynuować wytwarzanie
JeŜeli jednostka produkuje i sprzedaje wiele wyrobów gotowych z rachunku zysków i
strat nie wynika, na których produktach firma zarabia, a na których ponosi stratę.
Dlatego teŜ dla celów decyzyjnych przygotowuje się specjalne raporty wewnętrzne
(wieloblokowe i wielostopniowe rachunki wyników), które zwykle rozbijają wynik
globalny na cząstkowe wyniki na sprzedaŜy poszczególnych produktów .
Sprzedawać czy przetwarzać dalej
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Są produkty, które szybko tracą waŜność, w związku
z tym zdarza się, Ŝe moŜna ograniczyć ryzyko
sprzedając półprodukt o znacznie dłuŜszym terminie
waŜności ?
Niektóre państwa sprzedają ropę naftową
nieprzetworzoną, z kolei innym opłaca się budować
własne rafinerie ?
Sprzedawać czy przetwarzać dalej
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Rozstrzygnięcie tego problemu decyzyjnego polega w pierwszej kolejności na
znalezieniu w procesie produkcyjnym punktu, po którym otrzymane półprodukty będą
mogły podlegać oddzielnym procesom (procesom izolowanym). Koszty poniesione
przed tym punktem podziału będą kosztami nieistotnymi dla decyzji. Aby podjąć
decyzję naleŜy porównać dodatkowe koszty związane z przetwarzaniem danego
półproduktu z dodatkowymi przychodami, które moŜna osiągnąć:
a) jeŜeli dodatkowe przychody są wyŜsze od dodatkowych kosztów związanych z
dalszym przetwarzaniem półproduktu naleŜy półprodukt przetwarzać dalej
Problem sprzedaŜy, czy teŜ celowości dalszego przetwarzania wyrobu dotyczy tych
produktów, które mogą być sprzedawane na rynku jako wyrób gotowy bądź jako
półprodukty podlegać mogą dalszemu przerobowi. Warunkiem jest więc tu istnienia
rynku na półfabrykaty.
b) jeŜeli dodatkowe przychody są niŜsze od dodatkowych kosztów związanych z
dalszym przetwarzaniem półproduktu naleŜy półprodukt sprzedać
Podsumowanie
Marek Ossowski – Uniwersytet Gdański
Pomimo, Ŝe w materiale tym przedstawiono zasady, którymi naleŜy się kierować
przy podejmowaniu decyzji – to niestety są to tylko kryteria ekonomiczne.
W praktyce gospodarczej powstające problemy naleŜy analizować pod róŜnymi
względami, a nie tylko ekonomicznymi. NaleŜą do nich kryteria :
a) kryteria społeczne (bezpieczeństwo miejsc pracy, doświadczenie)
b) kryteria jakościowe (patenty)
c) kryteria logistyczne (ograniczenia produkcyjne, just-in-time)
d) kryteria technologiczne (know-how)
e) kryteria ustawowe (ochrona środowiska)
f) kryteria marketingowe (wizerunek firmy)